CẢNH III
Nhà khách chùa Chân giáo ở phía ngoài hoàng thành. Có các lối vào ra: bệ phật, nhà tăng, nhà trai, nhà giảng đạo và cửa tam quan.
Bàn ghế trúc đã lên nước óng. Có một kỷ và hai đôn sứ. Trên các cửa ra vào, có các biển đề tên từng nơi bằng chữ nho. Một đôi câu đối viết kiểu chữ Lệ treo đâu đó.
(Trần Anh Tông mặc quần áo lụa màu nhạt, chít khăn thường dùng như các nhà quyền quý kinh đô, ngồi trên đôn sứ. Điểm Bích quỳ dưới dưới đất. Nàng đã mặc quần áo cung phi nhưng giản dị như khi ở trong cung)
TRẦN ANH TÔNG − (Nói) Điểm Bích! Cho phép nàng đứng lên!
ĐIỂM BÍCH – Tuân chỉ! (Đứng dậy)
TRẦN ANH TÔNG- Trẫm để nàng ở tạm lại chùa Chân Giáo này ngoài thành chưa về cung vội, mục đích để trẫm vi hành ra đây hỏi han cho kín đáo.
ĐIỂM BÍCH–Tâu bệ hạ, tiện nữ xin chờ nghe lệnh chỉ.
TRẦN ANH TÔNG – Mọi việc trên Yên tử, Trần Minh Tự đã tâu trước với trẫm rồi. Còn kết quả cuối cùng thì trẫm phải nghe nàng trực tiếp kể lại.
ĐIỂM BÍCH- Tâu bệ hạ, công việc bệ hạ giao phó thực khó khăn không thể tưởng tượng nổi.
TRẦN ANH TÔNG – Trẫm biết chứ!
(Thơ) Rung cột Hoa Yên, lay chòm Yên Tử,
Mò đáy hồn người, tìm ra ý tứ,
Đâu phải dễ dàng!
Nào, kể đi nghe thử!
ĐIỂM BÍCH –Tâu bệ hạ,
Từ cô gái quê tìm đến nương nhờ,
Tiện nữ được lên giúp việc cúng thờ,
Được Sư tổ coi vào hàng đệ tử,
Nghe giảng kinh lại được hầu thơ phú,
Ngày tiếp qua ngày thân lại thêm thân.
Khi bịn rịn lúc lần khân,
Khi đưa chạm mặt lúc cầm chạm tay
Khi vui vô cớ cũng ngây,
Khi buồn kẻ đó người đây cùng buồn.
TRẦN ANH TÔNG - Rồi sao nữa?
ĐIỂM BÍCH – Tâu, vì có lòng yêu quý,
Sư tổ cho nghe một bài thơ giàu ý,
Giàu tình và giàu ấp ủ thâm tâm,
TRẦN ANH TÔN – Thơ vịnh gì?
ĐIỂM BÍCH - Tâu, vịnh ngày xuân,
Nhưng cũng là vịnh mối tình thầm kín,
Dồn nén từ lâu bật lên thành tiếng,
Từ đáy vực sâu thăm thẳm tâm hồn,
Tiếng bơ vơ trong hoang mạc cô đơn,
Đòi ánh sáng từ vực sâu tăm tối,
Tiếng kêu cứu vang bên bờ hấp hối,
Quằn quại khát khao, khắc khoải sầu tư,
TRẦN ANH TÔN – Một áng thơ thần?
ĐIỂM BÍCH - Một bức tình thư!
TRẦN ANH TÔN- Một bức tình thư?
ĐIỂM BÍCH - Bức tình thư để ngỏ!
(Rút một tờ hoa tiên chép sẵn thơ dâng lên)
TRẦN ANH TÔNG−(Đọc)
Dưới hoa đôi tám xuân xanh,
Đường tơ vương vấn chiếc oanh liệng vòng,
Thương xuân ý đến vô cùng,
Ngừng kim cái thoáng lặng không mơ màng.
(Trầm ngâm tư lự)
Bỏ vinh hoa từ chối giầu sang,
Đeo áo cà sa bát gỗ vàng,
Mộ đạo phải chăng trời phú tính?
Hay vờ ép xác mượn hào quang?
Điểm Bích!
Kể tiếp đi!
Kể sự thật hoàn toàn?
Chớ bịa đặt mà mang thêm nặng tội.
ĐIỂM BÍCH- Tâu, thấy cơ hội có chiều thuận lợi,
Gió trần duyên đã xô bật cửa từ,
Màu thanh tân đã lọt mắt chân tu,
Nên tiện nữ đánh liều tìm gặp lén.
Thế là... (Ngập ngừng)
TRẦN ANH TÔN – Không việc gì phải thẹn!
Cứ kể đi!
ĐIỂM BÍCH - Thế là có một đêm thu,
Lác đác sương sa, tịch mịch trăng lu,
Lối cỏ mời mơ, thềm trai gọi mộng,
Trước nhà tổ, tiện nữ làm cái bóng,
Qua ánh đèn chay leo lét vào khuya,
Sư tổ lặng lờ ngọn bút nhẹ đưa,
Miệng khe khẽ ngâm bài thơ nhắn gửi
Của người vợ thương người chồng tù tội...
(Tiếng ngâm của Huyền Quang)
Trích máu thành thơ muốn gửi dưa,
Rẽ mây biên tái nhạn bơ vơ,
Bao nhà buồn ngắm trăng đêm vắng,
Đôi ngả lòng chung một đợi chờ.(1)
(1) Nguyên tác: Ai phù lỗ
Khô huyết thư thành dục kỷ âm
Cổ phi hàn nhạn tái vân thâm
Kỷ gia sầu đối kim tiêu nguyệt?
Lưỡng xứ mang nhiên nhất chủng tâm.
TRẦN ANH TÔNG – Chung một đợi chờ?
ĐIỂM BÍCH – Vâng, tiện nữ thật không ngờ!
Là người trong cuộc ai mà không thấy?
Tại sao Sư tổ viết bài thơ ấy?
Ai là người tù?
Ai là vợ người tù?
Ai đợi chờ ai?
Thơ hóa thành thư
Viết bằng máu hồng trái tim thương nhớ!
TRẦN ANH TÔNG—Sự đã rõ ràng, Huyền Quang sư tổ,
Mượn chuyện đời gửi gắm ý riêng mình.
Ôi! Buồn thay!
Coi cuộc sống tu hành
Không khác gì đời người tù khổ cực!
Mỉa mai thay!
Sa sả dạy đời diệt dục,
Lại tự vùi thân dưới đáy huyệt tình!
(Ngao ngán)
Người tù Huyền Quang bộc lộ bất bình,
Đòi bỏ chùa Yên, yêu cầu phóng thích,
Để về hưởng thú nhân sinh!
Ôi! Trái nghịch!
Đời còn gì đáng tin cậy nữa không?
Điểm Bích, rồi sao nữa?
ĐIỂM BÍCH – Tiện nữ nhẹ nhàng đẩy cửa trai phòng,
Xin phép Sư tổ về thăm quê cũ,
Hẹn qua năm sẽ quay lên Yên Tử,
TRẦN ANH TÔNG - Người nói sao?
ĐIỂM BÍCH - Người sững sờ cúi mặt thõng tay,
Nhưng liếc nhìn nơi cuối mắt đầu mày,
Người không ngăn nổi sóng tình lai láng.
