CHƯƠNG 2

Sau ngày chính thức trở thành chủ nhân trang trại sản xuất tơ tằm ở Hương Vân thuộc huyện Nông Cống, quận Cửu Chân, cuộc sống vợ chồng Triệu Thành biến đổi dồn dập. Trước kia dù luôn làm việc chân tay vất vả nhưng họ còn giữ được những vui thú riêng tư, muốn ăn muốn ngủ lúc nào tùy ý, chẳng có ai đếm xỉa đến. Giờ gia đình đã có tiền của, không phải làm việc nặng nhưng tự công việc nó lại bắt họ lúc nào cũng quay như cái vụ. Họ phải luôn thức khuya dậy sớm và đôi khi không có thì giờ để ngồi ăn được một bữa cơm trọn ngon.

Nhưng mất cái này thì được cái khác. Họ đã tạo được công ăn việc làm cho rất nhiều người chung quanh. Nhờ siêng sắng chăm lo công việc, biết điều hành khéo léo, nhất là cách đối xử với kẻ ăn người làm đầy tình nghĩa của vợ chồng này đã khiến mọi người phải mến phục, yêu chuộng. Dần dần những người làm công đều coi công việc của họ Triệu như công việc nhà. Do vậy mà cơ sở sản xuất kén tằm của họ Triệu cứ mỗi ngày mỗi được nới rộng.

Để tránh những phiền phức có thể xảy ra từ phía quan quyền, Triệu Thành luôn lo đầy đủ việc thuế má. Tuy vậy, những phiền toái từ bên ngoài vẫn dần len lỏi tìm đến với ông và càng ngày càng gia tăng.

Một buổi chiều vào cuối tháng tư, vợ chồng Triệu Thành làm việc vừa nghỉ tay chưa kịp ăn cơm tối thì cụ lý trưởng Hương Vân ghé thăm. Vừa bước vào nhà, cụ lý đã nức nở khen:

-Chú Thành thật là một người hiểu biết phép nước. Làng vừa thông báo việc nộp thuế là chú sốt sắng đóng trước ai hết! Nếu cả làng ai cũng được như chú thì bọn tôi cũng đỡ vất vả nhiều. Tôi thành thật khen chú.

-Dạ đó là bổn phận của con dân, có gì đâu mà cụ lý quá khen.

Triệu Thành vừa khiêm tốn trả lời vừa lấy rượu ra rót mời cụ lý. Cụ lý vừa nhắp rượu vừa nói chuyện bâng quơ một hồi. Lát sau cụ lại đi vào vấn đề khác:

-Mình ăn nên làm ra thật cũng nhờ ơn trên phù hộ. Gần gũi nhất với chúng ta là ngài Thành Hoàng. Ngài giúp dân được mưa thuận gió hòa, ngài ngăn chận côn trùng phá hoại mùa màng. Cào cào châu chấu thứ gì mà nó chừa! Thế mà nó không đụng đến khu ruộng dâu của chú cũng nhờ ngài che chở đó. Vả lại dân chúng có được mùa, đời sống có sung túc người ta mới mua tơ lụa, kén tằm của chú mới được tiêu thụ mau hơn. Có đúng thế không chú Thành? Nay sắp tới ngày húy của ngài rồi, tôi là lý trưởng cũng có nhiệm vụ nhắc nhở để chú biết rồi tùy sức mà đóng góp với làng xóm.

Triệu Thành nhỏ nhẹ đáp:

-Cám ơn cụ lý, thật sự lâu nay chẳng năm nào cháu dám lơ là chuyện đó.

Cụ lý cười:

-Đồng ý là không năm nào chú lơ chuyện đó. Nhưng trước đây chú chỉ là một người dân mạt hạng còn bây giờ chú đã là người có máu mặt ra vào rủng rỉnh thì sự đóng góp phải khác chứ! Lo gì chú, “xởi lởi thì trời gởi cho” mà!

Triệu Thành chưa kịp trả lời ông lý lại tiếp:

-Chút nữa mà tôi quên, có việc này gấp hơn việc đó, tôi nói với chú luôn thể. Mấy ngày nữa là tới tết đoan dương. Mấy ông hào trưởng và lý trưởng làng bên có nhã ý rủ tôi cùng họ đi tết quan huyện. Kẻ dưới đi tết người trên vẫn là truyền thống tốt đẹp xưa nay. Tôi thấy cơ hội này chú cũng nên đi chung với tôi một chuyến cho nở mày nở mặt với thiên hạ và cũng để biết mặt quan huyện luôn thể, chú nghĩ thế nào?

