Chương 3

Giọng Ngưỡng thấp thoáng: mày không yêu ai sao Quảng? Còn mày? Tôi muốn được nghe người khác nói về mối tình thắm thiết, nhạt thoáng, hạnh phúc hay đau khổ của họ... Tôi không có gì. Tôi không có người thương yêu mình. Mà thế nào là yêu? Tình yêu ở nơi môi hôn, dòng chữ trên lá thư xanh những lời bay bướm, những buổi hẹn, những nhờ cậy, sự chung chạ, những hứa hẹn tương lai, những tâm sự kể lể... Tôi cảm thấy tôi đui mù, hay như kẻ sáng lần qua con đường hầm sâu tối mịt mù... Còn mày? Ngưỡng mỉm cười. Chắc nó hạnh phúc trong tình yêu, tôi mong như vậy, tôi muốn được thấy hạnh phúc trong đời sống kẻ khác mà tôi chưa được biết. Sao người ta có thể chết vì một kẻ phụ bạc? Sao đã có vợ, có chồng còn ngoại tình? Sao người ta có thể đánh đập, chửi bới khi chung sống? Sao người ta phá thai, lường gạt nhau? Sao người ta có vợ vẫn đi ngủ với điếm? Cái gì, thế nào xác nhận là một tình yêu? Em yêu anh, em chỉ yêu anh, em nguyện như thế. Tôi không thấy đó là tình yêu. Tôi chỉ nhìn thấy đó như một trao đổi. Tôi không muốn thế. Tôi muốn được biết thế nào là yêu dù đó là hạnh phúc hay đau khổ, dù đó là con đường chan hòa ánh nắng buổi sớm mai hay con đường đưa tới vực thẳm. Tôi muốn được quăng mình vào bí ẩn của mỗi số mệnh. Và tôi muốn nhìn thấy tôi tỉnh táo trong đó.

Cậu hãy nói mối tình của cậu cho ta nghe đi. Đức cười cười quay vào nhà trong gọi vợ: Em ra anh nhờ cái này chút. Vợ Đức bước ra, Đức mỉm cười, đó mối tình đó, tôi quay mặt đi. Chi vậy anh. Quảng nó bắt anh phải kể lại mối tình cho hắn nghe. Tiếng cười trong ngượng ngùng, giọng Đức đều đều: gặp nhau, đi chơi, hò hẹn, hỏi cưới... Cậu định cưới vợ đó hả. Tôi nói không. Tôi nhìn Đức, hồi cậu cưới vợ cậu có thấy phấn khởi không? Phấn khởi, có chứ, sao lại không, lấy vợ chứ chết chóc gì mà không phấn khởi. Như vậy cậu hạnh phúc.

Tại sao, vì sao, miết rồi tôi chỉ thấy những câu hỏi, những hoài nghi chồng chất chẳng kiếm thấy một trả lời nào nhưng tôi cũng không thoát ra mà yên tâm cho được. Có phải tôi đã hư hỏng, bỏ đi ngay từ khi tôi được tạo thành bằng khí huyết của cha mẹ tôi. Hay tôi chỉ hư hỏng khi tôi đã ra đời, khi đã thở không khí náo loạn, dơ dáy, hoài nghi chung quanh tôi, khi tôi đã phải ăn, phải nói.

Tôi không quên thằng bạn đó, người nhỏ thó, da đen sần, mắt cận thị, dáng đi ẻo lả, tiếng nói nhỏ khô khan. Hắn, chính hắn tìm thấy tất cả những khuyết điềm ngay trên con người hắn, trong cuộc sống hắn, những nguyên do đều do cha mẹ hắn. Đéo mẹ, tao chắc là tại ông già bà già tao hết trơn, năm mươi tuổi rồi còn đéo đâu sức nữa mà ông già tao còn lẹo tẹo với bà già tao, phải cần độ một chén thì ông già còn độ một muỗng, thiếu như vậy khiến tao nhỏ yếu, trong đó có khi lại thiếu cả chất làm cho mắt khỏi đui. Có lần tao hỏi bà già tao: má ơi, có phải hôm đó ba con yếu xịu không, hay đang chơi có khách tới nhà khiến ông phải rút ra sớm quá... nghe tao hỏi bà già vác cây rượt quá trời... Chắc là vậy vì các anh tao ai cũng khỏe mạnh mắt sáng, mà chỉ có tao phận út là kỳ cục, chúng mày nhớ đó, nếu ngủ với vợ thì cũng ngủ cho kỹ, cho tới nghe không, ngâm cho kỹ vào không về sau con nó oán cho chết không yên... Cái giọng nói tàn nhẫn đó, lối văng tục hồn nhiên đó nhiều khi khiến tôi ngượng ngập khó chịu. Tôi không nghĩ như thế về cha mẹ tôi. Tôi cũng không tin đó là những điều mà thực sự nó nghĩ, tôi cho đó chỉ là một cách thoái thác, một cách lẩn trốn, một uất ức không rõ ràng được phát hiện. Một ngôn ngữ của những người bất mãn, không hài lòng với những gì mình đã trải qua, mình phải hứng chịu.

Tôi nhìn thấy những nguyên do khác, những vì đâu tại sao tôi trở thành một người như hiện nay, tại sao vì đâu tôi như con thú bị tên độc tê liệt trong đời sống, vô vọng trong thực tại, tiêu tan những mộng tưởng. Nhưng cũng ngay đó tôi lại thấy những truy tìm đó không đưa tôi tới sự thật, căn nguyên. Tôi trôi nổi mơ hồ...

Những Thạc, Đức, Ngưỡng chúng có nghĩ thế bao giờ không, sao tôi không nghe chúng nói gì về gia đình chúng, cha mẹ chúng, anh chị chúng. Có phải chúng cũng như tôi có người sinh ra nhưng không muốn nhận, có đó nhưng coi như đã chết. Chúng giấu đi những thân thuộc để còn như một người cô đơn hơn hết, không liên hệ ràng buộc và đồng thời cũng muốn như một người khỏe mạnh hơn hết trong nỗi cô quạnh giả tạo của mình. Ê mày không cha mẹ thật sao? Lực khua tay lên trời như một thằng hề đang leo trên dây cao lấy lại thăng bằng rồi cười lên hô hố, có chứ, cha vô danh mẹ vô danh. – Tao nghi lắm, cái kiểu trốn bố trốn mẹ, hoặc cha mẹ ở tù vì ăn trộm ăn cướp, hoặc cùi hủi gì đó chẳng hạn, tao lạ gì? – Thế còn mày – Tao thì rõ ràng đó, cha đó, mẹ đó, gia đình bần hàn đó, có gì đâu, tao có cha mẹ đàng hoàng mà đâu có mồ côi mồ cút như bọn mày. – Ê đừng ẩu chứ cậu, cậu rủa cho bà cụ ta chết sao vậy? – Xin lỗi cậu. Ngưỡng cười cười hài lòng.

Đức nói giọng nghiêm trang: có lẽ không có thời nào nhiều người mồ côi như thời nay, có thằng nói mồ côi thì không còn trách nhiệm gì nữa. – Mày cũng mồ côi sao. – Không, một nửa thôi, nhưng không phải mồ côi. – Sao vậy. — Bà cụ mình mất sớm, ông cụ lập thêm một gia đình nữa, kể ra thì sống một gia đình như vậy cũng được, ông cụ mình là một người biết điều, nhưng mình lại không thích, điều này khiến cho ông cụ mình không bằng lòng vì ông có cảm tưởng rằng ông đã không làm hết bổn phận với các con. Một người cha tất nhiên không bao giờ muốn bị hiểu như vậy, nhưng sau rồi ông không thấy đó là điều mình không vui vẻ nên ông cũng thôi... Dù vậy giữa cha con vẫn có một cái gì chia cách, một khoảng trống không lấp đi được, một khoảng trống không mặt mũi gì hết, kể nhiều khi mình cũng thấy ái ngại nhưng mình lại muốn sống một cách không nhiều ràng buộc... Không ai được sống trong những điều kiện hoàn toàn... Nhưng thiếu một người mẹ thật sự là một thiệt thòi hơn hết...

Ngưỡng gúc gúc đầu: đúng thế, phải mất đi những cái đó mới biết được, không ai muốn mồ côi hết. Nhưng tôi không có một chút gì thì sao. Lực nói vẻ ngao ngán. Thạc trầm ngâm. Nó cũng có cha mẹ, chỉ có thằng Lực là không hoàn toàn. Còn tôi, có đó chứ nhưng tôi có cũng như không, thà như Lực, thà như một vật bỗng thấy mình có đó...

