- 20 -

Tính đến hôm nay, Vũ Nguyên đã ngồi tù được năm tháng mười bốn ngày. Năm tháng là hai mươi tuần mỗi tuần là bảy ngày như vậy anh đã không nhìn thấy cuộc đời bên ngoài đúng 154 ngày. 154 ngày ngưng đọng, 154 ngày khổ ải, 154 ngày già nua, 154 ngày vô tri vô giác, 154 ngày tối tăm, 154 dài bằng cả nước, bằng cả 154 cuộc đời gộp lại. Bệnh tiểu đường giảm đi, bệnh nhồi máu lại gia tăng. Một sáng tỉnh dậy vô tình quờ tay lên tóc, bỗng giật mình nhận ra sao rơi xuống sàn lại có nhiều những sợi bạc đến thế, anh biết mình đã già rồi, già thật rồi, bắt đầu từ quả tim thỉnh thoảng lại làm cho mặt mày say sẩm.

Ngày đầu vào đây là một sự choáng váng. Những ngày sau là cồn cào chờ đợi, những ngày sau nữa là mỏng manh hy vọng được minh oan. Và bây giờ tất cả là một khoảng trống không nhạt thếch. Như vậy là coi như hết rồi. Dẫu biết oan nhưng ai dám nhận làm oan. Xưa nay thế và chắc mãi sau này cũng thế. Thôi thì coi như mình đành chấp nhận là vật thiêu thân cho một thời tìm đường loạn lạc chứ biết làm sao. Anh bỗng rùng mình! Mới hơn năm tháng mà đã kinh hoàng nỗi ấy, nếu phải ngồi mười năm, hai mươi năm trong các điều kiện kinh khủng hơn như các bậc tiên liệt trong nhà tù đế quốc thì chịu nổi làm sao. Nhưng, anh lắc đầu cười chua chát, nhưng đó là một cái tù thần thánh, một cái tù được cả nước nêu danh, được lịch sử ghi nhận, còn anh… Trời ơi! Cái đận bị cả một miếng cối tiện vào chân sao nó không nhích lên một tí nữa, vào bụng hay vào ngực chẳng hạn thì rồi bây giờ có phải đỡ khổ, đỡ nhục không. Khổ thế nào cũng chịu được thì có gì cơ khổ bằng những tháng ngày qua, nhưng nhục thì…

Chính khoảng tối trong suy nghĩ đó đã khiến anh không ít lần nghĩ đến cái chết, nghĩ thật sự, nghĩ rất cụ thể chứ không phải thoáng nghĩ như cách nói cửa miệng của đám người chán chường thích lấy sự muốn chết ra làm duyên làm mốt. Chết là hết! Chết là xong. Xong hẳn mọi việc. Xong luôn cả cái nghĩ quá sức phù du của kiếp người. Chết như một con vi khuẩn đực, bị giẫm nát, như một sinh linh nhỏ mọn bị cỗng rãnh quấn trôi, vậy thôi. Và chết thế nào ư? Quá dễ! Một đoạn dây được kết nối bằng vải quần móc lên trần nhà! Một toa thuốc ngủ gấp ba liều khéo léo nhờ cậu con trai Hải cụt mua giùm. Một cú cứa động mạch bằng chuôi thìa mài mỏng lúc nửa đêm! Thậm chí nếu cần để nhanh gọn hơn, một cú lao đầu thật mạnh vào vách bê tông là xong… Đã ngửi thấy mùi chết quá nhiều lần, giờ đây chết thật thì có ngán gì đâu. Và anh ít nhất cũng trên chục lần tính thực hiện điều đó nếu như vào giây phút chót cùng, đôi mắt mở to, mở rất to của thằng bé lại không hiện lên chặn ngang ở giữa. Thì ra bao lâu nay sống vì nó, chết vì nó và không thể chết được cũng vì nó. Chỉ vì nó chứ chả vì cái gì sất. Vì cuộc sống ư? Dẹp! Vì sự nghiệp chưa thành ư? Dẹp! Vì bạn bè đang cần có anh? Cũng dẹp! Hay vì Thương, người đàn bà có tên Hà Thương? Càng dẹp! Cho đến lúc này hình ảnh con người ấy trong lòng anh chẳng có một gram trọng lượng nào nữa hết. Tình yêu ư, cũng vớ vẩn và phù du như chính kiếp người. Hơn cả kiếp người. Nỗi day dứt tử sinh đó sẽ còn theo đuổi, bám nhằng vào anh mãi và rất có thể một khoảnh khắc nào đó sẽ trở thành sự thật nếu như không có câu nói của người tù già nằm cùng phòng. Một câu nói rất bình thường, không triết lý, không lên gân, cũng không trải nghiệm, chỉ là một lời gần như tự bạch không đâu vào đâu: “Muốn chết ư anh bạn trẻ? Ráng chờ qua ít ngày rồi ta cùng chết một thể” “Sao bác lại nói thế?” “Bởi anh đi rồi qua sống một mình, không có hơi người buồn lắm! Trước khi chết anh cũng nên nghĩ đến lão bạn tù già tội nghiệp này đã chứ!” “Bác… nói gì tôi chưa hiểu” “Có gì đâu! Để cho những kẻ mưu hại mình nó đắc chí cười to một thể. Cười một anh hay cười một qua, chúng chẳng bõ công, vì chúng từng giờ từng khắc chỉ mong ta chết thôi.