(Diễn hai val)
Hỏi: «bao giờ đi »?
Bạch: «Vào buổi sáng».
Sư tổ loanh quanh luẩn quẩn một hồi,
Sau mới dịu dàng: « Mời Điểm Bích ngồi »!
Rồi đặt bài thơ vào tay tiện nữ:
«Xin tặng riêng nàng hai mươi tám chữ »
« Nhưng chỉ gói tròn hai tiếng mà thôi! »
Tiện nữ mỉm cười: “Em trộm nghe rồi!»
« Và cũng hiểu rồi! »
Đó là hai tiếng:« ĐỢI CHỜ, »
TRẦN ANH TÔNG − (Cau mày) Đợi chờ!
ĐIỂM BÍCH – Bỗng ánh đèn vụt biến!
Bóng tối như bưng đồng lõa trập trùng,
Có đôi cánh tay run rẩy ngập ngừng,
Ôm lấy người tiện nữ...
TRẦN ANH TÔNG – (Giơ tay)
Phi Điểm Bích! Thế là đủ!
Còn đĩnh vàng chứng tích,
Mà kẻ tình si buộc phải tặng nàng,
Món nợ giao tình sau cuộc truy hoan,
Đưa nốt ra đây cho xong sứ mạng!
Đĩnh vàng ấy chính là lời tuyên án.
ĐIỂM BÍCH– Tâu đức vua, vì e lỡ hạn kỳ,
Trong lúc vội vàng thu xếp trở về,
Tiện nữ để quên lại trên Yên Tử.
Và đã vội vàng sai ngay tỳ nữ
Kíp trở lại tìm!
TRẦN ANH TÔNG (Nói) (vẻ nghi hoặc) Có thật thế không?
ĐIỂM BÍCH – Tiện nữ đâu dám nói sai!
TRẦN ANH TÔNG – Nhưng lỡ tìm không thấy thì sao?
ĐIỂM BÍCH – (Lúng túng) Tâu đức vua...
TRẦN ANH TÔNG−(Trừng mắt) Điểm Bích! Lừa dối vua tức là phạm vào phép nước. Tội gì nàng có biết không?
ĐIỂM BÍCH – (Lo sợ) Tâu, tội… tội…..
TRẦN ANH TÔNG – Tội bị chém đầu!
(Bên ngoài có tiếng quát tháo của Túc vệ)
TIẾNG TÚC VỆ A– Kẻ kia! Cấm không được vào đây!
TIẾNG TÚC VỆ B – Lui ra! Không ta gông cổ lại bây giờ!
TRẦN ANH TÔNG – Túc vệ quân! Có việc gì ngoài đó?
TÚC VỆ A – (Ra) Tâu bệ hạ, có kẻ xưng là ở trên Yên Tử về xin được vào bệ kiến.
TRẦN ANH TÔNG - Ở trên Yên Tử về à? Cứ cho vào!
TÚC VỆ A – Tuân chỉ!
(Cùng Túc vệ B đẩy Người Say Chột ra sau khi đã tước gươm của hắn. Xong cả A và B cùng lui vào)
NGƯỜI SAY CHỘT–(Làm lễ)
Kính chúc đức vua muôn tuổi!
TRẦN ANH TÔNG – Ngươi là ai? Từ trên Yên Tử về đây có việc gì?
NGƯỜI SAY CHỘT –(Thơ)
Tâu bệ hạ, tiện dân là Người Say Chột,
Vun xới vườn mai phật tự Hoa Yên,
Có cô thị tỳ ở đế kinh lên,
Hình như có việc vô cùng cần thiết,
Nếu để lỡ tất xẩy điều đáng tiếc.
Thấy tiện dân này võ vẽ ít nhiều
Cái nghề cầm cương cưỡi ngựa phóng liều
Nên nhờ mang giùm về kinh một gói.
(Rút cái gói trong ngực áo ra)
TRẦN ANH TÔNG – Gói có gì?
NGƯỜI SAY CHỘT – Tâu, cô thị tỳ không nói
Tiện dân này cũng không tiện mở xem.
TRẦN ANH TÔNG — Gửi cho ai?
NGƯỜI SAY CHỘT– Tâu, ngoài gói có đề tên
Điểm Bích cung phi!
TRẦN ANH TÔNG - À! (Với Điểm Bích). Vậy nàng nhận lấy
Và mở ra xem có gì trong ấy?
ĐIỂM BÍCH - Tuân chỉ! (Tiếp cái gói mở ra, thấy cái hộp gấm, hé nắp xem, mừng rỡ đệ cho Trần Anh Tông)
Tâu, đây là đĩnh vàng kỷ niệm tình duyên,
Thị tỳ đã tìm thấy vật bỏ quên
Gửi Người Say Chột về cho tiện nữ
TRẦN ANH TÔNG - (Mở hộp gấm xem, gật đầu)
Có dấu tích kho Trần triều nội phủ,
Đúc chữ "Tam" ba nét triện thăng hoa,
Đạo hiệu Trúc lâm Sư tổ thứ ba,
Trẫm đã ban cho Huyền Quang dạo trước.
Đúng cả trăm phần! Hồ nghi sao được!
(Đặt cái gói lên kỷ, với Người Say chột)
(nói) Kẻ làm vườn kia! Giờ hãy quay về Yên Tử, trẫm sẽ phong thưởng cho người sau.
NGƯỜI SAY CHỘT – Tuân chỉ! (Làm lễ rồi bước lên cao một bước)
TRẦN ANH TÔNG – Còn Điểm Bích! Hãy vào trai phòng nghỉ ngơi, chờ Huyền Quang sư tổ về đối chất!
ĐIỂM BÍCH – Tuân chỉ! (Làm lễ rồi bước lên cao một bước)
(Cảnh màn phụ khép lại sau lưng hai người, che khuất Trần anh Tông)
NGƯỜI SAY CHỘT – Xin tạm biệt phi tử!
ĐIỂM BÍCH– Khoan đã! Thưa ông, Điểm Bích tôi sẽ xin trả ơn ông sau này!
NGƯỜI SAY CHỘT – (Cười vang )
(Thơ) Có mang ơn đâu mà nàng phải trả!
Biết đâu chẳng là trả oán nhau thôi!
Đáng lẽ rủa nguyền, ta lại sặc cười.
Đáng lẽ lưỡi gươm nói lời sinh sát,
Nhưng máu lại chảy do tay người khác!
Chớ vội mừng!
Nên khóc trước thì vừa!
Chợ đời kẻ bán người mua,
Chỉ riêng cái giá dối lừa khá cao.
(Cười vang ngạo mạn và bí hiểm bỏ vào)
ĐIỂM BÍCH - (Băn khoăn ngơ ngẩn)
Thế nghĩa là sao?
Ta không hiểu nổi!
Hắn mất trí ư?
Hay chính ta mê?
Em Nhài ơi, sao em mãi không về?
(Thẫn thờ bỏ vào)
(Màn phụ mở ra, Trần Anh Tông ngồi chống tay lên kỷ mắt nhằm lại trong dáng điệu trầm mặc. Huyền Quang quỳ dưới đất, cúi đầu)
TIẾNG VỌNG TÂM LINH – (Của Trần Anh Tông)
Có phải tại Trần Anh Tông này giăng bẫy?
Đặt con chim mồi đẹp mã hót hay.
Có phải tại ta, một thanh danh dập gẫy?
Hay chính Huyền Quang đã sa xuống vũng lầy?
