CHIẾN LŨY
Tôi mở cửa buồng tôi. Khói nó xì xì ra, như nồi súp-de 8 . Khói ôi là khói... Tôi bơi trong căn buồng mù mù những khói thuốc lá.
— Thi sĩ Cồ Bồ Xồ đâu? Cồ Bồ Xồ ơi!
Tôi không nhìn thấy gì. Tôi vớ một cái chăn, tôi mở toang cửa ra vào, cửa sổ, tôi quạt khói. Kia! Con bẹc-giê to xù ngủ lăn lóc giữa đi văng.
— Cồ Bồ Xồ! Cồ Bồ Xồ! Tôi lắc anh ta. Dậy! Cồ Bồ Xồ!
Anh ta ngáp đánh “gâu” một cái. Rồi lại “gừ...” Mắt anh chàng mở ra, còn ngái ngủ, đã bắt đầu mơ màng ngay. Tự dưng, tôi đâm có cảm tình với đôi mắt ấy.
— Dậy chứ? Bạch nhật rồi! Anh ta nhún vai, ngồi lì xì bên mép đi văng.
— Vừa ngủ à? Thức khuya thế?
— Vừa ngủ...
— Anh muốn tự tử bằng khói hay sao? Trời! Bận sau phải mở cửa ra mà ngủ nhé!
Anh ta lại nhún vai. Tôi trút bộ thường phục. Bây giờ tôi đã lại là một con nhà võ, áo dạ cứt ngựa, thắt lưng da, ghệt ủng. Cồ Bồ Xồ vào nhà tắm. Lát sau anh ta xuất hiện: cũng áo dạ cứt ngựa, thắt lưng da, ghệt ủng!
— Cũng lính hử? Tôi hỏi.
— Cũng!
— Đi đâu?
— Ra Bãi Võ.
Anh ta vừa điểm tâm, vừa mời tôi. Điểm tâm của anh chàng: một chậu sữa vại, với rất nhiều thuốc lá. Cả xì gà nữa.
Tôi chén, tôi hút với cu cậu.
— Sao “thi sĩ” ít nói thế? Anh chàng nhún vai.
— Cái bệnh!
— Bệnh gì? Tôi hỏi.
— Bệnh ít nói.
— Sao “thi sĩ” lại hay nhún vai?
Anh chàng lại nhún vai.
— Cái bệnh!
— Bệnh gì? Tôi hỏi.
— Bệnh nhún vai.
Tôi cười phá lên. Cái thằng cha này thế mà cũng hay hay.
— Thi sĩ vậy mà cũng có duyên đấy! Hà... Tối nay, đi dự tiệc tuyên bố với mình nhá?
— Ai với ai?
— Mình với cô Sứa. Trước cô ấy ở đội cốt thép. Bây giờ y tá trạm Im Lặng. Chúng mình tuyên bố.
— Đếch đi.
— Sao?
— Đi dự tiệc, cứ phải ngâm thơ...
— Không! Không phải ngâm!
— Thế thì đi.
Tôi bắt tay hắn.
— Tám giờ nhé! Đến sớm càng hay.
— Khoan!
— Sao?
— Giới thiệu mình là thợ bê tông đúc sẵn.
— Không thi sĩ?
— Không.
— Vì sao?
— Nhỡ nó bắt mình ngâm thơ.
— Nó là ai?
— Là anh A, chị B nào đó... Hì... Có khi nó ghét thơ nhất, mà nó lại cứ gào ngâm.
— Sao cậu lại sợ ngâm?
— Sợ ngâm trong bàn tiệc nhồm nhoàm thôi.
— Yên trí. Mình bảo đảm.
— Thợ bê tông nhé. Nhớ chưa?
— Rõ!
