LODGE VỚI TIÊNG SÚNG CÁCH MẠNG
Lúc 13g30 Ngày 1.11.1963, Tiếng súng cách mạng bắt đầu nổ vang trong Thủ Đô Sài Gòn. Ngài Đại Sứ bình tâm ngồi ở bàn giấy Tòa Đại Sứ chờ đợi những phúc trình, báo cáo về diễn biến bên ngoài. Gương mặt ngài Đại Sứ trông mệt mỏi của một người thiếu ngủ. Một viên chức Tòa Đại Sứ cho biết kể từ ngày đến Việt Nam, Lodge đã làm việc mỗi ngày trên 20 tiếng đồng hồ.
Kể từ sáng 1.11.1963 đến giờ đảo chánh, Đại Sứ Lodge không còn liên lạc với Phủ Tổng Thống nữa. Hơn nữa, trong ngày này là Lễ Các Thánh, Đại Sứ Lodge viện lẽ Tổng Thống Diệm là người mộ đạo thì rất bận về lễ nghi Công Giáo.
Trong khi đó Đô Đốc Felt, Tư Lệnh Mỹ tại Thái Bình Dương có mặt tại Sài Gòn và Đại Sứ Lodge đã mở tiệc khoản đãi ông ta từ tối hôm trước tại Tư Dinh. Cố nhiên Đại Sứ Lodge đã cho Đô Đốc Felt biết rõ cuộc lật đổ Tổng Thống Diệm sẽ khởi đầu vào buổi trưa trong ngày Lễ Các Thánh.
Đô Đốc Felt là người rất có cảm tình với cá nhân Tổng Thống Ngô Đình Diệm. Trong thâm tâm, Felt không muốn có một cuộc Cách Mạng Quân Đội như vậy. Dù rằng ông đã chứng kiến tận mắt, tận cỗ những cuộc náo động của Phật Giáo trên Đường Phố Sài Gòn.
Đô Đốc Felt không mấy đặt tầm quan trọng của đoàn thể này có thể làm rung chuyển chế độ Diệm. Đại Sứ Lodge cho Felt biết tuy lật đổ Tổng Thống Diệm nhưng cá nhân Tổng Thống vẫn đượoc bảo đảm.
Lật đổ này nhằm vào chế độ, thanh lọc các phần tử chống lại chính sách Hoa Kỳ mà dẫn đầu là ông Ngô Đình Nhu. Luôn tiện chứng minh cho Tổng Thống Diệm hiểu rõ, quần chúng đã rời ông ta quá xa vì chế độ đã cũ mèm, không tiến bộ.
Đô Đốc Felt nghe Lodge trình bày như thế thì tin chắc rằng tánh mạng Tổng Thống Diệm được bảo đảm hoàn toàn. Và ông cũng đồng ý rằng chính sách Mỹ tại Việt Nam đã xoay chiều vì chế độ Diệm đã đụng chạm đoàn thể Phật Giáo mà quần chúng chiếm đa số 2/3.
Cảm tình tiêng với Tổng Thống Diệm, Đô Đốc Felt lại là một nhân sự trong tập đoàn Mỹ thi hành chính sách Hoa Thịnh Đốn ở Đông Nam Á.
Nên, vì quyền lợi nước Mỹ, ông phải nhúng tay vào kế hoạch đảo chánh của Đại Sứ địa phương Henry Cabot Lodge. Có thể nói rằng, đó là việc ngoài ý muốn của viên Tư Lệnh Hải Quân Đô Đốc Felt.
Sáng ngày 1.11.1963, lúc 9 giờ 30, Đô Đốc Felt vào Dinh Gia Long yết kiến Tổng Thống Ngô Đình Diệm. Trong cuộc đàm luận thân mật, Đô Đốc Felt chúc tụng Tổng Thống Diệm và xác nhận chính sách Mỹ ủng hộ Việt Nam. Đô Đốc Felt rất vui vẻ kính trọng Tổng Thống Diệm như những lần trước ông ta đến quan sát tình hình Nam Việt Nam.
