Chương 3
Một giờ chiều thứ Hai, tôi chạm trán bệnh nhân mới nhất của mình, ngay lập tức tôi biết rằng Thượng sĩ D.D. Warren thuộc tuýp người hoài nghi bẩm sinh.
Điều đó không làm tôi ngạc nhiên. Làm việc trong ngành trị liệu kiểm soát nỗi đau đủ lâu nên tôi có kinh nghiệm trợ giúp rất nhiều người thuộc lực lượng phản ứng nhanh, ví như các sĩ quan cảnh sát, kỹ thuật viên y tế khẩn cấp và cảnh sát phòng cháy chữa cháy. Những người bị kéo vào các công việc đòi hỏi ở họ rất nhiều, cả thể chất cũng như tinh thần. Những người thích được bận rộn, thích đảm nhận vai trò ra quyết định, điều hành hoạt động và thích chỉ huy.
Nói cách khác, những kiểu người này không thích ngồi chơi xơi nước. Trong khi đó, một nhà trị liệu đang diện trên người bộ vest trị giá nghìn đô lại giải thích cách thực hiện bước đầu tiên trong kiểm soát đau đớn chính là liên kết với nó. Đặt cho nó một cái tên. Phát triển một mối quan hệ tiến triển tốt.
“Không đùa chứ?” Thanh tra D.D. Warren đang hỏi tôi thế. Cô ấy ngồi thẳng đơ người trên chiếc ghế gỗ đơn giản, đối diện chiếc sô pha trống không. Thậm chí chưa cần xem hồ sơ y tế, tôi cũng đoán được cổ và vai cô ấy đang cực kỳ đau đớn. Nó được thể hiện rõ rành rành trong thế ngồi cứng đơ, cách cô ấy xoay toàn bộ cơ thể lúc tiến vào phòng và cách cô ấy không thể quay đầu. Đó là chưa kể cánh tay trái luôn ép sát người, như thể vẫn tự phòng vệ tránh một đòn đánh sắp tới.
Tôi ngờ rằng nữ thanh tra tóc vàng này hiếm khi được mô tả như một phụ nữ dịu dàng. Nhưng giờ đây với đôi mắt có quầng đen, cái miệng mím chặt và đôi gò má xương xương u sầu, trông cô ấy có vẻ gì đó cay nghiệt, già hơn rất nhiều so với cái tuổi bốn mươi tư.
“Nền tảng thực hành của tôi là mô hình trị liệu Hệ thống Gia đình Nội Thể.” Tôi kiên nhẫn giải thích.
Cô ấy nhướng một bên mày, chẳng nói lời nào.
“Một trong những giả định cơ bản của mô hình trị liệu này, đó là tâm trí có thể được chia nhỏ thành một số nhân cách phụ riêng biệt. Đầu tiên và quan trọng nhất là Bản Thể, đóng vai trò lãnh đạo tất cả các nhân cách phụ khác. Khi Bản Thể của chị được phân biệt rõ ràng và có giá trị cao hơn các thành viên khác trong hệ thống, thì chị sẽ ở vị thế tốt nhất để thấu hiểu, xử lí và kiểm soát cơn đau của chị.”
“Tôi đã bị ngã cầu thang.” D.D. nói thẳng. “Nếu bản thể của tôi được cho là đóng vai trò chỉ huy, thì bây giờ đã hơi trễ rồi.”
“Để tôi hỏi chị câu khác: Chị có thấy đau không?”
“Ý cô là chẳng hạn như ngay bây giờ ấy à?”
“Đúng, ngay bây giờ.”
“À có. Bác sĩ nói các dây chằng đã giật chòi hẳn một đoạn xương cánh tay trái của tôi. Đau lắm.”
“Theo thang điểm từ một đến mười, một là mức độ khó chịu nhẹ, mười là mức độ đau đớn tồi tệ nhất có thể hình dung được...”
Nữ thanh tra bĩu môi đáp: “Sáu.”
“Vậy là trên trung bình một chút.”