Cứ ngỡ cuộc hành hương đi vào khổ hạnh,
Nước mắt trái tim đã vắt kiệt khô rồi!
Cớ sao chỉ cần một ngón tay thanh mảnh,
Thần tượng anh linh bỗng thoắt biến thành hơi?
TRẦN ANH TÔNG- (Nói) (Giận dữ vỗ mạnh xuống kỷ) Đáng sợ thật! (Đứng dậy ngạc nhiên) Kìa! Huyền Quang sư tổ!
HUYỀN QUANG - (Làm lễ) Bần tăng kính chúc thánh thượng vạn thọ vô cương.
TRẦN ANH TÔNG - Sư tổ về kinh từ bao giờ? Mà Sư tổ vào đây lúc nào trẫm cũng không biết?
HUYỀN QUANG – Tâu, thấy bệ hạ đương ngồi trầm ngâm suy nghĩ, nên bần tăng không dám làm kinh động.
TRẦN ANH TÔNG – Kìa! Sao Sư tổ cứ quỳ mãi như vậy?
HUYỀN QUANG – Tâu, vì bần tăng đương là kẻ có tội.
TRẦN ANH TÔNG — Tội gì? (Nghĩ ra) À! Thế ra Sư tổ đã biết hết rồi sao?
HUYỀN QUANG – Tâu bệ hạ,
(Thơ) Được lệnh truyền phải về kinh cầu đảo,
Bần tăng vội vàng xuống núi đăng trình,
Bởi cầu mưa là tế độ chúng sinh,
Đâu phải hành ngơi vân du ngoạn cảnh?
Đến trước chùa Chân, sương mai vừa tạnh,
Đứng đợi ngoài thềm chờ chỉ gọi vào,
Chuyện cung phi Điểm Bích kể ra sao,
Vì vô tình bần tăng nghe rõ cả.
TRẦN ANH TÔNG – Có phải vậy không?
HUYỀN QUANG – Là chân? Là giả? Thực khó giãi bày!
TRẦN ANH TÔNG - Sư tổ đứng lên!
HUYỀN QUANG - Tuân chỉ! (Đứng dậy)
TRẦN ANH TÔNG - Việc cần phân rõ trắng đen
Vì can hệ tới thanh danh Sư tổ,
Tới cả phái thiền Trúc lâm pháp độ.
(Chỉ hộp gấm để trên kỷ)
Trong hộp gấm này có đĩnh vàng ròng
Sư tổ có nhận là của mình không?
HUYỀN QUANG - Tâu bệ hạ
Đã coi đời như mây bay gió thoảng,
Thân mình như chiếc cỏ bồng phiêu lãng,
Lầu các ngựa xe, châu biếc ngọc hồng,
Là của phù vân vốn chẳng để lòng.
Nên đĩnh vàng ấy từ khi ân sủng.
Bần tăng cất đi chưa hề động dụng,
Không hiểu vì sao lại đến được tay
Điểm Bích cung phi?
Thực khó nói thay!
Chỉ mong lượng thánh cao minh tham sát!
TRẦN ANH TÔNG – Phải đủ lý lẽ bác lời vu khoát.
Sư tổ nghĩ sao?
HUYỀN QUANG – (Bối rối) Tâu, một mớ bòng bong!
Bảo rằng không thì ắt hẳn là không,
Cho rằng có thì tất nhiên là có.
Lý tuy mờ đã có tình soi tỏ,
Chỉ có niềm tin làm đuốc soi đường,
Niềm tin thiêng liêng, bất hoại, vô thường.
TRẦN ANH TÔNG – (Nghiêm nghị)
Nhưng sự thật trần trần là sự thật!
Sự thật hiển nhiên bày ra trước mắt,
Thì soi đường lại là đuốc hoài nghi,
Hoài nghi đến cùng chẳng loại trừ chi,
Kể cả niềm tin vô bằng vô cứ!
"Qua điền bất nạp lũ".
"Lý hạ bất chỉnh quan".
Thơ xưa nói rõ ràng,
Dặn ta nên cẩn thận,
Đứng dưới cành cây mận,
Chớ sửa mũ mà oan!
Vườn dưa có đi ngang.
Đừng cúi mình sửa dép!
Tình ngay lý gian, lấy gì mà xét
Cái tội trẩy dưa hái mận của người
HUYỀN QUANG – (Thở dài, quỳ xuống cúi đầu)
Tâu bệ hạ, bần tăng đành chịu mệnh trời,
Xin nhận tội!
TRẦN ANH TÔNG−(Buồn bực) Ôi! Huyền Quang sư tổ!
Lấy gì mà che mặt mày tủi hổ?
Cứu vớt làm sao tông phái Trúc lâm:
Mạt vận rồi! (Đập tay xuống kỷ)
HUYỀN QUANG - (Nhẫn nhục) Bần tăng có lỗi lầm,
Đã gây oan gia tất mang quả báo.
Sẽ tự xử mình sao cho phải đạo.
TRẦN ANH TÔNG – Bằng cách nào?
HUYỀN QUANG – Tâu, xứng đáng với Huyền Quang! (Đứng dậy)
(Trần Minh Tự từ lối ngoài ra)
MINH TỰ - Tâu bệ hạ, việc thiết lập đàn tràng,
Đã xong xuôi theo đúng như phép cũ.
(Với Huyền Quang)
Bạch sư tổ, xin mời Người!
HUYỀN QUANG – Dám phiền Minh Tự,
Hãy truyền cho quân chất củi làm giàn
Sắp lửa, tưới dầu ngay trước lễ đàn
MINH TỰ - Xin vâng pháp chỉ.
HUYỀN QUANG - Ta cùng ra ngoài đó.
Khởi sự được rồi!
TRẦN ANH TÔNG - (Chưa hiểu ý) Kìa! Huyền Quang sư tổ!
HUYỀN QUANG – Tâu, vừa để cầu mưa vừa tự thiêu sinh.
Đó là bần tăng tự xử tội mình,
Đền đáp ơn vua, tạ cùng trời đất.
TRẦN ANH TÔNG – Đến thế này sao?
HUYỀN QUANG – (Chắp tay) A di đà phật!
(Cùng Trần minh Tự vào lối ngoài)
TRẦN ANH TÔNG - (Lẩm bẩm) A di đà phật! Cũng phải thế mới xong!
(Lắc đầu thở dài)
Tiếc thay một đấng chân tông,
Yếu lòng một phút uổng công một đời,
Nghìn sau réo rắt tiếng cười,
Ngồi trên bệ phật tụng lời trăng hoa...
(Ngán ngẩm bỏ vào lối bệ phật)
(Nhài từ lối ngoài ra, nhìn quanh).
NHÀI−(Nói) Ô! Sao vắng vẻ thế này?
(Điểm Bích từ trai phòng ra)
ĐIỂM BÍCH- Ôi! Em Nhài!
NHÀI -- Phi tử Điểm Bích!
(Ôm nhau mừng rỡ)
ĐIỂM BÍCH -- Đi đường vô sự chứ em?
NHÀI - Cám ơn phi tử! Phi tử ơi!
(Thơ) Đường Yên Tử về kinh đô dài dặc
Nhưng không thể dài bằng nỗi âu lo
Cho phi tử...
ĐIỂM BÍCH – (Hớn hở) Em ơi, bến sắp cặp đò!
Lái sắp chung đôi, chèo nên vế kép!