Thế là đủ. Chỉ thế cũng đủ làm anh tỉnh lại. Anh sẽ không chịu nổi khi hình dung ra trên nấm mồ đỏ lòm hay bẽ bàng, úa héo của mình lại có cái miệng cười chả chớt của thằng Đăng Điền hay của một kẻ giấu mặt nào đó nữa phả xuống. Đăng Điền… Trời ơi! Chưa bao giờ anh lại muốn được gặp lại cái cười của hắn như thế. Cái cười sướng khoái hay cái cười thu bại cũng được, miễn là được nhìn thấy hắn cười. Lúc ấy chắc chắn anh sẽ…

Buổi chiều, người tù già củng cố thêm sợi dây ràng níu với cuộc đời của anh bằng một câu nói có tính chiêm nghiệm hơn: “Anh mới hơn năm tháng, qua đã ngót nghét chín tháng rồi. Dạo đầu qua cũng như anh, muốn chết đến mức thèm. Nhưng rồi cố nhịn. Nhịn sang tháng thứ sáu thì mọi sự bỗng sáng ra như cái người đi hết đường hầm. Nghe qua, anh cứ thử đi!” Nhưng vào khoảng nửa đêm, lúc anh đang thiu thiu ngủ thì chính con người ưa chiêm nghiệm đó lại gầm lên một tiếng trong cổ như con thú sa bẫy. Anh vội nhỏm dậy. Có việc gì đấy bác? Chả có việc gì, không ngủ được thì gầm chơi! Không, rõ ràng trong bác đang có điều gì không ổn? Thôi được, quá nửa đêm rồi, mời anh dậy uống trà, qua cũng có đôi điều muốn nói, không nói ra được cứ gầm khan thế này, có khi thành thú mất. Qua muốn hỏi anh, nền kinh tế này là của ai, nó đang vận hành về đâu mà giữa người nắm giữ luật pháp và người thi hành nghĩa vụ cứ chênh nhau đến thảm hại như thế? Và thảm hại hơn là có những kẻ đang thọc vào chính cái kẽ chênh đó để làm điều đốn mạt. Nào? Cùng thân phận, cùng dân làm kinh tế với nhau, anh trả lời đi!

Rồi tất nhiên là không chờ người bạn tù trả lời, nhấp xong một chén trà pha rõ đặc, ông lầm rầm kể lại những buổi hỏi cung gần đây. Nói chung là nó giống hai kẻ không thông thạo ngoại ngữ nhưng lại cứ thích nói tiếng nước ngoài với nhau. Cuối cùng là kẹo kéo bằng không, hồ sơ vụ án vẫn tắc tị. Ông nói vậy. Đại khái vẫn là, trả lời đi, tại sao ông chủ trương buôn lậu 112 chiếc xe Dream? Nhắc lại là tôi không buôn lậu. Chúng tôi buôn có hạn ngạch, có tín dụng thư với bộ thương mại đàng hoàng. Mà được buôn những 500 cái một năm theo đúng quota kia nhưng vì hạn ngạch về chậm, lâu nay vẫn thường xuyên chậm như thế, chúng tôi chỉ làm trước một chút kẻo lỡ kế hoạch giao hàng của người ta, sẽ phương hại đến uy tín mậu dịch của đàng mình. Lại lỡ, cái sự chậm này không phải chỉ ở chỗ tổng công ty tôi mà hàng chục các đơn vị doanh nghiệp khác cũng chậm như vậy nhưng có sao đâu. Tôi khẳng định một lần nữa đây chỉ là một sự vu khống, bới bèo ra bọ để nhằm hãm hại cá nhân tôi. Chuyện này coi như tạm xong, ông bảo, bởi sau khi ông bị bắt giam khẩn cấp ít ngày thì hạn ngạch lù lù về là trắng án. Nhưng trắng án chuyện này thì phải tạo án vụ khác, một khi đã bắt rồi, đâu có dễ thả ra, chuyện đùa ấy à? Vậy là được chuyển sang vụ đóng tàu cách đây đã trên sáu năm. Lại hỏi, lại trả lời, lại nói chuyện ngoại ngữ! Ông Lâm! (Tên ông già) Tại sao duyệt kinh phí con tàu bốn ngàn tấn có mười lăm tỉ, ông lại quyết toán cho tỉ ba hai tỉ? Các người đã ăn chia vào vốn nhà nước bao nhiêu? Không xu mẻ nào! Nói năng cho đàng hoàng! Bởi mười lăm tỉ mới là kinh phí nội địa như gỗ, tôn, nhân công… Còn thiết bị mua ngoài là 17 tỉ phải vừa khớp. Ông nói sao ấy chứ! Chẳng lẽ người ta ngu, người ta lại không hiểu những nguyên tắc cơ bản về kinh phí trong kinh phí ngoài thế à? Ngu hay không, tôi không dám nói, nhưng chỉ biết rằng, có đi khắp gầm trời này cũng không thể bói đâu ra một con tàu bốn nghìn tấn mà chỉ đóng hết có 15 tỉ, tức 350 đô la trên một tấn, trừ phi là đóng tàu gỗ, trong khi trên thế giới thưa các quý anh, thấp nhất cũng phải là 1200 đô. Tôi 32 tỉ, tính ra có 800 đô trên tấn như vậy là tôi không nếm mút vào nhà nước chút nào mà còn làm lợi cho công quỹ 1 triệu 6 đô. Thế là công chứ sao là tội? Nguỵ biện! Tất cả những kẻ tham ô tham nhũng như các người đều có tài nguỵ biện hết!