Bãi Võ đỏ ối những binh khí, loảng xoảng dưới bầu trời mùa đông. Ghệt, ủng, áo dạ cứt ngựa. Ngầm ngập một bể lính. Đến đây người ta có thể ngửi thấy mùi vị của thắng lợi. Nhất định thắng lợi. Con gái làng Mận cũng đăng lính. Quân sự làm họ rắn ra, tuy vẫn mềm đẹp, còn họ thì lại làm cho quân sự mềm đẹp ra, tuy vẫn rắn. Ấy là thi sĩ Cồ Bồ Xồ hắn nói vậy, bên tai tôi. Rồi chúng tôi tản ra. Mỗi thằng về vị trí của mình.
— Trông mày ngái ngủ thế kia, Bướng?
Tôi ôm lấy nó. Niềm vui trong tôi trào ra. Từ sớm, nó cứ trào ra, bất cứ ở phố nào, ở ngã tư nào. Bất cứ với ai.
— Bu Xinh của mày, chắc là thỏa lắm hử?
— Bu Sứa của mày sao? Đã no phình bụng chưa?
— Bố láo! Tối nay chúng tao tuyên bố. Mày kéo cả Xinh đến nữa nhé! Tám giờ! Nhưng càng sớm càng tốt.
— Cố nhiên chúng mày thích sớm.
— Tùng Xòe đâu?
— Há! Lạ lắm! Lạ lắm! Bướng nó kéo tôi đi về phía góc Bắc Bãi Võ. Vừa đi nó vừa kêu lạ lắm! Lạ lắm!
Mé Bắc Bãi Võ có một quãng đường xây ngóc ngách, nhiều vòng cuốn, nhiều cột, nhiều vòm. Người ta sẽ tập chiến đấu từng căn nhà, từng buồng ở đó. Lúc này, nó vắng lặng. Sương mùa đông đã tan, đó đây còn vương lại một chút hơi ở những ngách kín. Đó! Lạ chưa? Lạ chưa? Bướng chỉ về một con đường hút đi giữa một vòm thành. Lùng Tùng Xòe đứng bồng ngồng dưới vòm thành với một cô-gái nâu-võ-phục.
— Ơ! Tôi thốt khẽ... Cô hoa khôi xứ Lồ Ngồ?
— Chứ còn ai? Nên rồi đấy. Thèn thẹn thế kia là nên rồi đấy! Mẹ cái thằng... Ăn vụng! Ra đi. Tao với mày ra đi.
— Thôi! Để kệ nó.
— Ra hơn chứ? Bó chúng nó lại với nhau.
— Ừ phải!
Hai chúng tôi tiến từ nách tường ra.
— Chào anh chị.
Họ thẹn nâu sẫm cả lại.
— Chúng tôi có phá đám anh chị không? Bướng cứ nhấn vào cái chữ anh-chị. Thì để chúng tôi đi vậy?
— Không! Không! Cô hoa khôi Lồ Ngồ đáp. Cô ta đẹp. Thon, lẳn, mẩy. Bộ võ phục nhấn mạnh rằng: Cô ta thon, lẳn, mẩy! Cảm giác nhếch nhác hồi gặp cô lần trước vụt đến trong ký ức tôi. Vẫn là cô ấy, nhưng với vẻ đẹp khác. Sự kỳ diệu của cuộc sống tự do. Nó đã trả lại cái đẹp cho cô.
— Thôi! Để chúng tôi đi vậy! Anh chị mất tự nhiên...
Bướng kéo tôi. Tôi chưa chịu đi.
— Nhân tiện đây! Tôi tìm mãi... Chả là tối nay, chúng tôi tuyên bố. Ở biệt thự Đá Đỏ ấy, Tùng Xòe ạ. Tôi mời anh chị.
— Đi nhé! Nũm Lả nhé! Tùng Xòe nói như đề nghị với cô hoa khôi Lồ Ngồ. Vậy thì, tên cô ta là Nũm Lả!
— Vâng! Nhưng...
— Cô mà nhưng, anh Gầy anh ấy giận chết. Bướng nói. Tôi cũng giận. Chứ lý gì mà không đến?
— Vâng, vâng... Em sẽ đến. Cô Nũm Lả đáp.
