6. Quảng cáo ơi là quảng cáo

Ai trong đời chắc cũng phải qua cái cảnh cầm đơn đi xin việc. Ít có người may mắn được nhận việc ngay, phần đông ai cũng được nghe cùng một ” âm điệu ” êm tai “Hồ sơ này khá lắm, …đừng gọi tôi, tôi sẽ gọi lại”. Nếu quá tin tưởng vào những lời mật ngọt này, bảo đảm sẽ thành ” cổ cò” vì ngóng đợi!

Bạn tôi là một hoạ sĩ đã tốt nghiệp bên VN, sang đây phải làm lại cuộc đời. Ðọc báo thấy đăng quảng cáo nghe “bùi” lỗ tai “cần một số họa sĩ, không cần kinh nghiệm, lương hậu”, thế là hắn vác đơn đi nộp. Ðúng theo ngày giờ hẹn, đến nơi thấy có khá nhiều thí sinh, bụng có hơi đánh lô tô, điệu này làm sao mà lọt vào vòng chung kết ta! Ðiền xong những thủ tục cần thiết, tất cả các thí sinh được mời sang một phòng lớn, bàn ghế sắp ngay ngắn, trên mỗi bàn có để sẵn màu, cọ, và một mớ các thỏi đá to nhỏ, một mặt đã được cắt, chà láng. Người hướng dẫn ra lệnh:

– Các bạn muốn ngồi đâu thì ngồi, nhớ ghi tên xuống giấy, để lại bàn, cứ tự nhiên, theo ý thích, sáng kiến của mình, vẽ vào các thỏi đá này, muốn vẽ bao nhiêu tranh cũng được, thời hạn là một tiếng đồng hồ.

Cả phòng im phăng phắc lo “sáng tác”, có những người xong sớm đã đứng dậy bỏ về. Ðúng một tiếng, chuông reng, người hướng dẫn bước vào phòng bảo mọi người dừng tay, dặn dò:

– Các tác phẩm xin để yên tại chỗ, cứ ra về, chủ sẽ liên lạc lại sau khi đã chấm điểm.

Hơn một tháng trôi qua, chả nghe động tĩnh, gọi lòng vòng hỏi những người cùng đi thi, họ cũng như mình, nóng lòng chờ đợi. Sau này kể cho các bạn người Mỹ, họ phá lên cười:

– Chúng mày bị gạt rồi, mày nghĩ xem, cứ “phỏng vấn” 10 thí sinh, mỗi người vẽ tệ lắm là hai, ba bức tranh. Chọn những bức khá nhất đem ra thị trường bán, rẽ lắm là $20 một bức, có phải là bỏ túi bộn bạc mà khỏi tốn công không?

Bạn tôi nghe ngẩn ngơ, té ra xứ được gọi là “Thiên Ðường” này cũng có ba cái kiểu lường gạt rẻ tiền như thế cơ à! Thì ra ở đâu cũng có nạn gạt gẫm, nếu không điêu ngoa lộ liễu, thì điêu ngoa kiểu âm thầm, “lịch sự”, theo đúng sách vở!

Không biết ở các xứ khác ra sao, chứ ai ở Mỹ chắc cũng đều “bị nạn” nhận được thư quảng cáo, điện thoại quảng cáo, hoặc “fax” quảng cáo. Tin mới nhất “Ðiện thoại cầm tay của bạn cũng có thể bị hãng quảng cáo gọi vào, làm hao tốn số phút dùng để nói chuyện.”

Nơi tôi làm việc, máy fax mở 24/24, không ngày nào mà không nhận được những thư quảng cáo vớ vẩn, làm tốn giấy, hao mực. Cái độc đáo là họ rất ư “lịch sự”. Cuối tờ quảng cáo còn ghi thòng ” Nếu bạn không muốn tiếp tục nhận quảng cáo này, xin vui lòng gọi cho chúng tôi, xác nhận số fax của bạn, chúng tôi sẽ bỏ tên bạn ra khỏi danh sách”.

Coi vậy mà không phải vậy đâu nghe bạn. Có một lần tôi đọc báo, mẫu tin nhỏ làm tôi chưng hửng “Khi bạn gọi xác nhận số điện thoại của mình để bảo họ đừng gửi quảng cáo đến mình nữa, chính là bạn đang xác nhận số điện thoại của mình là số đúng rồi đấy”. Cứ y như là “lạy ông con ở bụi này” thôi.