Sao tôi lại được định đặt vào, ngồi, đứng, ăn, ngủ trong căn nhà này. Đây có phải là một căn nhà hay không đây có phải là một gia đình hay không. Phải, mọi người sẽ nói với tôi như vậy, cha tôi sẽ nói vậy và cha tôi không quên tôi là một người con hư hỏng bỏ đi, những thằng bạn tôi thấy tôi là một con gà chết, mẹ tôi thấy tôi là một thằng con nhút nhát, bất lực, và các em tôi nhìn tôi như một tên điên khùng không chừng... Còn tôi, tôi nhìn thấy tôi như một con sâu...

Chung quanh tôi, tôi chỉ có những xa lạ không mặt mũi, những vô danh, những kẻ thù không tên gọi, không tiếng nói, những vật vô tri cũng như tôi, những vật bày ra trong một thế giới, như đồ đạc trong một căn nhà, như nhà của phố xá, cột đèn cây cối trong một thành phố… Sao tôi không quên đi được bao nhiêu điều kỳ cục đó. Đầu tôi chỉ còn là một mớ chỉ rối của từng mảnh sống cũ, hình ảnh đã in, những điều đã thấy. Tôi đi đâu đây?

Tôi không còn làm chủ được những hành động của tôi nữa. Có phải điều đó đã khởi đầu từ sau khi tôi giải ngũ ra ít lâu, có phải chính sự không tự chủ đó đã đưa tôi đến thành cầu sắt lạnh trong buổi chiều hôm ấy.

Hãy trật tự lại, hãy nhớ lại, hãy thu xếp lại. Bầy chuột. Con rệp. Vốc máu. Chiếc vỏ đạn nóng bỏng. Đôi mắt nhìn cuống quít. Ngọn đèn dầu leo lét. Tiếng nói đay nghiến. Quảng vén tay áo lên cao. Dưới ánh sáng tôi nhìn thấy da thịt tôi nhợt nhạt như hôm nào. Mỗi người chết đi một lần trong đời. Tôi đã chết đi nhiều lần. Tôi sống với độc dược, với những mũi tên đâm vào tim, cắm vào mắt, nằm trong óc.

Mặt nhựa đen, từng khoảng sáng một cành cây khô rớt xuống vang động. Con rắn cuộn mình với chiếc lưỡi dài. Kỷ niệm của những ngày trong quân lao. Xâm mình, đến độ xâm mình là hết rồi. Tại sao mày vào đây? Cái giọng nghe thật hỗn xược, nhất nữa đó lại không phải của một đứa ăn mặc nghiêm trang đứng chống tay, hay ngồi oai vệ sau bàn giấy. Ở trường hợp đó thì được. Hắn thì không. Hắn là dân tù như tôi.

Người thô, đậm đạp, đen khỏe, đầu trọc. Hắn đứng dựa lưng ở vách tường, rồi ngồi bệt mài chiếc khoen bằng đồng. Đó là chiếc khoen được gỡ ra từ một trái lựa đạn cay, tôi đã bỏ quên nó từ hồi nào trong túi quần. Hồi ở quân trường, để thu ngắn những ngày tháng nhớ vợ, nhớ con, nhớ người tình, nhớ phở, nhớ cà phê... những người bạn đồng đội với tôi đã giành nhau lượm những cái đó để lúc nghỉ ngồi mài chiếc khoen lớn đó xuống nền xi măng làm thành chiếc nhẫn, Từ một cái khoen cho tới thành một chiếc nhẫn đeo vào ngón tay bao nhiêu thì giờ đã trôi mau. Tôi cũng đã lượm một cái khoen như thế với ý định mài một cái nhẫn nhưng rồi rời khỏi quân trường, đổi từ chỗ này sang chỗ khác tôi đã lãng quên công việc đó. Tôi đã không có thì giờ dành cho nó. Tôi còn mãi tâm sự với những người bạn mới, nhậu nhẹt, làm quen với những dời đổi. Bây giờ cái khoen bỗng ra mặt, khi được khám xét mọi vật có trong người, từ con dao nhỏ cắt móng tay, lưỡi lam cạo râu đều được lấy đi. Thằng cha đeo kính đen giọng lạnh lùng: nghiện hút không? – Không. – Có bộ bài cào nào trong người không? – Không. Hắn nói giơ tay lên, xoay mặt vào tường. Hắn sờ từ nách xuống, hắn bóp vào những chỗ cộm, thục tay vào túi và lấy ra chiếc khoen đồng. Hắn ngắm nghía lật đi lật lại trên bàn tay rồi lặng lẽ trả vào trong túi. Tôi chờ đợi những câu hỏi nhưng rồi thôi. Tôi được đẩy vào nhà giam và chiếc khoen trở thành thân yêu. Tôi ngồi chú tâm mài nó một cách thận trọng sao cho đều, cân. Có lúc bị cà quá lâu chiếc khoen nóng giãy, tôi thích thú cầm lên tay sờ vào mặt bị cà bóng. – Tại sao mày vào đây. Tôi mỉm cười, ngừng tay: – Bê bối. – Bê bối sao? – Ba gai với chỉ huy. – Ba gai sao? – Ừ, ba gai, hỏi chi vậy. – Ở đây nhiều anh hùng hảo hớn hỏi cho biết, tao trông mày gà chết quá, đào ngũ phải không? Mấy lần rồi, chắc nghe thấy súng nổ rồi ỉa ra quần, bỏ chạy chứ gì? Tôi cúi xuống mai tiếp chiếc khoen. Một lúc nhìn lên hắn vẫn đứng đó: – Tưởng tôi hèn vậy sao, tôi không muốn chiến tranh nhưng tôi không đào ngũ. Thôi chứ, đã vào đây rồi còn hạch xách nhau chi. Còn anh? – Ăn trộm. – Oai nhỉ... – Sao lại không. Mày biết tao ăn trộm của ai không? – Ăn trộm của ai thì cũng là ăn trộm. – À nghe cũng được: Tao ăn trộm của một thằng thượng sĩ già, không, của vợ nó, vì nó nhiều tiền mà tiền đó là tiền lời cắt cổ mà nó cho vay, ăn trộm của nó không có tội. Hắn cười khà khà, móc túi áo lấy ra một điếu thuốc đã quăn châm hút, hắn ngồi xuống bên rồi chuyền điếu thuốc cho tôi hút và theo dõi việc tôi mài chiếc khoen một cách thích thú. Tôi nói cho hắn nghe việc đã đưa tôi vào đây. Nó ngạc nhiên nhìn: – Mày to gan hả, may mà chưa chết, đáng mặt xâm mình.