Tôi bèn hẹn giờ. Rồi chúng tôi chuồn. Một mặt trời ren rét leo qua hàng cây liễu đàng xa. Hai anh chị lững thững đi về phía ấy. Bướng bảo tôi: Tao vẫn lo cho nó! Không khéo lóng ngóng rồi chẳng ăn thua gì. Tôi nói: Vụng với khéo gì chuyện ấy? Bướng nói: Có khéo vẫn có hơn. Tôi nhún vai. Một cái nhún vai theo kiểu Cồ Bồ Xồ.
Loảng xoảng binh khí chạm trên Bãi Võ. Chỗ thì tập giữ phố. Chỗ tập giữ ụ. Bác Rỗ vừa xem xét cuộc diễn tập, vừa phân phối công tác cho từng trung đoàn, từng đại đội chính quy và tự vệ. Ủy ban quân sự ba mươi chín làng đã cử bác Rỗ làm thiếu tướng chỉ huy trưởng những lực lượng bảo vệ làng Mận. Trông cái vẻ bác Rỗ đi lại trên bãi Cổ Loa kia, ai bảo là tình hình đã rất khẩn cấp? Bác đi cao lớn, lẫm liệt, mà lạc quan.
— Anh Gầy và anh Cồ Bồ Xồ! Đài gọi đây. Các anh tới gặp thiếu tướng.
Tôi rẽ rừng binh khí tới chỉ huy sở. Đã thấy Cồ Bồ Xồ ở đó rồi.
— Vào đây! Các cậu! Thiếu tướng Rỗ niềm nở gọi chúng tôi... Vào đây!
Chúng tôi đứng trước bản đồ làng Mận. Thiếu tướng trao nhiệm vụ cho chúng tôi:
— Hai cậu có nhiệm vụ bảo vệ khu Đông. Thiếu tướng chỉ trên bản đồ. Đó! Hai mươi chín phố, với cái Cổng Đông. Lực lượng tự vệ thế nào, đồng chí Cồ Bồ Xồ đã rõ.
— Hôm qua, mới thêm một số nữa, Cồ Bồ Xồ đáp.
— Bao nhiêu?
— Tôi chưa nắm được.
— Thế thì đợi gì mà không nắm? Phải nắm và báo cáo từng giờ một!
— Rõ!
Thiếu tướng chỉ cho chúng tôi những quãng nào cần chú ý nhất. Quãng nào có thể bỏ, nếu bị bức bách quá. Quãng nào, nhất thiết không thể bỏ. Rồi quay sang Cồ Bồ Xồ, thiếu tướng hỏi:
— Bao nhiêu tự vệ cảm tử? Cho đến hôm qua?
— Mười lăm đại đội.
— Về lọc lấy mười đại đội cảm tử thôi.
— Rõ!
— Bao nhiêu chiến lũy?
— Nhiều...
— Về nắm ngay con số.
— Rõ!
— Các nhà đã đục thông nhau hết chưa?
— Còn một số.
— Bao nhiêu?
— Tôi chưa nắm rõ.
— Những phố nào chưa đục hết?
— Một số phố.
— Về nắm ngay, thật cụ thể. Bọn Đầu Beo đã đến sát ngõ, anh còn ở mãi cung trăng. Về ngay mà giữ lấy nhà!
— Rõ!
— Anh Gầy làm trưởng khu Đông. Anh Cồ Bồ Xồ: phó. Các anh phải báo cáo từng giờ. Tình hình đòi hỏi chúng ta phải tranh thủ từng tích tắc.
— Rõ! Tôi với Cồ Bồ Xồ đồng thanh đáp.
— Tôi xin một đài, tôi nói.
— Anh tới liên hệ với cậu Choắt. Tổng đài ngay bên cạnh đây.
— Rõ!
— Đến ba giờ đêm, các anh đã phải xong hết. Sẵn sàng tác chiến.
— Rõ!
— Các anh có xin gì nữa không?
— Tôi xin hai tiểu đội quân chính quy, tôi nói.
— Để làm gì?
— Để lắp vào một số phố, một số đơn vị nào xét cần.
— Chuẩn! Cho các anh hẳn một đại đội mạnh. Cần gì nữa không?
