Chương 22 ĐẮM TÀU- -

Đêm Giáng sinh, chiếc Santa Maria chuyển hướng dọc theo bờ biển đông bắc Haïti, đi ngược gió xích đạo đến từ hướng đông. Chiếc tàu Đô đốc tiến từ từ cho tới khi nó cách xa mũi đất ngày nay gọi là Punta Picoulet, phía tây-bắc Cap- Haïti

Mười một giờ. Người phục vụ trên tàu mở chiếc đồng hồ cát. Một người lái tàu mới nhận bàn giao nhiệm vụ. Viên Đô đôc đi vào phòng mình tụng kinh và ngủ. "Đã hai ngày một đêm ông ta không ngủ". Viên Đô đốc vừa đi khỏi xuống phía dưới thì những người trên boong tàu - những người gác và những người phục vụ - cũng nằm dài ra ngủ.

Juan de la Cosa, nhân viên tổ trực trên tàu đã chỉ cho người lái tàu hướng đi dễ dàng: theo chiếc Nina, buồm của chiếc tàu này căng gió và được ánh trăng mờ nhạt thấp dưới chân trời chiếu sáng. Biển lặng, nước trong, như "một chiếc bát yên tĩnh" Juan de la Cosa bảo người lái tàu gọi anh ta, nếu gió hay thời tiết thay đổi, hoặc có điều gì xảy ra, rồi anh ta cũng đi xuống. Người lái tàu cũng mệt lử và lay người phục vụ dậy; nhiệm vụ của người này chỉ là trông nom chiếc đồng hồ cát. Người lái tàu trao bánh lái cho người phục vụ, mặc dù Colombo đã có lệnh nghiêm cấm việc đó, rồi anh ta cũng nằm xoài ra ngủ. Thế là số phận của chiếc tàu Đô đốc nằm trong tay một người phục vụ, người duy nhất còn thức.

Mặt trăng quá thấp nên không thể thấy bọt trắng nơi mà đợt sóng dài đập vào vách san hô. Dù sao, người phục vụ đứng ở phần cuối tàu đã làm tất cả mọi điều có thể làm để điều khiển bánh lái, nhưng không nhìn thấy vách san hô. Dòng nước biển đưa chiếc tàu đến một trong những chỗ nông và gầm thét to đến mức cách xa cũng có thể nghe thấy nhưng chiếc tàu đã vượt qua vách san hô một cách lặng lẽ, người phục vụ không cảm thấy gì cả. Ông chỉ kêu lên khi cảm thấy bánh lái kẹt lại và nghe đánh ầm một tiếng. Colombo là người đầu tiên có mặt trên sân lái của tàu. Juan de la Cosa và những người khác cũng lên với ông. Tình hình thật rõ ràng. Chiếc Santa Maria đã đâm mũi vào vỉa san hô. Vì đuôi tàu hút nhiều nước hơn mũi tàu, để giữ cho chiếc tàu nổi phải ném neo ra quá vách san hô, đặt cáp qua tời lớn tại mũi tàu và kéo lùi tàu ra, đuôi tàu ra trước. Đó là những lệnh của Colombo cho Juan de la Cosa; đưa chiếc thuyền đi song song với con tàu (chiếc thuyền vẫn được kéo theo sau con tàu), cất neo và cáp lên và vượt qua vách san hô tìm một độ sâu để neo. Juan de la Cosa không làm như thế, ông ta lên chiếc thuyền rồi đi thẳng tới chiếc Nina. Người ta cho rằng hình như ông ta hoảng hốt vì chiếc Santa Maria là tài sản của ông ta. Vicente Yanez Pinzón trên chiếc Nina đã làm một việc đúng, không cho người này lên tàu và cử một số thuyền và thủy thủy đến giúp đỡ Đô đốc. Nhưng quá muộn. Đuôi tàu đã đổi hướng, chiếc tàu nằm chéo trên biển; một đợt sóng lại nâng chiếc tàu lên, hay nhấn nó xuống một cách nặng nề trên vỉa san hô. San hô, hơn hết mọi loại đá khác, chọc thủng lỗ trên thân tàu bằng gỗ.

Để làm nhẹ bớt chiếc tàu, viên Đô đốc đã cho dỡ cột buồm chính, nhưng chưa đủ. Nước thủy triều đang xuống và chiếc tàu "không nằm được yên; nó bập bềnh một cách nặng nề, những đường gán toác ra, và nước vào đầy từ phía dưới". Như vậy đã xảy ra một vụ đắm tàu châu Âu lần đầu tiên mà người ta biết ở châu Mỹ, gần Cap- Haïti ngày nay. Ngày Giáng sinh đã qua đi trong việc cứu hàng hóa của chiếc Santa Maria và chuyển viên Đô đốc và đoàn thủy thủ sang chiếc Nina. Dân đảo Guacanagari đã giúp những người Tây Ban Nha nhiệt tình và với lòng trung thực tuyệt đối. Kết thúc những hoạt động cấp cứu, Colombo đã ghi trong Nhật ký rằng họ không bỏ mất một tí gì cả.

Sau vụ đắm tàu thì sự kiện quan trọng nhất trong cuộc phát kiến vĩ đại là việc thiết lập thuộc địa La Navidad, thuộc địa đầu tiên của châu Âu tại Mỹ. Quyết định nhanh chóng, nó không thể giải thích được nếu Colombo không nghĩ đến việc ấy trước khi tàu bị hỏng. Hai dòng trong Nhật ký đã nói rõ rằng, không những ông đã nghĩ về thuộc địa đó, mà ông còn nói về việc lập một thuộc địa trước đó: "Tuy nhiên, một điều hoàn toàn có thực là nhiều người của tôi đã xin tôi và nhờ người khác xin hộ để họ được ở lại nơi này.