Hắn chìa hai cánh tay vạm vỡ cho tôi coi: bên tay mặt phía trên cao là hình một quả tim vỡ với mũi tên găm vào giữa cùng mấy giọt máu, phía dưới chạy dọc một hàng chữ đậm: hận kẻ bạc tình. Hắn nói: bọn đàn bà nó khốn nạn lắm, tao còn một mối hận tình chưa thanh toán, nét mặt hắn rầu rầu, đôi mắt nhìn xuống. Bên tay trái là hình một lưỡi dao nhọn, phía dưới là hàng chữ: ơn đền oán trả. Tôi nói, có ơn để đền, oán để trả thực không, làm tầm bậy là không được, đừng có cái kiểu giết người, hiếp dâm, ăn cơm mà còn ơn đền oán trả thì nó kỳ lắm. – Cũng có đứa vậy đó. Xâm mình ở ngoài đây nó nặng phần trình diễn ghê lắm, nhưng tao thì không. Hôm rồi có một thằng vào đây, nó cởi trần ra cho người ta thấy trên lưng nó: Trên trời có một vì sao. Dưới đất có một mình tạo anh hùng. Bọn tao xốn con mắt mới định làm thịt nó, chưa gì nó đã năn nỉ, hỏi ra mới biết nó vào tù vì định làm ẩu vợ một người bạn đồng đội và định bắn càn. Bọn tao ghét quá, mấy thằng đó là phải bẻ cổ, vặn họng, nợ máu trả máu, những thằng như nó làm dơ mắt bọn mình. Nó năn nỉ hết lời, sau bọn tao trừng phạt nó bằng cách bắt nó đi bú cặc hết hai mươi mấy thằng. Tức cười có đứa bị nhột mà dựng cờ luôn. – Tao thấy mày đáng mặt xâm mình. – Thôi đi cha, tha cho con. – Mày sợ à. – Sợ gì. – Ở đây nó cấm xâm mình. Thế rồi tôi đã đưa tay cho nó xâm, nó nói muốn xâm gì, tôi bảo tôi cũng chả có ơn oán gì với ai chẳng có mối tình rớm máu nào, nó lại hỏi mày theo đạo nào, xâm đức mẹ, thánh giá, hoặc ông phật, tôi nói thôi tội nghiệp cho phật và chúa, tôi vô thần. Nó chỉ cho tôi những mẫu đã xâm: thánh giá, đức mẹ, trái tim vỡ, đàn bà cởi truồng, chim bay, phượng múa, rồng uốn khúc, hổ; beo, cá sấu, những dòng chữ: thiếu tình thương, cánh chim bạt gió, cay đắng mùi đời, thù này phải trả, công cha nghĩa mẹ, đợi bạn giang hồ, ai người tri kỷ... Tôi không chọn một mẫu nào. Sau cùng hắn nói: thôi để tao xâm cho mày một hình kỷ niệm. Hắn vẽ trên da tôi hình một con rắn nhỏ lưỡi dài thật hung ác. Sau hắn bắt đầu xâm, tôi cố gắng hết sức mới chịu được những mũi kim đầu tiên đâm vào da, lúc sau nó ê đi mới hết. Khi vết đau đã hết, con rắn màu chàm hiện ra. Hắn nhìn nhìn khoái chí. Tôi hỏi: – Sao lại là con rắn. – Tại mày không biết xâm gì nên tao xâm một hình kỷ niệm về tao. Nó cởi áo xoay lưng ra cho tôi coi. Trên lưng nó một con rắn bị chặt ra làm nhiều khúc. Tôi hỏi sao vậy? Hắn nói: con tình nhân của tao. Nó tuổi rắn. Nó phản bội, lừa gạt tạo nên tao hăm mà giết nó cho chết, chặt nhỏ ra như vậy đó. Tao xâm cho mày, mày nhìn thấy mày sẽ nhớ đến tao và nhớ luôn: bọn đàn bà nó khốn nạn lắm, nó như loài rắn độc vậy, mày phải nhớ điều đó mãi. Khi cần thì ngủ với nó cho đã đi rồi đạp xuống khỏi giường cho khuất, loài bò sát có vú thật là dơ dáy...

Ta đang nhớ mày đây. Cũng đã hai năm hơn rồi không bao giờ gặp mặt hắn, biết đâu hắn đã chết như bao nhiêu thằng bạn khác trong mấy năm quân ngũ, chia tay để rồi không gặp nữa, hoặc nhìn thấy nhau hấp hối, hoặc họ khiêng nhau lên băng ca, hoặc nhìn thấy nấm mộ với dòng tên ghi trên xi măng... Nó đã thanh toán được mối hận tình chưa hay nó còn nằm trong nhà lao nào đó nuôi mối thâm thù nằm sâu trong tim gan, khắc chết vào da thịt? Nếu gặp được nó. Tôi chưa quên lần gặp một thằng đã cùng sống chết với nhau, cả hai đứa đã quên tên nhau, phải nhắc mới nhớ, nhưng nhớ mặt nhau, nhớ những ngày bên nhau, chúng tôi đi nhậu nhẹt với nhau rồi hắn bắt tôi về nhà hắn để hắn giới thiệu với tôi, mẹ, vợ và hai con của hắn, rồi hắn, gia đình hắn còn giữ tôi lại ngủ đêm. Tôi cảm động đến chảy nước mắt. Đã bao lâu sống mà chưa được gặp những mối cảm tình đỏ. Bao nhiều người cũ gặp lại nhìn tôi lơ là lảng tránh có đâu lấy một ly cà phê nhỏ lạt, một lời thăm hỏi. Có phải vì chúng tôi là những người sống sót, những người được biết mình còn sống?

Con rắn vẫn còn đây cho tới khi mình chết mang theo. Tao còn nhớ mày.

o O o

Tôi phải trở về đó, dù sao. Quảng bước đi về oải về phía đầu đường nơi dãy phố ngang những cửa tiệm sáng đèn. Trạm xăng đã đóng cửa. Hè phố bên kia đèn sáng trên những bảng hiệu, những cánh cửa đóng, trên lan can ngó xuống đường một vài bóng người nhòe nhoẹt lơ đãng... Đêm đã khuya. Ngọn đèn nơi góc đường nhấp nháy liên hồi. Người cảnh sát ngồi nơi gốc cây tay cầm điếu thuốc... Nơi con đường rẽ bên mặt, trên khoảng hè rộng chan hòa ánh sáng trong xanh, nơi đó một chiếc xe phở ở giữa những chiếc bàn con nhấp nhô những người ngồi, người đứng. Dưới đường, những chiếc xe nối đuôi nhau...

Một chiếc trực thăng từ đâu bay ngang đầu mất hút, những chiếc đầu ngước lên, cánh tay chỉ, về phía cuối phố, trên cao, sau những bóng lá cây, nơi nền trời nhợt nhạt Quảng nhận ra hai ánh hỏa châu. Không xa thành phố này, không xa cuộc sống này, cuộc chiến vây phủ. Tiếng thằng bạn vẻ bâng khuâng. Mày chưa ngủ sao, nhớ gì ở trên đó. Bây giờ mà được ăn một tô phở uống một ly cà phê. Tưởng gì... Còn đòi gì nữa, đến thế còn không có nữa mà đòi gì, chỉ mới nghĩ tới phở thôi mà muốn lặn về... mày không nhớ phở a, phải rồi, mày còn nhiều cái để nhớ mà, đàn bà hả. Ừ đàn bà, đáng nhớ hơn phải không. Thì nhất định rồi. Trên đó bao nhiêu chuyện vui, bao nhiêu lạc thú, bao nhiêu đàn bà tao chỉ sợ khi được về rồi thấy ai cũng đẹp hết trơn, lúc bấy giờ thì biết làm sao. Làm sao, biết làm sao mà được à, em chỉ yêu anh binh nhì, mày tin vậy hả, thôi đi cha, ba cái thằng cà chớn, ba sạo, đừng có đụng đến cái cạp quần em mà ra tòa.. Tướng luôn đa tình đáng yêu... Tiếng cười hắc hắc đâu đó của một phiên gác đêm nào đã xa. Tôi đã mất đi từ lâu lắm những phản ứng, tôi không còn những chua chát, bất mãn, hằn học, tôi chỉ còn biết văng tục bâng quơ, miết rồi những văng tục đó không còn một ý nghĩa nào nữa.

Tại sao không ăn một tô phở, hưởng cái lạc thú của người bạn một hôm nào đó. Quảng đi lại gần cố tìm một chỗ trống nhưng không có, quanh đó cũng còn một vài người đứng lóng nhóng như chờ đợi một người nào đó đứng lên. Tối đi lại bên chiếc xe, ngay nơi đó có một chỗ, bên phía thùng nước lèo bốc hơi nóng. Ngồi đây cũng được, chết chóc gì, ngồi hoài đâu mà sợ. Cho một tô đây, phở gì ông, gì cũng được, một tô cho đặc biệt.

Tô nhỏ để trước mặt, mùi thơm dễ chịu. Thằng bạn nói, ngửi mùi phở là hắn biết thịt trâu hay thịt bò, phở mộc hay pha, tôi không biết được điều đó. Mọi cơ quan trong người tôi đã chẳng còn gì là chính xác, có phải tất cả đã bị làm hư đi. Ăn chỉ còn là hành động để cho đầy dạ dày. Hồi vừa nhập ngũ, nghe một tên cán bộ ví cái miệng là cái cối xay cứt đã khiến tôi nổi nóng, nhưng rồi từ đó, vâng từ đó, có lúc tôi đã nhận ra có phần đúng. Mỗi lúc tôi một thấy sự linh thiêng, cao đẹp về con người ruột mòn rã hao gầy. Trên mặt bàn học trong quân trường, tôi còn nhớ như in đầy vô số những hình ảnh con người, cái hình ảnh được ghi lại với khối óc và trái tim của bao nhiều người đã ngồi vào đấy liên tiếp chồng chất. Hình ảnh những con người trần truồng với mọi cách thế, mập có, gầy có, trẻ có, già có, con cái, con đực, nhưng đó là con người đầy đủ, khi thiếu cái tay, khi thiếu cái đầu, khi thiếu đôi chân, nhưng bao giờ những bộ phận sinh dục cũng đầy đủ, to lớn, bao giờ cũng được tô vẽ, khắc sâu một cách đậm đà trau chuốt. Nó rất sai lạc với thực tế nào đó nhưng rất thực rất đúng với một cái nhìn nào đó. Và luôn luôn, người đàn bà, con cái trong cái nhìn giống đực chỉ còn mỗi cái lỗ tròn, đôi vú với dáng điệu cách thế bỏ ngỏ như một đồ vật cần dùng.... Từ đó đến nay tôi đã đánh mất đi bao nhiêu ảo tưởng, để chỉ còn lại những thực tế…

Quảng móc túi lấy tiền trả, một bàn tay đè lên vai, Quảng nhìn lại:

– Anh nhớ tôi không?