— Báo cáo hết!
— Các anh có thể đi.
— Rõ!
Tôi váng vất từ chỉ huy sở ra. Từ giờ đến ba giờ đêm? Mấy tiếng? Chương trình của tôi với Sứa? Bao nhiêu việc? Chương trình be bé của tôi ơi! Công tác mới nặng... Tôi chưa nắm được tình hình khu Đông. Tôi phải nắm. Chương trình be bé của tôi ơi! Phải kiểm tra tận mắt, từng phố. Những việc gì cần phải làm bây giờ? Việc gì trước?
— Cồ Bồ Xô, ý kiến cậu thế nào? Tôi hỏi.
Anh chàng nhún vai.
— Không kịp!
— Không kịp vẫn cứ phải kịp!
— Làm thế nào? Cồ Bồ Xồ hỏi.
— Bây giờ cậu về triệu tập ngay các đội trưởng các phố. Trong khi khu trưởng đi họp, khu phó ở lại đốc thúc đục nhà và đắp lũy. Nhớ nhé! Mình đi việc đài với quân. Mình về ngay. Đồng ý không?
Tôi lao đi.
* * *
Đại đội mạnh sẽ đến công tác với tôi là do Thông chỉ huy. Lâu lắm tôi mới gặp người anh em ít nói, mặt trắng, tóc lao xao như rừng thông ấy.
— Cậu đã nhận được lệnh về khu Đông chưa? Tôi hỏi.
— Vừa nhận được.
— Nhanh nhỉ.
— Tôi sắp xuất phát.
— Trụ sở tạm thời ở nhà tôi ấy. Cậu liên lạc với thi sĩ Cồ Bồ Xồ.
— Tôi đi ngay.
— Xong cậu chia làm ba trung đội. Trao nhiệm vụ cho họ đi kiểm tra và sửa chữa các chiến lũy. Bản thân cậu dẫn một trung đội, củng cố Cổng Đông.
— Rõ!
Tôi lao đi. Tôi vào Tổng đài.
— A! Gầy! Chỉ huy trưởng khu Đông! Há! Há! Mới về tối qua hử?
— Chiều qua. Tao bận lắm. Tao đến lĩnh đài.
— Có ngay! Cụ thể, mày xin ai?
— Thằng Hỏa.
— Chuẩn ngay. Mười phút nữa sẽ có mặt thằng Hỏa tại khu Đông. Thế là xong một mục. Còn mục gì nữa không? Hết hả? Vậy thì sang mục của mày. Tao đã báo tin Sứa chết lầm cho mày. Xin lỗi! Xin lỗi ng-ay!
— Cái kiểu xin lỗi của mày! Có thế thôi được? Cụ thể tối nay, chúng tao tuyên bố! Mày đến dự tiệc nhé! Thì tao sẽ tha...
— Xin kiếu! Xin kiểu ng-ay! Cái gì nó cũng đèo thêm chữ “ngay” vào, nó mới chịu. Sáng kiến mới của nó!
— Sao lại kiếu?
— Bận. Con mọn thế này này. Nó chỉ vào đống điện đài. Nói khí vô phép, đi ỉa cũng không đi được.
— Tranh thủ đến với tao một tị.
— Nếu được, thì đã được ngay! Thôi! Dịp khác. Mày xem? Tình hình bó buộc tao: suốt ngày đêm ở đây! Đó... A lô! A lô! Nhận đây. Nhận ngay. Mặt nó nghiêm lại. Nó ghi mật điện. Tôi ngồi im.
Rồi tôi rút lui lặng lẽ. Tôi không có nhiệm vụ đối với cả các thứ trò gì có họ hàng với chữ: mật! Tôi cũng không thích! Tôi lao đi. Chương trình be bé của tôi ơi! Tôi lao đi trên những ki lô mét nhiệm vụ.
* * *
— Mẹ ơi mẹ! Tôi chạy vào khu vườn trẻ. Tôi đi qua, thấy bóng to béo của bảo mẫu tôi, đang giặt tã ở bể nước.
