Chương 26 LẦN TUYỆT THỰC CUỐI CÙNG

CALCUTTA trở lại an ninh. Những cuộc tương tàn thảm khốc ở Đề-Li đã dịu và chỉ thu lại những vụ khủng bố thưa thớt không quan-trọng.

Ngày 13 tháng Giêng 1948, Cam-Địa tuyệt thực một lần cuối và việc đó đã khắc vào trí não của Ấn-Độ một hình ảnh đạo-đức vô biên, vô lượng.

Nguyên là những vụ tương tàn ở Đề-Li tuy đã kết liễu rồi, nhưng các tỉnh thành khi trước phì nhiều, trù mật là thế, bây giờ, tuy gọi là tạm yên những vẫn không có an ninh an toàn. Người ta không thể đi tới Đề-Li một cách vững dạ, yên ổn. Thánh Cam-Địa lấy thế làm chán nản lắm. Mà Thánh lại muốn đi Pakistan để cứu tế những người Ấn và người Sikhs ; nhưng đi thế nào được, nếu những người Hồi ở Đề-li vẫn chưa được bồi thường? « Tôi chán nản quá lắm ».

Thánh lại tuyệt thực. Lần này thì tuyệt thực hoàn toàn, tuyệt thực cho đến chết thì thôi. Thánh không hỏi ý-kiến ông Nehru hay Patel mà cũng không hỏi ý-kiến của các viên thầy thuốc. Đến khi người ta trách Thánh sao lại tuyệt thực vội vàng như thế, trong khi tình thế đã khả quan hơn, thì Thánh trả lời rằng chờ đợi đã lâu, Thánh sốt ruột lắm rồi. Vụ tuyệt thực này có mục-đích là « Kêu gọi lương tâm của tất cả mọi người », người Ấn và người Hồi trong toàn thể liên bang Ấn Độ cũng như những người Hồi ở Pakistan.

''Nếu tất cả những đoàn thể đó hay là một ít đoàn thể có tán thành ý-kiến của tôi, sống với nhau hòa nhã như anh em ruột thịt, tôi sẽ được toại nguyện''.

Luôn luôn, Thánh Cam-Địa chỉ lo những vụ biến loạn, tương tàn lại nổi lên to ở Đề-Li. Nếu bến loạn lại nổi lên ở đó, Ấn-Độ sẽ bị nạn đao binh, trên toàn thể lãnh-thổ, mà nếu Ấn-Độ có chiến-tranh thì nhất định là hòa-bình thế-giới sẽ tiêu tán vậy. Có nhiều người Ấn-Độ bị ám sát ở Karachi, Kinh-đô Pakistan, và còn nhiều vụ ám sát nổi lên ở những nơi khác trong vùng Hồi. Thánh Cam-Địa tính đốt ngón tay cảm thấy một tai nạn gớm ghê ; một cảnh tương tàn thảm khốc nữa chẳng chóng thì chầy cũng sẽ diễn ra. Ở Đề-Li, những người tản cư đuổi người Hồi ra khỏi nhà họ và họ tuyên bố ước ao được thấy người Hồi bị xua đuổi ra khỏi tỉnh! Thánh Cam-Địa bảo:

''Cơn giông tố đã gầm lên ở trong lòng người ta, thế nào rồi cũng phát xuất ra bên ngoài. Thánh biết chắc Thánh có thể chết được. Ngài báo cho bạn hữu biết rằng họ không cần phải tìm đến tòa nhà Birla để cản trở Thánh làm gì, mà họ cũng chả cần phải boăn khoăn, thắc mắc. Thì giờ để thắc mắc lo âu cho Người, các bạn của Người nên lo cho nội tâm mình thì hơn vì giờ khắc này là giờ khắc mọi người kiểm-điểm lại lòng mình''.

Hôm tuyệt thực thứ nhất, có người viết vào một tờ giấy đệ lên hỏi Thánh rằng trong vụ tuyệt thực này của Thánh, ai là người đáng chê-trách, đáng kết tội. Thánh trả lời rằng:

''Chả có ai có tội cả, chả ai đáng chê trách cả. Nhưng nếu người Ấn, người Sikhs vẫn cứ cương quyết xua đuổi người Hồi giáo khỏi Đề-Li, họ sẽ phản tổ quốc Ấn-Độ, phản tôn giáo Ấn-Độ, và tôi lấy thế làm đau đớn lắm''.

Ngày thứ hai tuyệt thực, các viên thầy thuốc ngăn cản Cam-Địa đừng đến nơi cầu nguyện nhưng Cam-Địa vẫn đến để nói chuyện với các tín đồ sau khi họ đã cầu nguyện xong rồi:

''Tôi không bao giờ lại có ý mong rằng cuộc tuyệt thực của tôi sẽ kết liễu một cách chóng vánh. Đừng nên để ý đến tôi cũng như đừng nên để ý đến nguyện-vọng của tôi có thực hiện được hay không và cuộc tuyệt thực của tôi có kết liễu không. Tôi sẽ chờ đợi thật lâu, lâu bao nhiêu cũng được, nhưng tôi sẽ bất mãn vô cùng nếu tôi thấy rằng dân chúng hành động chỉ là vì để cứu sống tôi''.

