Chương 21

Sảnh ái hữu của nhà thờ Springdale được lau chùi sạch sẽ và sáng loáng. Các bàn xếp và ghế xếp được phủi bụi và xếp ngay ngắn những dãy bao quanh sảnh. Đó là ngôi nhà thờ da đen lớn nhất hạt và nó nằm ở Clanton nên giám mục Agee cho rằng cần phải họp ở đây. Mục đích của cuộc họp báo là để lên tiếng, thể hiện sự hậu thuẫn đối với những người địa phương làm điều tốt, và tuyên bố thành lập quỹ biện hộ pháp lý cho Carl Lee Hailey. Giám đốc quốc gia của NAACP đã hiện diện với tấm séc năm ngàn đô la và lời hứa nhiều tiền hơn nữa sau này. Giám đốc điều hành chi nhánh Memphis mang đến năm ngàn đô la, trịnh trọng đặt lên bàn. Họ ngồi cùng Agee sau hai chiếc bàn xếp ở mặt tiền của sảnh. Toàn bộ các thành viên hội đồng ngồi phía sau họ. Hai trăm giáo dân của nhà thờ da đen là những cử tọa chen chúc. Gwen ngồi cạnh Agee. Vài phóng viên và vài camera—ít hơn hẳn so với kỳ vọng—tập hợp ở tâm sảnh và quay phim từ đó.

Được truyền cảm hứng bởi các camera, Agee là người phát biểu đầu tiên. Ông nói về gia đình Hailey, lòng tốt và sự trong sáng của họ. Ông nói về lễ rửa tội cho Tonya hồi bé mới lên tám. Ông nói về việc gia đình này bị hủy hoại như thế nào bởi chủ nghĩa phân biệt chủng tộc và lòng hận thù. Đã có những tiếng nấc trong cử tọa.

Rồi ông nổi giận. Ông lên án hệ thống pháp luật và việc nó muốn hành quyết một con người đoan chính không làm gì sai trái; một người mà nếu là da trắng thì đã không bị ra tòa; một người phải ra tòa chỉ vì màu da đen và đó là lý do vì sao việc truy tố và bức hại Carl Lee Hailey lại sai trái đến thế. Ông tìm lại nhịp độ của mình và đám đông hùa theo. Cuộc họp báo diễn ra sôi nổi trong tinh thần mộ đạo. Ông kết thúc sau bốn mươi lăm phút. Khó có ai tiếp nối được ông, nhưng vị giám đốc địa phương đã không ngần ngại. Ông tung ra bài lên án hùng hồn chủ nghĩa phân biệt chủng tộc kéo dài ba mươi phút. Ông chớp lấy thời cơ bắn ra những con số thống kê quốc gia về tội ác, về việc bắt bớ, truy tố, bỏ tù người dân rồi tổng kết lại bằng lời tuyên bố rằng hệ thống pháp luật hình sự do người da trắng kiểm soát đã bức hại người da đen một cách bất công. Rồi, trong cơn rộn ràng của lý trí, ông đưa ra các thống kê quốc gia về hạt Ford, và tuyên bố rằng hệ thống ở đây không phù hợp để giải quyết vụ Carl Lee Hailey.

Ánh đèn của các camera truyền hình tạo ra một vệt mồ hôi trên chân mày khiến cho ông nóng lên. Ông trở nên giận dữ còn hơn cả giám mục Agee. Ông động chân xuống bục, làm cho mớ micro bật lên và run rẩy. Ông hô hào người da đen ở hạt Ford và ở Mississippi nói chung phải đấu tranh đến cùng. Ông hứa hẹn sẽ có biểu tình và tuần hành. Phiên tòa sẽ là tiếng hô xung trận của người da đen và những người bị áp bức ở khắp mọi nơi.