Ngoại trừ các cơ quan chính phủ, kín cổng cao tường, làm việc cho một hãng tư nhân, hoặc khi bạn có cửa tiệm do chính bạn làm chủ, bảo đảm ít nhất là một vài tuần, bạn sẽ “được” các bạn hàng bán dạo thăm viếng, nhất là vào các dịp lễ lớn, như Giáng Sinh. Gặp những tên có “máu dai” hay “dòng họ lì”, nếu bạn “yếu lòng” là “tiêu đời” rồi đấy. Thể nào bạn cũng phải mua một vài món đồ “không” có trong danh sách chi tiêu của bạn, và chỉ để thêm chật tủ!

Có lần tôi đến thăm cô bạn thân, hắn mở tủ lôi hết món này đến món khác ra khoe:

– Mi xem món ni có rẻ không, giá có được không?

Từ những món nho nhỏ như hộp đèn cầy có mùi thơm, bộ cắt móng tay, cho đến vật dụng lớn như tấm thảm trải nhà.

– Mi xem tấm thảm này ngoài tiệm bán cũng vài trăm đô, ta không tính mua nhưng nó cứ tụt giá, còn có $40, thấy cũng được, nghe cũng bùi tai, đuổi mãi không đi, thôi mua đại cho rồi.

Lần nào tôi ghé tiệm thăm, vẫn thấy tấm thảm cuộn tròn để ở xó góc, chưa hề được xử dụng! Tôi chỉ có nước kêu trời và cười cho cái tánh hay thương người của cô bạn yêu dấu, tôi nghĩ thầm, định bụng sẽ có ngày hỏi hắn “chắc tên nào đến năn nỉ xin tình yêu, đuổi mãi không đi, thôi mi yêu rồi lấy đại cho rồi hả nhỏ”.

Nói đến “Người” cũng nên nhắc đến “Ta”, dân ta ở xứ người cũng không thua gì, mở tờ báo VN ra xem sẽ thấy, một rừng quảng cáo, biết ai thật, ai giả đây?

Bạn tôi cần sửa nhà, xem báo, chọn đại một công ty, sau khi thỏa thuận giá cả, họ bắt chồng tiền hết một lúc, viện cớ phải mua vật dụng. Bạn tôi sao tin người thế không biết! Nộp tiền đầy đủ. Sau đó thì công ty và tiền cũng “nghìn trùng xa cách”, không cánh mà bay luôn!

Muốn có người kèm dạy lái xe ư? Dễ ẹt, lại mở báo ra, nào là chú Tư, anh Bảy... dạy lái xe cho đến khi bạn thi đậu, giá phải chăng. Nhưng than ôi, mới được nửa đường, “Thầy” cũng biến mất, khi tiền đã đóng trọn! Thưa ai bây giờ, khi sự thỏa thuận bằng miệng, không có giấy tờ làm bằng chứng, đành phải chịu mất vài trăm bạc, nội cái lôi nhau ra tòa thưa gởi, mất thì giờ và tốn kém thêm. Vả lại mình thắng kiện là một chuyện, chưa chắc mình thu được lại số tiền đã mất đâu, thế mới lạ! Luật nào cũng có “khe hở” cả!

Cậu tôi mới từ Việt Nam về lại Mỹ, mang một hành lý, toàn là thuốc Bắc. Cậu khoe về bên ấy, qua sự giới thiệu, quảng cáo, cậu đã gặp được một thầy Lang nổi tiếng, bệnh gì chữa trị cũng hết. Hôm ở Sài Gòn, cậu còn dẫn anh Hoàng, con bác Tư của tôi đến cho thầy xem mạch và cho thuốc. Anh Hoàng bị bệnh ung thư nằm liệt giường liệt chiếu mấy năm nay, cậu thấy vậy thuyết phục người nhà mang anh Hoàng theo cậu đến gặp thầy. Y như rằng, thầy mát tay, hốt thuốc cho uống, anh Hoàng về lại nhà bỗng tỉnh táo, ngồi dậy, nói chuyện, cả nhà mừng rỡ, nhất là má anh Hoàng ở Mỹ nghe tin này mừng lắm. Dĩ nhiên là lúc cậu tôi trở về lại Mỹ, má anh Hoàng và các bà con cô bác gọi điện thoại đến cám ơn rối rít. Chỉ một tuần sau, tôi nghe tin anh Hoàng đã ngủ giấc ngàn thu mà chả ai hiểu lý do tại sao? Và cậu tôi, từ sau hôm ấy, cũng hết màn “hãnh diện” đi đâu cũng khoe thầy Lang “của mình” luôn.