Quảng chau mày, đứng lên:

– Tôi trông anh quen quá mà không biết gặp ở đâu.

– Lâu quá rồi mà, làm sao nhớ. Thạnh đây mà. Thạnh, Thạnh, tôi nghe cái âm thanh quen thuộc ấy. Tôi chợt nhận ra.

– Trời ơi, nhớ chứ... hồi này sao?

– Tôi lên Sài Gòn lâu rồi.

– Làm ăn khá không, thêm đứa nào không?

– Khá, khá, thêm một đứa rồi, gặp anh tôi mừng hết sức, trong đại đội trước kia của mình tôi gặp lại một vài người. Tôi có hỏi thăm anh mà chẳng ai biết tưởng là ngỏm rồi. Sao hồi này làm ăn chi?

– Không làm ăn gì hết.

– Sao vậy?

Quảng phác một nụ cười với bạn cũ, người bạn của những tháng trong quân trường... Quảng nhìn Thạnh:

– Anh ăn phở chứ.

Thạnh nhìn quanh tìm chỗ ngồi, một người phía ngoài đứng lên. Thạnh lại xách lấy chiếc ghế lại để gần bên Quảng:

– Anh ăn rồi sao?

– Tôi vừa định đi.

– Ngồi đây đã, ăn nữa, gặp anh tôi mừng hết sức, chút nữa về nhà tôi chơi – Thạnh chỉ tay ra chiếc xích lô máy phía bên kia đường – Bây giờ tôi chạy xe.

Quảng ngồi xuống:

– Tôi ăn rồi, anh ăn đi...

– Uống gì vậy, la de nghe. – vừa nói Thạnh vừa đưa tay búng về phía trong, nơi quán nước – cho chai la de lớn đây. Trời ơi, bọn mình mà sống sót là phước lắm. Bao nhiêu thằng đâu còn.

Giọng người bạn trầm xuống. Từ đó đến nay Thạnh đã thay đổi gần hết. Bây giờ là một Thạnh mạnh dạn, mập mạp nhưng vẫn còn đó một Thạnh cởi mở tươi cười hồn nhiên. Những ụ bắn cô quạnh, con đường cát mù, những ruộng bắp, thuốc, rau cải xanh tươi và hình ảnh Thạnh trầm lặng thấp thoáng trong ánh sáng mù đục những sớm mai nhòe nhoẹt chưa có ánh sáng… Tôi vẫn chưa quên căn nhà đó, chiếc sân đất bột, những lớp học với mái nhà tôn hấp nóng, tôi vẫn chưa quên những con đường độc đạo, những gác canh cao ngó xuống, những con đường hầm mùa mưa đầy bùn nhớp nháp...

Thạnh còn nhớ những gói thuốc rê, những cụm hoa bắp, những con cá mối bụng trắng nổi lều bều trong chiếc thùng... Thạnh còn nhớ chăng những ngày đó...

o O o

Tôi thức dậy, ra khỏi màn, ngồi trên tầng giường cao căn nhà đại đội trong ánh sáng vàng yếu rộng hẳn ra và chìm trong im lặng, lối đi rộng ở giữa phân căn nhà làm hai kê đều mỗi bên hai dãy giường hai tầng, những chiếc màn màu chàm phủ điều vuông vắn như những chiếc quan tài ngoại khổ. Tôi chợt nhận ra phía bên này, nơi dãy giường phía trong, tầng trên một ngọn nến cháy leo lét, và một khoảng trống ở đó, đó là giường của Thạnh, hắn chưa ngủ. Tôi lấy bao thuốc trên đầu giường ra châm hút, tôi liệng que diêm ra giữa lối đi, người bạn gác phòng đi đi lại lại áp chiếc máy thu thanh bỏ túi trên tai dừng lại nhìn lên mỉm cười: – Không ngủ sao bồ. – Tự nhiên mất ngủ... Tôi bỏ hai chân xuống khỏi giường đong đưa, làn khói thuốc nhẹ nhàng bay lên lơ đãng. Người bạn gác phòng chậm chạp bước đi, tới cửa anh ngồi xuống một bên tựa lưng vào thành cửa, ngoài bầu trời ánh sáng đục, thứ ánh sáng nhạt, từ trong và trên cao nhìn ra tôi chỉ thấy khoảng sân đất phẳng đều một màu, với khung cửa vuông vức hình ảnh người bạn im lặng nổi bật như một pho tượng. Tôi giật mình vì bóng một con chuột lớn tha thẩn trên lối đi đầu chúi về phía trước. Tôi đu người nhảy xuống, con chuột chạy biến vào bóng tối. Tôi đi lại phía Thạnh, hai dãy giường cao bít bùng im lặng, tôi nghe thấy những tiếng thở không đều trong những chiếc màn buông kín, những khuôn mặt, những thân hình không rõ ràng, cơn mệt mề sau một ngày trong nắng lửa ngoài ụ bắn, những giấc mơ nào những hình ảnh thân yêu nào trong giấc mơ mù mịt. Tôi đứng lại trước đầu giường, người bạn nằm phía dưới ngủ yên trong màn, Thạnh nằm giường trên, trên chiếc cột nhủ lên phía tay mặt ngọn nến đỏ leo lét cháy, ngọn lửa có lúc tạt đi vì những cơn gió lùa, những giọt nến đỏ như máu chảy xuống chan hòa, từ dưới tôi chỉ nhìn thấy mái tóc ngắn của Thạnh, Thạnh nằm ngửa. Tôi đưa hai tay giữ lấy thành giường đưa chân lên thanh gỗ ngang phía dưới rồi nhẹ nhàng huýt người lên: Thạnh nằm ngửa, hai chân duỗi thẳng, bụng đắp chiếc mền, một tay trên ngực còn cầm tờ báo, một tay bỏ thõng xuống chiếu, mắt Thạnh nhắm lại hiền lành, ánh sáng của ngọn nến từ một phía hắt lại khiến cho những mụn trứng cá trên da mặt sần sùi của Thạnh như nổi hẳn lên. Chừng như Thạnh đã ngủ thiếp khi đang đọc dở tờ báo không kịp buông màn. Trông Thạnh trong giây lát như một xác chết đang chờ đợi được bỏ vào trong quan tài và ngọn nến trở thành hiu hắt quạnh buồn, Chợt đôi mắt Thạnh mở ra và một nụ cười dễ dãi. Thạnh nhận ra tôi. Thạnh xoay người nằm sấp ngửng đầu lên. — Anh tưởng tôi ngủ thiệt rồi hả. – Không mệt sao, ngủ đi thôi sáng mai báo thức bốn rưỡi đó, hôm nay đi bãi nắng anh nào cũng đừ người hết, hồi trưa lên thềm bắn nằm xuống lần đất cát nóng bỏng tôi lạnh toát cả người, nhìn bia thì thấy như nó nhảy cà tưng, kể cũng gần teo « bugi », sao bắn khá không? – Thằng cha bên cạnh nó cận thị bắn cha nó sang bia tôi hết, tưởng bị phạt, bắn có ba viên mà trên bia có tới năm, nào mình có thích thú gì mà còn ăn cắp đạn để bắn, nhiều cha cũng kỳ thật.