Tình ăm ắp sẽ chứa đầy khoang hẹp,
Cả dòng sông là dòng chảy hoa hồng,
Em ơi!
Mưa tạnh mây tan trời biếc trong,
Vườn tim xanh đỏ trắng vàng bông,
Đời thơm hương mật, người thơm đẹp,
Xuân cưới mùa xuân, lòng cưới lòng…
(Vui múa nhẹ nhàng)
NHÀI–(Ngạc nhiên) Chị ơi, Hy vọng nào làm chị vui đến thế?
Hãy xan xẻ cùng em?
ĐIỂM BÍCH – Ghé lại gần đây!
(Ghé tai Nhài nói thầm)
Có tài không?
NHÀI – Mẹo phi tử rất hay!
Chuyện bịa đặt mà y như chuyện thật.
Nhưng e rằng phạm vào điều khuất tất,
Sư tổ tránh sao khỏi bị chuốc phiền?
ĐIỂM BÍCH - Đúng!
Không được trụ trì phật tự Hoa Yên!
NHÀI — Còn giữ sao được pháp danh Sư tổ?
ĐIỂM BÍCH - Bị dồn đến bước đường cùng cực khổ!
NHÀI – Và bị đuổi về làm kẻ thường dân!
ĐIỂM BÍCH – Không dám ngẩng nhìn thiên hạ chúng nhân!
NHÀI – Sống giữa hững hờ mỉa mai khinh bỉ!
(Điểm Bích bật lên cười vang như nắc nẻ)
NHÀI – (Ngạc nhiên) Sao phi tử lại cười?
ĐIỂM BÍCH - Việc làm mãn ý,
Có lẽ nào không vui sướng em ơi?
Còn phải cười to cho đến đứt hơi,
Cho vỡ không gian, cho ầm trái đất!
Em yêu quý ơi!
Hãy góp tiếng cười lên cung cao nhất,
Mừng sự dối lừa đạt tới thành công!
NHÀI - (Sửng sốt) Mừng sự dối lừa? Sao lại thế?
ĐIỂM BÍCH
Dối lừa mà hóa thực lòng,
Mà xanh hạnh phúc mà hồng tình duyên,
Mà bừng sáng mãi niềm tin,
Mà tràn hy vọng thì nên dối lừa!
NHÀI–(Nói) Trời đất ơi! Em không thể nào hiểu nổi chị nữa!
ĐIỂM BÍCH – (Thơ) Em ơi!
Nếu Huyền Quang mắc tội,
Bị đuổi khỏi phật đường,
Trở về làm dân thường,
Chị cũng không tránh khỏi
Bị đức vua sa thải,
Vì đã vâng lệnh người,
Làm cái việc trái đời,
Khuấy động hồn phật tử,
Thất tiết người cung nữ!
Nhưng trong rủi có may,
Chị ao ước đến ngày
Cùng là hàng dân thứ
Thì mối tình ấp ủ,
Điểm Bích với Huyền Quang,
Sẽ bừng nở [bông trang]
Trên vũng bùn thế sự.
(Tâm tình nồng nàn)
Biến hết từ nay cổng lẫn tường,
Thơ đề lá đỏ thả dòng thương
Dòng thương lá đỏ trôi xuôi ngược.
Tình sử ngàn xưa lại mở đường..
NHÀI - À! Thế thì em hiểu,
Nhưng còn chút ngỡ ngàng,
Sao không có đĩnh vàng,
Mang về làm bằng chứng,
Mà đức vua tin đúng
Chuyện phi tử bịa ra?
ĐIỂM BÍCH - (Ngạc nhiên)
Kìa! Chính em đã lấy gửi cho ta
Đĩnh vàng ấy...
NHÀI– (Cũng ngạc nhiên) Em không hề lấy được!
ĐIỂM BÍCH – Sao lại có người mang về từ trước?
Nói là của em nhờ chuyển kịp thời?
NHÀI — Em không có vàng cũng chẳng nhờ ai!
Hay phi tử lầm trong khi thảng thốt?
Người đưa vàng đó là ai?
ĐIỂM BÍCH - Người Say Chột
NHÀI – Lạ lùng chưa? Có bí ẩn gì đây!
ĐIỂM BÍCH - Hay em quên?
NHÀI.– Không! Phải hỏi lại cho hay! Hãy chờ em!(Chạy vào lối ngoài)
ĐIỂM BÍCH – Nhài ơi!
(Hoang mang) Thực hay là mộng?
Phải hiểu sao đây?
(Tiếng chiêng trống và reo hò từ ngoài lễ đàn cầu đảo vọng lại)
Nhịp chiêng hồi trống!
Nổi ở ngoài kia hay ở trong ta?
(Có cảm giác rờn rợn)
Có tiếng tử thần lẩn khuất tình ca!
Có hơi lửa thiêu réo sôi tình lụy!
(Bàng hoàng gục xuống kỷ)
(Trần Anh Tông từ lối bệ phật ra, không chú ý đến Điểm Bích, đi thẳng đến trước khuôn cửa ngoài, đứng nhìn về phía lễ đàn, vẻ buồn bã, ngậm ngùi, ân hận)
TRẦN ANH TÔNG - Ngâm thơ Đường Luật
Lý Đạo Tái ơi! Huyền Quang ơi!
Hình người tính phật xẻ làm đôi,
Đã tu sao chẳng tu cho trót,
Vướng tục thà cam tục đến nơi.
Lửa cháy giàn thiêu tro quỷ dục,
Cành dương giọt nước bụi ma đời,
Đôi dòng nước mắt tuôn hàng chữ.
Đổ xuống thành thơ vĩnh biệt Người.
(Dùng tay áo lau nước mắt)
ĐIỂM BÍCH –(Vẫn lắng nghe, bỗng thét lên)
Ôi! Huyền Quang! Huyền Quang tự thiêu! Huyền Quang tự hủy hoại mình!
(Phục xuống chân Trần Anh Tông) Tâu bệ hạ, Sư tổ không có tội! Xin bệ hạ tha cho Sư tổ!...
TRẦN ANH TÔNG−(Giật mình) Điểm Bích! Có nghĩa là Sư tổ bị vu oan?
ĐIỂM BÍCH – Tâu bệ hạ, tất cả là do tiện nữ bày ra. Tiện nữ chính là thủ phạm. Xin bệ hạ kíp ra lệnh tắt ngay lửa giàn thiêu để cứu lấy Sư tổ!
(Trần Anh Tông chỉ ánh lửa hắt đỏ rực cả gian nhà)
TRẦN ANH TÔNG – Vô ích! Trông xem kìa! Không kịp nữa rồi!
(Điểm Bích đứng dậy, lảo đảo bước ra phía cửa, nước mắt chan hòa)
ĐIỂM BÍCH –(Thơ)
Trời ơi! Điểm Bích này là kẻ sát nhân
Hồng nhan này là đống gươm trăm!
Duyên dáng này là kho giáo mớ!
Xây hạnh phúc hóa ra xây đắp mộ!
Thắp lửa yêu đương thành lửa hung tàn!
Huyền Quang ơi! Hỡi Huyền Quang!
Cho em cùng cháy trên giàn lửa thiêu!
(Định chạy vào lối ngoài)
TRẦN ANH TÔNG -
Điểm Bích! Không cần phải vội liều!