Buồn buồn mở tờ báo ra xem thì biết, nhiều trang quảng cáo lớn, nghe thật “kêu” về các loại “thần” dược có thể trị bá bệnh. Các bệnh nan y như ung thư, bác sĩ đã bó tay cũng chữa được tuốt luốt, mới thật tài tình, hình như khi con người đi đến chỗ tuyệt vọng thì niềm tin của họ càng mãnh liệt, vô bờ bến, ai mách thầy, mách thuốc gì họ cũng tin, cũng thử. Có khi chỉ một loại thuốc mà chữa được nhiều thứ bệnh một lúc, trong khi đã bao năm qua, biết bao nhiêu người vẫn còn tìm tòi nghiên cứu để tìm cách trị bệnh ung thư, nhưng cho đến nay vẫn chưa thấy chút tia sáng hy vọng nào loé lên cả!

“Ai muốn cười nhăn răng

Mở tờ báo Việt Nam

Ðọc mấy mục quảng cáo

Bảo đảm cười té lăn

Muốn trẻ mãi không già

Mau mau gởi đô la

Tôi đây sẽ chỉ cách

Thuốc dưỡng sinh: uống, thoa

Phòng Bác sĩ ghé hoài

rĩ khó chịu lắm thay

Mổ xẻ nào có hết

Uống thuốc này rụng ngay

Tiệm đông khách quá trời

Chủ tiệm cần nghỉ ngơi

Sức khoẻ không cho phép

Bán gấp tiệm... rẻ thôi

Xem tướng tá chỉ tay

Ðoán trước vận tương lai

Cho bùa hên mở tiệm

Tiền vào đếm mỏi tay”

Ngộ ghê hả các bạn?

Ai cũng có nghề riêng

Thuốc mấy đời gia truyền

Sao không thành triệu phú

Bạc cắc ráng kiếm thêm

Qua đến chuyện khai thuế, bạn đừng nên tin vào các lời quảng cáo “lấy tiền về nhiều” cho các bạn, có những nơi khai thuế xong, bạn ra về tay không, thơ thới, không cần phải gửi giấy thuế đi, và lòng thì vui vẻ lắm, vì sắp nhận được khoảng tiền nhờ đóng thuế “dư” sau một năm làm việc. Văn phòng khai thuế đã lịch sự gửi giúp cho bạn, dĩ nhiên cũng cho bạn một hồ sơ lưu trữ mang về. Lúc giao giấy tờ khai thuế, họ chỉ đưa bạn hai mẫu thuế chính, còn phần khai thêm, họ không đưa, hoặc nếu có đưa cho bạn mà không giải thích, nhìn vào một “rừng” giấy tờ, trông khiếp thật, bạn có biết giấy tờ đó nói gì đâu. Nhưng vài năm sau, một ngày đẹp trời, bạn nhận được giấy mời của sở thuế hỏi thăm sức khỏe, cần những giấy tờ chứng minh lời khai trong đơn thuế là đúng. Tìm lại văn phòng khai thuế cũ, một là văn phòng đã biến mất, hai là họ đuổi khéo bạn. Ðành phải xách lá thư tình của sở thuế đi đến văn phòng khác nhờ xem hộ, lúc ấy mới biết là văn phòng trước kia khai thuế cho bạn, đã thêm nhiều “mắm muối” và không hề cho bạn biết, nay sở thuế hỏi “bằng chứng” về những chi phí “mắm muối” này, thì đào đâu ra giấy tờ mà nộp! Thế là bạn chịu khó nộp theo khoản tiền thiếu vì “vô tình” khai gian, cộng thêm mớ tiền lời, tiền phạt, tính từ ngày phải khai thuế cho đến hiện tại, cũng may là chưa bị vào tù “gỡ” lịch là may lắm rồi.

Nhiều văn phòng quảng cáo hay tuyệt, đăng lệ phí rất là hấp dẫn, nhưng khi đến nơi bạn sẽ phải trả một chi phí cao hơn, bù lại lỗ tai bạn sẽ được nghe những lời “du dương” lắm, ai nghe sắp được lấy lại tiền thuế nhiều mà không thích đâu nhỉ? Bạn ra về, mừng rối rít, bắt đầu tính đến chuyện mua sắm rồi đó. Có nhiều người còn khoe với bạn bè, giới thiệu tới văn phòng “mát tay” để khai thuế, họ đâu biết rằng, hên lắm thì qua lọt, xui thì khoảng độ trên một năm là biết ngay, vì mình có đến “ba năm” để “sống hồi hộp” cơ mà, nguyên một “băng” bạn bè của mình và chính mình, ai cũng được “thư tình” từ sở thuế gửi đến cả.

Quảng cáo ơi là quảng cáo! Chuyện dài kể hoài không dứt, nói mỏi miệng, gõ … mỏi cả tay!

Mỹ Ngọc

11/04