“Đúng. Tôi muốn thêm vài khả năng nữa. Tối nay là thời điểm tôi phải đi tắm, nên mức độ đau sẽ là bảy. Tiếp theo là cố gắng ngủ, mức độ đau là tám, vì dường như tôi không thể ngăn mình nằm nghiêng sang bên trái. Thế nên dĩ nhiên, nỗi khổ khi phải xuống khỏi giường sáng hôm sau dễ dàng tăng mức độ đau lên chín.”
“Theo chị, mức độ mười sẽ là gì?”
“Tôi chưa biết.” Cô ấy đáp gọn lỏn. “Tôi vẫn còn mới mẻ với trò thương binh này, nhưng tôi có thể đoán được đấy chính là lý do sản sinh ra các nhà vật lý trị liệu để phát hiện ra câu trả lời.”
Tôi mỉm cười. “Nhiều bệnh nhân của tôi sẽ đồng ý với chị đấy.”
“Tôi biết về thang điểm.” D.D. đáp. “Russ Ilg, người tra tấn riêng của tôi đã hướng dẫn tôi trải qua giai đoạn đó. Đừng nghĩ đến đau đớn như điểm duy nhất, mà là cả một chuỗi trọn vẹn. Bạn đang ở đâu trong cả cái chuỗi đó ngay bây giờ, trong chiều nay, suốt cả ngày và trong cả tuần? Thế rồi thay vì chỉ cảm thấy đau, bạn có thể trải qua trọn vẹn một cầu vồng đau đớn tột cùng về thể chất. Hoặc thứ gì đó đại loại thế.”
“Ông ấy có bảo chị đánh giá mức độ khó chịu của chị khi làm việc cùng chị không?”
“Có. Ông ấy nâng cánh tay trái của tôi lên. Tôi kêu thét lên. Ông ấy bảo tôi hít thở bằng miệng. Tôi càng la hét dữ hơn. Ông ấy hỏi đã đau đến mức tám chưa. Tôi bảo chưa, ông ấy liền nâng cánh tay trái lên thêm hai phân nữa.” D.D. lúc này không còn nhìn tôi nữa. Cô ấy nhìn qua bờ vai phải của tôi, tới một điểm trên tường, trong khi cẳng chân phải bắt đầu đưa lên hạ xuống liên tục.
Tôi đã xem qua bệnh án của cô ấy. Chứng gãy xương do giật mà cô ấy đang phải chịu đựng ở vai trái là chấn thương đặc biệt hiếm và đau đớn, đòi hỏi một phương pháp điều trị khắc nghiệt hơn nhiều, đó là vật lý trị liệu. Rất nhiều bài tập cực kỳ đau đớn được thiết kế giúp vai trái của cô ấy không bị liệt, đồng thời làm giảm thiểu mô sẹo trong quá trình hàn gắn.
Căn cứ theo các biểu đồ của nữ sĩ quan này, cô ấy làm việc với một nhà vật lý trị liệu hai lần một tuần. Nhiều khả năng mỗi phiên trị liệu đều kết thúc trong nước mắt.
Tôi phải tự hỏi, với một người phụ nữ đã quá quen kiểm soát hoàn toàn cảm xúc khi làm việc như cô ấy, thì cảm xúc của cô ấy sẽ như thế nào.
“Vậy là chị có dành thời gian đánh giá cơn đau?” Tôi hỏi.
Cô ấy phác một cử chỉ, có thể là gật đầu cũng có thể không.
“Thường xuyên đến mức nào?” Tôi dồn ép.
“Thì cô biết đấy, khi Russ hỏi tôi.”
“Tức là trong phiên vật lý trị liệu?”
“Đúng.”
“Thế còn ở nhà thì sao? Như khi chị thức giấc giữa đêm và cảm thấy khó chịu. Thế lúc đó chị làm gì?”
Cô ấy không trả lời ngay.
Tôi còn nhiều thời gian, nên kiên nhẫn đợi.
“Tôi tự nhắc mình đi ngủ lại.” Cuối cùng cô ấy đáp.
“Có hiệu quả không?”
Lại là cử chỉ ấy, gật đầu mà như không gật.
“Chị có muốn tới đây không?” Tôi đột ngột hỏi.
Dường như cô ấy giật mình. “Ý cô là sao?”