Thạnh ngồi dậy đưa tay moi từ dưới gối ra gói vải nhựa, đó là gói anh dùng để đựng thuốc hút, nhanh nhẹn và quen thuộc anh lấy ra miếng giấy trắng nhỏ với một chút thuốc anh vấn thành điếu thuốc đưa môi vuốt cho thẳng rồi ngậm lên môi, dùng một cọng tăm mồi lửa. Thạnh hút hơi thuốc đầu một cách khoan khoái, mùi thuốc nặng xộc vào mũi tôi khiến tôi suýt sặc, đó là thứ thuốc từ dưới quê mang lên cho anh, anh cầm gói vải nhựa lên tay nhắc và cười với nụ cười ngượng ngùng: – Tuần này bà xã tôi lên rồi. – Gói thuốc nổ nói với anh vậy hả. Vẫn nụ cười trên mỗi: – Bà ấy biết cữ thuốc của tôi nên khi nào cũng vậy gần hết gói thuốc là vừa nửa tháng, tôi muốn mỗi tháng bà ấy lên một lần thôi nhưng bà ấy không chịu, anh nghỉ từ đây xuống Bến Tre thì đủ biết, sáng thứ bảy là đã phải đi rồi, nếu không kẹt xe nhà binh thì khoảng trưa lên tới trại tiếp tân, nếu không có khi tối mịt mới tới nơi, tội nghiệp lần đầu không biết gì hết mãi tới khuya mới kiếm được trại tiếp tân bà ấy khóc lo ngủ ngoài đường, anh thấy đó, lại còn đứa nhỏ nữa, lên thì vui sướng gì chỉ khóc với mếu có khi về còn bị đau nữa.

Giọng Thạnh trầm xuống, hình ảnh vợ anh hôm nào lại hiện ra trong trí óc tối với đôi mắt đỏ ngàu, đầu vấn chiếc khăn sọc đỏ, tay bế đứa con gái một tuổi trên tay chạy theo chồng đang đi trong hàng để tới vườn Cộng Hòa, chị đã không đủ dằn lòng chờ đợi mà bế con đứng ngoài lối đi đưa mắt nhìn không biết bao nhiêu khuôn mặt lướt qua để nhận thấy chồng mình, Thạnh thì cuống quýt ngượng ngập rẽ vội ra ngoài hàng bế lấy con rồi trở lại hàng, đứa nhỏ chừng như lạ với áo quần của cha nó cùng với bóng nhập nhoạng của buổi sớm mai chưa rõ mặt người nên khóc thét lên. Tôi nhảy xuống: – Thôi buông màn ngủ đi, mai đi bắn đó nghe.

Thạnh ngồi yên, ra đến ngoài nhìn lại tôi vẫn thấy Thạnh ngồi bất động bên ngọn nến leo lét.

Hình ảnh một Thạnh im lặng như tượng trong nhiều đêm đã khắc ghi trong tôi, một hình ảnh vừa bị bí mật vừa cô đơn khắc khoải nhưng tự nó đã nói rất nhiều với tôi những gì Thạnh không nói ra, sự im lặng của một người sống lên giữa những cánh rừng dừa bạt ngàn, bên những kinh rạch không lúc nào cạn nước. Trong những đám đông vây quanh, tôi nhận ra Thạnh bởi những điếu thuốc rê, bởi dáng đi chậm chạp nặng nề, một dáng đi của một người không bao giờ nghĩ rằng mình sẽ mặc vào người bộ quần áo lính, phải đi, đứng, ăn, ngủ theo lệnh... Thạnh nói: Anh thích đi lính không? Câu nói ngập ngừng đơn giản, nụ cười chất phác lúc nào cũng giữ trên môi. Tôi nói chắc không ai thích hết. Thạnh lau khẩu súng bằng chiếc khăn ngó vào trong buồng đạn: một vật như thế này mà mình phải khổ vì nó... Tôi nói, người ta làm khổ mình thật, vào đây rồi tôi thấy cái gì cũng thù hằn với mình, anh nhận thấy không... Tôi nhớ dưới vườn, tôi chỉ mong sớm được trở về đó, anh có thích Bến Tre không, anh đã về đó bao giờ chưa. Tôi nói có, tôi đã ngang qua đó khi chưa đánh nhau, đó là nơi tôi mong ước trở về, vâng, một nơi tối muốn được sống, bây giờ tôi không còn hy vọng trở về ngoài nữa, không bao giờ có hy vọng đó, anh, anh thì có thể trở về... Thạnh cười, lần lợi đỏ tươi, chiếc răng không đều và nhiều vết đen, những vết đen của nhựa thuốc và nước uống có phèn, Bến Tre, hai tiếng gọi của quê hương Thạnh nhắc tôi những gì xưa kia, hình ảnh một vùng trời tôi mơ tưởng, tôi nói Giồng Trôm, Mỹ Thạnh bây giờ ra sao, Thạnh nói, hồi tôi còn ở dưới thì không ngày nào không có máy bay, không đêm nào không có súng lớn, anh hiểu rồi chứ...

Trong giây phút nét mặt Thạnh như khô lại, im lặng, vẻ khổ và yên lặng của những lo âu bồn chồn không biết làm sao. Thạnh tâm sự: hai anh em tôi bị đi một lúc, còn ở dưới quê một bà chị và hai người em trai bây giờ dời ra ngoài vùng an ninh, ba má tôi còn ở lại trong vườn, vợ tôi cũng ở trong ấy, vợ anh Hai tôi thì lên ở Chợ Lớn, với một người bà con đằng ngoại giàu có, vợ tôi nhà nghèo, anh Hai tôi có phước hơn tôi không phải lo cho gia đình, tôi thì lo cũng không được, trong một đêm tối ngang qua giường Thạnh vẫn ngọn nến leo lét cắm nơi đầu giường. Thanh nằm ngửa yên lặng và trên mặt đắp một cụm hoa bắp, thấy động Thạnh trở mình nhìn ngược, tay cầm lấy cụm hoa bắp và đưa cho tôi: tôi nhớ những ruộng bắp dưới quê, hồi tôi đi bắp đã ngang đầu gối... Từ trại ra đến bãi tập cách xa ba bốn cây số chúng tôi phải vượt qua một con đường đất bột chạy giữa một cánh đồng. Trên cánh đồng đó, ngoài những khoảng ruộng bỏ hoang, nơi gần một làng là những ruộng trồng bắp, thuốc lá, bầu, rau... Hôm nào, lần đầu tiên ngang qua những luống bắp còn thấp, nay đã có bắp và ngọn hoa đã trổ, màu hoa nâu vàng xơ xác lả ngọn lay động theo những cơn gió nhẹ. Những buổi sớm mai, ánh nắng chưa rạng, bóng đêm mờ nhạt... khu ruộng bắp như mời gọi ẩn giấu. Tôi chưa quên con đường ấy, con đường có những đứa trẻ bốn năm tuổi, những bà già bán thuốc, bán những bọc nước trà ngai ngái, bán xôi, cà phê, hay những đứa nhỏ chờ đợi những mẩu bánh mì còn sót lại trong túi chúng tôi vì vội vã chưa ăn hết...

Những đứa trẻ ấy có mặt từ lúc trời còn tối mù, những trưa nắng chang chang không có mũ, những buổi chiểu đầy bụi của những người liên tiếp không ngừng đi trên con đường ấy. Tôi nghĩ đến việc tôi đang làm, khẩu súng trên vai, nơi chúng tôi sẽ tới khi rời khỏi quân trường, những đứa trẻ xa lạ nhưng gần gũi, những người đàn bà, những người già nặng nhọc lầm lũi bên những ruộng bắp, ruộng thuốc... Thạnh nói ở dưới quê bây giờ không còn thanh niên nữa… phần đi lính, phần bị bắt đi bộ đội, ai cũng phải ở một bên, không muốn đi cũng không được, ở lại còn toàn đàn bà trẻ con, người già, ruộng vườn bỏ cả... Tôi chưa quên hình ảnh Thạnh ngỡ ngàng, lo âu trên bãi bắn, nhìn vào những hình người đen dùng làm mục tiêu. Phải làm sao bắn cho trúng... làm sao để quên... Thời gian đã trôi... buông mình không chờ đợi rồi trở về rỗng loãng.

o O o

Quảng thức dậy mệt nhọc, căn nhà vẫn tối mờ mờ, qua khe cửa nhỏ nhìn xuống khoảng sân nhỏ phía sau Quảng thấy nắng đã chiếu xuống những mảnh tôn ở đó. Một ngày nữa bắt đầu. Một buổi sáng nữa, rồi một buổi chiểu, một đêm... Quảng năm im trên chiếc ghế bố nghe những tiếng động chung quanh. Cuốn lịch treo trên tường. Cuốn lịch vẫn còn ở đó như bao nhiêu ngày khác. Tôi cố nhớ xem trong thời gian qua tôi đã tới bao nhiêu công sở, bao nhiêu lá đơn, hồ sơ xin việc đã được gửi đi... Tôi không nhớ được gì hết, tôi chỉ nhớ ngày trả lại quân trang, nhận thẻ căn cước trở lại nhà, sống lại như những ngày cũ, tôi đã nghe xem mình có những thay đổi gì, tôi không thấy, hay tôi không thì biết gì về tôi, tôi không thể ngắm nghía xem xét mình được một cách chính xác, đứng đắn, tôi chỉ có thể được nhìn từ một người nào đó. Bọn bạn nói trông mày ngơ ngơ như người chết rồi. Chết rồi. Một người phải chết mấy lần trong đời hắn. Chết rồi và bây giờ sống lại, có phải người ta nghĩ trong những trường hợp nào, những thời gian nào đó là những thời gian chết. Với tôi thì không. Nó chỉ là thế. Nó là như vậy. Tự nó những giai đoạn không ý nghĩa, và mọi điều...

