Tập đoàn kinh tế Hồng Kông

Tại hội nghị năm 1998 của trường Đại học California, Los Angeles, Eugene Fama "chỉ về phía tôi giữa dám đông khán giả và gọi tôi là kẻ tội phạm", Robert Hugen kể. "Tội" của Haugen là ông ấy là nhà phê bình nổi tiếng của giả thuyết thị trường hiệu quả. Fama "sau đó nói rằng ông ta tin là Chúa trời biết thị trường chứng khoán rất có hiệu quả."

Giả thuyết thị trường hiệu quả được biết đến rộng rãi, khi mà hơn bao giờ hết, một vài bằng chứng ít ỏi cho thấy số ít các quỹ đầu tư chống rủi ro thành công đã làm thay đổi suy nghĩ của nhiều người.

Câu chuyện về tiêu chuẩn Kelly bắt đầu với những tay cá cược chuyên nghiệp và các trường đua. Nơi mà hệ thống tiêu chuẩn này được tôn sùng không phải là phố Wall, cũng không phải là những giảng đường đại học, mà đó là những trường đua ở Hồng Kông.

Trong vài thập kỉ gần đây, những tay cờ bạc đã bắt đầu khám phá ra "thị trường" cá cược thể thao không hiệu quả như thế nào. Nhận thức này xuất hiện trong những năm 1980, cùng với "Tập đoàn máy tính" có trụ sở ở Las Vegas của Michael Kent, Ivan Midlin và Billy Woods. Họ có một hệ thống phân tích các yếu tố nhằm xem xét số liệu thống kê của những trận bóng rổ hay bóng đá ở trường học và quyết định nên đặt cược vào đội nào ở những tỷ lệ chấp điểm khác nhau. Những dự đoán mà-công ty này đưa ra lan nhanh đến mức chúng quay lại làm giảm lợi nhuận của chính công ty. Mọi người cứ dựa theo những vụ đặt cược của công ty khiến tỷ lệ chấp điểm cũng bị tác động.

Vào ngày Chủ nhật năm 1985, FBI đã đột xuất kiểm tra 43 chi nhánh của công ty ở khắp 60 bang của Mỹ. Computer Group đã thực hiện những vụ cá cược thể thao trên khắp nước để giảm thiểu tác động mà những khoản tiền cược của công ty có thể gây nên đối với tỷ lệ cá cược trên thị trường. Chính phủ cho rằng điều này tạo nên một hệ thống cá cược chuyên nghiệp có tổ chức. Nhiều người bị buộc tội, Computer Group giải thể và cuối cùng thì vụ này cũng chìm xuồng.

Năm 1993, một chuyên gia máy tính vừa lấy bằng tiến sĩ tại Đại học Cambridge, Ivrin, đã tìm đến Thorp. Người này có một chương trình nhận diện các vụ cá cược có triển vọng trong bóng rổ và những trò khác. Ví dụ như anh ta đã phát hiện ra rằng những đội phải sang các thành phố khác để thi đấu thường chơi dở hơn những đội được chơi trên sân nhà. Hay một đội phải chơi nhiều trận liên tiếp thì sẽ thi đấu không tốt bằng những đội có nhiều thời gian nghỉ ngơi. Trong những tỷ lệ cá cược lúc đó, những biến số này chưa được tính đến đầy đủ.

Thorp đã bỏ ra tới 50.000 đô la để thử nghiệm. Để giảm khả năng có người bắt chước theo vụ cá cược của họ, chuyên gia máy tính và Thorp quyết định người đặt cược của họ phải không có những đặc điểm nhận diện mà một tay cá độ thành công có thể có. Một cô bạn của chuyên gia máy tính đã đồng ý vào vai. Cồ chuyển đến Las Vegas theo những gì cuộc thử nghiệm yêu cầu.

-0O0-

Cá cược trong thể thao có nhiều ưu điểm hơn trong chơi bài bài xì dách. Người ta có thể đặt một số tiền rất lớn, khi cần trải đều ở các nơi khác nhau. Họ không bị bắt phải ngụy trang khi không có những cơ hội thuận lợi. Hệ thống vi tính nhận diện những vụ cá cược với tỷ lệ lợi thế 6%. Họ sử dụng tiêu chuẩn Kelly để quyết định đặt cược bao nhiêu. Tiền cược có thể từ một vài trăm đôla đến hàng ngàn đô la tùy theo khả năng. Mỗi ngày họ thực hiện tử 5 đến 15 vụ cá cược ở khắp các nơi. Sau 101 ngày, ba người đã có được 123.000 đô la lợi nhuận từ 50.000 đô la tiền vốn. Họ đã khiến ngân hàng của một nhà cái đang trong thời kì tụt dốc tên là Little Ceasar's phải sập tiệm. Nó luôn luôn ở trong tình trạng khốn khó trong suốt thời gian cuộc thử nghiệm diễn ra, Thorp ngờ rằng chính số tiền thắng cược của họ đã góp phần tạo nên bi kịch này.