“Hôm nay. Ngay bây giờ. Chị có muốn bước vào văn phòng của tôi, nói chuyện với tôi không?”
Nữ thanh tra không nhìn chằm chằm bức tường trong phòng nữa, thay vào đó, cô ấy nhìn thẳng vào mắt tôi. Ánh mắt muốn nổi loạn. Tôi không ngạc nhiên. Có người giấu kín nỗi đau của họ. Người khác lại thể hiện ra ngoài, xả cả một tràng. Không quá khó để nhận định D.D. Warren thuộc kiểu người nào.
“Không.” Cô ấy đáp thẳng thừng.
“Vậy tại sao chị lại đến đây?”
“Tôi muốn trở lại làm việc. Tôi thích công việc của mình.” Giọng cô ấy đã bớt thù địch hơn, mang tính đề phòng hơn.
“Chị là một thanh tra điều tra án mạng đúng không?”
“Đúng.”
“Và chị thích công việc của mình?”
“Tôi yêu công việc của tôi.”
“Tôi hiểu. Với chấn thương hiện giờ, chị không thể làm việc được, chắc khó khăn lắm.”
“Tôi đang nghỉ phép điều trị.” Nữ thanh tra vội giải thích. “Có thể nói ra: Cô bị thương nên nghỉ ở nhà. Khỏi rồi thì quay lại làm việc. Nhưng như bất kỳ cơ quan nào khác, sở cảnh sát hay thích biến nó trở nên phức tạp. Bởi vì vai tôi có thể đã khá hơn, nhưng còn đầu tôi thì sao? Tôi có còn là nữ thanh tra lạnh lùng, điềm tĩnh như trước kia không? Có thể tôi đã hồi phục được cơ thể nhanh nhẹn để đảm đương một tình huống khủng hoảng. Nhưng tôi có làm được không? Hay tôi sẽ lùi lại, căng thẳng với suy nghĩ rằng mạn sườn trái của tôi đang đau nhức nhối, vai tôi đang căng lên? Cơ quan không muốn cơ thể tôi quay lại làm việc nhưng để quên não ở nhà. Tôi hiểu quan điểm của họ, nhưng mà...”
“Chị đến đây để làm vui lòng các sếp.”
“Nói thế cũng được. Đích thân phó giám đốc phụ trách hình sự đã trao cho tôi danh thiếp của cô. Tôi nghe lời ông ấy.”
“Vậy kế hoạch của chị là gì?” Tôi hỏi, nhoài người về phía trước, giờ đây tôi thực sự thấy hứng thú. “Chị sẽ phải hợp tác với tôi nhiều hơn một buổi đấy. Chẳng ai tin chị nghiêm túc thực hiện trị liệu đau đớn chỉ với một lần gặp mặt đâu. Sáu có thể là cấp độ hơi cao. Tôi đảm bảo với chị chỉ đến ba buổi thôi. Chị sẽ gặp tôi ba lần; sau đó sẽ lên lịch tái hẹn.”
Lần đầu tiên, nữ thanh tra có vẻ cảm kích. “Tôi đang nghĩ số ba sẽ là số đẹp.”
“Đủ đẹp đấy. Chỉ có ba buổi thôi. Nhưng chị phải đến gặp tôi một cách nghiêm túc, đó là điều kiện của tôi. Chị không buộc phải tin vào mọi điều tôi nói. Nhưng chừng nào chúng ta có ba buổi làm việc với nhau, chị cũng phải lắng nghe cho kĩ. Và làm bài tập về nhà.”
“Bài tập về nhà ư?”
“Chính xác. Bài tập đầu tiên là gọi tên cơn đau của chị.”
“Cái gì?” Một lần nữa nữ thanh tra lại hoàn toàn chú ý vào tôi, nhiều khả năng cô ấy nghĩ tôi thật gàn dở.
“Đặt tên cho cơn đau của chị. Và lần tới chị thức giấc giữa đêm, thay vì tự nhắc mình phải đi ngủ lại, tôi muốn chị gọi thẳng cơn đau của chị bằng tên. Nói chuyện với nó. Rồi lắng nghe những gì nó đáng lẽ phải nói ra.”