Hôm nay mình lại bắt đầu những ngày cũ, những ngày từ bao giờ. Đánh răng, rửa mặt, tắm, mặc quần áo và ra đường. Đó là công việc tôi vẫn làm, lặp đi lặp lại trong những ngày gần đây, tôi cũng không có thể làm gì khác, tôi không biết làm thế nào cho khác đi. Tôi nghĩ tới những biến cố bất ngờ nào đó, một chuyện gì đó sẽ đến, sẽ thay đổi mọi điều, biến tôi thành một người khác, cho tôi vào trong một đời sống khác... Nhưng sao tôi chờ đợi từ bao giờ vẫn không thấy, vẫn không thấy một chuyện gì, một biến cố nào? Những người khác thì sao, họ sống luôn luôn thay đổi, luôn luôn thấy có ý nghĩa, luôn luôn thấy những khác biệt, luôn luôn...

Những người khác tôi không biết, có một người tôi biết rõ ràng: cha tôi, tôi không thấy ở ông có một thay đổi nào, từ bao giờ đến bây giờ ông vẫn sống như thế, ngày này qua ngày khác trên tấm phản, trong căn nhà giữa bốn bức vách và những tiếng nói nhỏ bên ngọn đèn leo lét, và ông vẫn sống, như vậy thì có gì đáng phải thắc mắc, có lẽ mọi người đều sống vô vị như thế...

Bây giờ Ngưỡng đang lặn lội trong một cánh rừng, trong một đồng lầy nào, Thạc đang ở đâu, Lực đang tắm rửa cho những con ngựa thân yêu trong cái chuồng sạch sẽ của nó. Đức đang ngồi trên một chiếc ghế đã trũng vì thời gian, trước mặt là một cái bàn đã cũ vì mồ hôi, bên đó có một ly nước trà và những xấp hồ sơ, trên tay cây bút nguyên tử có dấu riêng... Và tôi đứng trước ngưỡng cửa để bước ra khỏi con ngõ...

Tiệm cà phê đầy ắp những người, tôi bước vào, một chiếc ghế bỏ trong gầm bàn nơi góc ngoài, tôi bước tới kéo ra ngồi vào chiếc bàn tròn với bốn người khác; một cái mặt những đường răn; một cái mặt dài, đen, đôi mắt lờ đờ; một cái mặt tròn đầy thịt, da căng láng bóng, đôi mắt nhỏ tí; một cái mặt trơ ra với cái đầu gần như không có tóc, đôi mắt lớn láo liên không ngừng; bốn cái ly trước mặt, những điếu thuốc trên tay, trên môi những lời nói ồn ào cùng với không khí náo động trong gian hàng, những tiếng nói nhòa nhập vào nhau tạo thành một không khí bập bùng khó chịu lúc ban đầu và sau đó như một không khí cần thiết nâng đỡ những người, bàn ghế trong gian hàng ám khói. Tôi kêu một ly cà phê đen nhỏ, thằng nhỏ mang ra miệng kêu lớn nước sôi nước sôi, trên chiếc đĩa nhựa cà phê sánh ra, chiếc ly nhỏ cáu bẩn, đó là ly cà phê quen thuộc mỗi buổi sáng. Những ngày nào trong quân trường, trong quận ly nhỏ bé Đầm Dơi tôi nhớ những ly cà phê nhạt nhẽo đó, nhớ không khí ồn ào này, có phải những cái không đâu đó làm thành ý nghĩa cuộc sống, sự trải qua nhạt nhẽo... Những lời nói bâng quơ trong câu chuyện những người nào đó vây lấy chung quanh.

– Đêm qua tôi không ngủ được...

– Chuyện ấy thường, trời nóng quá đi mà, có đến một năm nay tôi không ngủ sớm được, nghĩ tới một thằng bạn già của tôi, nó bị bệnh kỳ lắm: hai năm nay rồi nó không nhắm mắt ngủ được, nó giàu mà chịu không kiếm được ra thuốc, nó đã tự tử hai lần rồi, thế mà không chết...

– Chắc thằng đó hồi xưa ăn ở thất đức, chết còn sướng hơn…

– Tôi không ngủ được vì mấy con mụ đàn bà lắm điều.

– Cãi nhau chứ gì, thì cứ kiếm một cái gậy phang cho mấy cái...

– Không phải, bọn đàn bà nó lắm chuyện lắm, những chuyện kỳ cục không à, mấy bà rủ nhau rình coi một con mụ ngủ với trai.

– Ối trời, thế thì hết nói...

– Con mụ già rồi lại đi lẹo tạo với một thằng quỷ còn tí tuổi, chuyện rất khôi hài đồn ầm cả lên, mỗi lần con mụ đi ngoài ngõ là trẻ con nó reo hò, các bà xì xào, con mụ tức chửi lung tung này khác, còn nói bóng nói gió này khác, a thế là làm cho các bà nổi nóng và lập kế, hồi tối qua các bà chờ rồi rình rập sao đó biết hai đứa nó đang giở trò hô hoán lên cháy nhà, mở cửa nhà người ta trong lúc bọn nó còn trần truồng, bọn nó cũng hốt hoảng tung chạy, sau biết là bị gài bẫy thế là một thế chiến, trời đất ơi, cả xóm chạy ra, cả xóm mới đầu còn cười rồi sau thì bực, hết chuyện này sang chuyện khác làm ồn ào cho mãi tới khi có cảnh sát đi tuần mới yên, thật quá kỳ...

– Mấy con mụ thật quá trời đó.

– Ông có nghe chuyện người ta đánh nhau không...

– Đánh nhau, ồ chuyện đó nghe chi, mình cũng sắp chết rồi...

– Sao ông bạn hôm nay có vẻ buồn vậy?

– Buồn gì đâu?

– Sướng quá hả?

– Sướng cũng chẳng sướng...

– Thằng con tôi đòi lấy vợ.

– Thì lấy vợ cho nó, lấy vợ cho nó còn hơn để cho nó chơi bời bậy bạ.

– Mà nó lại đòi lấy một con nhỏ tầm bậy mới khổ tôi chứ.

– Này, hồi này làm ăn có vẻ kẹt ghê.

Một số người đã rời khỏi chỗ ngồi của mình, họ sẽ bắt đầu những công việc thường ngày, họ sẽ cười đùa và trở về nhà ngủ để sáng hôm sau lại bắt đầu, và trong quán này những câu chuyện nào đó lại được nói đến với một sự không chú tâm, nói xong rồi quên...