Triệu Thành từ chối:

-Thưa cụ lý, việc gì chứ việc đó xin cụ miễn cho. Cháu vốn quê mùa vô danh mà đòi chúc tết quan huyện cháu biết ăn nói làm sao?

Cụ lý ngắt lời:

-Chú đừng lo, đi từng bước cho quen vậy mà. Sau này có việc gì cần nhờ đến quan mình cũng đỡ ngỡ ngàng. Chỉ cần lễ vật cho khá khá là được chứ ăn nói chỉ là chuyện phụ, người khác sẽ lo cho.

Triệu Thành bất đắc dĩ nói:

-Cháu bận công việc quá sợ không đi được. Vậy cháu xin đóng góp chút đỉnh để phụ với cụ sắm lễ vật đi tết quan huyện được không?

Cụ lý lộ vẻ hớn hở hỏi:

-Chú định đóng góp bao nhiêu đây?

Triệu Thành cười:

-Dạ, cháu xin góp một lượng bạc.

Cụ lý hơi xịu mặt:

-Chú làm ăn khá giả mà chỉ góp một lượng người ta chê là keo kiệt đó. Gắng bỏ ra năm lượng đi!

Triệu Thành cười bẽn lẽn:

-Xin cụ lý thông cảm cho. Cháu làm ăn tuy có tiền vô thật đó nhưng cháu cũng phải chi ra bao nhiêu thứ. Thôi thì cháu xin góp hai lượng vậy.

Triệu Thành vừa nói vừa trao hai lượng bạc. Cụ lý Hương Vân vói tay cầm lấy xong lại nhấc chén uống nốt phần rượu còn lại rồi đứng dậy cáo từ:

-Thôi, tôi về. Chú nhớ là làng sắp kỵ ngài Thành Hoàng đó nhé!

Cụ lý vừa đi khỏi Phạm thị liền cằn nhằn:

-Đi tết quan huyện là việc của ông ấy. Mình làm ăn đã đóng thuế cho nhà nước đàng hoàng rồi, mắc gì chàng lại góp hai lượng bạc cho ông ấy như thế? Không biết quan trên chọn người sao mà hay đến vậy? Thấy ai cất đầu lên một chút là dòm như “cú dòm nhà bệnh”!

Chừng ba tháng sau thì quan huyện phái một toán lính lệ về các làng xã để yểm trợ việc thu thuế. Trong dịp này cụ lý Hương Vân cũng dắt mấy thầy lính lệ ghé thăm trang trại trồng dâu nuôi tằm cho biết. Khi họ đến trang trại, Triệu Thành đã dẫn họ đi thăm viếng quanh một vòng tượng trưng rồi mời về tư thất đãi cơm nước. Trong lúc ăn uống, mấy thầy lính lệ đã ân cần hỏi thăm Triệu Thành về công việc làm ăn, hỏi thăm luôn cả chuyện kẻ ăn người ở trong trang trại. Triệu Thành cứ thành thật có sao nói vậy. Nghe xong một thầy khuyên:

-Số đàn ông phục vụ ở trang trại của ông như thế kể cũng hơi nhiều. Ông nên mướn đàn bà và những đàn ông tuổi trên bốn mươi lăm thì tiện hơn. Đàn ông từ bốn lăm trở xuống rất dễ bị tuyển đi lính hoặc mộ đi dân phu. Lỡ gặp những đợt tuyển mộ như thế công việc của ông có thể bị trở ngại đó.

Triệu Thành thưa:

-Cám ơn thầy lệ đã dạy bảo. Chúng tôi sẽ giảm bớt số nhân công đàn ông làm việc trong trang trại.

Sau khi cụ lý và toán lính lệ đã ra về Triệu Thành bèn thuật lại lời thầy lệ cho vợ nghe. Phạm thị nói:

-Đàn ông dễ mướn chứ đàn bà bận việc nhà hết bao nhiêu người chịu đi làm? Thôi, cứ để như vậy tới đâu hay đó. Thầy lệ nói cho có chuyện vậy hơi đâu mà lo cho mệt.

Triệu Thành nghe vợ nói cũng dần quên chuyện đó. Nhưng không lâu sau đó cụ lý Hương Vân lại ghé nhà Triệu Thành một lần nữa. Cụ nói:

-Trên huyện vừa chỉ thị làng ta phải lo lập lại sổ sách dân đinh để huyện duyệt chọn một số dân phu. Trong trang trại của chú cũng có nhiều dân đinh, chú định làm thế nào?

Triệu Thành hỏi lại:

-Theo ý cụ lý cháu nên làm như thế nào?

