10. ĐỘNG NGƯỜI XƯA

Sơn vào Hồ Mây. Nhưng nó không đi một mình, mà đi cùng Thảo.

Và sau đây là những gì đã xảy ra trong hai ngày vừa qua.

Sơn dẫn Hoài Nam đến nhà Sính, nhờ mẹ nó đưa đi trạm xá huyện. Sơn dặn hai người phải nói cho khéo. Nếu lộ chuyện Sơn dẫn bọn trong trại đi trốn, bố con nó sẽ phải ngồi tù. Bà Lễ đánh xe trâu chở Hoài Nam đi luôn.

Sáng sớm hôm sau, Thảo và Thạch Bột đang tập thể dục thì thấy Sơn khoác túi đi qua. Lập tức Thảo bám theo. Đây là lần thứ hai Thảo bám đuôi Sơn. Lần trước nó theo được một đoạn thì mất dấu. Từ khi bọn Tự Thắng bỏ trốn, hai đứa đã nghi ngờ Sơn có liên quan. Lần này, Thảo quyết không để Sơn thoát. Nó chờ đúng lúc Sơn lấy bè thì xông ra, dọa nếu không cho gặp Tự Thắng nó sẽ mách bác trại trưởng. Thực ra Thảo chỉ bắt nọn, nhưng Sơn có tật giật mình, nghĩ Thảo đã biết cả rồi nên đồng ý cho đi cùng.

Tuy học cùng lớp nhưng Thảo ít tuổi hơn Tự Thắng. Ngày đó, học sinh trong lớp chênh nhau vài tuổi là bình thường. Không phải cứ đến tuổi là đi học, mà còn phụ thuộc vào hoàn cảnh và điều kiện công tác của cha mẹ. Thảo và Tự Thắng đi trại cùng nhau, từ Trại Khe Khao đến Trại Nhi đồng Miền Bắc và giờ là trại sơ tán. Ngoài má, Tự Thắng là người Thảo thân nhất, thân hơn cả ba. Ba đi B dài, nhiều năm chưa được về phép. Trong trí nhớ mơ hồ của Thảo, ba là một người có râu. Mỗi lần ba thơm nó, râu cọ rát cả mặt. Nó cũng thân với chú Hải nữa. Hồi học ở Trại Nhi đồng Miền Bắc, Tự Thắng thấy các ngày Chủ nhật chú Hải hay đến nhà Thảo chơi. Má của Tự Thắng không thích chú Hải. Má bảo chú Hải như thế là không được. Ba má cãi nhau. Ba nói: “Em cứ lắm chuyện. Cậu Hải cùng quê với cái Thu. Chỗ đồng hương quen biết, thỉnh thoảng ghé chơi cũng là chuyện bình thường. Những việc như sửa điện, thông cống cái Thu đâu biết làm. Có người giúp cũng tốt.” Má gắt: “Anh không hiểu thật hay cố tình không hiểu? Mỗi lần cậu Hải đến là mắt cái Thu sáng long lanh, mấy ngày sau hai má vẫn ửng hồng. Rồi cũng đến ngày anh đi chiến trường. Lúc đó nhớ câu anh nói hôm nay nhé. Em cũng không biết sửa điện hay thông cống đâu.” Tự Thắng chả hiểu tại sao ba má lại cãi nhau về việc chú Hải giúp cô Thu sửa điện, thông cống. Một thời gian sau, nó nghe ba nói với má: “Anh góp ý với Hải rồi. Cậu ấy sẽ không tới đây nữa.” Chẳng hiểu ba nói gì với chú Hải. Nhưng đúng là sau đó chú không đến nhà cô Thu thật.

