Chương 5

NHƯNG dù vui về sự kiện các con đã tới mức trưởng thành, ông Giáo (chắc chắn cả bà Giáo nữa) vẫn không sao quên được canh cánh nỗi lòng: “Chẳng còn bao lâu nữa đâu đã đến ngày chúng nó đi!” Bao giờ nghĩ tới điều đó lập tức ông giáo lại thấy nhói buốt nơi bụng, ng- hẹn ngào nơi tim, và màu xám của sinh ly lại phủ xuống ủ ê cả cuộc đời dưới nhãn giới của ông. Đến hôm được Hoa Lịch cho hay chuyến đi sắp tới chúng nó sẽ mang theo cả thằng Thiện đi thì thực tình lúc đó ông Giáo tưởng như có thể quỵ xuống. Lần trước mới chỉ một Hoa đi mà tinh thần ông đã xuống thế, lần này lại thêm thằng Thiện nữa! Bây giờ ông tập trung kỷ niệm ôn lại bao nhiêu chuyện về Thiện, thằng con trai thứ tư, mười bảy tuổi, vừa học xong lớp 11.

Thiện quả thực là đứa con trai chịu thương chịu khó nhất trong bốn đứa con trai của ông. Hồi ông còn bị giam giữ ở trại cưỡng bách lao động trên thung lũng cao nguyên, Thiện nửa ngày đi học, nửa ngày tới một nhà in gần khu phố gấp giấy in để đóng thành sách, kiếm thêm mỗi ngày được từ một đồng đến một đồng rưỡi. Tuần đầu tiên Thiện lĩnh được mười đồng rưỡi đem về đưa mẹ nói là “con làm thêm để giúp mẹ.” Bà Giáo mếu máo trả lại tiền con: “Thôi con biết đưa cho mẹ thế là quý rồi, bây giờ bữa ăn chỉ rau, dưa, muối vừng, con giữ lấy tiền để tẩm bổ thêm.” Bà Giáo lại chỉ cho con cách tẩm bổ rẻ mà ngon: “Chẳng hạn buổi sáng con lấy mì sợi của nhà luộc đầy một bát rồi đầu hẻm mà mua một đồng nước lèo phở, thế là con có được một bát mì đầy ăn thoải mái.”

Thiện đã nghe lời mẹ, quả nhiên ít lâu sau Thiện cảm thấy bớt thèm ăn thèm uống, còn chút ít tiền dư Thiện bao ba anh lớn cà phê thuốc lá hay cho con em gái út tiền ăn đồ ngọt như chè chuối, chè bột khoai, chè bột báng… là những thứ nó rất thích. Một hôm có một ông cũng làm công cho nhà in tới hỏi Thiện:

- Nè, có phải cháu là con ông Giáo T.Q. không (người ta cười), con nhà văn phản động hả?

Ông lục hết các túi áo túi quần, gom được trên ba chục đồng trao cho Thiện:

- Cháu cầm lấy về đưa cho mẹ nhé.

Thiện lắc đầu quầy quậy không chịu nhận. Ông ta cố ấn vào tay Thiện:

- Cháu nói với mẹ là mẹ dùng số tiền nhỏ nhoi này mua thêm thức ăn cho các cháu hoặc mua thêm đồ thăm nuôi cho bố.

Nghe đến “thăm nuôi bố” Thiện mới chịu nhận tiền mang về đưa mẹ. Bà Giáo tới cám ơn, tiện thể xem bạn chồng mình là ai. Thì ra ông ta cũng chỉ là độc giả có lòng với “nhà văn phản động.” Ông ta nói với bà Giáo rất chân tình và rất cảm động: “Anh viết là viết cho chúng tôi, lên tiếng là lên tiếng cho chúng tôi. Giờ đây anh vào tù cũng là vào tù cho chúng tôi. Khốn nạn số tiền tôi gửi biếu chị như vậy có là bao. Nghe chị cám ơn mà tôi xấu hổ.” Bà Giáo chỉ còn biết cảm động và lại… cám ơn lần nữa. Bà nhớ tháng tháng vẫn nhận được giấy gọi tới nhà Bưu điện Chợ Lớn lĩnh đồ, hộp thuốc tây đem về bán đi đổi lấy gạo cùng những nhu yếu phẩm khác, chứng tỏ bằng hữu xa gần không hề quên vợ chồng bà. Niềm vui đó mới thật quý giá và giúp bà giữ vững được tinh thần qua bao són gió suốt ngót bốn năm trời ông Giáo bị giam giữ. Sau đó còn thêm hai lần người độc giả làm nhà in lục soát hết túi áo túi quần (lần nào chợt gặp Thiện và có ý định biếu tiền bà Giáo, ông ta cũng làm vậy), gom lại khoảng bốn, năm chục bạc đủ các thứ giấy kể cả giấy năm mươi xu và đưa cho Thiện nhờ Thiện chuyển về cho mẹ. Rồi Thiện thôi không tới gấp sách cho nhà in, chiều chiều Thiện vò xương xâm ngay lối xóm, số tiền kiếm được cũng khoảng từ một đồng đến một đồng rưỡi mà lại khỏi phải đi xa.