Ông trả lời các câu hỏi. Cần phải quyên bao nhiêu tiền ư? Ít ra là năm mươi ngàn, họ hy vọng như vậy. Việc biện hộ cho Carl Lee Hailey sẽ tốn kém và năm mươi ngàn đô la có thể sẽ không đủ, nhưng dù tốn kém cách mấy họ cũng theo đến cùng. Nhưng thời gian đang cạn dần. Tiền sẽ đi về đâu ư? Sẽ chi cho những phí tổn pháp lý và kiện tụng. Sẽ cần đến cả một binh đoàn luật sư và bác sĩ. Các luật sư của NAACP có được dùng đến nó không ư? Dĩ nhiên. Bộ phận pháp lý của NAACP ở Washington đã bắt tay vào cuộc. Một đơn vị biện hộ sẽ kiểm soát mọi khía cạnh của phiên tòa. Carl Lee Hailey đã trở thành ưu tiên hàng đầu của họ và mọi nguồn lực có được sẽ được dùng vào việc biện hộ cho ông ta. Khi ông nói xong, giám mục Agee lên lại bục phát biểu rồi gật đầu với người chơi dương cầm ngồi trong góc. Nhạc nổi lên. Tất cả mọi người đứng dậy, tay trong tay, cùng hát vang theo giai điệu sôi nổi của bài “We Shall Overcome”.

Jake đọc được tin tức về quỹ biện hộ trên báo ngày thứ Ba. Anh đã nghe tin đồn về vụ quyên góp đặc biệt do hội đồng nhà thờ chủ trì, nhưng lại được cho biết tiền đó là để hậu thuẫn cho gia đình Hailey. Năm mươi ngàn cho chi phí pháp lý! Anh tức tối, nhưng quan tâm. Liệu anh sẽ bị sa thải một lần nữa? Giả sử Carl Lee từ chối thuê các luật sư của NAACP thì tiền sẽ đi về đâu? Phiên tòa còn cách đến năm tuần, dư giả thời gian cho một nhóm biện hộ tập thể đổ bộ xuống Clanton. Anh đã đọc về những người này: một nhóm sáu chuyên gia về giết người gia trọng tuần du ở phương nam để bảo vệ cho những người da đen bị cáo buộc các tội ác ghê tởm và nổi tiếng. Biệt danh của nhóm này là “đội tử thần.” Họ là những người rất sáng láng, rất tài năng, được học hành tử tế và tận tình với việc giải cứu những sát nhân người da đen khỏi nhiều phòng hơi ngại và ghế điện khắp phương nam. Họ chuyên xử lý những vụ sát nhân gia trọng và rất, rất giỏi trong công việc của họ. NAACP điều hành hoạt động can thiệp này của họ, gây quỹ, tổ chức những người da đen địa phương, và tạo tiếng tăm. Phân biệt chủng tộc là lá chủ bài bào chữa tốt nhất, và đôi khi là duy nhất, của họ. Và mặc dù họ thua nhiều thắng ít nhưng thành tích của họ không hề tệ. Toàn bộ các vụ họ can dự đều được xem là thua, toàn bộ. Mục đích của họ là biến bị cáo thành kẻ tử vì đạo trước khi phiên tòa diễn ra, với hy vọng sẽ treo được bồi thẩm đoàn. Nay họ đang kéo đến Clanton.

Một tuần trước đó, Buckley đã gửi những kiến nghị thích hợp để các luật sư của bên công tố xúc tiến khám bệnh cho Carl Lee. Jake đòi các bác sĩ phải được yêu cầu khám tại Clanton, tốt nhất là tại văn phòng của anh. Noose từ chối và ra lệnh cho cảnh sát trưởng di chuyển Carl Lee đến bệnh viện tâm thần của bang Mississippi đặt ở Whitfield. Jake yêu cầu anh được đi cùng thân chủ của mình và hiện diện trong các buổi khám. Một lần nữa, Noose từ chối.

Sáng sớm thứ Tư, Jake và Ozzie nhấp cà phê trong văn phòng cảnh sát trưởng, chờ Carl Lee tắm rửa và thay quần áo. Whitfield ở cách ba giờ đi đường, và ông ta phải đến bệnh viện vào lúc chín giờ. Jake đã có những căn dặn cuối cùng cho thân chủ của anh.

“Các ông sẽ ở đó bao lâu?” Jake hỏi Ozzie.