Tính Thảo rất hiếu động. Những trò của bọn con trai như đá cầu, đá bóng gôn tôm nó chơi tất. Đến cả môn chọi gà nó cũng tham gia. Môn này bọn con gái cũng có đứa chơi, nhưng chúng chỉ chọi với nhau. Chọi cả với tụi con trai chỉ có mỗi Thảo. Người chơi chia hai phe. Luật quy định di chuyển bằng một chân, hai tay nắm chắc chân còn lại ở ngang bụng, dùng đầu gối tấn công đối phương. Muốn húc, đập, tì, đẩy thế nào cũng được. Đứa nào ngã hoặc để hai chân chạm đất là bị loại khỏi cuộc. Thảo tuy nhỏ nhưng nhanh và cú lao của nó rất hiểm. Tự Thắng mấy lần ngã dúi dụi vì bị nó tấn công vào mạng sườn.

Sự xuất hiện của Thảo làm tất cả ngạc nhiên. Thảo hồn nhiên kể lại chuyện nó và Thạch Bột theo dõi, bám theo Sơn và nói:

– Em sẽ giữ bí mật, không nói với ai các anh ở trong này đâu.

Tự Thắng lắc đầu:

– Em biết, rồi cái Thạch Bột sẽ biết. Bí mật tới tai người thứ ba thì không còn là bí mật nữa.

– Em với Thạch Bột không giấu nhau chuyện gì cả. Nếu các anh sợ nó biết thì giữ em ở lại trong này luôn đi, coi như em bị bắt cóc.

Rồi nó túm lấy tay Tự Thắng:

– Ghét anh. Đi trốn mà không nói gì với em làm em lo chết lên được. Em ngủ mơ thấy anh bị lạc trong rừng, giống như em bị lạc hồi ở Khe Khao. Rồi anh bị báo gấm bắt… Tỉnh dậy tim em vẫn đập thình thịch. Chỗ này đẹp quá anh ạ. Hay là cho em ở luôn trong này với các anh.

– Vớ vẩn. Mọi người không thấy em về lại đi tìm. Em biết bọn anh ở đây rồi, giờ thì về đi.

– Hôm nay Chủ nhật, sẽ không ai để ý đến em. Bây giờ các anh cho em đi chơi một vòng trong khu này rồi em về. Không cho là em không về đâu.

– Trong này nguy hiểm lắm. Nếu không cẩn thận sẽ bị trăn bắt. Hôm qua anh suýt bị trăn quấn chết đấy.

Thảo chạy đến nấp sau lưng Linh, hai tay nó đặt lên hai vai Linh:

– Em cứ đi sau các anh thì sợ gì trăn. Nếu nó xuất hiện, anh sẽ giết nó, bảo vệ em. Đúng không anh Linh?

Linh ngọ nguậy cái vai, chẳng gật cũng chẳng lắc. Đằng nào cũng không bắt Thảo về ngay được. Phải cho nó ở đây tới chiều rồi về cùng Sơn.

Việc phải làm ngay là chuyển tới động Người Xưa. Hang Rắn không an toàn. Từ Hang Rắn tới động cũng cao bằng từ Hồ Mây tới Hang Rắn, nhưng leo khó hơn. Sơn hướng dẫn cho mọi người cách đặt chân vào những chỗ hõm và bám rễ cây để trèo lên. Động cao, rộng rãi và thoáng mát. Lần theo những bậc khá trơn đi xuống, giữa động có một sàn đá rộng, mặt sàn nhem nhép nước. Nước từ các nhũ đá nhỏ giọt xuống, chảy theo một khe, vào một cái hồ nhỏ và tràn ra sàn. Thảo hỏi Sơn:

– Nước chảy tiếp đi đâu anh nhỉ?

– Nếu nó ngấm được qua đá để chảy vào động thì nó cũng tìm được chỗ để ngấm vào trong lòng núi. Nhờ có cái hồ nước này mà người xưa chọn đây làm chỗ sinh sống. Vỏ ốc núi họ vứt đầy khe phía trong.

– Ốc núi ăn ngon không?