“Ý cô là giống như “Cho tao mấy viên giảm đau Percocet” ấy hả?” D.D. lẩm bẩm.
Tôi mỉm cười. “Nhân tiện nói đến thuốc giảm đau, chị có đang uống loại nào không?”
“Không.”
“Tại sao không?”
Lại là cái gật đầu nửa chừng ấy, hoặc có thể chỉ là cái nhún vai nửa chừng. “Chỉ là nói không với thuốc thang, thuốc theo đơn, thuốc không theo đơn, vân vân. Có ranh giới mong manh dẫn đến ma túy và tôi không thích vượt qua nó.”
“Chị sợ phải dùng thuốc à?”
“Sao cơ?”
“Vài người như thế đấy. Họ sợ cái cách mà thuốc khiến họ cảm nhận được, họ sợ mình sẽ bị nghiện. Tôi không nói như thế là sai. Tôi chỉ hỏi vậy thôi.”
“Tôi không thích thuốc men. Đơn giản thế thôi. Chúng không dành cho tôi.”
“Chị tự xem mình cứng rắn hơn cả thuốc?”
“Cô đang áp đặt lên tôi.”
“Còn chị đang lảng tránh câu hỏi của tôi.”
“Có đúng là cô không thể cảm thấy đau không?”
Tôi mỉm cười, ngồi thẳng lại và liếc nhìn đồng hồ. “Hai mươi hai phút.” Tôi đáp.
Nữ thanh tra không ngốc. Cô ấy liếc nhìn đồng hồ treo tường bên cạnh bàn làm việc của tôi, rồi cau có.
“Chị là thanh tra.” Tôi nói tiếp. “Nên đương nhiên chị đã điều tra thông tin về tôi. Và từ báo Boston Herald, chưa kể nhiều ấn phẩm khoa học khác thấy tình trạng của tôi rất hấp dẫn, nên chị hẳn đã biết được ít nhiều. Vậy thì chỉ đơn giản là vấn đề chờ đợi cho đến khi chị cần lảng tránh, đánh lạc hướng. Lấy công bù thủ là chiêu thức tốt nhất đúng không?” Tôi vẫn giữ giọng đều đều. “Để cho chính xác thì, thưa Thanh tra, tôi không thể cảm thấy bất kỳ nỗi đau đớn thể chất nào. Có nghĩa là tôi chẳng có việc gì tốt hơn để làm ngoài việc tập trung vào cơn đau của chị. Và chị vẫn chưa trả lời câu hỏi của tôi. Chị có nghĩ bản thân mình cứng rắn không?”
“Có.” Cô ấy buột miệng.
“Đã cứng rắn thế, thì vai và lưng của chị lẽ ra không nên làm chị chậm lại thế này chứ?”
“Tôi không gội đầu được!”
Tôi chờ đợi.
“Tôi không bế con được. Con trai tôi ba tuổi. Còn tối qua, nó tới ôm hôn tôi nhưng tôi phải bước tránh ra vì tôi biết làm thế sẽ đau. Tôi không chịu được đau đớn.”
Tôi chờ đợi.
“Các bác sĩ đều nói rồi sẽ khá hơn. Phải làm thế này, phải làm thế kia, nhưng trong khi chờ đợi, tôi không ngủ được, không cử động được và thậm chí tôi không thể thoải mái lăn mình trên giường, vì tôi cực kỳ căm ghét cái giường của mình. Cứ lên hay xuống giường cũng đều quá đau đớn. Tôi già rồi, tôi bị chấn thương và cơ bản là đang thất nghiệp. Khốn kiếp!”
Rồi tới một tràng. “Mẹ kiếp, chết tiệt, chó chết, quỷ tha ma bắt. Khốn kiếp!”
“Melvin.” Tôi lên tiếng.
“Gì cơ?” D.D. ngước lên nhìn, đôi mắt ánh lên tia hoang dại. Một biểu hiện tôi đã thấy nhiều lần khi hành nghề, ánh mắt của con thú bị thương.
