Chương 4 Sẽ là một đêm dài

Mẹ và Kirsti đi chợ, chỉ có Annemarie và Ellen ở nhà, hai em nằm bò trên sàn phòng khách chơi búp bê giấy. Hai em đã cắt hình mấy con búp bê từ mấy cuốn họa báo cũ mà mẹ đã lưu cất trong nhiều năm. Các nàng tiểu thư bằng giấy có kiểu tóc và trang phục lỗi mốt và hai em đã đặt tên cho chúng theo những nhân vật trong cuốn sách yêu thích của mẹ. Mẹ đã kể cho Annemarie và Ellen toàn bộ truyện Cuốn theo chiếu gió, và hai em cho rằng truyện này hay hơn, lãng mạn hơn rất nhiều so với những câu chuyện cổ tích về vua-và-hoàng-hậu mà Kirsti mê mẩn.

“Đi nào, Melanie,” Annemarie vừa nói vừa cho búp bê của em đi bộ từ rìa bên này sang đến rìa bên kia tấm thảm. “Chúng ta hãy thay trang phục để tham dự vũ hội nào.”

“Được, Scarlett, tôi tới đây,” Ellen đáp bằng một chất giọng cầu kỳ. Ellen là một diễn viên tài năng; em thường đóng vai chính trong các vở kịch ở trường. Với Ellen, tưởng tượng trong khi diễn kịch lúc nào cũng là trò vui.

Cửa mở, Kirsti vào nhà, chân giậm đùng đùng, ánh mắt giận dỗi, trên gương mặt nó còn hoen nước mắt. Mẹ đi theo sau với vẻ tức bực. Mẹ đặt một gói đồ xuống mặt bàn.

“Con không đi!” Kirsti lắp bắp. “Con sẽ không khi nào, không đời nào đi chúng! Sẽ không đi cả khi mẹ xích con trong tù và lấy gậy đánh con!”

Annemarie cười khúc khích và nhìn mẹ với ý hỏi có chuyện gì. Mẹ thở dài. “Mẹ mua cho Kirsti đôi giày mới,” mẹ em giải thích. “Đôi cũ chật rồi.”

“Trời ơi, Kirsti ơi,” Ellen nói, “chị ước ao mẹ chị kiếm được cho chị đôi giày mới. Chị thích đồ mới lắm, mà thật là khó để tìm được chúng trong các cửa hàng.”

“Không khó nếu chị đến cửa hàng cá!” Kirsti rống lên. “Nhưng hầu hết các bà mẹ sẽ không bắt con gái mình đi mấy đôi giày cá xấu xí đâu.”

“Kirsti à,” giọng mẹ dỗ dành, “con biết đấy không phải là cửa hàng cá mà. Và mẹ con mình vô cùng may mắn khi tìm thấy giày.”

Kirsti khịt mũi. “Mẹ bày chúng ra đi,” con bé đòi. “Mẹ bày ra cho chị Annemarie và chị Ellen xem chúng xấu như thế nào đi.”

Mẹ mở gói đồ, lấy ra một đôi giày dành cho bé gái. Mẹ giơ cao đôi giày lên còn Kirsti ngoảnh đi với vẻ ghê tởm.

“Con biết là chẳng đâu còn da thuộc nữa mà,” mẹ giải thích. “Nhưng người ta đã tìm được cách làm giày từ da cá. Mẹ nghĩ đôi giày này không đến nỗi quá xấu.”

Annemarie và Ellen nhìn đôi giày da cá. Annemarie cầm một chiếc giày lên săm soi. Nom nó thật kỳ quặc, lớp vảy cá trông thấy rõ. Nhưng đó là một chiếc giày và em gái em cần giày.

“Không quá xấu đâu Kirsti,” em nói, có chút không thật lòng.

Ellen lật qua lật lại chiếc giày kia trong tay. “Kirsti này,” Ellen nói, “chỉ mỗi màu là xấu thôi.”

“Xanh lá cây!” Kirsti khóc gào lên, “Em sẽ không bao giờ, không khi nào đi giày màu xanh lá cây!”

“Dưới nhà chị,” Ellen nói với Kirsti, “bố chị có một lọ mực đen, đen cực. Em có thấy thích đôi giày này hơn nếu chúng có màu đen không?”

Kirsti chau mày. “Rất có thể,” cuối cùng nó trả lời.