Mình đi đâu bây giờ, tôi thấy thật nản: Không có Ngưỡng, có Thạc ở đây, Đức thì công việc trong sở nó, mình lại không khoái nó, sao lại không khoái, vì những công việc sao, vì nó có vợ có con sao, hay vì nó sung sướng hơn mình, có điều chắc mình không hợp với nó. Vậy thì mình lên thằng Lực, nhưng còn những con ngựa của nó. Kể có những con ngựa mà làm bạn thì cũng hay. Chơi với những con ngựa thì ít bực mình, nó có chửi mình mình cũng không biết, nó lại là ngựa nữa. Gà chết chơi với ngựa. Tôi cười phá lên một mình. Gà chết không phải đi lính. Nhưng đi lính, đánh giặc, trở về mình có thấy gì đâu, cũng vẫn như ngày nào... những ngày trong quân lao. Những bát, những lon sữa bò, hộp cá trở thành chiếc ly uống cà phê, cũng trở thành cái lon uống nước ăn cơm, uống rượu... Ngủ đứng, ngủ ngồi, những hồi còi và những mệnh lệnh, những cơ bẩm, bàn nâng đạn, cò súng, báng súng... Chiếc ba lô, mũ sắt và những băng đạn đeo trên người, nhiều lúc tôi tưởng như vẫn quấn lấy, bám chặt trên người... Nhiều lúc khiến tôi tưởng như đang sống ở đâu đó trong vô số những nơi tôi đã đặt chân đến, những nơi chốn mơ hồ, nhòa nhập như câu chuyện xảy ra trong một giấc mơ nào, cũng như chính nơi tôi đã ở trong nhiều năm muốn nhớ lại tôi cũng không biết nó như thế nào, tầm mắt tôi như hạn hẹp hẳn lại... Chừng như trí óc tôi không được sáng suốt, mỗi lúc tôi một lãng quên nhiều hơn...

Mình phải sống, dù sao, cho hết ngày hôm nay, cho hết cuộc đời mình đã được định đặt từ đâu đó, như định đặt hôm nay mình ngồi chỗ này, rồi mình đứng lên và bước tới đâu đó...

Quảng giơ tay ra hiệu, một con xẩm bước tới, Quảng trả tiền, chiếc ly được bỏ ra bàn, con xẩm mang chiếc đĩa nhựa và tiền đi, Quảng rót một ly nước trà đầy uống một hơi, mùi ngai ngái nhạt nhẽo. Bây giờ mình đi đâu? Quảng ngồi im trông một con người đang tìm cách lê từ ngoài hiên lên hai bực cấp vào trong tiệm, hai chân gập lại phía sau và chừng như thu ngắn lại, một tay tì xuống gạch lấy đà đưa người lên, một tay những ngón cụt sưng lên cầm một chiếc bát bằng nhôm đưa lên trước mặt. Đầu mấy sợi tóc phờ phạc, cái mặt ngắn, thót cằm, đôi mắt không có lông mày, một bên má hóp với một khoảng lở loét ửng đỏ... Cũng một con người, hắn không bao giờ phải tới nơi gọi là ngưỡng cửa... không bao giờ phải vác súng, nhưng hắn như một con vật, hắn sống không như người, sao hắn còn sống với một số kiếp như thế, sao hắn không cách kết liễu hắn, hắn còn một hy vọng nào. Có phải mình vẫn nghĩ người ta chỉ sống được bởi một hy phía trước? Nhưng còn hắn, còn bao nhiêu người khác thì sao? Mỗi người đều có hy vọng? Thế chính hắn? Hay vì một định mệnh nào đó? Tôi không muốn tin. Không bao giờ muốn tin như thế, tôi muốn chết thì tôi chết, hay cái số đưa mình tới cái muốn chết? Hắn đã lết vào được trong tiệm, hắn lết từ bàn này sang bàn khác, cố ngóc người lên cao van xin, tay giơ lên với cái bát nhôm, người đàn ông có cái đầu hói nhìn xuống, nhăn mặt rồi nhìn lên tiếp tục câu chuyện, hắn lết đi; một người đàn ông khác không nhìn xuống móc túi bỏ vào chiếc bát một đồng tiền kẽm, tiếng kêu Quảng nghe rõ nhưng không biết mấy đồng. Con xẩm từ trong đi ra đang tìm cách đuổi hắn, hắn nháo nhâng vẻ van xin rồi tiếp tục đi, thêm một thằng nữa ra nhưng hắn đi lên thì hai đứa lùi lại như sợ. Một con mụ đang ngồi khi nghe tiếng kêu ngoảnh lại thì hoảng hốt co chân lên khỏi ghê... Ước chi con mụ có thằng chồng một ngày kia trở thành như thế... Hắn lê đi dưới lần gạch hoa bẩn thỉu đầy những xương, nút bia, tàn thuốc và những vũng nước nhầy nhụa, hắn lê đi dưới những gậm bàn, bên những chân ghế, không bao giờ hắn có thể đứng lên, ngẩng mặt ngang hàng với những người khác. Phải, không bao giờ. Như đời sống những kẻ tôi mọi. Như đời sống những... Những cái gì? Như hắn thì còn được, còn những kẻ khác không được. Chính những kẻ khác mới đáng phỉ nhổ, đó là những kẻ không đạo đức như đạo đức có thừa, những kẻ bất lương... Những kẻ sinh ra lớn lên chết đi làm kẻ tôi đòi tự nguyện... Tôi chỉ là một con sâu... Phải thế không. Tôi không là một con gà chết, không là một con trâu rừng, không là một con ngựa trông giống ngựa mà thằng Lực chăn nuôi. Nhưng tôi, như thế... Tôi nhiều lúc cũng không muốn là kẻ sống trong một xã hội như thế này... Nhưng sao hắn phải chịu một số kiếp như thế? Chẳng ai biết được?

Hắn đã không đi vòng lại phía tôi, hắn lần ra phía cửa bên kia và biến mất. Không cho tiền người ăn xin. Thằng Ngưỡng lúc nào cũng vậy, ai chìa tay ra xin hắn đều nói: sao không làm lấy mà ăn. Với những người già hắn la lên: hồi trẻ làm gì mà bây giờ đi xin, đi xin về làm giàu hả. Nhiều khi tôi thấy hắn bất nhẫn. Vào tiệm có đứa nào bỏ tiền lại cho người hầu bàn hắn liền cầm lấy bỏ túi miệng nói lẩm bẩm: tiên sư mấy thằng trưởng giả nhiều tiền, bọn nó cậy nhiều tiền để mua lấy cái này cái khác, hắn mua từ tình cảm tới những cái sờ mó được, tiên sư bọn trưởng giả lúc nào cũng muốn được hơn người khác bằng thế lực của tiền bạc, mua từ thằng hầu đến con điếm, lúc nào bọn chúng cũng muốn hơn, bọn nó gây ra cái tinh thần nô lệ, bởi vì chính nó quen sự nô lệ, nó làm như bọn tao đánh giặc cũng có thể mua được. Làm như chúng tao có nhiều tiền chúng tao sẽ đánh giặc hăng hơn, sẽ đánh giặc thay cho bọn chúng nó, không, tiên sư chúng nó, cũng như chúng mày phải biết có những cái không thể mua được. Tôi gọi nó là thằng gà trống, là thằng trâu điên, là thằng bò rừng, nhưng rồi có lúc mày cũng bị mua, tao nghĩ thế đó, mày sẽ không bị mua bởi tiền, bởi bọn trưởng giả, mày sẽ bị mua bởi những cái khác, bởi những bọn khác. Tao nghĩ loanh quanh như vậy đó. Phải rồi, có những cái người ta không mua được. A, tình yêu, có phải bọn mày, trong bọn mày nghĩ có như vậy phải không, nhưng cũng có nhiều thứ tình yêu lắm, nhưng khốn thay tình yêu cũng có thể mua được, đấy mày coi, bọn con gái bây giờ mày có tiền, có thật nhiều tiền thì mày ngủ với con nào không được... Tiền, tiền...

Muốn được ca tụng, muốn được làm tình, muốn trở thành..., tiền sẽ mang đến. Và nó cuối cùng lại là mục đích của đời sống... Bởi vì không những chỉ có tinh thần không, mày không thể làm giáo sư mà nhịn đói, mày không thể đến công sở mà không lĩnh lương... Người ta làm việc để có tiền. Chúng mày đừng quên như thế. Mày làm cách mạng tất nhiên mày phải cướp nhà băng, mày phải in tiền... Phải thế không? Và bây giờ tôi lang thang với những lá đơn đến những bàn giấy cũng không vì mục đích gì khác là kiếm ra tiền, bởi vì có tiền tôi mới ngồi đây uống cà phê... Nếu làm được một thằng điên...