— Ôi con! Con...
Mẹ buông thõng đôi tay to như bàn sản, đầy bọt. Tôi hôn trán mẹ. Vầng trán nhăn nheo, nhăn nheo. Mẹ đã già. Mới ba, bốn tháng, mẹ đã già sọm hẳn đi.
— Con!.. Con!.. Mắt mẹ rơm rớm... Con ăn gì chưa? Vào đây! Mẹ rửa tay... Vào đây, con...
-Con mới về, chưa kịp thăm mẹ. Tôi giữ bảo mẫu tôi ở bể nước. Bây giờ con phải đi ngay.
— Đi? Đôi mắt mẹ mờ đục hẳn lại.
— Không. Con công tác ngay ở làng. Nhưng con phải đi ngay. Tối nay, mẹ đến dự tiệc cưới của con nhé, mẹ nhé?
— Tối nay?
— Vâng. Con phải tranh thủ. Tôi hẹn mẹ địa điểm, với giờ. Tám giờ mẹ nhé?
— Không. Mẹ sẽ đến ngay từ chiều. Để mẹ đỡ các con một tay. Mẹ sẽ đến. Mẹ sẽ xin phép ngay từ bây giờ. Mẹ đến ngay bây giờ.
— Thế thì may quá. Tôi giới thiệu qua với mẹ về Sứa. Cái cô mẹ cứ bảo là sát tướng ấy. Không! Mẹ nói. Mẹ duy tâm... Phủi phui! Phủi phui! Mẹ sẽ đến ngay! Tôi nói: Con phải đi ngay! Mẹ nói: Ừ! Công tác thì con đi. Mẹ sẽ đến ngay.
Tôi lao đi... Chương trình be bé của tôi ơi! Mày ăn mất của tao mười phút... Mẹ tôi sẽ đến. Mẹ sửa soạn cho chúng tôi. Cửa ngõ chúng tôi không khóa. Mẹ cứ việc đến. Tủ cũng mở. Làng tôi không có kẻ cắp. Tôi lao đi. Liệu tôi có hoàn thành nhiệm vụ đúng kỳ hạn không? Tôi nhảy qua một cái hào. Mẹ tôi chắc là xin được phép. Tôi lao đi. Trưa nay không biết có ra được thị sảnh hay không đây? Tôi chạm phải một chị tự vệ. Xin lỗi! Phải làm những việc gì? Việc gì? Phố xá rầm rập tự vệ thành... Tôi lao đi. Cuộc họp đã họp chưa? Tôi nhảy vào nhà tôi.
Kịp! Kịp! Các đội trưởng tự vệ lục tục đến. Tôi làm quen với họ. Có cả nữ đội trưởng. Cuộc họp bắt đầu họp ở sảnh đường, nơi xưa kia là vườn trẻ. Ai đến sau sẽ phổ biến sau vậy. Cồ Bồ Xồ đã hoạt bát hẳn lên. Bây giờ thì ta bàn, mục này... mục này... ý kiến rôm rả. Con số! Cồ Bồ Xồ nhấn mạnh, thế nào? Đồng chí không nắm được à? Tác phong đại khái thế? Phải nắm tình hình từng giờ một! Cồ Bồ Xồ nói, cứ như thiếu tướng lúc nãy. Làm sao? Phố bác chưa đục xong à? Chờ gì? Chúng ta phải tranh thủ từng tích tắc một! Cồ Bồ Xồ điều khiển hội nghị rất nhanh. Tôi đâm thú hắn thêm. Đấy! Đấy! Hoan hô chị! Chị cụ thể, tỉ mỉ. Chúng ta hoan hô nữ đội trưởng Thun nào! Hội nghị hò hét, líp là các kiểu hoan hô phụ nữ! Nữ đội trưởng thẹn. Cồ Bồ Xồ sang mục. Mục nào cũng có một số ý kiến thế này, một số thế khác, làm tôi hiểu được tình hình. Tôi lạc quan. Từ giờ đến ba giờ sáng, chúng tôi có hàng ki lô mét công việc. Nhưng tôi lạc quan. Cồ Bồ Xồ phân công khá khoa học. Thế mà, lúc nãy, tôi đã hơi nghi cái khả năng tổ chức của anh ta! Tôi viết cho Cồ Bồ Xồ một mẩu giấy. Bây giờ sang mục linh tinh.
