Chương 24 SỰ CHẾ NHẠO VÀ THẮNG LỢI- - -

Ngày 8-3-1493 Vua Giovanni II của Bồ Đào Nha đã đón tiếp Colombo. Tám năm trước Nhà Vua này đã bác bỏ đề nghị đi đến những vùng đất Ấn Độ bằng cách đi tàu biển về phía Tây. Không biết Nhà Vua và nhà Phát kiến nói gì trong những cuộc hội thoại ngày 9 và 10 tháng 3, nhưng có thể dễ dàng tưởng tượng ra nội dung của chúng. Nhà Vua quan tâm muốn biết có phải những vùng Đất Mới rộng lớn đã thực sự được phát kiến, như ông đã hy vọng, hay chỉ là một quần đảo xa xôi nào đó ngoài Đại Tây Dương như quần đảo Azzorre chẳng hạn. Colombo đã làm biến hết mọi nghi ngờ bằng cách cho Nhà Vua xem một bàn vẽ phác quần đảo Bahamas, đảo Hispaniola và đảo Cuba. Ông nói rằng đảo Cuba "rộng đến nỗi không biết đó là một hòn đảo hay một lục địa". Hai người Anh-điêng đã cho chứng cớ riêng, định vị trí hòn đảo trên bàn bằng những hột đậu lớn và nhỏ. Không còn nghi ngờ gì nữa chỉ còn hy vọng là những vùng này là ở miền Nam, trong vùng mà Tây Ban Nha đã có qui ước dành cho Bồ Đào Nha. Không, Colombo nói dối, như ông đã nói dối trong Nhật ký, những vùng ấy đất ở 42° độ vĩ Bắc, thuộc kinh tuyến Galizia của Tây Ban Nha.

Không còn làm gì được nữa. Thành công của người Genova là không thể tranh giành được, cũng không thể phủ nhận. Hoàng thái hậu, đang ở tu viện Thánh Antonio, muốn gặp ông. Ngày 11 tháng 3, Colombo đã đến tu viện đó và đưa những người Anh-điêng đến trình diện Thái hậu, Công tước Emanuele, anh của Vua và Hầu tước Villa Real. Có tin nói rằng vua Giovanni II đã vỗ vào ngực mình và kêu lên: "Ôi kém khôn ngoan! Tại sao ta đã không thực hiện một sự nghiệp quan trọng như thế?". Ông cảm thấy bị nhục và bàng hoàng. Mỉa mai của lịch sử đã làm nhục không chỉ một mình ông, mà cả dân tộc ông. Vài năm sau, Cabral sửa lại tình hình này, chiếm được Brazin, nhưng cơ hội đã mất vẫn ám ảnh cuộc sống của dân tộc đáng kính này trong nhiều thế kỷ.

Sáng sớm ngày thứ sáu, 15 tháng 3 năm 1493, chiếc tàu Nina đã vượt qua bờ các cửa sông Saltes và đến trưa tàu đi vào cảng Palos. Khi những cư dân Palos trông thấy chiếc tàu đã ra đi bảy tháng trước trong một cuộc vượt biển mà hầu hết mọi người nghĩ rằng không có ngày về, họ chạy xuống cầu tàu để gặp các thủy thủ, ôm chầm lấy những người thân, chào mừng họ, và hỏi tin tức về sự nghiệp kỳ diệu.

Công việc ngừng lại, cửa hàng đóng cửa, chuông rung lên liền hồi. Mọi người đi cùng với viên Đô đốc và thủy thủ tới nhà thờ chính và hát lên bài thánh ca Te Deum.

Để tăng hơn thêm sự phấn khởi chung, có tin rằng một chiếc tàu nữa đang vào cảng, chiếc Pinta của Martin Alonso Pinzón. Trong buổi chiều cùng ngày, ông ta đã từ Baiona(1) trên bờ biển Tây bắc Tây Ban Nha đến, sau khi hoàn thành cuộc vượt Đại Tây Dương. Điều gì đã xẩy ra lúc này giữa viên Đô đốc và Pinzón thì khó xác minh. Chúng ta chỉ có thể chắc chắn về hai việc: Ngay khi ông tới Baiona, Pinzón đã gửi một thông điệp đến Nhà Vua Thiên chúa giáo. Và vài ngày sau khi đến Palos ông đã chết không ai biết rõ vì bệnh gì. Với hai việc này, các nhà sử học đã tường tượng ra nhiều giải thích trái ngược nhau. Tuy nhiên, chắc chắn rằng Pinzón đã ốm nặng và chết trước khi ông có thể tham gia vào thắng lợi ở Barcellona - và có thể cả lễ mừng tại Palos ông cũng không

tham gia. Đó là sự kết thúc đau buồn và không xứng đáng nhất, vì ông đã đóng góp một cách quyết định vào việc tổ chức cuộc hành trình và đã chứng tỏ một cách không thể chối cãi rằng mình là một chuyên gia và một thủy thủ dũng cảm.