Giàn lửa ấy của chân nhân siêu thoát,
Còn tội nàng sẽ có giàn lửa khác,
Giàn lửa Thảo Mai, Đát Kỷ, Điêu Thuyền.
Nhưng trẫm phải cần biết rõ căn nguyên,
Vì lẽ gì nàng chủ mưu gây tội?
(Nói riêng, ngao ngán)
Có phải thế không?
Tất cả đàn bà đều là giả dối?
Và mọi giai nhân là rắn độc trá hình?
(Với Điểm Bích)
Nàng không còn là phi tử cung đình
Chỉ là tử tù đợi giờ hành quyết.
ĐIỂM BÍCH – (Rã rời vì thất vọng, quỳ xuống)
Kẻ tử tù xin sẵn sàng chờ chết!
TRẦN ANH TÔNG – (Quát) Túc vệ quân!
(Tiếng dạ rồi Túc vệ A, B ra)
Dẫn tội nhân Điểm Bích sang nhà giảng đạo, canh giữ cho nghiêm ngặt chờ giải về ngục thất,
TÚC VỆ A, B – Tuân chỉ! (Dẫn Điểm Bích vào)
TRẦN ANH TÔNG – Khoan đã! (Túc vệ dừng lại) Điểm Bích! Tại sao nàng dám dối ta?
ĐIỂM BÍCH - (thơ) Tâu bệ hạ, vì có nói thực thì...
TRẦN ANH TÔNG — Thì sao?
ĐIỂM BÍCH - Thì hiển nhiên người cũng chẳng tin nào..
TRẦN ANH TÔNG – Sao lại thế?
ĐIỂM BÍCH – Bởi đắm trong ngờ vực,
Người mất lòng tin cả vào sự thực,
Nhìn thế gian bằng con mắt nghi ngờ,
Nói thực hay không thì cũng bằng thừa
Thà nói dối còn hơn là nói thực!
TRẦN ANH TÔNG – Túc vệ! Dẫn đi!
TÚC VỆ A, B - Tuân chỉ!
(Vào khuất cùng Điểm Bích)
(Bên ngoài sấm dậy, trời đổ mưa rào. Trần Minh Tự từ lối ngoài vội vàng ra)
MINH TỰ – (Thơ)
Tâu bệ hạ, nhờ hồng phúc hoàng gia
Mưa xuống chan chan nhuần tưới muôn nhà,
Lễ cầu đảo được thần minh chứng giám.
TRẦN ANH TÔNG - Còn giàn hỏa thiêu?
MINH TỰ - Tâu, đương rực trời cháy sáng,
Bị tắt nửa chừng vì trận mưa thiêng.
TRẦN ANH TÔNG - Vậy Sư tổ Huyền Quang?
MINH TỰ — Tâu, vẫn cứ điềm nhiên,
Như trên tòa sen, in hình đức phật,
Áo cà sa vàng không xô nếp gấp,
Mũ hoa thị vàng xếp cánh nghiêm minh,
Vòng hào quang tròn tỏa sáng lung linh
Bảy sắc cầu vồng trên đầu Sư Tổ.
TRẦN ANH TÔNG - Tức là Huyền Quang bình yên vô sự?
MINH TỰ - Và khoan thai như tự chín từng mây,
Bước xuống giàn thiêu...
TRẦN ANH TÔNG - (Vui mừng) Đã rõ tựa ban ngày,
Sư tổ Huyền Quang hoàn toàn vô tội,
Như ánh dương quang xua tan bóng tối,
Giải nỗi hàm oan trong vụ án tình.
Người có thể lầm, trời vẫn công minh.
Chút nữa thì nguy!
MINH TỰ – (Nhìn ra ngoài) Kìa Huyền Quang Sư tổ
Đã quay về!
HUYỀN QUANG (Từ lối ngoài ra)
Tâu bệ hạ, nhờ anh minh đức độ,
Nhờ phép thần thông nghìn mắt nghìn tay,
Chứng cho bần tăng dạ thẳng lòng ngay,
Mệnh được vẹn toàn, danh không hoen ố.
TRẦN ANH TÔNG – Qua bụi lấm, ngọc châu càng lồ lộ
Qua lửa than, vàng càng luyện càng tinh,
Càng tôn giá cao đức lớn tâm minh,
Càng hiển pháp danh Huyền Quang sư tổ.
HUYỀN QUANG - Vạn tạ hoàng ân!
TRẦN ANH TÔNG− Còn kẻ gây oan khổ,
Hồn sẽ bị đày, thân sẽ thành tro,
Bụi xác tàn hồn ném xuống bùn nhơ,
Đền tội cả gan dối lừa vu lật.
Toan đem tình trường xây trên bệ phật,
Dám biến lệnh vua thành một trò cười.
HUYỀN QUANG – (Động lòng trắc ẩn, quỳ xuống) Tâu bệ hạ,
Chứa đựng bao la là tính của trời,
Giúp thế cứu người là tâm của phật,
Cúi xin bệ hạ xuống tay nhiệm nhặt,
Tỏ đức hiếu sinh tha Điểm Bích cung phi,
Chẳng qua u mê lạc nẻo tình si
Nên dại dột sa ngục đời thác loạn.
TRẦN ANH TÔNG − (Nói) Trần Minh Tự, cho dẫn Điểm Bích ra đây!
MINH TỰ – Tuân chỉ
(Vào lối nhà giảng đạo)
TRẦN ANH TÔNG – Kìa! sư tổ đứng lên!
(Huyền Quang đứng dậy. Túc vệ A, B dẫn Điểm Bích ra)
TRẦN ANH TÔNG−(Thơ) Điểm Bích!
Trẫm nể lời Huyền Quang sư tổ,
Miễn cho nàng khỏi tội hỏa thiêu,
Bằng án lưu đày ra cõi hoang liêu,
Sống trọn cuộc đời trên hòn cô đảo,
Đeo án chung thân!
Đừng mơ tưởng hão
Đến ngày về!
Là thân phận tù nhân,
Không được ai theo! Phải sống độc thân
Cho đến chết!
ĐIỂM BÍCH – (Quỳ xuống) Xin đội ơn bệ hạ. |
(Hướng sang Huyền Quang)
Đa tạ ơn người hằng tâm giải họa.
(Huyền Quang giơ tay vừa như ban phúc lại vừa như khước từ lời cảm ơn)
TRẦN ANH TÔNG− Điểm Bích!
Phép nước nghiêm minh không thể coi thường,
Sửa soạn hành trang mai sớm lên đường,
Tới đảo ngục gửi thân tàn còn lại,
Có đủ thời gian cho nàng hối cải,
Nghiền ngẫm tội mình!
(Với Huyền Quang) Mời Sư tổ sang đây!
(Ra hiệu cho Túc vệ A, B ra phía ngoài canh giữ rồi cùng Huyền Quang vào lối bệ phật)
(Nhài từ lối ngoài chạy ra, sụp xuống cạnh Điểm Bích)
NHÀI – (Nói) Khổ thân chị quá, chị ơi!
ĐIỂM BÍCH−(Kéo Nhài đứng dậy) Nhài, thời gian gấp lắm rồi. Em lau nước mắt đi nghe chị dặn đây!
NHÀI– Vâng, chị nói đi!
ĐIỂM BÍCH – (Thơ) (Theo điệu Tần cung oán)
Đời chị thế nào em đã biết,
Nhưng nỗi đau chôn chết trong tâm,
Bấy lâu cay đắng âm thầm,
Muốn quên khôn dứt, muốn cầm khôn nguôi...