“Được rồi, thế thì,” Ellen nói, “tối nay, nếu mẹ em bằng lòng, chị sẽ mang đôi giày này về nhà và nhờ bố chị dùng mực của bố làm cho chúng thành màu đen.”

Mẹ cười thành tiếng. “Cô nghĩ đó chắc chắn sẽ là một sáng kiến tuyệt vời đấy. Con nghĩ sao hả Kirsti?”

Kirsti ngẫm nghĩ. “Bố chị có thể làm cho chúng sáng bóng không?” Nó hỏi. “Em muốn chúng bóng loáng.”

Ellen gật đầu. “Chị đoán là bố chị có thể làm được. Chị nghĩ đôi giày sẽ vô cùng dễ thương, màu đen và sáng bóng.”

Kirsti gật gù. “Thế thì được,” nó nói. “Nhưng chị không được nói với bất cứ ai rằng chúng là cá đấy nhé. Em không muốn bất cứ ai biết điều này hết.” Con bé khinh khỉnh cầm đôi giày mới đặt lên trên mặt một chiếc ghế. Rồi nó thích thú ngắm nghía mấy con búp bê giấy.

“Em chơi cùng với, nhé?” Kirsti hỏi. “Cho em một con búp bê được không?” Nó ngồi xổm cạnh Annemaire còn Ellen ngồi bệt trên sàn nhà.

Thỉnh thoảng, Annemarie thầm nghĩ, Kirsti là đứa phá quấy cực kỳ, luôn xía vào chuyện của người khác. Nhưng căn hộ quá nhỏ. Không có chỗ cho Kirsti chơi đùa. Với lại, nếu em và Ellen kêu Kirsti đi ra chỗ khác thể nào cũng bị mẹ mắng.

“Đây,” Ammemarie nói và đưa cho Kirsti một búp bê bé gái cắt ra từ họa báo. “Tụi chị đang diễn Cuốn theo chiều gió. Melanie và Scarlett chuẩn bị tới vũ hội. Em làm Bonnie nhé. Bonnie là con gái của Scarlett.”

Kirsti cho con búp bê của mình nhảy múa tới lui một cách hớn hở. “Con chuẩn bị tới vũ hội!” Nó giả giọng phấn khởi thông báo.

Ellen cười khúc khích. “Trẻ con không được đến vũ hội. Chúng ta hãy đưa chúng tới một nơi nào đó khác nhé. Cho chúng tới Tivoli đi!”

“Tivoli!” Annemarie phá ra cười khanh khách. “Nơi đó là ở Copenhagen! Cuốn theo chiều gió ở Mỹ mà!”

“Tivoli, Tivoli, Tivoli,” bé Kirsti xoay nhanh búp bê của mình theo một đường tròn.

“Chả sao cả, bởi dù sao đây cũng chỉ là trò chơi thôi mà,” Ellen giải thích. “Tivoli có thể ở đằng kia, cạnh cái ghế ấy. ‘Đi nào, Scarlett,’” em nói bằng giọng nhân vật của mình, “chúng ta sẽ tới Tivoli khiêu vũ và xem bắn pháo hoa và rất có thể ở đó sẽ có vài anh chàng đẹp trai! Hãy đưa cô con gái Bonnie khờ dại của chị theo, con bé có thể chơi đu quay.”

Annemarie cười toe toét và cho búp bê Scarlett của em đi bộ tới chỗ chiếc ghế mà Ellen đã chỉ định là Tivoli. Em rất thích Vườn Tivoli, nằm ở trung tâm Copenhagen; bố mẹ em thường đưa em tới đó hồi em còn nhỏ. Em nhớ tiếng nhạc cử và những bóng đèn đủ màu rực rỡ, đu quay, kem ăn và nhất là những màn pháo hoa lộng lẫy vào buổi tối: những chùm sáng vỡ tung và bắn ra thành những vệt màu đủ sắc trên bầu trời đêm.

“Tớ nhớ nhất là màn bắn pháo hoa,” em nói với Ellen.

“Em cũng thế,” Kirsti nói. “Em nhớ pháo hoa.”

“Bé ngốc,” Annemarie giễu em. “Em chưa từng bao giờ thấy pháo hoa.” Vườn Tivoli giờ đã đóng rồi. Quân Đức chiếm đóng đã đốt trụi một phần vườn, có lẽ là một cách trừng phạt người dân Đan Mạch biết hưởng thụ cuộc sống vì niềm vui vô tư của họ.