Ba mươi chín người ở lại, trong đó có Diego de Arana, sĩ quan lễ tân của đoàn tàu và là anh em họ của Beatrice de Arana, người yêu của Colombo ở Córdoba: Pedro Gutierrez, người phụ trách trang phục của nhà vua; và. Rodrigo d’ Escobedo, người thư ký.

Đối với ba người này, viên Đô đốc chuyển giao cho quyền lực mà Vua phong Hoàng hậu đã ban cho ông. Ông phong cho Diego de Arana làm Tổng chỉ huy. Trong số những người ở lại có Luis de Torres, người Do thái đi cải đạo làm nhiệm vụ phiên dịch; hai nhà giải phẫu, Juan và Alfonso; người thợ may Juan de Medina; người thợ đánh vec-ni Diego Pérez; người thợ xàm thuyền Lope; người thợ mộc của chiếc tàu Nina, Alonso Morales; người thợ đóng và chữa thùng Domingo Vizcaino; người thủy thủ Genova Jácome el Rico, và người quê ở Calabria Anton Calabres. Còn có một người

phụ trách súng trên tàu, Colombo để lại cùng một số người Lombardi và ra lệnh xây dựng một tháp, một pháo đài và một đường hào, một viên quản lý neo buồm chịu trách nhiệm một chiếc thuyền được để lại nhầm khảo sát bờ biển, phát hiện mỏ vàng, và thành lập một thuộc địa mới ở một địa điểm tốt hơn; vì thuộc địa hiện tại chỉ là tạm thời.

Địa điểm chính xác của La Navidad chưa được xác minh. Chúng ta biết rằng nó ở một nơi nào đó trong vùng kéo dài khoảng bốn dặm dọc theo bờ biển và hai vùng trong đất liền. Trong phạm vi hình chữ nhật này ngày nay là một làng nhỏ Bord-de-Mer de Limonade, một nhà thờ, nhiều nhà nhỏ và một số thuyền nhỏ của ngư dân Haïti; đó là một khoang biển có đáy là cát, nối với biển bằng một dải đầm lầy với rừng nước ngập mặn.

Một lý do khác khiến cho khó xác vminh địa điểm chính xác của thuộc địa là đường bờ biển từ năm 1492 đến nay đã thay đổi. Đồng bằng, đất bồi đã mở rộng ra biển, và hướng nước chảy xuống từ những ngọn núi đã thay đổi; người Pháp đã đưa nước của con sông Lớn chảy về chi nhánh cực tây của chỗ hợp lưu hồi đó. Ngày nay, con sông Lớn chảy theo một đường thẳng từ Nam tới Bắc, hai bên người Pháp trồng hai hàng cây cao để đánh dấu rõ hướng mới của con sông. Về phía đông hai con kênh vẫn gần biển, những di tích của hai chi nhánh khác của con sông trước thời gian người Pháp đổi dòng. Gần một trong những dòng nước này mà trong thời Colombo có lẽ là nhánh sông chính, nổi lên làng của người Guacanagari. Như vậy, La Navidad ở vào khoảng một nửa dặm phía Đông của con kênh hiện nay thuộc sông Lớn và khoảng một dặm về phía Tây-nam của bãi biển hiện nay mang tên Bord-de-Mer de Limonade, gần bờ phải của một trong những con kênh ở phía Đông.

Người Tây Ban Nha là những chuyên gia xây dựng thành phố, thường họ không định cư trên đồng bằng đất bồi và một điều hoàn toàn họp lô-gích là Colombo đã nghĩ tới những nơi khác để lập thuộc địa vĩnh viễn. Điều này được nêu rõ trong Nhật ký. Ngày 31 tháng 12 Colombo chỉ rõ ý định của ông đi thuyền suốt dọc bờ biển Haïti "để tìm nơi tốt nhất thiết lập một trạm, tại đó người ta có thể nhập khẩu súc vật và những mặt hàng khác". Ngày 2 tháng Giêng. Colombo hy vọng rằng trên đường trở về "họ có thế chỉ cho ông nơi tốt nhất để thành lập một thành phố, vì nơi ông

đang rời đi này không thuận tiện.

Colombo để lại cho ba mươi chín người định cư một số lớn hàng hóa, tất cả những hàng hóa Vua và Hoàng hậu đã cho phép buôn bán, như vậy hàng hóa ấy có thể trao đổi lấy vàng; những người ở lại định cư còn được tất cả mọi thứ trên chiếc tàu Santa Maria: cung cấp lương khô (1) trong một năm, rượu và nhiều súng đạn. Là người rất sắc sảo và nhìn xa trông rộng, Colombo cảm thấy yên tâm. Ngày 4 tháng Giêng, khi ông đi xuống kênh Limonade về phía hiển khơi, ông đã trông thấy pháo đài La Navidad, từ sân lái của chiếc tàu Nina lần cuối cùng và không hình dung nổi số phận thuộc địa đầu tiên của người Âu tại những vùng đất mới tìm thấy sẽ buồn như thế nào.

Chú thích:

[1] Thức ăn cổ truyền của thủy thủ cho tới thập kỷ đầu tiên của thế kỷ XX (T.G).