(Ánh sáng chớp chớp. Cái bóng quá khứ của Điểm Bích hiện ra ở một góc sân khấu. Cái bóng mặc toàn đồ trắng chỉ để hở đôi mắt)
(Quầng sáng tập trung vào cái bóng)
CÁI BÓNG –
Tuổi mười sáu hoa cười ngọc nói,
Mối tình đầu tóc rối khăn buông,
Trai phong lưu, gái giáo phường,
Yêu nhau yêu cả trăng suông giãi thềm,
Bỗng tiếng sấm nửa đêm chợt dậy,
Còn bàng hoàng run rẩy áo xiêm,
Ngựa xe vụt đã kề bên,
Dong về kinh khuyết ép duyên phi tần,
Hận thân cung này lần mai lữa,
Đàn năm cung chan chứa lệ rơi.
Bóng mình lẽo đẽo bóng ai.
Bóng ai lẽo đẽo lồng soi bóng mình,
Bóng có thấy nhưng hình không thấy,
Biết đi tìm NGƯỜI ẤY nơi đâu?
Dao con một mớ tóc sầu,
Dấu trong ngực áo nỗi đau trăm chiều...
(Ánh sáng chớp chớp, cái bóng biến mất. Điểm Bích rút trong ngực áo ra một túi lụa nhỏ hoặc một đuôi tóc đưa cho Nhài)
ĐIỂM BÍCH
Lòng chị vẫn còn yêu NGƯỜI ẤY,
Chị gửi em giữ lấy làm tin,
Mai ngày bóng đá chân sim,
Tóc này còn đó mà tìm thấy ai,
Em tặng lại với lời nhắn nhủ:
Rằng tình xưa nghĩa cũ đừng quên,
Sống thì giữ mớ tóc duyên,
Chết chôn theo mộ ở bên cạnh mình.
NHÀI - Thưa chị, em sẽ tìm ra NGƯỜI ẤY!
ĐIỂM BÍCH – Có chắc không em?
NHÀI - Vì em đã thấy!
Và biết rõ ràng NGƯỜI ẤY là ai!
Chẳng phải tìm lâu...
ĐIỂM BÍCH - (Hồ nghi) Em cứ đùa hoài!
NHÀI – Chị hãy tin em. (Nhìn vào trong) Kìa! Đức vua quay lại!
(Tránh vào lối nhà trai)
TRẦN ANH TÔNG – (Ra) Điểm Bích!
Minh Tự đã cho quân sang áp giải,
Nhưng trẫm còn cần nghe chuyện đĩnh vàng,
Bằng cách nào đã lọt đến tay nàng,
Qua đứa thị tỳ gửi Người Say Chột?
ĐIỂM BÍCH –
Tâu bệ hạ, thực lạ lùng đột ngột!
Tiện nữ cũng không hiểu rõ đầu đuôi,
Có lẽ phải tìm..
TRẦN ANH TÔNG - (Bực bội) Đến bước này rồi!
Còn quanh co..
(Bỗng Người Say Chột từ lối ngoài lao ra, quỳ xuống. Túc vệ A, B không kịp giữ lại, vội chạy theo ra đứng canh chừng, mũi giáo chĩa vào Người Say Chột)
TRẦN ANH TÔNG — (Ngạc nhiên, nói) Kìa! Lại Người Say Chột! Ngươi muốn tâu xin điều gì nữa?
NGƯỜI SAY CHỘT – Tâu bệ hạ, kẻ tiện dân này muốn thú tội!
TRẦN ANH TÔNG – Thú tội!?
(Ra hiệu cho Túc vệ quân thu giáo lại và đến đứng sau lưng mình)
TRẦN ANH TÔNG – Cho phép ngươi đứng dậy!
NGƯỜI SAY CHỘT - (Đứng dậy) Tâu bệ hạ, chính kẻ hèn này đã lấy cắp đĩnh vàng ấy.
TRẦN ANH TÔNG - A! Ngươi lấy để làm gì?
NGƯỜI SAY CHỘT – Tâu bệ hạ, để trả thù!
TRẦN ANH TÔNG – Trả thù ai?
NGƯỜI SAY CHỘT – Tâu, Điểm Bích!
TRẦN ANH TÔNG – Điểm Bích!?
(Ngạc nhiên nhìn Điểm Bích)
Trẫm không hiểu ra sao cả!
ĐIỂM BÍCH - (Thơ)
Tôi với ông là hai người xa lạ,
Mới quen nhau trên thiền Tự Hoa Yên,
Ông xới vườn mai, tôi hầu hạ phật tiền,
Gặp gỡ sớm chiều, lệ thường gìn giữ,
Có thù hằn gì?
NGƯỜI SAY CHỘT – Thù trong quá khứ!
Thù nát tim gan, thù xé đất trời,
Bởi ta tưởng nàng đã phụ bạc người...
ĐIỂM BÍCH– Tôi phụ bạc ai?
NGƯỜI SAY CHỘT – Một chàng trai trẻ.
ĐIỂM BÍCH – Đừng bịa đặt!
TRẦN ANH TÔNG – (Với Điểm Bích) Cứ để xem sự thể!
Ta cũng muốn nghe!
(Với Người Say Chột) Người nói tiếp đi!
NGƯỜI SAY CHỘT -
Một mối tình đến cực độ cuồng si,
Một kỳ vọng thành niềm tin tuyệt đối,
Có thể vì nàng lao vào vực tối,
Có thể vì nàng tung cánh bay cao,
Có thể vì nàng vươn hái trăng sao,
Có thể vì nàng tuốt gươm nổi loạn...
TRẦN ANH TÔNG – (Riêng)
Một mối tình ngông cuồng ngạo mạn!
Trên đời này kẻ điên ấy có không?
ĐIỂM BÍCH – Người ấy nay đâu?
NGƯỜI SAY CHỘT – Chuyện thực đau lòng!
Vì tưởng lầm bị người yêu lừa dối,
Giận mình, giận đời, giận người phản bội
Đổi tình yêu lấy châu báu ngọc ngà,
Bán niềm tin bằng cái giá phù hoa,
Nên lòng người ấy ứ đầy thù oán,
Cũng bán linh hồn cho ma quỷ ám,
Múa gươm chọc trời, nốc rượu quên mình,
Điên say, điên hận, lại điên tình,
Quyết lấy máu để rửa hờn điên loạn!
ĐIỂM BÍCH - (ôm mặt, thương cảm) Đáng thương thay kẻ say điên thê thảm!
NGƯỜI SAY CHỘT– (Lắc đầu cười gắn)
Không phải say điên mà say giết dối lừa
Nằm trong lòng nàng, trong những kẻ a dua,
Trong tất cả những quân bằng xảo trá
Đã bóp chết nghẹt niềm tin vô giá
Của con người...
TRẦN ANH TÔNG – Ngươi là ai?
ĐIỂM BÍCH–Ông là ai?
NGƯỜI SAY CHỘT – (Cười ngất)
Tôi là người hay thóc mách dở hơi,
Nên biết rõ mọi hành tung người ấy.
Lại trót đồng tình việc làm càn bậy
Của kẻ giết người để trả thù riêng.
TRẦN ANH TÔNG – Hừ! Đều đáng chém đầu.
NGƯỜI SAY CHỘT – Tôi còn được biết thêm
Trong sổ giết người, có tên Điểm Bích!