“Melvin.” Tôi bình tĩnh nhắc lại. “Tôi nghĩ chị nên đặt tên cho cơn đau của mình là Melvin. Mẹ kiếp, quỷ tha ma bắt Melvin. Và mỗi lần hắn làm phiền chị, hãy mắng chửi hắn. Nguyền rủa hắn. Tại sao không? Chị thực sự có thể cảm thấy khá hơn. Việc phát hiện ra rằng cứ để Bản Thể của mình xử lý Melvin sẽ khiến hắn nhỏ bé đi, còn Bản Thể của chị trở nên mạnh mẽ hơn. Chẳng phải đó là thứ chị thực sự bỏ lỡ sao? Cảm thấy mình mạnh mẽ ấy?”
“Melvin.” D.D. nói.
“Chỉ là gợi ý thôi. Rõ ràng chị muốn một cái tên thật kêu đối với mình.”
“Cho hỏi lại cô tính một giờ bao nhiêu ấy nhỉ?”
“Tôi là một bác sĩ. Tiền nào của nấy thôi.”
“Melvin. Chúa lòng thành, cơn đau của tôi có tên là Melvin.”
“Mô hình trị liệu Hệ thống Gia đình Nội Thể chia nhỏ tâm trí thành bản nhân cách phụ, chính. Trọng tâm là Bản Thể, nhà lãnh đạo tự nhiên của hệ thống. Tiếp theo là Kẻ Lưu Đày, bao gồm nỗi đau và sang chấn tinh thần chị chưa sẵn sàng giải quyết được nên chị loại bỏ chúng đi. Đáng tiếc là Kẻ Lưu Đày cần phải chia sẻ những câu chuyện của mình. Chúng sẽ tiếp tục phản ứng tiêu cực, dưới hình thức cơn giận dữ, nỗi kinh hoàng, đau buồn và hổ thẹn, cho đến khi chúng được lắng nghe.
Khi Kẻ Lưu Đày hành động, thì nhóm nhân cách phụ tiếp theo, Lính Cứu Hỏa, sẽ bắt đầu triển khai. Các kỹ thuật chữa cháy cổ điển bao gồm lạm dụng thuốc hoặc rượu, ăn uống quá độ, những lý do bao biện ngắn hạn khác che đậy nỗi đau dài hạn. Cuối cùng ta có Nhà Quản Lý. Bộ phận này cũng cố gắng giữ khoảng cách an toàn với Kẻ Lưu Đày, bằng cách kiểm soát triệt để từng tình huống. Đấu tranh, phán xét, chỉ trích bản thân, tất cả đều do Nhà Quản Lý làm. Về cơ bản, nỗi đau hay sang chấn tinh thần của chị bị lưu đày gây ra những đau khổ về cảm xúc, đến lượt mình, nó kích thích Lính Cứu Hỏa có nhiều hành động tự hủy hoại, hối thúc Nhà Quản Lý có những hành động đàn áp. Và chị cứ xoay tròn như thế, quay cuồng trong các vòng đời không bình thường. Nguyên nhân là do Bản Thể cốt lõi của chị không còn nắm quyền chỉ huy.”
“Tôi bị ngã cầu thang.” D.D. đáp.
“Vâng.”
“Tôi không hiểu chuyện này thì liên quan gì đến Kẻ Lưu Đày, Lính Cứu Hỏa và Nhà Quản Lý. À còn Bản Thể đích thực của tôi nữa.”
“Cú ngã là sang chấn tinh thần. Nó gây đau đớn nhưng cũng tạo ra nỗi sợ hãi, bị tước mất sức mạnh và cảm giác bất lực.”
Nữ thanh tra khẽ khom vai, nhăn nhó.
“Những cảm xúc ấy là Kẻ Lưu Đày của chị.” Tôi nhẹ nhàng bổ sung. “Chúng đang gào thét muốn được lắng nghe. Lính Cứu Hỏa trong hệ thống có thể đáp lại bằng một khao khát muốn uống, hoặc lạm dụng thuốc kê theo đơn...”
“Tôi sẽ chẳng dùng loại thuốc nào hết!”
