16. Làm Dâu Trăm Họ

Nhớ lại thuở ban đầu, còn làm công chức, nghề khai thuế chỉ là việc phụ, kiếm thêm tiền lẻ đi chơi. Lúc ấy không có văn phòng, phải chạy đến nhà khách lấy giấy tờ mang về, xong xuôi phải mang trở lại, đúng là phục vụ hết mình. Kế đến là màn “chia sẻ” văn phòng với người bạn, chỉ trả tiền chỗ tượng trưng. Ông bạn cho mướn cái bàn để ngồi tiếp khách, cứ việc hẹn khách mang giấy tờ đến văn phòng gặp mình, đỡ phải chạy lui tới. Ông bạn ngồi đó lâu ngày nghe hoài đâm ra thuộc bài, biết cách khai thuế và sau này….đã mở văn phòng khai thuế riêng?

Ðến khi hãng xưởng đóng cửa, dọn ra khỏi tiểu bang, ai không muốn đi theo thì mất việc, từ đấy mới chịu mở văn phòng riêng cho chính mình. Chả hiểu chọn chi cái nghề thật là khô khan, toàn là số, số và số, phải chi chọn trúng sáu số cũng đỡ, đàng này tối ngày cứ phải ngồi tính toán, giữ tiền bạc sổ sách dùm cho thiên hạ, nhiều lúc đầu óc cũng căng thẳng dữ lắm, nhất là vào những mùa “cao điểm”.

Những năm đầu tiên mới mở cửa tiệm, quảng cáo tùm lum trên các báo chí, đến mùa thuế phải đăng quảng cáo thật to, trước cửa tiệm còn giăng các tấm biểu ngữ lớn cho khách chạy xe ngoài đường dễ thấy. Năm nay đúng vừa vặn mười năm mở tiệm, đến mùa thuế quảng cáo cũng không đăng, biểu ngữ cũng chả treo, thế mà khách đâu kéo đến nườm nượp phát sợ, điện thoại cứ reo inh ỏi, nhiều lúc chỉ muốn …trốn!

Khách quen lâu năm, quá tin cậy đến độ chỉ tạt ngang, giao cho mớ giấy tờ rồi bỏ đi, hẹn ít hôm trở lại, cứ nhìn cái thùng hồ sơ thuế phải làm mà muốn bịnh, nhiều buổi sáng thức dậy, trong chăn êm nệm ấm, tính “nướng” tiếp, nhưng chợt nghĩ đến công việc sở, là phát rét, phải ngồi dậy ngay, lo sửa soạn xuống sở làm việc cho rồi!

Nhiều người khách ghé ngang, thấy văn phòng chỉ có nhân viên đang ngồi làm việc, chả thấy bóng người khách nào cả, họ “thương hại” còn giúp chỉ mánh:

– Mùa này phải giăng cái bảng “nhận khai thuế” treo to trước cửa tiệm

– Phải quảng cáo thêm.

– Ðưa tờ quảng cáo của tiệm, tôi đi phân phát giới thiệu dùm cho

… Họ đâu biết rằng nhân viên đang làm việc không kịp nghỉ xả hơi, và họ cũng đâu biết, giờ này khách mới gọi tới, văn phòng đã từ chối không nhận thêm nữa, trừ khi khách chịu làm “gia hạn”, sau mùa thuế rồi hẳn tính.

Giá cả ở đây cũng “nhẹ nhàng” so với các chỗ khai thuế của người Mỹ nên được chiếu cố khá đông. Dĩ nhiên là giá cả đã được định sẵn, theo từng mẫu đơn dài hay ngắn, dễ dàng hay rắc rối. Phần đông khách cũ vẫn được trả theo giá cũ, cả mấy năm liền không bị tăng giá, trừ khi có thay đổi thêm phức tạp. Thế mà nhiều người với cái máu “trả giá” trong người, lúc nào làm xong thuế họ cũng kỳ kèo bớt xuống cho đuợc năm, mười đồng mới chịu. Chả bù lại có những người trả tiền rất hậu hỉ, còn tặng thêm cả “buộc boa”.

Khách hàng thì đủ các loại, từ chủ nhà hàng, tiệm sửa xe, hớt tóc, cho đến nghề làm móng tay, bán rong, bỏ báo v.v… gì cũng có. Có nhiều người ban đầu ở ngay tại thành phố, sau đó vì công việc, dọn đi tiểu bang khác, đến mùa thuế, họ vẫn gửi giấy tờ về để làm. Mùa này trả tiền điện thoại viễn liên và trả tiền tem mệt nghỉ, nhưng bù lại cũng thu vào mệt nghỉ luôn, nên tôi hay đùa với bạn bè, cứ đến mùa thuế là đổi thành tên THU.