Nhóm của Thorp quyết định dừng cuộc thử nghiệm vì cần có ai đó ở Las Vegas để thực hiện những vụ cá cược trong khi số tiền mà người đó phải mang theo quá lớn khiến ai cũng sợ.

Có một vấn đề là khi bạn giành chiến thắng trên sòng bài xì dách hay trong thể thao thì sớm hay muộn rồi cũng có một tay bảo vệ lực lưỡng đến bên và yêu cầu bạn ra về. Thế nên người thành công là người chơi ngay tại nhà.

Thập niên 70, Alan Woods - một tay chơi bài xì dách chuyên nghiệp đã nghiên cứu cách đối phó với việc này. Alan đã đọc quyển sách viết về trò xì dách của Thorp và tự hỏi liệu có thể áp dụng phương pháp tương tự với trò đua ngựa hay không. Kết quả là anh ta đã thu về khá nhiều tiền từ túi của một lượng lớn những người chơi khác. Trường đua luôn luôn có phần tiền chia từ lợi nhuận đó nên không có lí do gì để quan tâm đến kẻ thắng cuộc là ai.

Năm 1984, hai nhà kinh tế học là Willian T.Ziemba và Donald B. Hausch xuất bản một cuốn sách với tựa đề lấy cảm hứng từ Thorp là "Đánh bại trường đua". Trong cuốn sách này và nhiều ấn phẩm khác nữa, các tác giả đã chỉ ra làm thế nào để tìm được những cơ hội làm ăn theo kiểu buôn chứng khoán trên trường đua và cách sử dụng hệ thống của Kelly nhằm đạt đến mục tiêu thực sự của nó.

Những kinh nghiệm mà Ziemba và Hausch có được chủ yếu là từ những trường đua Bắc Mỹ. Năm 1984, Woods xác định thiên đường cho những tay chơi cá ngựa là ở Hồng Kông. Đây là nơi duy nhất hoạt động cá ngựa được pháp luật cho phép. Theo như một trang web thì đó là "hình thức giải trí phổ biến nhất". Mỗi năm ở Hồng Kông có khoảng 10 tỉ đô la được đổ vào các trường đua ngựa - trung bình khoảng 1400 đôla cho mỗi người đàn ông, phụ nữ và cả trẻ em. Nhiều trường đua ở Hong Kong, số tiền đặt cược đổ vào còn nhiều hơn cả năm làm ăn của các đồng nghiệp ở Mỹ và châu Âu. Bạn có thể đặt cược qua cả điện thoại cầm tay và Internet.

Hoạt động đua ngựa ở Hồng Kông được điều hành bởi Câu lạc bộ những người đua ngựa, một tổ chức phi lợi nhuận thu về khoảng 2 tỉ đô la mỗi năm. Câu lạc bộ này nổi tiếng là trong sạch, họ cho rằng những cuộc đua được dàn xếp từ trước không có gì hay ho. CLB điều hành hai đường đua. Một ở thung lũng Hạnh Phúc - thuộc địa của Anh và một đường đua Sha Tin mới với công nghệ cao. Những trường đua ở Hong Kong khá hẻo lánh, ngựa đua và những tay dô kề ít có lý do để di chuyển đi các nơi. Điều này cũng có lợi cho những hệ thống máy tính bởi vì số ngựa đua "vô danh", không có hồ sơ lý lịch sẽ ít hơn.

Woods hợp tác với Bill Benter và Walter Simmons trong "Tập đoàn kinh tế Hồng Kông". Banter phụ trách việc viết phần mềm, Simmons ghép nối những dữ liệu trước đó về các tay đua và các chú ngựa, còn Woods sẽ bỏ vốn - khoảng 150.000 đô la. Họ phải mất nhiều năm để đưa hệ thống này đi vào hoạt động. Mô hình máy tính của Benter sử dụng hệ hàm số của Kelly để quyết định danh mục đặt cược tối ưu.

-oOo-----—

Công thức edge/odds của Kelly bỏ qua tác động của khoản tiền cược của một người chơi lên tỷ lệ cá cược tập thể. Nếu một người đặt một số tiền lớn so với số tiền đã được đặt trước đó lên một con ngựa - thì điều này sẽ hạ thấp tỷ lệ đặt cược và số tiền người thắng cuộc có được. Bervter phải dùng đến một hệ công thức phức tạp hơn của Kelly, có tính đến yếu tố này. Tác động của một người chơi thành công lên tỷ lệ đặt cược góp phần khá lớn vào việc giới hạn lợi nhuận đạt được. Đây cũng là một lý do để người ta thích Hồng Kông và những nhà cái lớn của nó.