– Rất ngon. Ốc núi đẻ vào mùa mưa. Mấy hôm nữa mưa, nó bò ra lổm ngổm. Ốc núi luộc với lá chanh, lá bưởi, thêm ít mẻ. Cũng có thể nướng. Để anh dẫn em xuống dưới khe xem vỏ ốc núi. Có tới hàng triệu cái. Nếu chả ngon, người xưa đã không ăn được ngần đấy.

Cái khe khá rộng. Một nửa lèn chặt những lớp vỏ ốc cao lút đầu. Những con ốc dính với nhau thành từng cục. Sơn cạy lấy một cục bằng nửa viên gạch. Nó tách rời từng con, chia cho cả bọn xem. Có những con ốc vẫn còn nguyên vẹn.

Tự Thắng thắc mắc:

– Sao lại có những lớp tro nằm xen giữa các tầng ốc?

– Mùa ốc núi từ tháng Ba đến tháng Tám âm lịch, vì vậy những lúc không có ốc, người xưa ăn cái khác và đổ tro xuống khe.

– Họ ăn những gì nhỉ?

– Mấy hôm tới bọn mày ăn cái gì thì ngày xưa họ ăn cái đó. Bây giờ bọn mình lên trên, tao sẽ chỉ cho bọn mày xem Bếp người xưa.

Chỗ Sơn gọi là bếp là một khu vực bằng phẳng. Chếch phía trên có một khoảng sáng to bằng cái nong. Gió từ bên ngoài thổi vào khiến cho hang thoáng mát. Sơn chỉ vào một phiến đá lớn, phẳng lì và nói:

– Khi mặt trời lên, nắng chiếu qua cái lỗ. Khoảng mười giờ nó sẽ rọi vào phiến đá. Đây là chỗ ngủ của người xưa. Họ ngủ gần chỗ nấu nướng để tiện ăn uống và sưởi ấm ban đêm.

Gọi là bếp nhưng chỉ là mấy hòn đá được xếp thành vòng cung để đốt lửa. Quanh đó có rất nhiều đá đã được mài. Đa phần là đá vôi, còn lại là đá cuội và các loại khác. Nhìn qua, những hòn này chả khác gì đá bên bờ suối. Thế nhưng theo Sơn, đó là dụng cụ và vũ khí của người sống trong hang. Nó cầm từng hòn đá lên giải thích: Hòn này giống như cái chày, hòn kia giống bàn nghiền, còn lại là những hòn ghè dùng để đập ốc hay xương thú, hoặc những loại quả cứng…

Tự Thắng tỏ ra nghi ngờ:

– Mày tưởng tượng ra thế, chứ tao thấy nó cũng chỉ là những hòn đá bình thường thôi.

– Những hòn đá này có vết mài rất cẩn thận, đâu có giống đá bình thường.

Thấy không chỉ Tự Thắng, mà những đứa khác cũng có vẻ hoài nghi, Sơn nói:

– Tao đã thấy những hòn đá kiểu này trong một cái hang gần chùa Thiên Long. Bố tao bảo đó là đồ của người xưa để lại. Họ còn mài đá làm vũ khí nữa. Ra đằng kia tao chỉ cho.

Sơn dẫn cả bọn ra một chỗ gần đấy xem rìu đá. Có hòn được mài một đầu, có hòn mài cả hai đầu. Đặc biệt, có một hòn được mài toàn thân rất kỹ lưỡng, một đầu to, một đầu nhỏ, phần lưỡi khá sắc, được đặt ngay ngắn trên một hốc đá bằng phẳng, phía trên bếp, như để trang trí. Đây là lưỡi rìu hoàn hảo nhất trong hang. Nếu được lắp cán gỗ, vừa có thể chặt cây, vừa dùng làm vũ khí. Mới nhìn thấy, Thảo đã mê tít. Nó ôm khư khư lưỡi rìu như đồ chơi. Sơn giải thích người xưa không có dao, có cưa, có súng như bây giờ. Họ phải lấy đá làm vũ khí và đồ dùng. Hai hòn đá nó vẫn đánh lấy lửa cũng nhặt ở đây. Không phải cứ nhặt hai hòn đá bất kỳ lên, đập vào nhau là ra lửa.