Kirsti đứng thẳng ngay, đôi vai nhỏ bé của nó căng cứng. “Em cũng có nhớ mà,” nó nói với giọng muốn gây sự. “Hôm ấy là sinh nhật em. Em tỉnh dậy giữa đêm và em nghe thấy tiếng bùm bùm. Và các chùm sáng xuất hiện trên bầu trời. Mẹ bảo đó là pháo hoa mừng sinh nhật em.”

Đến lúc ấy, Annemarie nhớ ra, sinh nhật Kirsti là vào cuối tháng Tám. Và vào đêm đó, chỉ mới tháng trước, em cũng đã tỉnh giấc và hoảng hốt bởi những tiếng nổ lớn. Kirsti nói đúng - bầu trời phía đông nam sáng rực và mẹ đã dỗ dành con bé bằng cách gọi đó là sự kiện mừng sinh nhật. “Hãy tượng tượng mà xem, màn bắn pháo hoa đó là dành cho một bé gái năm tuổi đấy!” Mẹ đã nói như thế trong lúc ngồi trên giường hai chị em, tay mẹ em vén tấm màn cửa sẫm màu sang bên để hai chị em nhìn ra ngoài cửa sổ lên bầu trời rực sáng.

Báo ra tối hôm sau đã đưa tin buồn. Người Đan Mạch đã phá hủy hạm đội hải quân của mình, cho nổ tung từng chiến hạm một khi quân Đức tiến tới chiếm tàu để sử dụng vào mục đích riêng của chúng.

“Đức Vua hẳn là buồn lắm,” Annemarie nghe thấy mẹ nói với bố như thế khi hai người họ đọc báo.

“Đáng tự hào biết bao,” bố đáp lại lời mẹ.

Sự kiện ấy đã khiến Annemarie cảm thấy buồn nhưng cũng tự hào khi tưởng tượng ra hình ảnh Đức Vua lớn tuổi, vóc người dong dỏng với đôi mắt xanh có lẽ đang nước mắt lưng tròng khi Ngài nhìn tàn tích toàn bộ các chiến hạm ít ỏi của vương quốc vỡ tan tành, nửa nổi nửa chìm ngoài cảng.

“Ellen à, tớ không muốn chơi nữa,” em đột nhiên nói rồi đặt con búp bê giấy của mình lên bàn.

“Đằng nào tớ cũng phải về rồi,” Ellen đáp. “Tớ phải về giúp mẹ lau chùi nhà cửa, thứ Năm này là Năm Mới của nhà tớ. Ấy có biết không?”

“Tại sao lại là của nhà chị?” Kirsti hỏi. “Không phải là Năm Mới của chúng ta sao?”

“Không. Đây là Năm Mới của người Do Thái. Chỉ dành cho người Do Thái tụi chị thôi. Nhưng nếu em muốn, Kirsti à, đêm đó em có thể xuống nhà chị và xem mẹ chị thắp nến.”

Annemarie và Kirsti vẫn thường được mời đến xem cô Rosen thắp nến trong ngày Sabbath vào tối thứ Sáu hằng tuần. Cô trùm đầu bằng một tấm vải và đọc bài kinh cầu đặc biệt bằng tiếng Do Thái như cô vẫn thường làm. Annemarie lúc nào cũng đứng yên lặng, thành kính quan sát; ngay cả Kirsti, thường xuyên liến thoắng, trong những lúc ấy cũng luôn lặng như tờ. Hai chị em không hiểu lời cầu nguyện cũng như ý nghĩa của nó, nhưng chúng có thể cảm nhận được đó là khoảng thời gian đặc biệt đến cỡ nào đối với gia đình cô Rosen.

“Vâng ạ,” Kirsti phấn khởi gật đầu. “Em sẽ đến xem mẹ chị thắp nến và em sẽ đi đôi giày mới màu đen của mình.”

Nhưng lần này thì khác. Sáng sớm thứ Năm, lúc cùng Kirsti rời nhà đi học, Annemarie trông thấy nhà cô chú Rosen, đang mặc trang phục đẹp nhất của họ, đi bộ đến giáo đường. Em vẫy tay chào Ellen, bạn em vui vẻ vẫy tay chào lại.

“Ellen thật may mắn,” Annemarie nói với Kirsti. “Hôm nay chị ấy không phải đi học.”

“Nhưng chắc chắn chị ấy phải ngồi hết sức, hết sức yên lặng, y như chúng ta khi đi lễ nhà thờ,” Kirsti nhận xét. “Thế thì chẳng vui tí nào.”