Cụ lý Hương Vân làm ra vẻ vô tư, nói:

-Việc đó cũng tùy chú thôi. Hoặc đưa danh sách cho người ta tuyển chọn, hoặc thử liên lạc với người ta tình nguyện ủng hộ một ít tiền bạc để chi dụng trong việc tuyển mộ đôi khi người ta cũng miễn cho. Nên tính sớm sớm đi, đừng để nước tới chân mới nhảy đôi khi lại không kịp.

Triệu Thành nghĩ trong thời gian công việc ở trang trại đang phát triển đều đặn mà bị giảm bớt một số nhân công thì việc có thể bê trễ nên hỏi lại:

-Xin cụ cho biết cháu có thể liên lạc với ai?

Cụ lý chỉ vào ngực mình:

-Nếu cần tôi có thể làm trung gian giúp chú. Giúp cho chú cũng là cách giúp đỡ một số dân đinh trong làng, tôi không nề hà gì đâu!

Triệu Thành biết ý cụ lý muốn gì rồi nhưng vẫn hỏi:

-Theo cụ mình tốn khoảng bao nhiêu?

Cụ lý thong thả đáp:

-Sơ sơ thôi, nhưng cũng đừng keo lắm làm họ không vừa lòng đôi khi họ làm khó sinh ra kẹt. Để tôi dọ hỏi rồi sẽ cho chú biết…

Chuyện cứ như thế hết việc này đến việc khác. Một con đường làng bị sạt lở cần đắp lại, một cái cầu hư cần sửa, một cái giếng công cộng cạn cần đào thêm…, mặc dù đã có khoản tiền do dân làng đóng góp theo qui định, bao giờ các viên chức trong làng cũng kêu gọi Triệu Thành ủng hộ thêm.

Những vụ sách nhiễu với mục đích moi tiền của các viên chức làng xã ngày càng làm cho vợ chồng Triệu Thành chán ngấy. Hai người chỉ còn biết an ủi nhau mình nhờ trời có được đồng ra đồng vô thôi cứ nhẫn nhịn đóng góp thêm cho họ một chút cho xong.

Tình cờ một hôm ông Phùng nhân đi công việc đã ghé lại thăm trang trại cũ. Thấy vợ chồng Triệu Thành đã phát triển trang trại rộng hơn trước nhiều ông Phùng rất khen ngợi. Trong khi hàn huyên, Triệu Thành đem chuyện các viên chức làng xã hay tìm cách moi tiền mình ra kể, ông Phùng nói:

-Đó chỉ là thói thường, mình không thể cự tuyệt nó được. Tuy nhiên, mình có thể giới hạn nó lại. Ngày mai tôi đi thăm quan huyện đây, ông nên đi cùng tôi cho vui, tôi sẽ giới thiệu với quan huyện về ông một lần. Ông có thể nhờ dịp này để quen biết thêm một số viên chức khác ở huyện như quan đội lệ chẳng hạn. Khi ông quen biết mấy vị này rồi thì bọn tép riu ở làng thôn tự khắc sẽ bớt quấy nhiễu ông.

-Nhưng bớt chi cho mấy ông nhỏ mình lại phải chi cho mấy quan lớn thì đâu có khác chi nhau?

Ông Phùng giải thích:

-Ông chưa gặp chưa biết thôi chứ quen biết các quan lớn chắc chắn họ sẽ giúp ông được nhiều việc hơn. Việc mối lái, việc đi đây đi đó ông đều có thể nhờ tay họ giúp. Nghĩa là có qua có lại chứ không phải một chiều. Còn với bọn trong làng trong thôn bất quá họ chỉ biết ăn hại ông chứ thật khó giúp ông được gì.

Triệu Thành ngẫm nghĩ giây lát rồi nói:

-Vậy thì ngày mai ông cho tôi cùng đi với. Nhưng tính tôi rụt rè, không được bặt thiệp, có gì thiếu sót xin ông đỡ đần cho.

Ông Phùng khuyến khích:

-Ông đừng ngại gì cả. Họ vốn nể trọng tôi, ông đi với tôi tất nhiên họ chẳng dám coi thường ông đâu!

Hôm sau Triệu Thành theo ông Phùng lên huyện Nông Cống. Đi đến đâu ông Phùng cũng giới thiệu Triệu Thành với họ như một người thân tín của mình. Nhờ dịp này Triệu Thành đã có cơ hội để tiếp xúc, làm quen với một số viên chức có vai vế ở huyện. Từ đó, thỉnh thoảng Triệu Thành cũng có đi lại với những người này.

Quả đúng như lời ông Phùng đã nói, cũng từ đó Triệu Thành bớt bị các viên chức làng thôn quấy nhiễu.