“Hoặc Nhà Quản Lý có thể nhảy ra tiền tuyến.” Tôi nói tiếp. “Quản lý vi mô toàn bộ hệ thống bằng cách kiểm soát và phán xét phản ứng của chị với cơn đau. Thực chất là đòi hỏi chị phải đủ cứng rắn.”
D.D. hơi trố mắt. Cô ấy nhìn tôi chằm chằm đến cả phút, rồi nheo mắt lại.
“Cần phải lắng nghe Kẻ Lưu Đày.” Cô ấy lẩm bẩm. “Đó là lý do tại sao cô muốn tôi nói chuyện với cơn đau của mình.”
“Melvin. Nói chung, nếu đối phương có một cái tên thì sẽ dễ trò chuyện hơn.”
“Rồi Melvin sẽ nói gì? Này, tôi bị đau đấy. Tôi bất lực đấy. Tôi ghét mấy cái cầu thang. Và tôi sẽ nói, được rồi, thế là cơn đau của tôi tự nhiên biến mất à?”
“Rồi chị có thể cảm thấy cơn đau dễ được kiểm soát hơn. Phần còn lại của hệ thống có thể nghỉ ngơi khi Bản Thể cốt lõi của chị xuất hiện. Cần phải nhớ là từng có rất nhiều nghiên cứu về nỗi đau thể chất. Một trong số những phát hiện lý thú nhất: Ai ai cũng đau đớn, nhưng chỉ một vài người bị đau đớn làm phiền. Có nghĩa là, nói theo lối thông thường, thái độ quyết định tất cả.”
“Tôi nghĩ rằng...” Nữ thanh tra chậm rãi đáp. “... Đấy là mớ chuyện nhảm nhí nhất tôi từng được nghe.”
“Vì thế chúng ta ở đây. Một buổi xong rồi, còn hai buổi nữa thôi.”
D.D. gượng gạo nhún một bên vai, chậm rãi đứng dậy. “Mẹ kiếp Melvin.” Cô ấy khe khẽ làu bàu, rồi tiếp tục: “Tôi khá là khoái nguyền rủa hắn.”
“Thanh tra...” Tôi hỏi khi cô ấy tiến ra cửa. “... Vì chúng ta chỉ còn hai buổi nữa, nên mục tiêu nào sẽ là giá trị nhất đối với chị? Ngay bây giờ chị muốn chúng ta theo đuổi điều gì nhất?”
“Tôi muốn nhớ lại.” Cô ấy đáp ngay.
“Nhớ lại gì...?”
“Cú ngã.” Cô ấy nhìn tôi một cách giễu cợt. “Tôi có quyền được yêu cầu bảo mật đúng không?”
“Tất nhiên.”
“Chấn thương của tôi... Tôi bị ngã cầu thang tại một hiện trường vụ án. Tôi đã nổ súng. Thế nhưng tôi chẳng nhớ nổi tại sao mình lại đến đó, hoặc tôi đã bắn vào ai.”
“Thú vị đấy. Chấn động sau cú ngã à?”
“Có khả năng. Như các bác sĩ nói là nó có thể gây mất trí nhớ.”
“Điều cuối cùng chị còn nhớ là gì?”
Cô ấy im lặng một lúc lâu, khiến tôi tưởng cô ấy không nghe thấy câu hỏi của tôi. Rồi cô ấy lên tiếng: “Mùi máu.” Cô ấy thì thầm. “Cảm giác rơi xuống. Đứa trẻ rồi sẽ rơi, cả cái nôi và mọi thứ.”
“Thanh tra Warren?”
“Vâng.”
“Vào giữa đêm, khi chị đã nguyền rủa Melvin xong, tôi muốn chị hỏi hắn một câu. Tôi muốn chị hỏi hắn tại sao hắn không muốn nhớ ra.”
“Cô nói nghiêm túc đấy à?”
“Nghiêm túc. Sau đó tôi muốn chị nói với hắn rằng ổn cả rồi.
Chị an toàn và giờ chị có thể tự lo được rồi.”
“Ký ức về chuyện đã xảy ra?”
“Đúng. Sau đó hãy tự chuẩn bị tâm lý nhé, Thanh tra Warren. Melvin có thể có lý do rất chính đáng để muốn chị quên ký ức đó đi.”