- III -

Trái với sự hân hoan khi bước chân ra khỏi nhà, Hoàng cảm thấy một nỗi thắc mắc, buồn bã, khi tòa biệt thự của Phúc nổi rõ rệt ở đằng xa, tường trắng, ngói màu bang khuâng trên một nền trời xanh ngắt. Hoàng muốn yên trí rằng sự đi đến nhà Phúc hôm nay không xảy ra sự gì đáng tiếc và vẫn giữ nguyên tính cách tầm thường như hôm nào chàng được mời đến biệt thự Phong Lan. Nhung cõi long, cõi long thông minh, không để Hoàng yên trí một cách dễ dãi như thế được.

Vừa đi, Hoàng vừa dở từng trang sách một. Chàng vuốt lại những nếp gấp đánh dấu chỗ chưa đọc. Quyển sách dày quá, ba tram sáu mươi lăm trang nghịt chữ. Đó là một quyển tiểu thuyết Pháp vất ra đời để nằm ngủ trong những chồng tiểu thuyết trinh thám thứ hạng khác. Hoàng thấy nó dày quá, và chính vì nó dày quá, nên Hoàng đâm ra nghĩ ngợi. Trước khi cho Hoàng mượn sách, Phúc đã dặn kỹ, tỏ ra mình không phải là người không biết trọn tác phẩm:

- Xem cho đỡ buồn, nhưng đừng thất vọng nhé!

Rồi chiều hôm ấy, Phúc vụt đi Hanoi. Hoàng thấy Phúc ở ngoài ga, nhưng Hoàng lánh mặt. Một ý nghĩ vụt nẩy trong óc Hoàng như một làn chớp nhỏ. Hoàng mỉm cười quay về, và từ phút ấy, Hoàng bắt đầu ngắm nghía quyển sách tầm thường một cách thú vị.

Với quyển sách trong tay, Hoàng tìm đến biệt thự Phong Lan một buổi sáng, lúc gió mát làm ráo sương trên ngọn cỏ, như những ý vui tươi làm ráo nước mắt một người con gái đẹp.

Giật chuông ngoài cổng rồi, Hoàng lo lắng đứng đợi.

- Anh Phúc có nhà không bác?

Người lão bộc khúm núm lễ phép:

- Bẩm thầy, cậu con đi Hanoi vắng ạ.

Hoàng nói rất mau, qua một hơi thở nhẹ:

- Thế cô Thu có nhà không? Tôi muốn trả quyển sách…

Không đợi người lão bộc trả lời, Hoàng đi thẳng vào sân. Chàng đưa tay lên nén tiếng đập mạnh của trái tim, cảm thấy mình thổn thức, lo sợ một cách khó hiểu.

Hình như Kim Thu còn ngủ hay đi đâu vắng, vì trong nhà tuyệt nhiên không có một tiếng động nhỏ. Hoàng lặng lẽ ngồi xuống chiếc ghế trong phòng khách, lòng lại rộn lên những nỗi thẹn thùng, trơ tráo. Vừa ngồi, Hoàng đã sắp sẵn trong óc những câu chốc nữa chàng sẽ nói với Kim Thu. Hoàng nhìn thẳng vào đôi mắt của người thiếu nữ mơ mộng trong bức ảnh, tỉ mỉ đếm từng sợi tóc một rơi lòa xòa trên trán.

Bỗng có tiếng kẹt cửa, Hoàng giật mình quay lại. Sự ngạc nhiên đến tột bực làm nẩy người Hoàng lên. Một cô gái Huế lễ phép nghiêng đầu chào Hoàng. Hoàng luống cuống chào lại, điệu bộ cứng như chiếc xương sống. Mãi đến lúc Hoàng lấy lại được sự tự nhiên, thì người thiếu nữ dịu dàng, phúc hậu đã ngồi đối diện với chàng, quý phái như một hoa hậu trong thị xã.

Hình như thiếu nữ biết Hoàng từ lâu nên nàng nói trước.

Hoàng đoán thiếu nữ là bạn học của Kim Thu và có lẽ đã được nàng dặn dò phải tiếp Hoàng chu đáo, nên cử chỉ và cách ăn nói của nàng đều đo đắn sẵn một cách thận trọng. Thiếu nữ nhìn Hoàng, tươi cười:

- Anh Phúc đã giới thiệu vắng mặt ông với chúng tôi đấy. Ông vẫn viết ở báo ‘‘Văn Chương’’à?

Hoàng thấy nóng tai trong không đầy nửa phút:

- Vâng ạ. Tôi cũng tập viết chơi cho vui.

- Tập viết! Ông nhún quá! Thơ của ông, chúng tôi ngâm không chán.