Chiều hôm ấy, cô Rosen gõ cửa nhà Annemarie nhưng không vào trong. Thay vào đó, cô nói chuyện với mẹ em rất lâu ngoài hành lang bằng một giọng nhanh và căng thẳng. Khi mẹ quay vào, gương mặt mẹ thể hiện nỗi lo lắng, nhưng giọng mẹ vui vẻ.

“Các con ơi,” mẹ em gọi, “chúng ta có một bất ngờ đáng yêu đây. Tối nay Ellen sẽ ngủ ở nhà mình và sẽ làm khách nhà mình trong vài ngày! Chả mấy khi chúng ta có khách.”

Kirsti vỗ tay khoái chí.

“Nhưng mẹ ơi,” Annemarie nói giọng lo sợ, “hôm nay là Năm Mới bên đạo của bạn ấy. Họ sẽ có buổi lễ mừng ở nhà! Ellen nói với con rằng mẹ bạn ấy đã tìm mua được một con gà và cô ấy sẽ làm món gà quay - món gà quay đầu tiên sau cả một năm hoặc lâu hơn thế!”

“Cô chú ấy đã thay đổi kế hoạch,” mẹ trả lời không cần suy nghĩ. “Cô chú Rosen được gọi đến thăm nhà bà con. Nên Ellen sẽ ở nhà chúng ta. Nào, nhấc tay nhấc chân lên con, trải ga mới cho giường mình đi con. Kirsti ơi, đêm nay con được ngủ với bố mẹ, chúng ta sẽ để cho hai chị cười rúc rích với nhau.”

Kirsti trề môi, và biểu hiện ấy rõ ràng là nó chuẩn bị phản đối. “Tối nay mẹ sẽ kể con nghe một câu chuyện đặc biệt,” mẹ em nói. “Chuyện chỉ dành riêng cho con thôi.”

“Về một ông vua ạ?” Kirsti hỏi giọng hoài nghi.

“Về một ông vua, nếu con muốn,” mẹ trả lời.

“Thế thì được. Nhưng cũng phải có một bà hoàng hậu nhé mẹ,” Kirsti nói thêm.

Mặc dầu cô Rosen đã gửi con gà mình mua được cho nhà Johansen, và mẹ đã làm một bữa tối thịnh soạn đủ cho mỗi người được tiếp món đến hai lần, nhưng đấy không phải là một buổi tối đầy ắp tiếng cười và giọng nói. Trong bữa tối, Ellen im lặng. Bạn ấy nom hoảng hốt. Mẹ và bố cố nói những điều vui vẻ, nhưng rõ ràng là hai người họ đang lo lắng, và điều ấy cũng làm cho Annemarie lo theo. Chỉ có mỗi Kirsti là không nhận thức được không khí căng thẳng ngấm ngầm trong phòng. Nhún nhảy trong đôi giày mới được nhuộm đen và bóng loáng, con bé líu lo, cười khúc kha khúc khích suốt bữa.

Sau khi dọn rửa bát đĩa xong xuôi, mẹ gọi Kirsti. “Tối nay lên giường sớm nhé cô gái bé bỏng. Chúng ta cần thêm thời gian cho một câu chuyện dài mà mẹ đã hứa kể con nghe, về một ông vua và một bà hoàng hậu.” Mẹ và Kirsti khuất dạng sau cánh cửa phòng ngủ.

“Chuyện gì đang xảy ra thế ạ?” Annemarie hỏi bố khi chỉ còn lại em và Ellen và bố trong phòng khách. “Có gì đó không ổn. Là chuyện gì thế ạ?”

Gương mặt bố phiền não. “Bố ước rằng bố có thể bảo vệ các con để các con không cần phải biết đến chuyện này,” bố khẽ nói. “Ellen này, cháu đã biết chuyện rồi. Giờ chúng ta phải nói cho Annemarie biết thôi.”

Bố xoay người về phía Annemarie và giơ tay dịu dàng vuốt tóc em. “Sáng nay, tại giáo đường, vị giáo trưởng Do Thái nói với các giáo dân rằng bọn Đức Quốc xã đã lấy đi danh sách tất cả những người theo đạo Do Thái. Tên tuổi, nơi ở. Dĩ nhiên là nhà cô chú Rosen cũng nằm trong danh sách ấy, cùng với nhiều gia đình khác.”

“Tại sao ạ? Tại sao chúng lại muốn những cái tên đó?”