Trong cuộc tuyệt thực này, Cam-Địa không chịu để cho các viên thầy thuốc xem xét. « Tôi đặt tính mệnh tôi vào trong tay Thượng-Đế ». Nhưng Bác-sĩ Gilder, một bác-sĩ chuyên môn về tim ở Bombay bảo rằng thầy thuốc muốn yết một bản thông cáo hàng nếu Thánh không để cho các thầy thuốc khám xét thì không thể nào biết sự thật được. Thánh Cam-Địa đành phải ưng thuận. Tuy vậy, thân thể ngài kém lắm. Sức giảm dần dần sút hẳn cân đi trông thấy.

Hồi hai giờ rưỡi sáng ngày thứ ba, Thánh đòi tắm nước nóng. Nằm ở trong thùng tắm, Thánh đọc cho Pyaérélal một bản thỉnh cầu xin với chính-phủ Liên-Bang Ấn trả cho chính-phủ Pakistan một số tiền bồi thường là 550 triệu ru-pi. Đó là phần của Pakistan trong số vốn ở Ấn-Độ trước khi phân chia ; nhà cầm quyền ở Tân-Đề-Li, dùng-dằng chưa chịu trả ; và Thánh yêu cầu phải trả ngay. Trong khi đọc bản thỉnh cầu đó, Thánh Cam-Địa xây xẩm mặt mày, Pyaérélal phải vực Ngài ở trong thùng tắm ra. Ngài sụt cân nữa và yếu hẳn.

Chính-phủ Liên-bang Ấn ưng thuận trả số tiền 550 triệu ru-pi.

Hôm sau, Thánh nằm trên một cái giường kê ở cửa tòa nhà Birla. Suốt ngày Thánh nằm cuộn tròn người lại, hai chân co lên bụng, hai bàn tay khép vào ngực. Đầu và thân thể Ngài chùm trong một tấm vải trắng. Mắt nhắm, hình như ngủ mà hình như lịm dần đi.

Một đoàn người trùng-trùng điệp-điệp đi diễu ở bên ngoài. Người Ấn và người ngoại quốc đi diễu đó không thể ngăn được lòng thương cảm ; họ cầu nguyện và chắp tay vái lạy Ngài tuy là họ không được trông thấy Ngài đâu.

Trước buổi cầu nguyện 5 giờ chiều, Thánh thức tỉnh nhưng không thể đến nơi cầu nguyện để nói chuyện được với đồng bào nữa. Người ta phải lắp máy phóng thanh để Thánh có thể cứ ngồi trên giường mà nói chuyện. Giọng Thánh đã yếu lắm, Thánh nói không được nhiều.

Đến ngày thứ tư thì mạch trầm hẳn. Moulana Aboul Kalam Azad thỉnh cầu Thánh dùng một tí nước chanh vắt nhưng Thánh không ưng chịu. Thầy thuốc báo cho Thánh biết rằng Thánh không đi tiểu tiện nữa và dầu Thánh có sống được nữa cũng thành ra tàn tật. Thánh không để ý đến điều đó, Ngài nói:

''Hôm nay là ngày thứ tư tôi tuyệt thực nhưng chưa bao giờ tôi thấy dễ chịu như hôm nay. Vị lãnh đạo duy nhất của tôi là Thượng-Đế, Thượng-Đế bất diệt, Thượng-Đế chí linh thiêng. Nếu Thượng-Đế xét ra cần đến cái thân thể còm cõi của tôi, thì Ngài sẽ giữ gìn tôi mặc dầu có những lời quyết đoán của các ông thầy thuốc. Tính mệnh của tôi ở trong tay Ngài. Vả chăng, xin các bạn tin rằng tôi không hề sợ cái chết, tôi không hề sợ một cố tật nếu Thượng-Đế cho tôi sống sót. Nhưng tôi muốn thấy rằng những lời kêu gọi của tôi phải dược anh em đồng bào nghe theo đoàn kết với nhau, cũng như nếu đồng bào xét ra còn cần đến tôi''.

Ngày 17 tháng Giêng, Thánh Cam-Địa nôn khan, và có vẻ trằn trọc lắm. Tuy vậy, Ngài cũng ngủ được bốn tiếng đồng hồ. Ông Nehru trông thấy Thánh như thế bưng mặt khóc. Thánh tỉnh lại và sai Pyaérélal đi thăm dò tin tức xem người Hồi đã về nhà về cửa bình yên chưa. Hàng ngàn hàng vạn bức điện tín ở khắp mọi nơi trong nước được đánh đến để hỏi thăm sức khỏe của Thánh.