Tổng Thống Diệm đã than thở với Đô Đốc Felt về người Mỹ không thực tâm đối với chính phủ trong các vụ biến động Phật Giáo.
Ông Diệm trình bày về uy quyền chính phủ, sự nhượng bộ những điểm Hội Đồng Liên Phái Phật Giáo đòi hỏi. Ông Diệm nói nhiều nhất về lá Cờ Quốc Gia và lá Cờ Phật Giáo.
Đô Đốc Felt nghe rất chăm chú và vấn an luôn miệng sự ủng hộ chánh phủ tuyệt đối. Những nhân viên thân cận Tổng Thống Diệm thấy cuộc mạn đàm rất lạc quan.
Nhưng sau những ngày cách mạng thành công, những người này ngó lại cuộc hội đàm đó thì cho rằng lúc đó Đô Đốc Felt trông ngượng ngập và thoáng vẻ buồn. Họ cũng không ngờ dáng điệu đó là Đô Đốc Felt đang lo ngại cho Tổng Thống Diệm.
Cuộc thăm viếng Dinh Gia Long sáng ngày 1.11.1963 của Đô Đốc Felt được coi là nhân vật mà Tổng Thống Diệm tiếp kiến cuối cùng trong 9 năm tại vị Tổng Thống Đệ Nhất Cộng Hòa Việt Nam. Có hai giả thuyết về sự yết kiến của Đô Đốc Felt.
Giả thuyết thứ nhất là do sự dàn xếp của Đại Sứ Lodge, để Đô Đốc Felt dò la tình hình Dinh Gia Long. Sau khi nói chuyện với Tổng Thống Diệm, Đô Đốc Felt cho ông Lodge biết là Tổng Thống Diệm không hề biết gì về cuộc đảo chánh sắp khởi sự vài tiếng đồng hồ sau.
Tổng Thống Diệm vẫn cứng rắn, tin tưởng ở ý chí của ông. Nói như thế để biết rằng, ông Diệm lúc nào cũng lạc quan về quần chúng đa số đứng về phía chính quyền mà cá nhân ông Diệm là tiêu biểu.
Giả thuyết thứ hai là cuộc thăm viếng của Đô Đốc Felt có tính cách tình cảm thân thiết ngưỡng mộ riêng tư. Đô Đốc Felt muốn gặp ông Diệm một lần cuối trước khi ông ta mất hẳn chiếc ghế Tổng Thống.
Trong vấn đề yết kiến xã giao của Đô Đốc Felt, sau ngày cách mạng, các quan sát viên cho đó là sự bày trò của Đại Sứ Lodge. Đại Sứ Lodge thâm ý gài bẫy Đô Đốc Felt vào cuộc chính biến miền Nam mà Lodge là người chủ mưu. Đô Đốc Felt là một nhà quân sự không mấy cao vọng.
Ông đặt vấn đề thắng cộng sản ở Đông Nam Á lên làm hàng đầu hơn là thao túng chính trị tại các chính phủ địa phương. Cho nên Đô Đốc Felt đứng ngoài vòng chính biến nội bộ Nam Việt Nam. Vì vậy, sau khi yết kiến Tổng Thống Diệm, Đô Đốc Felt hủy bỏ các cuộc thăm viếng binh sĩ theo thường lệ. Ông vội vàng lên máy bay về Hạm Đội Thứ Bảy trên đường đến Hạ Uy Di.
Lúc bấy giờ người ta cho rằng Đô Đốc Felt lẳng lặng rời Việt Nam ra Hạm Đội Thứ Bảy trên Thái Bình Dương là để huy động lực lượng này canh chừng bờ bể Nam Việt Nam trong khi nội bộ trên đất liền của chính phủ Sài Gòn sẽ kéo dài cuộc hỗn loạn và khủng hoảng chính trị lâu dài. Điều này có thể sác thực vì Đô Đốc Felt trở lại Bộ Tư Lệnh hầu đối phó với việt cộng lợi dụng cơ hội Việt Nam Cộng Hòa rối ren để tấn công.
