Chương 4 LÒ LUYỆN LỬA--

LẦN đầu tiên Cam-Địa đọc kinh Ghita trong bản dịch của Sir Edwin-Arnold. Bấy giờ chàng đương học học năm thứ hai trường Luật Luân-Đôn. Chàng tự trách mình đã bỏ phí bao nhiêu năm không biết đến một cuốn sách quan trọng như kinh Ghita, mặc dầu kinh đó đối với Ấn-Độ giáo cũng hệ-trọng như kinh Coran đối với đạo Hồi, và kinh Tân-ước đối với Gia-tô giáo.

Từ đó, kinh Ghita thành sách gối đầu của chàng. Sau này, Cam-Địa còn đọc kinh đó ở bản chính văn chữ phạn, và so sánh bản dịch của người Anh với nhiều bản dịch khác. Rồi chàng còn dịch bản chữ phạn sang chữ nôm để dễ đọc hơn, và thêm vào đó rất nhiều lời chú thích.

Ghita, theo Ấn-ngữ là tiếng đọc tắt của Chagavad Ghita, tức là một bản thánh ca. Ảnh hưởng của kinh Ghita lớn lao vô kể đối với Cam-Địa. Về sau chàng viết rằng:

« Mỗi khi tôi thấy trong người chán nản buồn phiền thì tôi lại giở kinh Bhagavad Ghita ra để tìm trong đó một lời khuyến khích. Đời tôi đã qua bao nhiêu trường bi thảm, vậy mà tôi không ngã lòng thối chí, ấy là nhờ ở những lời giảng dạy của bộ kinh đó ».

Kinh Bhagavad Ghita là một bản thánh ca gồm 700 câu thơ. Lời văn thanh thoát, lại bao-hàm một đạo sống thiết thực vô song, làm cho bộ kinh thành một công trình triết lý cao siêu. Áng văn đó hình như đã có từ thế-kỷ thứ 4 hoặc thứ 2 trước Thiên-Chúa giáng sinh. 700 câu thơ chia ra làm 18 chương, ghi chép một cuộc nói chuyện giữa Thần Krichna và vua Aryouna. Thần Krichna là một vị thần rất được dân Ấn-Độ sùng bái. Tục truyền rằng Thần là con một bà công chúa chị vua. Vị vua đó rất độc ác và đa nghi. Ngài giết hết các con cháu để tọa hưởng ngôi báu một mình không sợ ai dòm ngó. Vì thế Thượng-Đế mới đầu thai vào bụng bà công chúa. Sinh ra, thì được đem nuôi trong gia đình một mục tử. Lớn lên, thần Krichna đi chăn bò. Một hôm, trời làm nạn lụt, Krichna một tay nâng bổng ngọn núi ròng rã bẩy ngày bẩy đêm để dân làng có chỗ tránh nước cùng mục xúc. Krichna vẫn thường dự các hội hè trong làng. Gái làng nhảy múa cùng chàng, ai cũng mê chàng và cũng chẳng ai biết chàng là thần thánh. Rồi chàng thanh niên Krichna giết ông bác độc ác để trả thù. Tiếng tăm chàng lừng lẫy. Sau nhiều cuộc phiêu lưu kỳ diệu, thần Krichna trở về tu luyện tại khu rừng thì bị một người thợ săn lầm là con hươu mà bắn phải bị thương ở gót chân. Người thợ săn khóc than hối hận, nhưng thần không thù oán lại an ủi và ban phúc cho kẻ đã giết mình mà về trời. Nói về thần Krichna, các nhà triết-học Ấn cho rằng Krichna là hiện thân của thần Vichnou.

Kinh Ghita cho ta thấy thần Krichna đánh xe cho Aryouna, một vị vua cầm quân trên bãi chiến trường. Trước mặt vua Aryouna là những vị hoàng thân phản bội sắp sửa cùng ngài giáp chiến. Trước cảnh huynh đệ tương tàn, vua Aryouna cầm lòng không đậu, bỏ rơi chiếc cung xuống đất mà than rằng:

« Hỡi thần Krichna, khi ta thấy những anh em ta hội họp nơi đây để quyết cùng ta sống mái, thì chân tay ta rời rã, miệng ta khô cạn, thân ta run rẩy, và tóc ta, vì ghê tởm, dựng đứng trên đầu. Tay ta buông rơi khí giới, lòng ta thấp thỏm không an. Trí ta tự hỏi: ta giết người thân trong chiến trận để làm gì? Khi mà ta không cầu xin chiến thắng, thì uy-quyền, danh-lợi, những thú vui trên cõi thế, cho đến cả những ngày xanh của ta nữa, ta cũng chẳng màng! »

Vậy, thà rằng bị giết hại bởi chính khí giới của người thân, chứ vua Aryouna không lòng nào giết lẫn anh em trong họ.