Nguyên là từ hôm 13, từ hồi 11 giờ trưa, thấy Thánh bắt đầu tuyệt thực, nhiều tổ chức trong nước và từng nhóm người các giới, các người tản cư ở Đề-Li hội họp nhau lại ở nhà bác sĩ Rayendra Prasad, vị tân chủ tịch Quốc-Hội để cố gắng tìm một phương pháp đi tới hòa bình, chấm dứt chiến-tranh nội bộ. Nhưng đối với một sự thỏa hiệp như thế mà chỉ lấy chữ ký của những phần tử tương phản không, không đủ, mà Thánh cũng không lấy thế làm ưng ý. Cần phải có những sự cam kết cụ-thể, mà đã cam kết chắc chắn là phải thi hành. Nếu có ai không thi hành thì Thánh Cam-Địa sẽ biết dễ dàng lắm và rất mau, mà nếu để cho có sự ấy đến thì nhất định là Thánh sẽ tuyệt thực cho đến chết. Vì trách nhiệm lớn lao, quan trọng như thế nên có một ít đại biểu trù trừ và rút lui để bàn bạc với nhau.

Vậy, đến sáng hôm 18 tháng Giêng, mọi người ký vào trong bản cam kết và hơn một trăm đại-biểu đi từ nhà ông Prasad đến tòa Birla. Hai ông Nehru và Azad đã ngồi sẵn ở đó. Người ta còn thấy cả ông chánh mật thám Đề-Li và người giúp việc thân tín của ông ta ; mấy người này cũng ký tên vào trong bản cam kết.

Prasad khai mạc Hội-Đồng.

Thoạt tiên, ông nói về vụ tuyệt thực của Thánh Cam-Địa và nói rõ tại sao họ lại phải cam kết với nhau như vậy. Những lời cam kết này là một lời hứa trịnh trọng mà cũng là một chương-trình hành động nữa:

'' Chúng tôi cam kết bảo vệ tính mệnh, tài sản và tôn giáo của những người Hồi giáo và chúng tôi xin hứa rằng những biến động xẩy ra ở Đề-Li sẽ không xẩy ra nữa ''.

Thánh Cam-Địa nằm lắng tai nghe và gật đầu tỏ vẻ bằng lòng:

'' Ngoài ra, chúng tôi xin đoan chắc với Thánh Cam-Địa của chúng tôi, lễ Kouya Qoutaboud-Din-Mazar sẽ cử hành như thường lệ (Lễ này là một lễ rất trọng thể của người Hồi giáo). Người Hồi có thể đi lại Souzimandi Karol Bagh, Pahargany và nhiều thị-trấn khác, y như thể ngày xưa. Những ngôi đền của người Hồi mà hiện người Ấn và người Sikhs chiếm đóng phải trả lại cho người Hồi. Những người Hồi tản cư có thể trở lại và làm ăn buôn bán bình thường. Chính-phủ Liên Bang Ấn sẽ chị trách nhiệm an ninh của người Hồi ''.

Đoạn xong mấy điều khoản trong bản cam-kết, Prasad thỉnh cầu Thánh Cam-Địa đình chỉ vụ tuyệt thực, và vì vậy, Thánh thấy dễ chịu hơn.

Thánh Cam-Địa tỏ vẻ vui mừng, nhưng vãn không được mãn nguyện vì tại sao người Ấn và người Hồi chỉ mới bắt tay hòa bình vỡi nhau ở mỗi tỉnh Đề-Li thôi. Thánh muốn cho tất cả Ấn-Độ đều ngừng nội chiến, bất cứ chỗ nào ở trên đất Ấn người Hồi, người Sikhs và người Ấn cũng đều thương yêu nhau như anh em một nhà.

Nói đến đây thì Thánh ngất lịm đi, nước mắt Ngài ràn rụa trên gò mà. Bao nhiêu người đứng ở chung quanh đó thở dài não nuột, nhiều người lau nước mắt.

Đến khi tỉnh lại thì giọng nói của ngài yếu quá lắm, không ai còn nghe rõ nữa. Nữ bác sĩ Souchila Naygar phải đứng nhắc to lên từng câu ngắn của Ngài cho mọi người nghe. Cam-Địa hỏi mọi người tề tựu ở đấy là họ thành thực thương yêu nhau, thành thực ngừng chiến hay là họ đánh lừa Thánh để cứu sống Thánh. Có thật là họ đảm bảo với Thánh về nền hòa bình ở Đề-Li không? Thánh có thể tự do đi về Pakistan để thuyết pháp về hòa bình không?

Sau khi mọi lời cam kết cẩn thận một lần nữa Thánh ngồi dậy, trầm mặc và im lặng. Mọi người nín thở để đợi chờ. Sau mãi Thánh mới tuyên bố câu mà mọi người mong đợi: Thánh sẽ thôi tuyệt thực!

Trong tòa Birla vang lên những câu hát cầu chúc bằng đủ các thứ tiếng. Đoạn Maoulana Azad dâng lên Thánh một cốc nước cam. Thánh uống chầm chậm rồi nói:

'' Nếu những lời cam kết kia được thực hiện, tôi cũng muốn sống nốt cuộc đời thừa của tôi để phụng sự nhân loại ''.