ĐIỂM BÍCH – (Kinh hoàng) Cả tôi nữa?
NGƯỜI SAY CHỘT – Vâng, cái đêm cô tịch,
Trên nệm bồ đoàn, trước bệ Hoa Yên,
Người ấy chỉ chờ Sư tổ ngả nghiêng,
Tự tố cáo mình là người giả dối,
Thì sẽ bắt cả hai quỳ đền tội!
ĐIỂM BÍCH – Định hại luôn cả Sư tổ Huyền Quang?
NGƯỜI SAY CHỘT – Nhưng tiếc thay!
Vẫn chỉ một mình nàng!
Mới là tội phạm!
Và tôi thấy phải!
ĐIỂM BÍCH – Ông là ai?
NGƯỜI SAY CHỘT – Tưởng không nên nhắc lại
Lời mới nói xong!
TRẦN ANH TÔNG- (Bỗng reo lên) A! Trẫm hiểu ra rồi!
Người ấy nhờ ngươi lấy đĩnh vàng mười,
Cốt mượn tay ta giết nàng Điểm Bích.
(Lắc đầu nghi hoặc)
Nhưng nếu chẳng may Huyền Quang siêu tịch,
Mà Điểm Bích không thú nhận thì sao?
(Cười ngất, khoái trá, độc ác)
NGƯỜI SAY CHỘT – Thì lương tâm nàng sẽ bị xé cào,
Cho đến chết và đau hơn cái chết.
Không bị giết ngay mà dần dà bị giết,
Cứ mỗi ngày bằng một nhát dao đâm,
Cứ mỗi lần lại rỉ máu một lần,
Chết như thế bằng một ngàn lần chết!
ĐIỂM BÍCH – (Kinh hoàng cực điểm)
Ôi! Độc ác quá chừng!
TRẦN ANH TÔNG –Hãy nói cho ta biết
Tên kẻ ngàn lần đáng giết ấy đi?
NGƯỜI SAY CHỘT—Tâu, tiện dân này sẽ chẳng dấu chi,
Nhưng xin đức vua rộng lòng khoan thứ,
Xóa cái án phải lưu đầy biệt xứ
Cho nàng Điểm Bich..
TRẦN ANH TÔNG – Lạ đến thế ư?
Ngươi trộm đĩnh vàng là để trả thù,
Sao lại xin tha?
NGƯỜI SAY CHỘT – Tâu, trước là như thế.
Nhưng vừa qua, nghe trộm nàng kể lể,
Mới thấy mình lầm như người ấy đã lầm,
Tình yêu của nàng vẫn sáng trăng rằm,
Xanh thẳm thời gian, trong veo chung thủy.
Chính người ấy mới là con ác quỷ
Và kẻ ngu này đã dại dột a tòng,
Gây bao oan khiên tang tóc hãi hùng,
Đã đến lúc phải thẳng tay trừng trị!
TRẦN ANH TÔNG — Rồi ta sẽ xét!
Tình lý nông sâu, giảm tăng án quyết!
Trần Minh Tự!
MINH TỰ – (Ra) Thần xin đợi lệnh truyền!
TRẦN ANH TÔNG - Cho lùng bắt ngay kẻ dấu mặt dấu tên,
Dấu bàn tay vấy máu người tàn khốc!
(Với Người Say Chột)
Người hãy dẫn đường!
NGƯỜI SAY CHỘT– Tâu, không cần lùng sục!
Người ấy có đây!
(Rút một cuộn giấy trong ngực áo và đưa cho Trần Minh Tự. Minh Tự mở ra xem)
MINH TỰ → A! Cáo thị! Họa hình!
Tên tội phạm Vũ Linh
Đã giết hai nhân mạng,
Trùm Giáo phường ca quán,
Đương có lệnh săn tìm!
(Trong lúc Trần Minh Tự xem cáo thị, Người Say Chột quay mặt vào trong, tháo bỏ râu giả và băng bịt mắt, rồi quay lại, hất ngược mái tóc bù xù lên)
NGƯỜI SAY CHỘT - Trần Minh Tự nhìn xem!
MINH TỰ — Ôi! Giống nhau như lột!
Tâu bệ hạ, Chính tên Người Say Chột
Là tội phạm Vũ Linh?
(Đệ bức vẽ lên cho Trần anh Tông)
(Tất cả sửng sốt kinh hoàng tột độ)
(Điểm Bích bàng hoàng chới với muốn bước lại gần Người Say Chột nhưng không đủ sức)
MINH TỰ – (Chỉ Người Say Chột, nói) Túc vệ quân!
(Túc vệ A, B nhanh nhẹn bước tới đứng cặp hai bên và chĩa mũi giáo vào Người Say Chột)
ĐIỂM BÍCH - (Thều thào) Vũ Linh. NGƯỜI ẤY: (Loạng choạng ngã ngồi xuống đất)
(Nhài từ lối nhà trai chạy ra, thét lên)
NHÀI- Vũ Linh! Anh tôi! (Ngã gục xuống)
HUYỀN QUANG–(ra) Vũ Linh! Người làm vườn tàn tật
TRẦN ANH TÔNG – Vũ Linh:Tên hung thủ tàn bạo!
NGƯỜI SAY CHỘT - Đúng! Chính là Vũ Linh,
Đã đổi dạng thay hình,
Xách gươm lùng trị tội
Kẻ bịp đời lừa dối,
Bất kể đó là ai!
Cốt làm trong sạch đời,
Làm sáng danh sự thực.
(Thở dài ân hận)
Cứ tưởng dùng bạo lực,
Là mọi việc xong xuôi.
Nhưng khi biết lầm rồi,
Thì sẵn sàng trả giá.
Điểm Bích ơi!
Tôi đã đánh rơi niềm tin cao cả
Vào mối tình đầu đẹp nhất đôi ta!
Em Nhài ơi! Hãy trao cho anh mớ tóc mượt mà,
Để anh chôn theo tận cùng đáy huyệt,
(Cầm lấy cái túi gấm hoặc đuôi tóc trong tay Nhài)
Tâu bệ hạ,
Xin được phép tu đến cạn bầu oan nghiệt,
Ân huệ cuối cùng trước lúc ra đi!
(Cởi bầu rượu ngửa cổ dốc cạn, lấy mu bàn tay quệt mép rồi cười ha hả, tiếng cười nấc lên như tiếng khóc)
Còn yêu còn hận còn lì
Tình không rượu cạn, lấy gì mà điên?
(Bỏ rơi bầu rượu xuống đất)
(Nói) Thưa Minh Tự, kẻ có tội là Vũ Linh tức Người Say Chột đã sẵn sàng!
MINH TỰ - Túc vệ quân, dẫn nó đi!
TÚC VỆ A, B – Tuân lệnh!
(Dẫn Người Say Chột vào lối ngoài, Minh Tự theo sau)
NHÀI – (Gào lên) Anh Vũ Linh: Anh Vũ Linh ơi: (Vừa khóc vừa chạy theo vào)
HUYỀN QUANG – (Chắp tay) Nam mô A đi đà phật! (Vào lối bệ phật)
ĐIỂM BÍCH – (Thổn thức bàng hoàng) Vũ Linh! Vũ Linh! (Bước theo mấy bước, loạng choạng gục đầu vào khuôn cửa ngoài) Vũ Linh!...