Thái độ Thiện học có vẻ như phất phơ, nhưng ông Giáo rất yên lòng là Thiện rất thông minh và tự hiểu ở tuổi đó phải học đã! Mấy thằng anh Thiện kể với ông Giáo rằng có những bài toán trên Thiện một lớp, Thiện đọc và tìm ra ngay đường lối phải làm để ra đáp số. Về nhạc cũng vậy, Thiện quan sát các anh chị chơi piano rồi học lấy, tiếng đàn thật bay bướm. Thiện ưa chơi nhạc mới và linh cảm ngay cách đệm thật hay, thật hợp, thật linh động cho từng bản nhạc. Kể cả những bản cổ điển nhỏ như Serenata của Toselli, Valse aux regrets của Brahms, Tristesse của Cho- pin Thiện cũng đệm theo phương thức hòa âm của mình, và ông Giáo lắng nghe rồi gật gù thấy rằng cũng không đến nỗi nào. Có lẽ bản nhạc cổ điển duy nhất Thiện tôn trọng hoàn toàn nguyên bản là bản Prelude số 1 của J.S. Back, sở dĩ vậy là vì muốn áp dụng nét nhạc đó là một phương thức đệm nhạc của mình.

Thiện mà đi thoát ra nước ngoài chắc chắn nó sẽ thành công trong việc học – ông giáo nghĩ vậy.

Tám đứa con mỗi đứa có cách biểu lộ lòng kính mến bố của mình riêng. Ông Giáo thường đọc lại vài đoạn thư của Thiện gửi tới hồi ông còn bị giam giữ ở trại lao động cưỡng bách…

... Trong những lá thư trước, bố có khuyên con nên chơi một loại nhạc khí nào đó để tạo những khu vườn thật nhiều bóng mát nhẹ nhàng,tinh khiết cho tâm hồn mình. Bố rất… rất cần biết rằng những tên con trai của bố không đứa nào dốt và ghét âm nhạc hết! Con mong bố đừng lo lắng gì về gia đình nhà ta, bốn tên con trai của bố bây giờ đã lớn. Bên cạnh sự trưởng thành đó còn những lời niệm Phật của bà và mẹ, nhũng lời khuyên thật bổ ích của các chị giúp chúng con hiểu được thật nhiều so với những ngày còn gần bố. À bố cần phải thật ấm bố nhé! Trời dạo này đã bắt đầu lạnh, bố mà để bị cảm lạnh sẽ cản trở không ít tính lạc quan của bố đây.

… Bố ơi, ba năm qua mau quá, phải không bố. Có biết bao thay đổi khiến nhiều lúc con phải bỡ ngỡ. Con vẫn nghe lời bố cố gắng vươn lên trong khó khăn. Học là nhiệm vụ chính của con và bố là một trong những động cơ mạnh nhất đã thúc đẩy con trong nhiệm vụ này. Là con của bố thì nhất định không thể học kém được. Ít ra mình phải được một phần trong biết bao cái đáng quý của bố chứ. Con vẫn nghĩ như vậy đấy bố ạ. Đàn là môn giải trí đồng thời cũng là người bạn quý của con. Khi đàn dương cầm con không nghĩ rằng sẽ thành tài mà chỉ để làm đẹp tâm hồn của mình, vì cái đẹp của âm nhạc có lẽ vô bờ bến.

Một lần chú mười bảy tuổi đó đã vượt ngót chín trăm cây số tới thung lũng cao nguyên thăm nuôi bố, khoảng bốn tháng trước ngày ông giáo được thả. Bức thư của Thiện viết cho bố sau khi đã về tới Sài Gòn có đoạn như sau:

… Sáng sớm ngày 9 – 9 con về tới Sài Gòn sau bao ngày nằm đường. Về tới nhà con la lớn: “Người về từ rừng núi Tây Nguyên!” Cả nhà đã ùn ùn từ trên gác kéo xuống; con mất cả nửa giờ để kể chuyện đi đường thăm bố cho cả nhà nghe. Cực khổ thật nhưng con đã có được niềm vui thật lớn lao: con được gặp bố! Hình ảnh bố tiếng nói của bố đến giờ vẫn in sâu trong tâm trí con. Bài nhạc hôm đó bố hát cho con nghe bây giờ con không nhớ, nhưng con vẫn còn gnhe được, thấy được bài học của bố cho con qua nó: Hãy giữ vững cho tâm hồn thanh thản trong sáng, cao đẹp trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Bố ơi con sẽ cố gắng… cố gắng nhiều nữa để được như bố.

Ông giáo nhớ lắm, ngày đó khi được gọi tên ra gặp người nhà thăm nuôi, thoạt thấy Thiện ông sững sở cả người, rồi cả ngày hôm ấy, cả mấy ngày hôm sau nữa thỉnh thoảng ông lại chợt thấy trào nước mắt. Thằng con trai mười bảy tuổi, mặt non choẹt, nụ cười còn ngờ nghệch chịu bao cực nhọc vượt ngót chín trăm cây số thăm nuôi bố.