Ông ngả người nằm xuống, mắt lim dim nhìn lên trần nhà, tưởng rằng ông mệt, ông uất, ông sẽ không thèm nói thêm gì nữa nhưng ngay liền đó, ông lại ngồi dậy, nhìn vào mắt Vũ Nguyên trừng trừng như nhìn vào một bức tường rêu phong vạn cổ. Anh Nguyên! Anh thử nói qua nghe, có nhà tù nào lại chịu thua tù nhân không? Không chứ gì! Vậy đó, cạn lý, họ lại xoay sang chuyện nguyên vật liệu hết sức tẹp nhẹp. Ông Lâm! Người ta đã tố cáo ông đã dùng tôn xây dựng để đóng tàu, ông có biết rằng làm như vậy, ngoài chuyện nhà nước bị thất thoát ra, sẽ đưa con tàu đến thảm hoạ không lường trước được không? Chán quá chẳng muốn trả lời nhưng rồi lại nghĩ, không trả lời lần này thì còn nhức tai điên đầu nhiều lần khác nên cứ nói huỵch toẹt nó ra: Các ông có biết tôn xây dựng có độ dài và độ dầy tối đa là bao nhiêu không? Không biết và cũng không cần biết! Vậy thì làm sao các ông có thể hiểu rằng tôn xây dựng không bao giờ dài quá năm mét và dày quá hai phân cả. Điều này các ông có thể cho người ra ngoài đó kiểm tra. Tất nhiên sẽ kiểm, họ quát, không phải đợi đến cái ngữ anh hối thúc. Cuối cùng, họ bắt bẻ sang cái ý cuối cùng: Anh bị tố cáo là đã dùng tiền hối lộ đăng kiểm lên đến 32 triệu đúng không hay nhiều hơn? Không một xu! Số tiền đó là để bồi dưỡng cho hàng ngàn công nhân ca 3 ăn đêm. Không ăn họ không có sức, tiến độ chậm, cái đó còn tốn kém nhiều lần hơn cái ba hai triệu vừa rồi. Anh giỏi lắm! Cứ chờ đó, để đến khi chúng tôi xác minh ngọn ngành báo trước tội anh sẽ tăng lên gấp mười. Thế nếu các ông không xác minh được? Giận run người, đành phải để ra câu bất lợi như vậy. Đã buột rồi thì cho buột luôn chả cần che giấu gì nữa: Nhà tôi ba đời là nghề điểm, nhiều người đã chết vì nghề điểm, tôi không bao giờ làm gì xấu xa, khuất tất, để xúc phạm đến điểm cả, đó cũng là lời nguyền của dân làm nghề chúng tôi. Nếu chỉ vì những vu cáo của kẻ xấu muốn hại tôi, muốn chối bỏ trách nhiệm, muốn xoá sổ truyền thống một đơn vị doanh nghiệp đang dẫn đầu toàn ngành đã hàng chục năm tần tảo, mồ hôi và nước mắt thì tuỳ, luật pháp thích xử ra sao thì xử, tôi mỏi mệt quá rồi. Vẻ mệt mỏi thật, ông nằm vật ra bệ, thở dốc, mắt nhìn lờ đờ lên cục gỉ mũi của ai đó quết lên tường từ năm nào giờ đã đen mun như cứt chuột. Thở xong, ông lại ngóc cổ dậy, nhìn mù mịt vào anh nói thêm một câu cũng không kém phần mù mịt “Thời nào cũng vậy, để làm một người tử tế khó thật! Như tôi với chú đây, muốn làm một cái gì đó cho ra tấm ra món trong quản lý kinh doanh thì phải chấp nhận va đụng, chấp nhận trả giá… Nhưng phải trả như thế này, bỗng thấy dại. Phàm ở đời, người tử tế không mấy khi có cách tự vệ, còn kẻ độc địa lại quá nhiều ngón tiến công. Dại…”

Cuộc cách mạng nào chả phải trả giá. Một khi anh đã dám tiến công vào cái xấu thì anh phải chấp nhận cái xấu sẽ tiến công liên kết lại anh… Như có một xô nước đái bò hắt thẳng vào mặt, ý tứ câu nói thêm của những bạn tù đã làm anh tỉnh hẳn…