Đại Sứ Felt rời Việt Nam để lại nhiều chi tiết vui mừng cho Đại Sứ Lodge. Chắc chắn ông Diệm và ông Nhu không hay biết một mảy may nào về đảo chánh sắp bùng nổ. Ông Lodge thấy rõ sự thành công và chính quyền Diệm bất chợt bị lật đổ.
Sự lật đổ đó chẳng qua không đi theo lời khuyến cáo của Đại Sứ Lodge trước thảm trạng do những nhà tu hành Phật Giáo bạo động bằng phương pháp tự thiêu.
Những cuộc tiếp xúc giữa Lodge và Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng được coi như gián đoạn hẳn kể từ buổi sáng tinh sương 1.11.1963. Những dự trù, xếp đặt đã xong xuôi từ hôm 26.10.1963, chỉ còn đợi cơ hội thuận tiện thi hành.
Đại Sứ Lodge gián đoạn liên lạc với Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng vào ngày Lễ Các Thánh là một hành động ném đá dấu tay. Đó là việc trừ bị dư luận quốc tế gán cho Hoa Kỳ khuynh đảo chính phủ miền Nam.
Và Đại Sứ Lodge cũng phòng ngừa đến sự thất bại mà tiếng tăm Hoa Kỳ không bị chỉ trích của chính phủ.
Giờ hành động điểm. Lúc 13g30 Văn Phòng Tư Lệnh Lực Lượng Đặc Biệt của Đại Tá Lê Quang Tung trú đóng bên cạnh vận động Trường Quân Đội Tiểu Đoàn 2 Truyền Tin do Đại Úy Đỗ Như Luân và Đại Úy Chu Văn Trung chỉ huy tấn công và chiếm đóng. Một số đông quân chính qui và dân sự chiến đấu của lực lượng này đầu hàng. Trong khi đó, Đại Tá Lê Quang Tung bị Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng gạt vào Tổng Tham Mưu họp ngày cuối tuần và bị quản thúc tại đó.
Một phút sau, vài phát súng lẻ tẻ ở mạn Đường Trần Hưng Đạo, Đường Võ Tành Tổng Nha Cảnh Sát Quốc Gia bị quân đảo chánh chiếm giữ. Tiếp theo đó, nền trời Thủ Đô, chung quanh Dinh Tổng Thống nặc mùi thuốc súng. Thành Cộng Hòa bị phong tỏa. Đài Phát Thanh Sài Gòn bị quân đảo chánh rầm rộ từ mạn xa lộ Biên Hòa uy hiếp.
14 giờ ngày 1.11.1963, Đài Phát Thanh bị Thủy Quân Lục Chiến do Thiếu Tá Nguyễn Bá Liên cầm đầu bốn tiểu đoàn dân công đầu tiên lên Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng đã chiếm Đài Phát Thanh.
Những bản hùng ca của tiếng nói Thủy Quân Lục Chiến phát thanh trên làn sóng ngắn và làn sóng dài trên toàn quốc.
Đài Phát Thanh, cơ quan đầu não tuyên truyền đã bị quân đảo chánh cướp được thì chế độ coi như nguy nan. Bốn Vùng Chiến Thuật, nhất là các Tư Lệnh Quân Đoàn bắt được làn sóng điện Đài Sài Gòn, nghe tiếng nói của Quân Cách Mạng, không chóng thì chầy, họ phải hưởng ứng vì coi như chế độ Diệm đã bị lật đổ hoàn toàn.