“Bọn chúng dự định bắt hết tất cả người Đan Mạch gốc Do Thái. Bọn chúng có kế hoạch đưa họ đi. Và chúng ta đã được cho biết rằng rất có thể chuyện bắt bớ ấy sẽ diễn ra vào đêm nay.”

“Con không hiểu! Đưa họ đi đâu ạ?”

Bố em lắc đầu. “Chúng ta không biết họ bị đưa đi đâu, và chúng ta thực sự không biết lý do. Bọn chúng gọi đó là ‘tái bố trí.’ Chúng ta thậm chí còn không biết thế nghĩa là sao nữa. Chúng ta chỉ biết rằng đó là việc sai trái, nguy hiểm và chúng ta phải trợ giúp.”

Annemarie sững người. Em nhìn Ellen và thấy cô bạn thân của mình đang khóc không thành tiếng.

“Bố mẹ Ellen đang ở đâu ạ? Chúng ta cũng cần phải giúp cô chú ấy!”

“Chúng ta không thể lo cho cả ba người được. Nếu lính Đức tới khám nhà chúng ta sẽ thấy rõ ràng rằng cả nhà Rosen đang ở đây. Chúng ta chỉ có thể giấu được một người. Không giấu được ba người. Vì vậy, anh Peter đã giúp bố mẹ của Ellen đến lánh ở một nơi khác. Bố mẹ không biết là ở đâu. Ellen cũng không biết. Nhưng cô chú ấy an toàn.”

Ellen thút thít thành tiếng, úp mặt vào trong lòng hai bàn tay. Bố choàng tay ôm Ellen. “Bố mẹ con an toàn, Ellen à. Chú hứa với con điều ấy. Con sẽ gặp lại bố mẹ, rất nhanh thôi. Con có thể gắng tin lời hứa của chú được không?”

Ellen ngần ngừ, gật đầu và lấy tay quệt nước mắt.

“Nhưng bố ơi,” Annemarie vừa nói vừa nhìn quanh căn hộ bé nhỏ với vài món đồ đạc: bộ xô pha nhồi bông căng phồng, cái bàn và mấy cái ghế, cái tủ sách tựa vào tường. “Bố nói rằng chúng ta sẽ giấu bạn ấy. Sao chúng ta làm được ạ? Bạn ấy sẽ trốn ở đâu?”

Bố mỉm cười. “Chuyện ấy thì dễ. Sẽ như lời mẹ con nói: hai con sẽ cùng ngủ trong phòng của con, các con có thể rúc rích và nói cho nhau nghe những điều bí mật. Và nếu bất cứ ai tới...”

Ellen ngắt lời bố. “Có thể là ai tới ạ? Là bọn lính ạ? Giống mấy tên đứng ở góc phố ấy ạ?”

Annemarie nhớ đến bộ dạng hoảng hốt của Ellen hôm tên lính hạch sách hai em ở góc đường.

“Chú nghĩ sẽ chẳng có ai tới hết. Nhưng chuẩn bị trước chẳng tổn hại gì. Nếu có ai tới, kể cả là bọn lính, hai con sẽ là hai chị em. Hai con ở cùng nhau suốt, hai con giả vờ là chị em của nhau rất dễ dàng.”

Bố nhỏm dậy và đi về phía cửa sổ. Bố kéo dây cho rèm cửa chạy sang bên và nhìn xuống dưới đường. Bên ngoài trời bắt đầu đổ tối. Chẳng mấy chốc họ sẽ phải kéo tấm màn cửa màu đen lại, loại màn cửa mà tất cả người dân Đan Mạch lắp cho cửa sổ nhà mình; toàn thành phố phải hoàn toàn tối đen vào ban đêm. Có một chú chim đang hót trên cái cây gần đó; còn lại thì hoàn toàn yên tĩnh. Đó là đêm cuối cùng của tháng Chín.

“Đi nào, thay váy ngủ đi các con. Sẽ là một đêm dài đấy.”

Annemarie và Ellen đứng dậy. Bố đột ngột đi ngang phòng tới choàng tay ôm cả hai. Bố hôn lên đỉnh đầu hai em: Annemarie tóc vàng cao ngang vai bố mình và Ellen với mái tóc xoăn đen lúc nào cũng được thắt thành hai bím dày.

“Đừng sợ,” bố em dịu dàng nói. “Bố đã từng có ba cô con gái. Đêm nay, bố tự hào rằng một lần nữa mình lại có ba cô con gái.”