Đếm Sao

Dành tặng bạn Annelise Platt của tôi

Tusind tak[1]

* Lời giới thiệu

Thật khó mà tin được tôi viết Number the Stars - Đếm sao cách đây đã hơn hai mươi năm. Dường như buổi sáng tháng Giêng tuyết rơi trắng trời ấy mới xảy ra ngày hôm qua đây thôi, sáng đó tôi bắt điện thoại và nhận được tin Number the Stars đã được trao Huy chương Newbery năm 1990.

Hầu hết các cuốn sách được xuất bản nhiều năm trước đã bạc màu thời gian, yên vị trên những kệ sách trong thư viện bụi bặm, gần như không ai lấy xuống hay lật mở ra xem, hoặc thi thoảng trở thành một đề tài cho một bản tham luận có tính nghiên cứu. Nhưng dường như Number the Stars có được tuổi thọ dài và sức sống căng tràn của riêng mình; không ngày nào trôi qua mà tôi không nghe thấy có một bạn mê đọc sách nào đó nhắc tới nó - trong số ấy có vài người là những bậc cha mẹ được con cái mình nhắc nhớ lại và đang đọc cho chúng nghe.

Tôi đoán rằng các bạn đọc ở mọi lứa tuổi hay đặt mình vào vai các nhân vật chính trong những cuốn sách mình yêu thích. Mình làm giống như thế chứ? Họ tự hỏi trong lúc theo dõi nhân vật từ đầu đến cuối câu chuyện. Đâu sẽ là cách mình chọn?

Và mười tuổi - lứa tuổi của Annemarie trong Number the Stars, tầm tuổi của hầu hết độc giả của cuốn sách này - là độ tuổi các em bắt đầu phát triển khuynh hướng đạo đức cá nhân rất mạnh mẽ: muốn thành người chính trực, muốn làm việc tốt, việc thiện. Và các em bắt đầu nhận ra rằng thế giới mình đang sống là nơi mà việc tốt thường khó khăn, đôi khi nguy hiểm và thường xuyên không dễ thấy.

Do vậy, các em mới dõi theo câu chuyện về cô bé cùng độ tuổi, tình cờ rơi vào một tình huống khủng khiếp, buộc phải đưa ra quyết định của mình. Em có thể chọn cách dễ dàng là quay trở ra. Em có thể quay lưng lại với bạn của mình (khi các độc giả của Number the Stars trưởng thành hơn và đọc những tác phẩm văn học khác về nạn tàn sát người Do Thái thời Đức Quốc xã, họ sẽ phát hiện ra rằng có nhiều người ở những đất nước khác, không phải Đan Mạch, cũng hành động đúng như thế). Những bạn đọc trẻ tuổi thấy thích thú khi Annemarie hít một hơi thở sâu, bước chân vào trong rừng, đối mặt với nỗi hiểm nguy, chống lại kẻ thù và chiến thắng.

Khi cuốn sách mới được phát hành, nó tìm được cách của riêng mình đến được tay và đi vào trong-trái tim của các cô bé cậu bé chưa từng trải qua những ngày tháng chiến tranh nhưng đã dõi mắt đọc từ đầu đến cuối truyện. Giờ đây, thật đáng buồn, tôi được biết có nhiều bạn đọc trẻ tuổi đã bị mất đi cha hoặc anh ở Iraq hay ở Afghanistan. Tất cả chúng ta đều biết chỉ trích lên án và căm ghét dễ dàng và vô ích như thế nào.

Tôi cho rằng những sự việc xảy ra ở Đan Mạch đã dạy cho tất cả chúng ta rất nhiều điều.

Hiện nay, cuốn sách đã được phát hành ở nhiều nước trên thế giới, được dịch sang rất nhiều ngôn ngữ khác nhau, từ tiếng Hungary cho tới tiếng Do Thái. Trẻ em ở khắp mọi nơi vẫn còn đọc về sự vẹn toàn đã được một cộng đồng dân cư nhỏ bé người Scandinavia thể hiện cách đây gần bảy mươi năm. Sách làm thay đổi cuộc đời, tôi biết; và nhiều bạn đọc đã nói với tôi rằng Number the Stars đã thay đổi cuộc đời họ khi họ còn trẻ tuổi, nó khiến họ suy ngẫm cả về tính hung tàn lẫn lòng dũng cảm. “Cuốn sách đã định hình suy nghĩ của tôi về con người nên được đối xử như thế nào,” là lời thư gửi cho tôi từ một bạn đọc giờ đã là một thiếu phụ hồi tưởng lại những suy nghĩ và cảm xúc của chính mình khi đọc truyện hồi cô học lớp bốn.

Người bạn Đan Mạch đã kể cho tôi nghe câu chuyện thời thơ ấu của chính mình ở Copenhagen năm 1943, người đã trở thành nguyên mẫu cho nhân vật Annemarie hư cấu trong Number the Stars, hiện đã là một bà lão. Tôi cũng thế. Cả hai chúng tôi đều thích nghĩ về những đứa trẻ giờ đây đang đọc truyện lần đầu tiên, và nhận thức được rằng có một thời, trong một quãng thời gian ngắn ngủi, ở một vùng đất nhỏ bé, có một nhóm người đã công khai thể hiện nhân tính với những người khác mà không hề có chút thành kiến nào.

LOIS LOWRY

Chú thích:

[1] Tiếng Đan Mạch trong nguyên tác, có nghĩa: Cảm ơn bạn. (Tất cả các chú thích đều là của ND.)