Cứ nhìn cách sắp xếp giấy tờ của khách là biết tánh tình của họ ngay. Có nhiều người tánh tình quá cẩn thận nhưng bù lại cũng có những người rất cẩu thả. Giấy tờ cả năm họ dồn vào một cái bao như bao đựng rác, và cũng vì thế họ kể lại, chính con của họ đã lầm và quẳng những giấy tờ đó vào thùng rác mất tiêu luôn!

Nhiều lúc đang bày hồ sơ ra đầy bàn để làm thì khách bước vào, thế là phải dẹp tất cả giấy tờ của hồ sơ dang dở vào để lo cho người khách mới, một hôm, có vị khách bước vào, làm thuế xong ông ta ôm nhầm hồ sơ người khác theo. Khách ra về, mình tìm hồ sơ dang dở để làm tiếp, tìm mãi chẳng thấy đâu, phải suy nghĩ ngược lại từ sáng đến giờ đã làm thuế cho những ai, hồ sơ biến đi đàng nào? Sau đó gọi lòng vòng các thân chủ hỏi xem có ai “cầm nhầm” hồ sơ về nhà không, ai cũng trả lời không có. Hôm ấy thật là “đổ mồ hôi hột” vì tất cả giấy tờ chính, khách đã tin tưởng giao cho mình cả, bây giờ không cánh mà bay, tìm khắp nơi không thấy, cứ ngỡ rằng chắc mình lú lẫn, cần “về hưu” là vừa! Vài hôm sau vị khách quen này gọi đến báo tin cho hay đã tìm thấy hồ sơ thất lạc, nằm chung với hồ sơ của ông ta. Thật là hú vía! Từ đó về sau, mỗi khi tiếp khách là trên mặt bàn phải trống trơn, đúng là một kinh nghiệm xương máu!

Có nhiều vị khách khai thuế từ thuở còn là học trò, đạp xe đạp đến văn phòng khai thuế, cho đến khi học ra trường, đi làm, lấy vợ sanh con, mỗi năm mỗi gặp, đùm đề tay bồng tay dắt. Và cũng có nhiều vị khách quen khai thuế vài năm thì biến mất, sau này mới được biết là họ bị bạo bệnh và đã qua đời. Ngoài ra còn có nhiều người khách ở tiểu bang xa, cũng qua sự giới thiệu, gửi giấy tờ về khai thuế, chỉ nói chuyện qua điện thoại mà chưa hề gặp mặt, đủ biết họ tin tưởng vào văn phòng mình như thế nào, đó cũng là những niềm vui làm cho mình lên tinh thần để tiếp tục công việc cho đến ngày nay. Nhiều người lâu ngày từ khách lạ trở thành người bạn thân quen, có hôm ghé văn phòng còn bới cho cơm nước, vui nhất là vào dịp Tết, Tết năm nào cũng rơi ngay vào tháng thuế, lúc ấy tối tăm mặt mày, đâu còn biết đến Tết nhất, cứ thấy khách mang bánh mứt đến biếu, mới biết là Tết sắp đến.

Nếu mọi chuyện suông sẻ cả thì có chuyện gì nữa đâu mà nói, mỗi năm hình như có mỗi câu chuyện buồn vui khác nhau. Cứ như là dịch “nuôi chim Cút” ở VN ngày xưa, có năm thì toàn là “stocks” bà con mua bán stocks như điên, năm ấy ai cũng lời, đóng thuế đến “méo mặt”, và chỉ một năm mà thôi, năm sau đó thì dịch này biến mất, đến lượt bà con tán gia bại sản vì đầu tư vào Stocks! Cái hay của sở thuế là khi lời thì chặt thuế đẹp, chặt liền tay, và đóng thuế nguyên số tiền lời ngay tức khắc, nhưng khi lỗ thì chỉ được trừ tối đa có $3,000.00, có nhiều người lỗ vài trăm ngàn, cứ nhắm theo cái đà này thì trừ cả đời cũng chưa cấn hết số tiền lỗ của mình.