Trên thực tế, tại Sài Gòn, Thủy Quân Lục Chiến cướp được Đài Phát Thanh, song tình hình chưa lấy gì làm ngã ngũ. Dinh Gia Long, Thành Cộng Hòa của quân Liên Binh Phòng Vệ Tổng Thống Phủ đang chuẩn bị bố trí phản công.
Đại Sứ Lodge được tin báo cáo quân đảo chánh lấy được Đài Phát Thanh, kêu gọi Tổng Thống Diệm đầu hàng. Và Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng chuẩn bị phi cơ đưa Tổng Thống ra ngoại quốc. Đại Sứ Lodge toại nguyện vì phía Tướng lãnh đã thực thi đúng như lời giao ước của người Mỹ đối với cá nhân, gia đình Tổng Thống Diệm.
Đến 14g15 Phòng Vệ Tổng Thống Phủ xuất quân một phần nhỏ ra khỏi Thành Cộng Hòa với nhiều thiết vận xa yểm trợ. Số quân lính này tiến về mặt Sở Thú theo lộ trình Nguyễn Bỉnh Khiêm uy hiếp lên mạn cầu xa lộ Phan Thanh Giản bên cạnh Đài Phát Thanh Sài Gòn.
Thiết vận xa, quân lính đảo chánh thấy vậy dừng lại phía ngoài xa lộ. Trước Đài Phát Thanh, 4 chiếc thiết vận xa án ngữ. Liên Binh Phòng Vệ cứ tiến tới mãi và hai bên nổ súng. Quân đảo chánh do một sĩ quan cấp Úy Thủy Quân Lục Chiến bắt máy phóng thanh nói rằng Liên Binh Phòng Vệ Tổng Thống Phủ làm phản Tổng Thống, chúng tôi về đây bảo vệ Thủ Đô. Vị Chỉ Huy Liên Binh Phòng Vệ được lệnh giải tỏa Đài Phát Thanh bất cứ giá nào để trả lời anh em đã bị lừa gạt, chúng ta đều ủng hộ Tổng Thống Diệm cả.
Đừng bị mắc lừa. Tiếng qua lời lại, cuối cùng hai bên án binh bất động. Đài Phát Thanh yên lặng không còn nghe tiếng súng nữa. Hai vị sĩ quan hai bên đến gặp nhau, bắt tay chuyện trò vui vẻ.
Kết cuộc, Thủy Quân Lục Chiến, chiến xa, lùi ra ngoài, trao trả Đài Phát Thanh cho Liên Binh Phòng Vệ. Nhưng từ đó Đài Phát Thanh im lặng những bài bình luận, chỉ phát thanh nhạc hùng. Vì Liên Binh Phòng Vệ Tổng Thống Phủ còn phải đợi lệnh.
Tổng Thống Diệm và ông Nhu được tin đã chiếm lại Đài Phát Thanh thì bắt đầu khinh lực lượng đảo chánh. Tổng Thống Diệm lạc quan hơn ai hết và đợi chờ sự đối phó thêm lên của ông Nhu trước tình hình được coi là thuận lợi.
Những lời hăm dọa Tổng Thống phải đầu hàng, ra ngoại quốc không còn vương vấn trong trí ông ta nữa. Chính các sĩ quan thân cận bên Tổng Thống Diệm cũng rất lạc quan.
Vì cướp lại được Đài Phát Thanh là cú ‘’phản pháo’’ đầu tiên để đo lường lực lượng đảo chánh, họ tin tưởng Tổng Thống Diệm sẽ thắng cuộc đảo chánh thứ hai này kể từ ngày 11.11.1960.
Khi được loan báo Đài Phát Thanh Sài Gòn bị ‘’quân phản loạn’’ chiếm, Tổng Thống Diệm giận bao nhiêu thì khi quân chính phủ chiếm lại thì trông chiều ông vui hẳn lên bấy nhiêu. Riêng về Đại Sứ Lodge, bắt đầu e ngại sự thất bại sẽ đến không còn xa nữa. Đại Sứ Lodge đốc thúc một số nhân viên trung cấp Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ liên lạc thẳng với Tổng Tham Mưu, nơi Bản Doanh của Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng.