Chúng tôi là ai? Hoàng đoán là hai người. Hai người thì cố nhiên là không có Phúc – vì Phúc không yêu thơ – Nhưng chắc chắn là Kim Thu và thiếu nữ. Hoàng kín đáo quay mình đưa mắt nhìn về đằng sau trong khi thiếu nữ, vẫn tươi tắn, đưa câu chuyện từ thời sự đến văn chương, tỏ ra mình lịch thiệp đủ mọi phương diện.

- ‘‘ Thực là một người con gái nhiều lời’’.

Hoàng nghĩ thầm, vì chàng đã bắt đầu thấy chán những vấn đề mà nếu là thi sĩ hay văn sĩ chân chính, người ta ít nói tới.

Mấy lần, Hoàng toan hỏi thiếu nữ về Kim Thu, nhưng chàng đều không dám. Câu hỏi, tuy không quan hệ, nhưng một khi thốt ra khỏi miệng, Hoàng sợ nó có thể làm tiêu tán chút hạnh phúc hão hờ trong lòng chàng.

Bỗng Hoàng như thấy sau gáy lành lạnh, vì tiếng dép rơm – rõ ràng là tiếng dép rơm – kéo từ buồng bên cạnh đến chỗ chàng ngồi, làm Hoàng không đủ can đảm quay lại hay nhìn sang bên cạnh. Chàng bắt buộc phải giữ nguyên cái điệu bộ khó chịu là nhìn đăm đăm về phía tủ sách, điếu thuốc lá cầm ở tay đưa thẳng một sợi khói biếc lên.

Kim Thu – vì chính là Kim Thu – Khẽ nghiêng đầu chào Hoàng, sau khi nghe và được bạn giới thiệu một cách hoa mỹ.

Hoàng thấy trong lòng phát sinh ra một sự mến mộ lạ lùng, khi chàng nghe Kim Thu cất lên một giọng đầm trong suốt.

- Enchantée. ( Hân hạnh được gặp bạn)

Hoàng ưa nói tiếng Pháp – âu cũng là một thói xấu thông thường của bạn trẻ nhưng bây giờ trước mặt Kim Thu, chàng quên cả những mẩu xã giao thông dụng. Hoàng ngồi yên lặng, chăm chăm đưa thuốc lá lên miệng, và vuốt lại mái tóc luôn luôn rơi xuống trán. Những câu nói, Hoàng sắp sẵn trong óc trong khi đi từ nhà đến biệt thự Phong Lan, bây giờ biến hết cả. Hoàng thấy mình trơ trẽn đáng ghét lạ, đối diện hai thiếu nữ hình như cũng chỉ đợi chàng hỏi chuyện. Mãi sau, Hoàng mới nói được một câu mà lúc nghe thấy miệng mình thốt ra, Hoàng cảm thấy vô duyên lạ:

- Anh Phúc đi Hanoi chắc lâu mới về?

Hoàng có ý vớ vẩn nhìn lên trần nhà để đợi Kim Thu trả lời, nhưng chàng vẫn chỉ nghe quen quen cái giọng Huế ban nãy:

- Vâng ạ. Có lẽ mãi đến tuần sau mới về.

Khi Hoàng đánh bạo liếc nhìn Kim Thu thì thấy nàng vẫn lơ đãng nhìn ra sân, lơ đãng như hôm nào Hoàng gặp nàng ngồi trên mình ngựa.

Chàng nghĩ thầm:

- Đúng là một người con gái kiêu ngạo!

Hoàng nhất định quay lại với Diệu – tên người thiếu nữ Huế - và không thèm để ý đến Kim Thu nữa.

Câu chuyện bắt đầu đi sâu vào vân chương. Hoàng nghe thấy Diệu nói chuyện thơ một cách nông nổi:

- Chắc những ngày ở nhà quê bình tĩnh như thế này, ông làm được nhiều thơ lắm nhỉ?

Hoàng mỉm cười:

- Nhưng trái lại, tôi làm thơ rất ít, nhất là trong cảnh đời bình tĩnh như ở đây,

Và Hoàng tiếp theo, chắc chắn rằng Kim Thu đã bỏ sự lơ đãng để bắt đầu chú ý vào chàng:

- Người ta thường hiểu lầm rằng những người làm thơ phải cần có sự hàm dưỡng để tăng phần phong phú cho nghệ thuật. Thơ không cần ở đâu hết, vì quê hương của Thơ là lòng. Tôi tưởng tượng những bài thơ hay nhất là những bài thơ viết về Hà nội, trong khi chủ nó chính ra đương ở nhà quê, ở đây.

- Thế thì lạ thật. Chúng tôi chịu không hiểu?