Colombo lưu lại ít nhất một tuần lễ tại La Rábida. Từ đó ông đi Seviglia. Tại đây, ngày lễ Phục sinh, 7 tháng 4, hay vào ngày thứ hai sau đó, ông đã nhận được thư của Vua và Hoàng Hậu. Bức thư mở đầu như sau: "Kính gửi Ngài Cristóbal Colón, Đô đốc của Đạị dương, Phó vương và Thông đốc những đảo Ấn Độ mà ông đã phát kiến", và kết thúc bằng chữ ký: "Tôi, Vua" và "Tôi, Hoàng hậu". Sau đó, ông lập tức được ban những chúc tước, thậm chí ông đã không phải đợi cho đến khi ông đưa ra những chứng cớ về phát kiến của mình: những người Anh-điêng, những con vẹt và những chiếc mặt nạ bằng vàng.

Ông lại khởi hành, đi từ Seviglia tới Córdoba và Valencia. Viên Đô đốc không bỏ qua một điều gì để làm cho việc ông vào Barcellona gây ấn tượng cho nhà vua, các triều thân và nhân dân. Những người Anh-điêng giảm xuống còn sáu - một người đã chết trong cuộc hành trình và ba người bị ốm - nhưng sáu người này gây ấn tượng sâu sắc, thân thể họ mang hình vẽ và trang điểm bằng những đồ trang sức nhỏ bằng vàng. Những thủy thủ Tây Ban Nha mang về những con vẹt, những động vật khác, cây cối và những thứ kỳ lạ thu thập tại những vùng Đất Mới. Viên Đô đốc đi sau cùng đám rước ngoạn mục và sinh động ấy.

Ferdinando và Isabella tiếp nhà phát kiến trong cung điện nhà vua, những nhà quý tộc và các quan chức cấp cao của Triều đình vây quanh. Colombo quỳ gối và xin hôn tay Vua và Hoàng hậu. Vua và Hoàng hậu đứng dậy, chìa bàn tay ra và mời Colombo kể chuyện về cuộc hành trình và những phát kiến của ông. Ngồi trước mặt vua là một dấu hiệu được tri ân đặc biệt. Colombo cảm động đến chảy nước mắt, giọng nói của ông rõ ràng và giòn giã, nhưng để lộ cảm xúc của ông.

Ông nói dài, đưa ra những đồ trang sức bằng vàng, những đồ vật thu thập được, những người Anh-điêng, ca ngợi sự vĩ đại và vẻ đẹp của những nước ông đã thăm. Vua và Hoàng hậu chỉ có thể có được một khái niệm mờ nhạt về của cải ở những nước này qua những thứ bày trước mắt họ. Colombo nói rằng ông chắc chắn có thể chở về Tây Ban Nha những kho Vàng thần kỳ, những đá quý và hương liệu, nếu ông có được phương tiện đầy đủ hơn cho một cuộc viễn chinh thứ hai. Ferdinando và Isabella, các triều thần đi đến nhà thờ nhỏ trong cung điện và cất tiếng hát bài thánh ca cám ơn Chúa, bài thánh ca Te Deum. Khi buổi lễ kết thúc, nhà Vua đi cùng viên Đô đốc tới một căn phòng lộng lẫy và suốt thời gian viên Đô đốc lưu tại Triều đình, ông được đối xử đặc biệt lịch thiệp và được hưởng mọi sự ưu đãi.

Sau đó Pedro Gonzáles de Mendoza. Hồng y giáo chủ và Tổng giám mục Tây Ban Nha. quen goi là "Vua thứ hai", đã thết cơm Colombo và mời Colombo và mời Colombo ngồi tại ‘‘một vị trí cao quý nhất, gần Giáo chủ, mời ông dùng một dĩa ăn có đậy kín và thức ăn dành cho Colombo được nếm trước để thử chất độc. Đó là lần đầu tiên thức ăn của Colombo được nếm thử trước và đặt ở trong đĩa đậy kín và từ đó trở đi ông được mời ăn một cách trang trọng và cao quý theo đúng tước vị Đô đốc".

Las Casas kể lại như thế. Và Salvador de Madariaga bình luận: "Nêm thức ăn cho Colombo la thừa nhận cấp bậc của Colombo, vì chỉ có những nhân vật lớn mới có nguy cơ bị đầu độc". Như thế chỉ một sớm một chiều, một người nước ngoài có nguồn gốc khiêm tốn đã trở thành một trong những con người vĩ đại nhất Tây Ban Nha, và tin tức về cuộc phát kiến vĩ đại lan truyền khắp châu Âu.

Chú thích:

[1] Ở Galiza, chớ nhầm với Bayonne thuộc xứ Pháp, ở trong vịnh Biscaglia (T.G).