— Linh tinh mà quan trọng đấy nhé! Cồ Bồ Xồ cầm cái mẩu giấy của tôi mà đọc. Đặt hệ thống thông tin! Đây có anh Hỏa. Anh ý kiến đi.
— Tôi cần biết khả năng của từng đội về điện đài. Kiến Hỏa nói.
Hội nghị từng nhóm bàn mảnh.
— Các đội không nắm được phỏng? Cồ Bồ Xồ nói. Bọn Đầu Beo đã tới ngõ, mà về một số điểm chúng ta còn như ở cung trăng. (Lại lời thiếu tướng, tôi nghĩ). Về mà giữ nhà đi! Lát nữa quay về, các đội sẽ cử ngay lên đây, mỗi đội ba người có khả năng phát điện. Họ sẽ làm việc với anh Hỏa.
— Tán thành! Đa số tán thành.
— Em có thể báo cáo ngay! Nữ đội trưởng Thun nói. Em nắm được.
— Thồ-ồi! Thồ-ồi! Hội nghị nhao lên.
— Cái gì em cũng nắm được cả. Há!
— Về nhà! “Em” với anh ấy ở nhà, chứ “em” gì với hội nghị?
— Thông qua! Cồ Bồ Xô cắt. Cu cậu nhìn vào tờ giấy tôi đưa. Sang mục. Chúng tôi có ý định bổ sung cho mỗi đội một lính chính quy. Có tính cách như cố vấn thôi. Khi cần chúng tôi sẽ rút về. Có phải không, chỉ huy trưởng Gầy?
Tôi nói:
— Phải! Hội nghị xét xem có cần thiết không?
— Em đồng ý ngay! Nữ đội trưởng Thun nói hồn nhiên.
— Hố! Hố! Hí!..
— Chị Thun đã đồng ý ngay rồi, tôi cũng đồng ý ngay với chị! Đội trưởng Phệ nói. Mặt anh ta tròn như cái đĩa, cù không-cười.
Hội nghị cười bầy hầy. Thì ra cái chữ “ng-ay” ấy không riêng gì của Choắt! Tôi đâm lạc hậu trước lối ăn nói của các ông tướng bà tướng làng tôi.
— Các anh chị có yêu cầu gì nữa không?
— Không! Không ng-ay!
— Thôi, bây giờ mời các anh chị giải tán ng-ay cho tôi nhờ!
Cồ Bồ Xồ dứt lời, hội nghị giải tán đánh sầm một cái. Và sảnh đường bỗng dưng trở nên vắng vẻ ng-ay!
* * *
Tôi đi dọc phố Cổng Đông. Tôi kiểm tra các chiến lũy. Tôi bắt đầu từ những phố chính. Phố Cổng Đông và Cổng Đông trước đã. Lũy số 1... Lũy số 2... Tốt! Lũy số 3... Tốt! Bầu trời vào đông không ngớt phun mây xám mờ. Mặt trời chiếu xuống cái lũy số 4 vài tia nắng nhợt... Tốt! Lũy số 5: tốt! Cứ tốt thế này mãi cho tôi nhờ. Lũy số 6 có một khuyết điểm khá to.
— Ai phụ trách lũy số 6? Tôi gọi.
— Có tôi!
Tất cả nam nữ tự vệ khu Đông đều đã biết tôi là chỉ huy trưởng của họ. Suốt mười lăm phút, đài anh Hỏa đã phát sóng đi, thông báo khắp nơi cái tin ấy.
— Giả thiết: bọn Đầu Beo tấn công bằng đường mái nhà. Ta đối phó thế nào?
— Lũy tôi có đường chặn ngang đó.
— Đồng ý chặn ngang. Còn gì nữa?