Quảng rót thêm một ly nước nữa. Trời nắng đầy xuống đường nhựa những xe cộ chạy không ngừng. Sao hồi đó không có một viên đạn, một mảnh bom nào ghim vào ngực, sao không có mũi dao đâm thấu phổi... Sao cha tôi sống mãi trong bốn bức tường bưng bít, sao mẹ tôi lại sống trong chịu đựng với tháng ngày tần tảo như vậy. Có phải đứa em sau chốt đó không phải là con của cha tối. Bằng chứng nào về điều đó. Với hơn bốn mươi tuổi đầu mẹ tôi vẫn còn những thèm khát tình ái nữa sao? Như thế nào là đủ cho một người đàn bà. Cha tôi đã bất lực sao, thuốc phiện đã khiến ông hao sức lực rồi sao? Sao tôi không quên đi những điều hết sức kỳ cục đó. Sao tôi không là một người khác. Những thằng bạn tôi, những người khác có sống trong những tình cảnh khốn khổ khốn nạn như thế không, trong đời người ta bao nhiêu là điều được giấu giếm che đậy với một cuộc sống bề mặt những bày hàng nhân nghĩa, đạo đức, tươi sáng, hạnh phúc... Hà, đến đời bọn mình, tao tin vậy, chỉ đến đời bọn mình, không cần có vợ, chỉ cần có tiền chúng ta biết được bao nhiêu người đàn bà khác nhau, bao nhiêu là kiểu người khác nhau, bao nhiêu...

Luân lý làm cho các cụ mình thiệt thật, thời đó, thời cụ Khổng đi nữa làm gì mà nhiều nhà điếm như hiện nay, làm gì mà nhiều đàn bà bán mình cho thuê người như hiện nay, làm gì mà có những thứ thuốc này thuốc khác, làm gì mà người ta có la de để uống, làm gì biết ăn trứng gà sống... Làm gì người ta biết... Làm gì các cụ mình được coi phim cởi truồng tồng ngồng... Những con vật mới, không phải như thế, chắc trời bỗng nhiên một hôm nhìn xuống trần gian ngạc nhiên về sự biến tính, biển dạng của một giống thú, hồi xưa có sinh ra một thứ mà nay bỗng nhiên nhìn thấy nó khác xưa... E rồi một hôm trời đến phải bắt cái giống thú ấy về chuồng, tiêu diệt đi và sinh ra một thứ khác... Loài khổng tượng không còn dấu vết... chẳng hạn thế...

Nhưng coi chừng, bây giờ giống thú ấy có nhiều khí giới, những khí giới không do trời tạo thành... Ví dụ đến một lúc nào giống thú này không sinh sản với nhau, giống thú này sinh sản với loài chuột, loài dơi, loài ngựa, loài trâu, loài chó, tới một lúc các giống làm tình lẫn lộn với nhau tạo ra một giống thú lai, một giống thú thật kỳ quái không thể tưởng tượng ra được, người ta nói giống lai khỏe mạnh, béo tốt, thông minh, đẹp đẽ nữa, cái giống được pha trộn đó chắc sẽ đặc biệt và mở đầu một nền văn minh mới, một sáng thế mới, một lịch sử mới... Cái lịch sử của một loài thú mới ấy đến bao giờ thì khởi đầu, những nhà tiên tri có thể biết được không? Trời có thể biết được không? Có điều chắc chắn có một ngày như thế sẽ đến và tới lúc đó...

Có lẽ mình đang biến giống rồi đây, Quảng đứng lên. Tôi phải rời khỏi nơi này, chung quanh tôi những cái rễ đang mọc ra phải không, tôi đang mọc thêm lông lá, thêm chân cho thích hợp đây phải không. Chẳng hạn thế. Trời nắng đầy trong lòng phố... Mình phải tới đâu đây? Nắng trên đầu, bóng ngả trên lề đường xi măng. Buổi sáng đã dần dần lan. Tôi vượt qua một vườn cây, một con đường đầy bóng mát những ngôi nhà nằm trong những khoảng vườn. Tôi đến gần chuồng ngựa của Lực. Tôi bước vào đứng nơi cửa gọi lớn tiếng:

– Lực ơi, Lực ơi...

Tiếng vang đâu đó. Một người đi ngang dừng lại ngó ngó, tôi la lớn hơn nữa:

– Lực ơi, thằng gà chết ơi.... Ê mày nhìn gì tao?

Quảng nhìn trừng vào mặt người đàn ông, cái mặt đầy những thịt và bóng những mỡ, cái bọn giàu khả ố.

– Nhìn cái gì?

Cái mặt nhăn lại, tôi chỉ trông cho nó há miệng ra là thoi cho hắn một đấm. Cái thằng hèn nhát có thế mà cũng bỏ đi. Ông điên đây, đụng vào ông thì chết bỏ xác... Ông là bọn cố cùng rồi. Tiên sư bọn giàu có, phè phởn... Cái bọn thấy cái gì lạ cũng ngó như không bao giờ, chưa bao giờ thấy gì... Cái thằng gà chết nó thành ngựa rồi sao mà nó không thưa lên, thành ngựa rồi sao mày không hí lên... Tôi bước vào, gian phòng đóng kín, ông già Thiệt cũng đi khỏi... Những con ngựa trong chuồng đứng im ngúc ngắc cái đầu, ve vẫy đuôi:

– Ê đứa nào tên Lực đầu gúc gúc cái đầu tao coi, tao là bạn đây mà, hí lên cũng được, từ gà chết thành ngựa là khá rồi... Không có đứa nào hả. A mày sao, mày sao, nhưng thằng Lực sao có thể to lớn hồng hào như mày, Lực làm gì có bộ lông đen tuyền như mày... Chắc mày phải là một ông lớn nào, ít nhất là thế, nếu không mày phải là một công chúa, một hoàng tử nào trên thiên đình đánh rơi chén rượu bị đày xuống trần thì mới đẹp đẽ như mày được. Con gà chết không thì nào là mày được, mày đừng lừa tao chứ, tao đâu đã điên đến như thế.

Con nhỏ nào đây? Vợ của con gà chết sao? Nó bắt được ở đâu vậy? Như vậy thì nó đâu có gà chết? Xin lỗi nghe cô, quả là tôi đã nhầm lẫn. Phải thế chứ, con gà chết ấy làm sao mà tìm được một con cái ngon lành như vậy... Tôi nhớ ra rồi, con ông già Thiệt mà nhìn không ra chúa ạ..... Tôi đi vội ra khỏi Câu lạc bộ Kỵ mã, tôi sợ, tôi sợ gì nhỉ? Ngã Sáu, Chợ Bến Thành, đường Lê Lợi... Rồi mình đi tới đâu, tới đâu? Mình có nên đi một vòng những bàn giấy mình đã để lại đó những tờ đơn, những giấy má hồ sơ không, mình có nên đến thằng Đức không, mình nên tới đâu bây giờ, quả tôi không biết mình nên làm gì? Thật là khỉ..

Mình ngồi xuống đây chơi. Chiếc ghế đá nằm giữa khoảng cách hai gốc cây me, con đường chạy phía sau và con đường chạy phía trước, những xe cộ chạy qua. Tới một lúc nào đó mình trúng vé số chẳng hạn, mình cũng mua một chiếc xe chạy, mình cũng đi mua một con vợ, mua một cái nhà nhốt nó vào đấy mà dùng...

Không hiểu người ta nghĩ ra cách cưới vợ, lấy chồng từ hồi nào, từ hồi người ta có văn minh lễ nghĩa, tức là tới lúc người ta biết gian lận, dối trá, biết thoa son điểm phấn, biết mua bán bằng một hình thức văn minh? Từ lúc người ta nghĩ tới cách cai trị nhau, biết ngồi lên đầu lên cổ nhau, và cứ như thế mỗi lúc được gọi là văn minh được gọi là tiến bộ hơn cùng nghĩa với giả dối, tàn ác, bóc lột, dơ dáy, bẩn thỉu, khốn khó, khốn nạn.... Không, phải là một ý nghĩa nào khác chứ... Người ta đang sống, tôi cũng đang sống, nhưng sao tôi thấy kỳ cục quá vậy...

Hỏa châu soi sáng trên bầu trời, ngồi trong khoảng sân đất rộng giữa những bãi cỏ hoang chúng tôi đã thay nhau phạt cho hết, nhưng sau đó cỏ lại mọc cao cho chúng tôi thay phiên nhau một cách lén lút vào đó mà ỉa đái... Cho tới lúc thối không thể chịu được thì lại phạt cỏ đi... và cứ như thế, cái thằng xấu số hôm nào bò ra trong đêm tối bị bắt nhốt giữa sân cho mọi người coi mặt vì đã chọn nơi đó làm một lạc thú... Chúng tôi ngồi ngay ngắn nghe hết điều này tới điều khác, cơn ngái ngủ chập chờn, những lời được coi như luân lý. Phải rồi, chính ở