Công việc làm ăn của vợ chồng Triệu Thành cứ đều đều tiến tới. Một hôm Phạm thị vui vẻ báo với chồng:

-Hình như thiếp đã có thai. Đã hơn một tháng này thiếp không thấy gì cả!

Triệu Thành mừng rỡ ôm vợ vào lòng:

-Thật vậy ư? Thế là phước lớn đã vào nhà mình rồi! Nếu trời cho chúng ta một đứa con trai đầu lòng thì tốt biết mấy! Tôi sẽ đặt tên cho nó là Đạt, Quốc Đạt. Cha Thành con Đạt còn chi hơn thế nữa, nàng đồng ý không?

-Hay lắm! Chàng chọn cái tên Quốc Đạt thật tuyệt. Thiếp tin chắc đứa con đầu lòng của mình sẽ là con trai!

Vợ chồng Triệu Thành càng hăng hái phát triển cơ sở làm ăn. Triệu Quốc Đạt đã ra đời trong giai đoạn ấy. Cậu bé được trời phú thể chất khỏe mạnh, ít ốm đau, trí óc thông minh, thích tò mò tìm hiểu. Cậu lại luôn biết vâng lời cha mẹ, biết nhường nhịn bạn bè nên ai cũng yêu thương.

Nhận thấy con trai mình đã đến tuổi lớn khôn, một hôm Phạm thị bàn với chồng:

-Quốc Đạt bây giờ đã khá lớn, mình làm sao gây dựng cho nó trở thành một người hữu dụng cho xã hội mới được. Sao chàng chưa lo tính việc đó?

Triệu Thành nói:

-Ta cũng đang tính việc đó đấy chứ. Nhà ta trải bao đời nay chữ nghĩa không bao lăm, nay phải làm sao cho Quốc Đạt trở thành một người văn hay chữ tốt mới được. Ta sẽ tìm một ông thầy nho giỏi về dạy cho Quốc Đạt.

Phạm thị lại nói:

-Thiếp rất đồng ý việc phải mời một thầy nho về dạy cho Quốc Đạt nên người. Nhưng thiết nghĩ nhà mình còn đơn chiếc mà lúc này cũng có chút của ăn của để, mình cũng nên ráng kiếm luôn một ông thầy võ đến nhà, trước dạy võ cho Quốc Đạt, sau để bọn bất lương nó e ngại không dám dòm ngó. Biết đâu Quốc Đạt lại chẳng trở thành một kẻ văn võ toàn tài nhà ta càng vinh dự biết mấy!

Nghe vợ nói Triệu Thành bỗng hào hứng cười to:

-Nàng nói cũng có lý đấy. Hiện nay thiên hạ đang loạn lạc, bên Tàu cũng đang chia năm xẻ bảy, học được võ nghệ để giữ mình cũng hay lắm chứ! Thời loạn là thời của võ tướng mà! Nếu Quốc Đạt học võ được tới nơi tới chốn biết đâu thời thế chẳng đưa đẩy nó trở nên quan nọ quan kia.

Phạm thị cũng hào hứng lây:

-Ừ nhỉ! “Ông bà ấy là thân phụ thân mẫu của quan huyện đấy”! Nghe vậy cũng đã tai đấy chứ!

Triệu Thành nghe càng cười lớn, nhưng liền đó ông bỗng tư lự nói:

-Ngặt nỗi quan Tàu đâu có cho phép dân bản xứ học võ hoặc dạy võ tại tư gia. Họ coi việc dân bản xứ học võ là chuyện đại kỵ. Họ sợ mầm loạn có thể khởi lên từ đó! Đố có ông thầy nào ăn gan trời dám đến dạy võ cho con mình!

Phạm thị cũng cụt hứng:

-Người Tàu cấm dân mình học võ thật ư? Việc ấy thiếp đâu có biết. Nhưng nhà ta đã quen biết quan huyện Nông Cống chàng lo gì chuyện nhỏ ấy. Há chàng lại không biết cách xử trí sao?

Triệu Thành hạ giọng:

-Dưới mắt nàng thì chuyện chi cũng dễ cả! Ta chỉ mới gặp ông ấy vài lần giờ mở miệng nhờ cậy ngay coi sao được? Nhưng nàng đã muốn ta cũng gắng lo thử xem sao. Mình phải tìm cho có ông thầy nào đã rồi tính chuyện đó sau cũng không muộn!

Từ đó Triệu Thành âm thầm nhờ người dò tìm cho được một vị thầy võ giỏi để mời về rèn luyện cho Quốc Đạt.