Lũy trưởng lúng túng. Đó là một thanh niên tầm thước, vai to, miệng rộng, nhưng con mắt nhiều tia bối rối.
— Thế nào? Tôi hỏi.
— Tôi không rõ.
— Vậy là phòng ngự đơn thuần rồi! Đây nhé! Lũy của đội anh thiếu con đường tấn công mạn sườn. Có thể lợi dụng cái ban công nhà màu ghi kia kìa, thông sang rìa sân thượng căn nhà vàng ấy. Anh thấy chưa?
— Rõ!
— Huy động tự vệ ngay! Đắp ngay con đường chọc sườn ấy! Đắp cho khéo, làm sao địch không trông rõ. Đây này! Chỉ cần đắp hai cái quãng ngắn chỗ này này. Đắp sát vào ngách này. Thấy chưa! Đó! Đó! Thế là nối liền được lũy với ban công, ban công với rìa sân thượng.
— Rõ!
— Bao giờ xong?
— Mười hai giờ đêm.
— Chậm quá! Tôi nói.
— Mười một giờ.
— Vẫn chậm.
— Mười giờ vậy.
— Có thể sớm hơn nữa không? Tôi hỏi.
— Thế thì chín giờ.
— Có thể cố gắng sớm hơn nữa không?
— Tám giờ là hết sức rồi.
— Anh có thể huy động tối đa được bao nhiêu tự vệ?
— Một trăm.
— Vậy mà tám giờ tối mới đắp xong hai quãng ngắn này cơ à? Vậy mà bảo là cố gắng à?
Tôi nói:
— Tạm thời chuẩn y năm giờ chiều! Tên cậu là gì?
— Rụt Rè!
— Cậu xem? Từ mười hai giờ đêm, cậu đã rút xuống đến mức: năm giờ chiều! Đó! Cậu tự rút lấy bài học.
— Rõ!
— Tiến hành ngay! Xong lúc nào, báo cáo ngay về trụ sở.
— Rõ! Anh chàng lao đi với một tiếng “Rõ!” cả quyết. Tôi tin anh ta có thể hoàn thành nhiệm vụ sớm hơn thời hạn.
Lúc ấy chín giờ sáng. Một buổi sáng lập đông với một mặt trời ren rét trắng nhòe. Các lũy khác đều tốt. Làm thế nào, trước hai giờ, tôi đã phải kiểm tra hết mười chín phố chính? Sáu giờ tối, sẽ bắt đầu cuộc tổng kiểm tra! Tôi tính... Một giờ đêm có thể xong! Về căn bản xong! Tôi lo lo, một lo lắng mơ hồ. Cái nghề chiến tranh, chuẩn bị chu đáo mấy vẫn không chu đáo! Thiếu cái này, hụt cái kia. Nhưng tôi sẽ cố gắng chu đáo nhất! Lũy số 15 tốt. Lũy 17: tuyệt! Tôi lo lo cái gì thế này? Lũy 19: các đồng chí sửa lại đi! Tấn công thì khá, nhưng phòng ngự yếu về phía trái. Tôi lao đi. À phải! Mày cứ mập mờ mãi, chương trình be bé của tôi ơi! Nó lo lo cho số phận của nó! Chà! Lũy 25 kia mới gọi là lũy chứ? Ngoại hạng. Tôi phấp phỏng: trưa nay! Tối nay! Tôi sắp tới Cổng Đông rồi. Cái gì như mít tinh thế kia? Tối nay... Tối nay mới đáng lo chứ! Tôi sẽ phải đích thân đi tổng kiểm tra, từ sáu giờ, ít nhất tới một giờ đêm. Tôi bước sải đến đám đông bát nháo cạnh cổng làng. Dù sao, ta vẫn cứ tiến hành. Tức là tiến hành cái bữa tiệc tối nay ấy! Họ đang thảo luận gì, ồn ã thế này?
— Chào khu trưởng! Khu trưởng tức là tôi. Cái lũy Cổng Đông chào đánh sầm một cái.
— Chào cả nhà!