Nhưng thần Krichna nhủ ngài rằng:

« Nhà vua đừng nản lòng nhụt chí bởi những ý tưởng không đâu. Người hiền không bao giờ cảm thương trước sự sống cũng như sự chết. Vì linh hồn người ta có bao giờ sinh ra, và có bao giờ tiêu diệt? Linh hồn đã có sẵn, và sống mãi khôn cùng. Khí giới làm tiêu tan xác thịt, nhưng có đâu đụng chạm được đến linh hồn? Cũng như người ta vứt bỏ bộ áo rách nhàu, sự chết chóc chỉ là một dịp mà linh hồn đổi thay thể xác ».

Và thần Krichna nói tiếp:

« Khí giới không xâm phạm đến linh hồn, lửa đỏ không đốt cháy được linh hồn, nước cả không dâng được tới linh hồn, và gió lớn chẳng thổi được linh hồn se cạn. Và cũng bởi sự sống đã mang sẵn mầm tiêu diệt, mà cái chết chỉ là dấu hiệu của sự hoàn sinh. Cho nên nhà vua chẳng nên bi thảm vì số mạng bọn phản thần ».

Ngoài ra, thần Krichna còn nhắc nhà vua là ngài thuộc dòng giống chiến sĩ, vậy bổn phận ngài là phải chiến đấu.

Nhiều nhà thông thái Ấn-Độ coi bộ kinh Ghita như là một bản hùng ca trần thuật một cuộc chiến tranh trong đó một vị tướng cầm quân vì lòng bác-ái mà muốn tránh máu đổ thịt rơi, song Thượng-Đế đã nhắc ông ta trở lại bổn phận tối cao của người chiến sĩ, là không ngần ngại dùng võ lực mà diệt ác trừ gian.

Nhưng Thánh Gandhi vốn chủ trương thuyết tranh đấu bằng tinh thần chứ không bằng võ lực, không tán thành quan-điểm đó.

Theo Thánh, kinh Ghita vốn là một tượng trưng. Bãi chiến trường nói trong kinh là lương tri con người, trong đó những linh tính tốt của chúng ta cố gắng chế ngự những khuynh-hướng thấp hèn. Krichna là tiếng nói của lương tâm, ngự trị trong mỗi người chúng ta. Vua Aryouna tượng-trưng cho lòng thiện. Các phản thần tượng trưng cho lòng ác. Còn cuộc giáp chiến của hai đội quân tả trong kinh Ghita chỉ là một hình ảnh người viết kinh dùng để tả cho thêm hào hứng cuộc xung đột giữa lòng thiện và lòng ác của con người.

Kinh Ghita, theo thánh Cam-Địa, còn dạy người ta một phương châm xử thế là phải hành động, hành động luôn luôn và mãi mãi. Nhưng phải hành động một cách thanh cao, không vụ lợi. Kinh Ghita nói:

« Người hãy vững tâm chiến đấu, trong cơn phiền não cũng như trong nỗi tươi vui, khi được cũng như khi thua, trong lúc can-qua cũng như trong khi vĩnh thịnh ».

Nhưng kẻ hành động không phải vì thế mà chịu thiệt thòi. Thánh Gandhi cho rằng có bỏ hết được mọi điều thế tục thì sự hành động mới có kết quả khả quan. Vì quá ư chăm chú đến kết quả, thì nhiều khi mất hết cả điềm tĩnh mà không làm tròn được phận sự. Con người quá thực tế hành động không duy nhất, thường đứng núi này trông núi khác, lại thấy lợi thì tối mắt, chẳng ngần ngại dùng điều xảo quyệt mà toại nguyện. Trái lại, con người siêu thoát bao giờ cũng giữ được trí óc thanh thản để đủ sáng suốt đi tới mục đích.

Tóm lại, thế nào là con người lý tưởng, theo kinh Ghita? Thánh Cam-Địa viết rằng:

« Đó là một người lòng thấm nhuần đầy tư tưởng của đạo giáo, một người không biết đến lòng ghen ghét, một người đầy lượng cả bao dung, một người lúc nào cũng thanh thản tươi vui, lâng lâng đối với cảnh thăng trầm thế sự, một người ý chí hiên ngang, đã nguyện đem tất cả tâm hồn cùng thể xác phụng sự Thượng-Đế, chẳng e dè sợ sệt trước nỗi khó khăn, chỉ biết hành động mà không cần nghĩ đến những kết quả về sau, thắng không vinh, bại không nhục, chẳng kể đến sự khen chê của nhân thế ».

Tóm lại, người lý tưởng theo Thánh Gandhi là người cõi lòng không còn vương mảy may trần tục.

Phần thưởng tốt đẹp dành cho con người lý tưởng là thông cảm được mật thiết với Đấng Tối Cao, nhờ đó mà thành bất diệt. Người lý-tưởng thoát ly được ra khỏi kiếp luân hồi. Người chết đi mà không cần phải tái sinh trên cõi thế nữa. Suốt trong đời, Thánh Gandhi bao giờ cũng ngỏ ý ước mong sau khi chết đi, không cần phải đầu thai kiếp nữa.