Có một ông khách Mỹ già, nghe bạn bè giới thiệu, mang hồ sơ đến văn phòng tôi, ông cẩn thận mang theo hồ sơ cũ để tiện bề theo dõi, xem có những chi tiết gì của năm cũ có thể dùng được qua năm mới hay không. Sau khi làm xong hồ sơ, tôi hỏi xem ông ta muốn gửi bằng hệ thống điện toán để tiền bồi hoàn nhận được sẽ mau hơn gửi bằng bưu điện thường, ông ta đồng ý ngay. Dĩ nhiên khi làm việc này, thì khách hàng phải đưa số trương mục ngân hàng của họ, thấy trong hồ sơ cũ đã có ghi sẵn số trương mục, tôi hỏi phải số này đúng là số ngân hàng của ông không, ông ta gật đầu. Hai, ba, bốn tuần trôi qua, ông già chờ đợi mòn mỏi chả thấy tiền đâu, gọi sở thuế thì tiền đã vào thẳng ngân hàng của khách rồi. Thật lạ lùng, khi đọc lại số trương mục mới biết là không phải. Ðó là số trương mục của văn phòng làm thuế cũ của ông ấy. Thế là tôi phải chở ông ta đi tìm chỗ làm thuế cũ để đòi lại tiền dùm. Kỷ niệm này tôi sẽ nhớ mãi, và mới ngày hôm qua, ông cụ trở lại làm thuế vẫn còn nhắc đến cái hôm tôi chở cụ đi tìm văn phòng khai thuế cũ, cụ chỉ có địa chỉ văn phòng mà không biết nó nằm ở đâu, văn phòng thật là xa, tôi chở cụ đi lạc, vòng tới lượn lui nguyên cả buổi sáng, cuối cùng cũng tìm ra được. Phải xin gặp xếp lớn chứ các nhân viên làm việc ở đó chả có quyền hành gì cả, ngồi chờ thật lâu mới có người tiếp. Dĩ nhiên là làm sao họ tiếp đón nồng hậu cho được khi cụ không còn là khách hàng nữa, nêu vấn đề, trình bày giấy tờ cho họ xem xong, họ hẹn phải đợi họ xét lại trong trương mục ngân hàng của họ có số tiền cụ trong đó không đã, mới gửi tiền trả cho cụ. Chuyến đó thay vì lãnh tiền thật mau, cụ phải đợi hơn cả tháng! Tôi thầm nghĩ trong bụng, một là tại Anh văn của mình giỏi quá nên cụ không hiểu, hai là tại cụ già nên lẩm cẩm. Năm nay cụ 79 tuổi, đã bán cái nhà riêng để vào ở nhà dưỡng lão. Xứ Mỹ này ngộ thiệt, về già ăn tiền hưu cao cũng phải khai thuế và trả thuế cho đến chết mới thôi, có khi chết rồi mà sở thuế còn gửi giấy đến nhà đòi nợ!

Chỉ còn hai tuần nữa là chấm dứt mùa khai thuế, lúc này là “cao điểm” của mùa thuế, những khách đến làm thuế cuối mùa thường là những hồ sơ khó khăn, rắc rối, hoặc bị trả tiền lại, nên khách cứ thế mà thong thả. Năm nay tôi bị sao quả tạ chiếu, mấy hôm nay “cửa sổ của linh hồn” đang bị đóng,(người ta hay nói đôi mắt là cửa sổ của linh hồn mà), con mắt bị đỏ, sưng húp lên, ngồi khai thuế mà cứ lấy khăn chậm mắt mãi, cứ như là vừa từ giã với người yêu, khóc đến sưng mắt không bằng! Cứ chúi mắt vào màn ảnh máy vi tính và phải tiếp chuyện với khách cả ngày thì bịnh nào cho hết! Thế mới biết sức khỏe là quan trọng như thế nào.

Ðịnh tạm ngưng câu chuyện nhưng lại có một truyện tức cười khác, phải kể ngay kẻo quên, chiều qua có một cụ già Mỹ, lom khom đi vào văn phòng, hỏi:

– Mày có cuốn điện thoại niên giám cho tao mượn?

Ðưa cuốn điện thoại niên giám cho cụ, cụ lẩm nhẩm:

– Tao kiếm văn phòng khai thuế H&R…!?!?

Ông cụ tìm xong, còn hỏi đường xá, cụ chào cám ơn, từ giã, tôi và những bạn đồng nghiệp trong văn phòng cười ngất cho sự ngớ ngẩn của cụ. Chắc cụ già cả không thấy đường nên vào ngay văn phòng khai thuế để hỏi đường đến văn phòng khai thuế khác, đúng là chuyện chỉ xảy ra ở xứ Mỹ!

Năm nào cũng thế, định bụng xong mùa thuế sẽ viết những cảm nghĩ của mình để dành mai mốt về hưu kể cho con cháu nghe … mua vui, vậy mà đã hơn 20 năm qua tôi vẫn chưa hề bắt đầu. Năm nay mùa thuế sắp hết, tôi nhất quyết phải viết cho xong mới thôi, thảo nào mà trời mưa mãi! Làm trong nghề lâu năm, tiếp xúc với đủ mọi tầng cấp và sắc tộc, có nhiều điều vui nhưng lắm lúc cũng có khá nhiều bực mình, chuyện dài viết hoài chắc sẽ không bao giờ ngừng được nếu như còn tiếp tục làm công việc này.

Có lẽ tôi phải tạm dừng ở đây, tưởng gì, viết về mấy con số chán chết, chỉ đoán trúng được “sáu số” cho mình hay cho người ta sẽ là vui nhất thôi? Ngao ngán thay cái nghề “làm dâu trăm họ” này.

Mỹ Ngọc

Ðầu tháng Tư, 2005