“Anh là luật sư mà. Việc đó thường diễn ra trong bao lâu?”

“Ba đến bốn ngày. Ông đã từng ở đó mà, đúng không?”

“Dĩ nhiên, chúng tôi đã từng di chuyển cả đống những gã điên. Nhưng chưa bao giờ như thế này. Họ giữ ông ta ở đâu nhỉ?”

“Họ có đủ kiểu phòng giam.”

Cảnh sát Hastings bình thản vào văn phòng, đôi mắt ngái ngủ, miệng nhai bánh rán nguội. “Ta lấy mấy xe đây?”

“Hai,” Ozzie đáp. “Tôi lái xe tôi, còn anh lái xe anh. Tôi sẽ chở Pirtle và Carl Lee, anh chở theo Riley và Nesbit”.

“Có mang súng theo không?”

“Ba khẩu mỗi xe. Nhiều đạn vào. Ai cũng phải mặc giáp, kể cả Carl Lee. Chuẩn bị xe đi. Tôi muốn khởi hành lúc năm giờ ba mươi.”

Hastings làu bàu gì đó rồi biến mất.

“Ông chờ đợi có rắc rối sao?” Jake hỏi.

“Chúng tôi đã nhận vài cú điện thoại. Có hai cú nhắc cụ thể đến chuyến đi Whitfield. Từ đây đến đó có nhiều cao tốc.”

“Ông định đi đường nào?”

“Đa số mọi người sẽ đi cao tốc 22 ra xa lộ liên bang, đúng không? Có lẽ sẽ an toàn hơn nếu ta lựa các cao tốc nhỏ hơn. Có lẽ chúng tôi sẽ đi cao tốc 14 xuống phía nam để ra cao tốc 89.”

“Bất ngờ đấy.”

“Tốt, tôi mừng là anh cũng tán thành.”

“Ông ta là thân chủ của tôi mà, ông biết đấy.”

“Dù sao cũng tạm thời đến lúc này.”

Carl Lee ngốn ngấu trứng và bánh quy trong khi Jake trao đổi nhanh với ông những gì phải chờ đợi trong chuyến ngụ cư ở Whitfield. “Tôi biết rồi, Jake. Anh muốn tôi hành động như người điên chứ gì?”

Carl Lee bật cười. Cả Ozzie cũng thấy buồn cười.

“Chuyện này nghiêm túc đó, Carl Lee. Nghe tôi nói nè.”

“Gì nữa đây? Chính anh bảo tôi dẫu có nói gì hay làm gì dưới đó cũng không sao kia mà. Họ sẽ nói tôi không điên lúc tôi bắn chúng. Mấy gã bác sĩ đó làm việc cho bên công tố, đúng không? Công tố đang truy tố tôi mà, đúng không? Tôi làm gì hay nói gì thì có khác gì đâu cơ chứ? Họ đã quyết định trước rồi còn gì. Phải không, Ozzie?”

“Tôi không dính vào đâu đấy. Tôi làm việc cho bên công tố mà.”

“Ông làm việc cho hạt,” Jake nói.

“Tên tuổi, địa vị, số tù. Họ sẽ chỉ moi được tôi chừng ấy mà thôi.” Carl Lee nói trong lúc xực nốt chỗ thức ăn trong chiếc bao giấy nhỏ."

“Vui thật nhỉ,” Jake nói.

“Ông ta đang lên cơn đấy, Jake,” Ozzie nói.

Carl Lee nhét hai chiếc ống hút vào lỗ mũi rồi bắt đầu kiễng chân đi vòng quanh văn phòng, mắt dán vào trần nhà. Ông tóm thứ gì đó trên đầu, bỏ nó vào trong bao, rồi chộp tiếp một thứ khác, cũng bỏ vào trong bao. Hastings quay về, đứng khựng lại trước cửa. Carl Lee nhoẻn cười với ông với đôi mắt ngây dại, rồi lại chộp món thứ ba đâu đó ở trên trần.

“Anh ta làm cái quái gì vậy?” Hastings hỏi.

“Đang bắt bướm đấy,” Carl Lee nói.