Điều hành một nhóm cá cược dựa vào máy tính là một công việc rất phức tạp. cần tới 100 người để chen lấn ở những ô đặt cược và không ngừng cập nhật dữ liệu cho mô hình. Mô hình của Benter không chỉ sử dụng những dữ liệu đã được công bố như là tên tuổi của những tay đua hay vị trí về đích và còn cần tới 130 biến số khác. Họ đã thuê người để nghiền ngẫm những cuộn băng video ghi hình từng cuộc đua, lượm lặt từng thông tin như một con ngựa bị vấp ngã ở khúc cua thì sẽ đứng dậy nhanh như thế nào.

Mùa thắng lợi đầu tiên là năm 1986 - 1987. Nhưng gần như ngay sau khi bắt đầu thu được lợi nhuận, Benter và Woods đã lo tranh giành số tiền ăn chia. Nội bộ chia rẽ, mỗi người cầm một bản sao của phần mềm đã viết rồi đi mỗi ngả. Trong vòng vài năm cả Benter, Simmons và Woods đều trở thành triệu phú.

Woods đã phạm phải một sai lầm nghiêm trọng đối với một tay cá cược theo phương pháp khoa học: ông ta nói về những vụ cá cược của mình. "Có lẽ tôi đã đạt được nhiều lợi nhuận hơn nữa nếu như không kể cho bất cứ ai khác về điều này - chính vì tôi đã làm như vậy nên tôi không thể loại bỏ được những nhóm nghiên cứu bằng máy tính khác mò vào lĩnh vực này và kiếm cả bạc triệu." -Ông ta kể với một nhà báo. "Nhưng thật sự rất khó để giữ được bí mật vì tôi không thể nào im lặng được."

William Ziemba ước tính một nhóm sử dụng máy tính hạng nhất ở Hồng Kông có thể kiếm ra tới 100 triệu đô la trong một mùa làm ăn thuận buồm xuôi gió, trong đó phân nửa rơi vào túi người đứng đầu. Woods tuyên bố sẽ kiếm ra 150 triệu đô la. Đối với Ziemba những trường đua chính là mô hình của một thị trường chứng khoán. Những người đặt ra mức giá cho cổ phiếu công nghệ và mức cá cược đều là những con người hoàn toàn có thể phạm sai lầm. Cả hai loại đầu cơ này đều có động lực là lợi nhuận. Điều này không thể đảm bảo cho một thị trường hiệu quả hoàn hảo.

Woods tiêu pha như một gã James Bond phóng túng. Ông ta xây nhà ở Manila, gần Hồng Kông đủ để sử dụng cáp quang chuyển tải những dữ liệu kiếm ra tiền. Khi ở tuổi 50, Woods chuyển sang ẩn dật, ít khi rời khỏi căn hộ cao ngất sang trọng với những cô giúp việc ưa nhìn. Khi cần bất cứ thứ gì, ông ta chỉ việc gọi người phục vụ hay cô người yêu Philippine lấy cho mình. Ông ta thừa nhận trong một cuộc phỏng vấn rằng: "Tôi thích đi tới những quán rượu có các cô nàng quyến rũ ở Makati. Tôi chỉ đi ra ngoài vào một vài buổi tối trong một tháng, nhưng những lúc đó, tôi thường dẫn về một hay hai cô nàng, có khi còn nhiều hơn thế nữa."

Woods tỏ ra tự phụ và ngạo nghễ khi nói rằng ông ta chưa từng một lần tự đi xem đua ngựa trong suốt 18 năm qua. Ông ta không cho rằng đua ngựa là một trò thú vị. Những kết quả của cuộc đua sẽ được chuyển về ngay lập tức dưới dạng tin nhắn có biểu tượng mặt cười hay cau có từ những nhân viên đặt tại trường đua.

Khi vụ bong bóng thị trường cuối những năm 1990 gần đạt tới đỉnh điểm, Woods đã bán non chỉ số trên sàn NASDAQ. Đó là một vụ cá cược rành rành bởi bong bóng đã vỡ và Woods đã chọn sai thời điểm. Ông ta nói mình đã mất trắng 100 triệu đô la. "Khi bạn biết được tôi đã kiếm được bao nhiêu tiền từ những cuộc đua ngựa từ năm 1987 đến bây giờ và so sánh nó với số tiền tôi kiếm được thị trường chứng khoán, bạn sẽ thấy đầu tư vào những con ngựa dường như an toàn hơn rất nhiều so với đầu tư vào cổ phiếu."