Ở cạnh bếp có một cái nỏ, hai cái bẫy sắt, một cái xiên cá và một cây gậy có móc sắt ở đầu dùng bắt rắn. Có cả một chiếc đèn bão nhỏ gần cạn dầu. Những thứ đó cho thấy đây là nơi Sơn và Sính thường xuyên tới mỗi khi vào Hồ Mây. Sơn nói:

– Bọn mày ở đây thì yên tâm. Hang này chắc chắn không có rắn.

– Sao mày biết?

– Tao đã vào đây nhiều, và kiểm tra kỹ rồi.

Thấy gần đó có một cái đàn bầu, một cái nhị, Thảo tò mò:

– Sao ở đây lại có đàn thế anh Sơn? Cũng của người xưa để lại à?

– Không phải đâu. Mấy thứ đó của thằng Sính.

Việt Bắc hỏi:

– Trong vùng này có hổ không?

– Rừng sâu là nhà của hổ. Chắc là có nhiều.

Tự Thắng nghi ngờ:

– Nơi này núi đá dựng đứng bốn bề, làm gì có lối cho hổ vào. Muốn tới đây phải qua hang và các hồ nước. Hổ có biết bơi đâu?

– Ai bảo mày hổ không biết bơi. Nó bơi còn giỏi hơn người.

Việt Bắc không thích hổ. Nó lý sự:

– Nhưng hổ làm gì có đèn mà bơi qua hang?

Sơn gật đầu:

– Tao cũng nghĩ nó không bơi vào các hang tối. Nhưng trong rừng chắc vẫn có hổ. Ông tao kể ngày trước dãy núi Long Ẩn nhiều hổ lắm. Từ trưa đến chiều hổ ngủ. Gần tối chúng ra săn mồi. Có hôm nghe thấy tiếng ngáy của hổ từ hang núi vọng ra, cò-kít, cò-kít như cưa xẻ. Một lần bố của hai ông thợ lò gạch trong thôn bị hổ vào tận nhà bắt. Hai ông được báo, liền vớ lấy hai cái mai đuổi theo. Tới hang thì thấy nó đang lột da mặt cụ.

– Có cứu được không?

– Cứu gì nữa. Thấy hai ông đến, con hổ bỏ ngay ông cụ, lao vào hai ông. Cứ hổ tấn công ông này thì ông kia dùng mai trổ vào người nó.

– Chắc con hổ nhỏ nên hai ông lò gạch mới dám đánh nhau với nó?

– Con hổ đã tha được ông cụ về hang thì cũng không nhỏ. Nhưng cái chính là do hai ông này mất bố. Khi đó, sự hung dữ của con người rất kinh khủng. Lưỡi mai của thợ lò gạch lại sắc. Cuối cùng con hổ bỏ đi.

– Không giết được nó à?

– Không. Sau này người làng lần theo vết máu, thấy nó chết ở bờ sông Trường Thiện, gần hồ Thanh Long. Nó khát nước, uống xong thì chết.

– Anh nói hổ bơi giỏi, vậy có khi nào nó bơi vào hang, phục trong đó để bắt mình không?

– Hổ không săn mồi dưới nước. Nếu có hổ trong khu vực này thì chắc nó sống trong thung lũng, dưới chân núi Phượng Hoàng. Bọn mình ở trên cao, không sợ.

Sơn chỉ đỉnh núi cao đằng xa:

– Thời gian sau này bị săn bắt nhiều để nấu cao nên hổ rút vào rừng sâu, thỉnh thoảng mới mò ra. Ngọn núi đằng kia là nơi ở của các Cụ Phượng, tên là núi Phượng Hoàng. Phía dưới là một thung rất rộng. Đấy là khu vực nguy hiểm, tao đoán ở dưới đó có hổ. Nhưng giờ mình phải đi lấy tre nứa làm bè rồi còn về kẻo muộn.