Lúc bấy giờ mọi việc trong Tòa Đại Sứ Mỹ đều ngưng lại hầu để dồn tất cả cho từng giây phút biến cố đảo chánh chế độ Diệm. Ủy viên liên lạc ngoại giao của Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng nói chuyện với Tòa Đại Sứ Mỹ là trong vài phút đồng hồ nữa, quân cách mạng sẽ mở cuộc tấn công, chiếm cho kỳ được Đài Phát Thanh trở lại, Tòa Đại Sứ cho biết Đại Sứ Lodge yêu cầu thanh toán gấp rút biến động, dù phải bị tiêu hao vật chất và nhân sự.
Sự thúc giục của Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ đã thành quả. Đến 15 giờ, quân đảo chánh chiếm hoàn toàn Đài Phát Thanh Sài Gòn trong lần thứ hai. Thủy Quân Lục Chiến phát thanh rằng: ‘’Thủy quân Lục chiến Việt Nam đứng lên lật đổ chế độ Diệm và đứng sau lưng Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng do Trung Tướng Dương Văn Minh làm Chủ Tịch’’.
Qua đến 15g30, quân đảo chánh uy hiếp thật sự Thành Cộng Hòa của Liên Binh Phòng Vệ Tổng Thống Phủ. Trong khi đó Đại Sứ Lodge gọi giây nói cho Tổng Thống Diệm và điện đàm giữa hai người trong vòng 4 phút đồng hồ. Nội dung cuộc điện đàm này là Đại Sứ Lodge mong mỏi được bảo đảm tính mạng cho Tổng Thống rời khỏi Dinh Gia Long lánh nạn tại Tòa Đại Sứ Mỹ, Đại Sứ Lodge sẽ thân chinh vào Dinh Gia Long đưa Tổng Thống ra ngoài.
Tổng Thống Diệm đã từ chối trong sự căm tức. Đại Sứ Lodge thuyết phục thêm, xong Tổng Thống Diệm cám ơn và dằn ống nói xuống giá. Từ giờ phút đó trở đi, Tổng Thống Diệm cảm thấy nguy hiểm, nên ông xuống trú ẩn trong ngôi hầm bí mật được cất xây dưới đất sâu ở sau Dinh Gia Long.
Thành Cộng Hòa vẫn nổ rền tiếng súng giữa sự tranh chấp hai bên quân lính, ủng hộ và lật đổ chế độ Diệm. Lúc đó 16 giờ, hai chiếc máy bay Skyraider lượn trên nền trời Phủ Tổng Thống và Thành Cộng Hòa.
Hai chiếc phóng pháo này đảo vài vòng và bắn 2 quả Rocket xuống Thành Cộng Hòa. Đó là mở màn của Binh Chủng Không Quân ủng hộ Hội Đồng Quân Nhân Cách Mạng và tăng thêm tinh thần cho quân đảo chánh gấp rút thanh toán mục tiêu.
Sau những lời đe dọa của Tướng Tôn Thất Đính, Tư Lệnh Cuộc Hành Quân Thủ Đô Sài Gòn thông báo với Tổng Thống Diệm là nếu không đầu hàng, Tướng Đính sẽ ra lệnh cho Trung Úy Phi Công Phạm Phú Quốc thả bom san bằng Dinh Gia Long. Hiện Trung Úy Quốc đang sửa soạn máy bay cất cánh, nếu Tổng Thống Diệm, ông Nhu còn ngoan cố.
Đến 17g15, Đại Sứ Lodge liên lạc với Tổng Thống Diệm thêm một lần nữa với luận điệu cũ. Tổng Thống Diệm không trả lời mà chỉ thị cho Sĩ Quan Tùy Viên cho ông Đại Sứ biết, Tổng Thống bận rộn.