— Chúng tôi đang bàn kế hoạch xê dịch lại chiến lũy... Anh lũy trưởng báo cáo. Đó là một thanh niên kiến đầu to. Cả người anh ta tóm tắt lại: toàn đầu! Nó to như một cái tủ đứng! To bằng ba đầu bác kiến Rỗ ấy! Mắt xếch, mồm rộng, nét mặt thẳng thắn.
— Tiếp tục đi! Tôi nói.
— Chúng tôi sắp xong... Chúng tôi định lên thỉnh thị Ban chỉ huy. May anh đến đây. Tôi là kiến Ngão. Rồi anh ta quay về số tự vệ ngồi đứng ngang ngổn vòng quanh đó: Chúng ta tiếp tục!
Tôi lia mắt vòng quanh... Những bộ mặt trẻ, mũ, áo dạ, ủng, tất cả tinh tươm, từng cái khuy một đều sạch bóng. Cái tuổi ăn diện của thanh niên chúng tôi ấy Tôi chợt thấy cậu Thông đứng trong đám, bộ điệu ngay ngắn, mặt trắng bệch.
— Trung đội của cậu đâu? Tôi gọi Thông tới gần.
— Tôi cho đi đẵn gỗ, về sửa cái lũy này.
Tôi vừa xem xét cái lũy. Vừa nghe cuộc họp. Vừa nghe cậu Thông báo cáo. Tôi xem cái lũy. Nó cao, to, có vòm cuốn, chắc chắn về mặt phòng ngự. Ý kiến cậu Thông đúng. Chính cậu ấy đề ra với lũy trưởng kiến Ngão: phải xê dịch lũy lùi vào trong, năm trăm mét. Đúng! Chứ thế này, nó chỉ có tác dụng: lấp cổng làng. Nó không cho địch vào. Hội nghị đã nghiêng hẳn về ý kiến của cậu Thông. Mặc dầu cái khó của việc xê dịch cả cái quả núi đồ sộ kia! Đó! Ta sẽ bê nó đến đầu phố Cổng Đông kia! Kiến Ngão nói. Đó! Chỗ đó! Đàng này cứ dỡ lũy, đàng kia cứ dựng. Thế là từ cổng làng cho tới chiến lũy, ta sẽ có cả một quảng trường rộng: đó là bãi chiến. Bãi chiến sẽ tổ chức thế này... thế này... Ta cho địch vào bãi chiến. Ta chịt lấy cổng. Ta thịt chúng ở đây... Thịt ng-ay! Có một tiếng nói bốc từ đám đông. Ừ! Kiến Ngão cười. Thịt ng-ay! Ta lại mở cổng: cho một toán địch nữa chui vào bãi chết. Hội nghị bất thường chúng tôi quyết nghị vậy. Đề nghị Ban chỉ huy cho ý kiến.
— Tán thành ng-ay! Tôi nói. Hội nghị cười, dễ tính. Cậu Thông! Cho tôi mượn đài của đội cậu! Mệnh lệnh của Ban chỉ huy khu Đông. Tôi đọc. Mỗi phố cử ngay một tiểu đội ra Cổng Đông, với đầy đủ xẻng cuốc. Để đắp lại lũy. Xong chưa? Tôi đọc tiếp. Các đội tự vệ sẽ chịu sự chỉ huy của lũy trưởng kiến Ngão! Hết! Tôi quay lại kiến Ngão. Mấy giờ cậu có thể xong?
— Với lực lượng ấy, tôi sẽ xong trước Ngọ.
— Chuẩn y trước Ngọ! Vừa làm, vừa cảnh giới! Rõ chứ?
— Rõ!
Tôi lao đi... Những ki lô mét phố, lũy, tự vệ, bầu trời màu chì, tự vệ, lũy, phố... Những ki lô mét tích tắc, rét lập đông, tự vệ, lũy, phố, bầu trời màu chì, tích tắc... Một chương trình nhòe nhòe, chương trình bé bé của tôi ơi! Nó nhòe nhòe như một giọt sương trên những ki lô mét nhiệm vụ.