Jake vớ lấy chiếc cặp của anh rồi đi thẳng ra cửa. “Tôi nghĩ các ông phải để ông ta lại Whitfield,” anh đóng sập cửa rồi rời khỏi nhà giam.

Noose đã lên kế hoạch nghe điều trần về việc đổi địa điểm vào ngày thứ Hai, 24 tháng Sáu tại Clanton. Cuộc điều trần dự kiến sẽ kéo dài và được theo dõi sát sao. Jake đã yêu cầu thay đổi địa điểm xét xử, và anh đang mang trọng trách phải chứng minh Carl Lee không thể có một phiên xử công bằng ở hạt Ford. Anh cần nhân chứng, những người có uy tín trong cộng đồng sẵn sàng tuyên thệ rằng một phiên xử công bằng là không thể có. Atcavage nói anh ta có thể làm điều đó như một ân huệ dành cho anh, nhưng ngân hàng có thể sẽ không muốn anh ta dây vào. Harry Rex đã háo hức tình nguyện. Giám mục Agee nói ông sẽ rất mừng nếu được làm chứng, nhưng đó phải là trước khi NAACP công bố các luật sư mới sẽ nắm vụ này. Lucien thì chẳng có uy tín gì cả và Jake không hề có ý định nhờ vả ông một cách nghiêm túc.

Trong khi đó, Buckley sẽ dàn ra cả một tá nhân chứng có uy tín—những viên chức được bầu lên, những luật sư, nhà kinh doanh và có thể là vài ông cảnh sát trưởng khác—tất cả sẽ tuyên thệ rằng họ có nghe lơ mơ về Carl Lee Hailey và ông ta chắc chắn sẽ nhận được một phiên xử công bằng tại Clanton.

Cá nhân Jake cũng muốn phiên tòa diễn ra ở Clanton, ngay tại ngôi nhà tòa án nằm ở chếch văn phòng của anh, cách một con đường, ngay trước các bạn bè của anh. Các phiên xử sẽ đầy áp lực, căng thẳng, đầy những thử thách gây mất ngủ. Sẽ rất hay nếu nó diễn ra trên một võ đài thân thiện, cách lối xe chỗ anh có ba phút đi bộ. Khi tòa giải lao, anh có thể dành khoảng thời gian trống để nghiên cứu, chuẩn bị nhân chứng và nghỉ ngơi ngay trong văn phòng của anh. Anh có thể ăn ở quán Coffee Shop của Claude, hay thậm chí chạy về nhà dùng tạm bữa trưa nhanh. Thân chủ của anh sẽ được ở lại nhà giam hạt Ford, gần gia đình của ông ta. Và, dĩ nhiên, sự phơi lộ trước truyền thông của anh sẽ lớn hơn rất nhiều. Các phóng viên sẽ tề tựu trước văn phòng của anh mỗi sáng có xét xử. Họ sẽ đi theo anh mỗi khi anh chậm rãi tản bộ sang tòa án. Điều đó thật phấn khích.

Địa điểm xét xử Carl Lee Hailey có là điều quan trọng không? Lucien đã nói đúng: tiếng tăm đã vươn tới mọi ngôi nhà ở từng hạt của Mississippi. Vậy cớ sao phải thay đổi địa điểm? Sự có tội hay không có tội của ông ta đã nằm sẵn trong định kiến của mỗi bồi thẩm triển vọng trong bang.

Dĩ nhiên nó quan trọng. Một số bồi thẩm triển vọng là người da trắng và một số là người da đen. Xét về tỷ lệ phần trăm, ở hạt Ford có nhiều người da trắng hơn da đen so với các hạt lân cận. Jake thích các bồi thẩm da đen, đặc biệt là trong các vụ án hình sự, đặc biệt là khi tội phạm là người da đen. Họ không lo lắng việc truy tố. Họ có tinh thần cởi mở. Anh cũng thích họ cả trong những vụ việc dân sự. Họ cảm nhận được sự bất công trước các tập đoàn lớn hay công ty bảo hiểm, và họ phóng khoáng hơn với tiền bạc của người khác. Như một quy luật, anh chọn tất cả những bồi thẩm da đen có thể tìm thấy, nhưng ở hạt Ford thì những người như thế khá hiếm hoi.