TRẦN ANH TÔNG – Điểm Bích, giữ lời hứa của bậc đế vương với Người Say Chột, trẫm tha cho nàng khỏi tội đi đầy. Nhưng còn tội đặt điều vu oan giá họa cho Sư tổ thì phải xử lý.
ĐIỂM BÍCH - (Quỳ xuống) Muôn vàn đội ơn bệ hạ.
TRẦN ANH TÔNG - (Thơ)
Cho phép nàng được ở lại cung vi,
Nhưng giáng xuống hàng thị nữ nô tỳ,
Tuy hèn hạ nhưng yên bề cơm áo.
(Thấy Điểm Bích cúi đầu im lặng)
Nếu muốn đi tu, cho ở chùa Chân giáo,
Cầu nguyện hinh hương sám hối lỗi lầm,
Gạt bỏ u mê, toàn ý toàn tâm,
Biết đâu sau này chẳng tròn chính quả!
Nàng lựa chọn đi! (Ra hiệu cho Điểm Bích đứng dậy)
ĐIỂM BÍCH-(Đứng dậy) Muôn tâu bệ hạ,
Tạ ơn người đã đoái đến phận hèn,
Nhưng sống có tình là thói đã quen,
Hầu kém gia nô, tu không có cốt,
Người rủ lòng thương thì thương cho trót!
TRẦN ANH TÔNG – Ý nàng muốn sao?
ĐIỂM BÍCH — Tâu, xin được ra đi!
TRẦN ANH TÔNG – Đến nơi đâu?
ĐIỂM BÍCH – Tâu, đến những chỗ bất kỳ!
TRẦN ANH TÔNG – Trôi dạt vô bờ, nổi chìm vô độ,
Lăn theo bụi đường, cuốn theo chiều gió,
Sống trong ơ hờ, chết giữa lặng im,
Để tìm gl?
ĐIỂM BÍCH – Tâu, tìm cái đáng tìm!
Một con người, một trái tim,
Một tình yêu, một niềm tin, một đời,
Một thanh âm, một nụ cười,
Một thương, một nhớ, một trời yêu riêng!
TRẦN ANH TÔNG – (Lắc đầu, nhếch mép) (Nói) Thật viển vông! Thật hão huyền! Thôi được, gia ơn cho nàng, trẫm chuẩn tấu. (Vào lối ngoài)
(Huyền Quang từ lối bệ phật ra)
HUYỀN QUANG – Điểm Bích!
ĐIỂM BÍCH – Sư tổ!
HUYỀN QUANG – (Thơ)
Ta đã gắng công cứu con khỏi chết,
Sức chẳng tùy lòng, chỉ đến thế thôi,
Nay phút chia tay, kẻ trẩy người trôi.
Ta tặng con đĩnh vàng làm lộ phí.
(Cầm hộp gấm vàng trên kỷ đưa cho Điểm Bích)
Con cầm lấy!
ĐIỂM BÍCH – (Không cầm) Cảm tạ lòng hào khí!
Nhưng con cầm vàng ân tặng sao nên?
Và đĩnh vàng này nặng trĩu oan khiên,
Càng nặng trĩu thêm nỗi niềm cay đắng.
HUYỀN QUANG – Vậy con cần gì?
ĐIỂM BÍCH – Bạch, cũng không nhiều lắm!
Con cần cái điều Sư tổ không cho,
Hay chẳng dám cho...
HUYỀN QUANG – (Vội gạt đi) Một mảnh tàn tro,
Hãy để nguội đi cho thành băng giá,
Đừng khơi lên nữa cho thành giàn hỏa,
Mà lửa tình bốc cháy cả nhân gian!
So với lửa thần còn mạnh gấp trăm ngàn,
Thiêu sạch sành sanh..
ĐIỂM BÍCH – (Thở dài) Bởi con ngu ngốc,
Cứ ngỡ con người đều mơ hạnh phúc,
Mà hạnh phúc là hoa quả tình yêu.
Cứ ngỡ hồn thơ lồng lộng cao siêu,
Không dung nạp những thấp hèn ti tiện,
Nhưng phải chan chứa tình người dâng hiến,
Cứ ngỡ rằng tráng sĩ với thi nhân,
Nhịp một điệu đàn, rung một cung tâm.
Hắn sư tổ cũng giống như NGƯỜI ẤY,
Nhưng con đã lầm!
HUYỀN QUANG – Đừng so sánh vậy!
Ta rung cây đàn cung điệu của ta,
Cũng như nàng rung cung điệu TÌNH CA,
Như người ấy cung điệu rung cuồng hận,
Như đức vua cung điệu rung nghi vấn,
Mỗi cung đàn rung một niềm riêng,
Luyến láy, bổng chìm, khoan nhặt, ngả nghiêng,
Gẩy vụng hay tinh phải đều trả giá.
Nàng có hiểu ta không?
ĐIỂM BÍCH – (Mỉm cười) Nghe quen mà lạ!
HUYỀN QUANG – Có oán ta không?
ĐIỂM BÍCH – Xin bái biệt người!
Chào vị thiền sư vò võ một đời
Sống cô đơn giữa một bày tượng gỗ.
Chào đấng quân vương hoài nghi quá độ,
Ngự cô đơn trên ngôi báu của mình.
Chào mộng cố nhân: Tráng sĩ Vũ Linh,
Sống cô đơn chết cô đơn vì bạo lực.
Chào chốn thiên đường, chào nơi địa ngục,
Chào tòa sen, chào gác tía cung son.
Xin chia tay cùng mọi nỗi cô đơn,
Xin vĩnh biệt lần cuối cùng ảo vọng,
Sữa ngọt ơi! Nhựa thơm ơi! Dâng sống!
Tình yêu ơi!
Khát vọng ngọt ngào và đắng chát của tôi ơi!
HUYỀN QUANG – Điểm Bích! Nàng định đi đâu?
ĐIỂM BÍCH – Bạch sư tổ.
Con đi nhặt bóng mây trôi,
Tìm sao trong nắng, tìm trời trong mưa,
Đi tìm hái trọn cơn mơ,
Yêu người chưa tới, ngâm thơ không lời...
HUYỀN QUANG—Nhưng gian nan cơ cực lắm, nàng ơi
ĐIỂM BÍCH – Tai ương mọi thứ trên đời,
Cũng không lay nổi mặt trời trái tim!
Xá gì núi lở rừng chìm,
Mà không ngậm ngải đi tìm trầm hương?
(Vừa ngâm thơ vừa bước xuống sân khấu, đi vào giữa hai hàng khán giả)
Ai yêu em đó người thương?
Xin đừng là bóng hoa vương mặt thềm!
(Quay nhìn lên sân khấu với Huyền Quang)
Ai yêu em nhớ đừng quên!
Đừng là nửa Phật, nửa tiên, nửa... đời!...
(Mỉm cười, cúi đầu chào Huyền Quang, rồi bước ra khỏi cửa nhà hát, đi thẳng vào cuộc đời)
HUYỀN QUANG - (Chắp tay nhằm mắt) Nam mô A di đà phật!
(Chiếc hộp gấm đựng vàng trong tay rơi xuống đất)
(Ánh sáng thu dần vào Huyền Quang đứng lặng, chơ vơ một mình như cái bóng giữa cái mênh mông của "sân khấu cuộc đời" rộn rã khúc nhạc Chầu văn thôi thúc sống)
HẾT KỊCH
Đêm 17-12-1989
Gác Nội Miếu Hà Nội