Theo Tổng Thống Diệm và ông Nhu thì hành động của Đại Sứ Lodge muốn gài bẫy để hạ bệ chế độ nhanh chóng. Sự lánh nạn tại Tòa Đại Sứ Mỹ không còn bảo đảm theo tính chất quốc tế nữa.
Người Mỹ đã nhúng tay vào nội bộ chính phủ thì việc đến lánh nạn bên cạnh Lodge là một sự ươn hèn. Tổng Thống Diệm là người tự ái và uy lực, chủ quyền, nên ông không thể chấp nhận lối ngoại giao của Lodge được.
Người Mỹ Henry Cabot Lodge đến giờ đảo chánh mới lường được thủ đoạn gian hùng mà trước đó vào tháng 8.1963 Tổng Thống Diệm và ông Ngô Đình Nhu coi thường để tách rời chính sách đè nén của Hoa Kỳ với chính quyền Nam Việt Nam.
Đại Sứ Lodge đã đánh ván bài Pocker xả láng với chính quyền Ngô Đình Diệm. Ngài Đại Sứ che dấu một con cờ gian lận với lịch sử Việt Nam sau này. Sự che dấu đó bằng lối nhân đạo ‘’bảo đảm tính mạng’’ và chứa chấp Tổng Thống Ngô Đình Diệm trong Tòa Đại Sứ Mỹ.
Sự tháo cáy âm thầm của Lodge bị lộ hẳn ra ngoài làm cho Tổng Thống Diệm e dè. Vì thế, ông Nhu từ chối sự bảo đảm của Lodge được coi lè vẻ vang trong đời chính trị của hai ông ở xứ này.
Không đến Tòa Đại Sứ Mỹ, gạt phăng những ý kiến vào giờ đảo chánh của Lodge, Tổng Thống Diệm và ông Nhu đã hành động hợp lý. Về phía Lodge thất bại thêm một lần nữa đối với Tổng Thống Diệm. Thâm ý của Lodge muốn ‘’chiêu hàng’’ Tổng Thống Diệm về Tòa Đại Sứ là ru ngủ quần chúng Việt Nam qua sự độ lượng, khoan dung của người Mỹ. Đồng thời dằn mặt Tổng Thống Diệm về sự ương ngạnh, nên hậu quả mới đến mức này. Tổng Thống Diệm và ông Nhu đã tiên liệu được điều đó, nên không muốn thấy bộ mặt ‘’phách lối’’ của nhà chính trị lão thành Lodge.
Tổng Thống Diệm tin tưởng, mơ ước quần chúng ở sau lưng ông thì việc lánh ở Tòa Đại Sứ Mỹ là điều sỉ nhục đối với vị Nguyên Thủ Quốc Gia, Tổng Thống Diệm là người ‘’Tôi tiến, tiến theo tôi, tôi lùi, hãy giết tôi, tôi chết hãy trả thù cho tôi…’’
Cho nên kết luận rằng từ ngày đến Việt Nam trong chính thể Diệm cho đến khi chính thể này gục ngã, ngài Đại Sứ Lodge vẫn thất bại trước hai ông Nhu và ông Diệm.
Tổng Thống Diệm và ông Nhu đã chọn đường rời Dinh Gia Long khi Thành Cộng Hòa sắp bị đảo chánh chiếm giữ. Ông Diệm và ông Nhu thoát khỏi Dinh Gia Long vào hồi 19g15 ngày 1.11.1963 (Đọc những bí mật cách mạng 1.11.1963 đã đăng tải và sắp xuất bản thành sách).
Với cơ quan CIA đang tung hoành, theo sát tình hình đảo chánh nhưng không thể khám phá ra được nơi trú ẩn của Tổng Thống Diệm, như vậy ngài Đại Sứ lại thất bại thêm một lần nữa với Tổng Thống Diệm, dù Tổng Thống ở vào tình trạng bôn đào thất sủng.