Bắt buộc vụ này phải xử ở hạt khác, một hạt đen hơn. Một người da đen có thể treo vụ án. Một đa số da đen thậm chí có thể cưỡng thúc việc tha bổng. Hai tuần ở khách sạn và ở một tòa án xa lạ hẳn sẽ không mấy hấp dẫn, nhưng sự thiếu tiện nghi nho nhỏ sẽ được bù đắp rộng rãi bằng việc có những khuôn mặt da đen ở trong khoang bồi thẩm.

Vấn đề đổi địa điểm đã được Lucien nghiên cứu kỹ. Như được dặn, Jake đến ngay tức thì, mặc dù là miễn cưỡng, vào lúc tám giờ sáng. Sallie phục vụ bữa điểm tâm ở hàng hiên. Jake uống cà phê và nước cam, còn Lucien thì uống bourbon và nước lọc. Trong ba giờ, họ bàn bạc mọi khía cạnh của việc đổi địa điểm xét xử. Lucien có bản sao tất cả các vụ việc ở Tòa Thượng Thẩm trong tám mươi năm qua, và ông giảng giải cho anh cứ như một giáo sư. Cậu học trò chỉ ghi chép. Cũng có đôi ba lần tranh luận đấy, nhưng chủ yếu vẫn là lắng nghe.

Whitfield cách Jackson vài dặm, nằm trong khu vực nông thôn của hạt Rankin. Hai bảo vệ đã chờ sẵn ở cổng trước và đang cãi nhau với các phóng viên. Carl Lee được dự kiến sẽ đến vào lúc chín giờ, các bảo vệ chỉ biết có vậy. Vào lúc tám giờ ba mươi, hai xe tuần tra mang huy hiệu hạt Ford dừng lại trước cổng. Các phóng viên và người quay phim ù chạy đến người lái chiếc xe đi đầu. Cửa sổ nơi Ozzie ngồi hạ xuống.

“Carl Lee Hailey ở đâu?” một phóng viên hét lên như hoảng loạn. “Ông ta trong xe kia,” Ozzie uể oải nói rồi nháy mắt với Carl Lee ở băng sau.

“Ông ta ở trong chiếc thứ hai!” ai đó la lên, và họ lại ù chạy về phía chiếc xe của Hastings.

“Carl Lee ở đâu?” họ hỏi.

“Ngồi ở băng ghế trước,” Pirle trỏ vào Hastings, người lái xe. “Ông ta đây.”

“Ông có phải là Carl Lee Hailey không?” một phóng viên quát vào mặt Hastings.

“Phải.”

“Tại sao ông lại được lái xe?”

“Tại sao ông lại mặc đồng phục?”

“Họ để tôi làm cảnh sát,” Hastings nói với khuôn mặt thật thà. Cánh cổng mở ra và hai chiếc xe băng vào.

Carl Lee được áp tải vào tòa nhà chính. Cùng Ozzie và các cảnh sát, ông được đưa tiếp đến một tòa nhà khác, nơi ông được bố trí vào phòng giam của ông, mà ở đây người ta gọi là “buồng.” Cửa buồng được khóa lại sau khi ông vào. Ozzie và người của ông xin cáo lui rồi trở về Clanton.

Sau bữa trưa, một trợ lý mang theo tấm bìa kẹp hồ sơ và khoác áo blouse trắng bắt đầu đặt ra những câu hỏi. Bắt đầu từ năm sinh, anh ta hỏi Carl Lee về mọi sự kiện ý nghĩa trong đời ông. Các câu hỏi kết thúc vào lúc bốn giờ chiều. Hai bảo vệ còng tay Carl Lee lại, đưa ông bằng chiếc xe golf vào một tòa nhà gạch hiện đại, ở cách buồng của ông chừng 800 mét. Ông được đưa đến văn phòng của bác sĩ Wilbert Rodeheaver, trưởng khoa. Các bảo vệ đứng chờ ở hành lang, cạnh cửa.