Một sức mạnh đưa Hoàng đến sự khiêu khích, không thể lùi được. Chàng tiếp:

- Chính ra, người làm thơ không cần phải ai hiểu, vì là những người khác người. Họ đọc thơ bằng hồn, lúc mọi người đọc bằng mắt. Họ có những cái xấu rất quý giá nếu đem đặt bên cạnh những cái tốt tầm thường của loài người.

Đến đây, Hoàng thấy vơi đi trong lòng một ít sự hậm hực. Những lẽ phải chắc chắn đã cứu vãn lại giá trị Hoàng, khi chàng sắp sửa đặt nó xuống gót chân một người đàn bà đẹp, kiêu hãnh là Kim Thu.

Bỗng Hoàng lạnh người vì một chuỗi cười khanh khách nổi lên, và lần này thì Kim Thu khởi một giọng đanh đá:

- Đến tôi, tôi cũng chịu! Có lẽ vì tôi thiếu cái gì trong lòng, thiếu linh hồn thi sĩ.

Hoàng không còn biết mình nghĩ gì, nói gì nữa. Hoàng thấy tối mắt. Chàng hoang mang nhìn ra chung quanh. Mọi vật trong gian phòng như xa đi, còn Hoàng thì trở lại, cô độc, cô độc quá. Câu phỉ báng mà Kim Thu vừa vất ra, Hoàng cảm thấy trong đó, sức mạnh ghê người của một nhát búa. Thế là rõ rệt rằng Kim Thu không bao giờ để ý đến Hoàng. Người con gái cưỡi ngựa, đi cùng Hoàng một chuyến tầu, ngồi cùng Hoàng trong phòng khách, vẫn là người con gái kiêu kỳ, ngạo ngược, giờ phút này, ngồi trước mặt chàng. Hoàng không thể còn dối lòng mình để tìm một chút thùy mị gì về Kim Thu nữa, Hoàng đã đến cái chỗ phân giới của sự hy vọng và thất vọng. Chàng chỉ còn đợi thì giờ để sa xuống cái thứ hai.

- Chị Thu thích thơ lắm đấy, ông Hoàng ạ. Chị có một quyển sách chép hầu hết những bài thơ của các nhà thi sĩ hiện thời, cả…

Diệu nói tiếp:

- Ông Hoàng tặng chúng tôi một bài nhé.

Hoàng mỉm cười, không trả lời. Chàng cho rằng trả lời là vô ích, một khi mình không muốn chiều ý người. Hoàng thấy bực bội đối diện với hai thiếu nữ, tuy là bạn với nhau, nhưng tâm tính lại khác hẳn. Một bên thì khó khăn đến kiêu hãnh, một bên thì dễ dãi đến tự hạ được. Diệu đẹp thật, nhưng không có duyên bằng Kim Thu. Cái người Hoàng ghét cay, ghét đắng, Hoàng ghét đến thành …yêu, vẫn là Kim Thu mà không thể là Diệu.

Hoàng nghĩ thầm:

- Biết đâu cả hai lại không như nhau? Một cái ác trông thấy và một cái ác vô hình.

Hoàng chỉ muốn đứng dậy về, nhưng không có cớ để từ biệt một cách vội vã như thế được. Chàng phân vân khó nghĩ, khi Diệu đặt trước mặt chàng một tờ giấy trắng, khẩn khoản nài chàng viết cho một bài thơ.

Hoàng lo lắng và đau khổ một cách thực thà, cái đau khổ của kẻ sắp phải đem bán bớt một phần nhỏ hương hỏa của họ mình.

Là thi sĩ Hoàng không hề nghĩ đến sự tặng ai một bài thơ nào bao giờ, và nếu không vì cách giữ cho tên tuổi mình khỏi bị lao đao, Hoàng sẽ vui lòng khép cái tài mình vào bóng tối.

Hoàng cho là thơ, một khi người làm ra nó không giữ kín được trong lòng, bắt buộc phải đem bán ra ngoài, thì phải là thơ tặng mọi người, vì lúc ấy không phải là thơ riêng của tâm hồn mình nữa. Không có một lý do nào cho phép người cầm bút đem bài thơ của mình để tặng những tên xinh đẹp, trong khi người đọc có đủ quyền tưởng tượng những vần thơ trong báo viết ra là vì mình, tặng riêng mình.

Hoàng khó nghĩ quá. Chàng lần lượt nhìn hết Kim Thu vẫn không thèm nhìn chàng rồi đến Diệu. Hai người con gái ấy làm Hoàng khó chối lắm; tuy Hoàng biết chắc chắn rằng họ không hiểu cái ‘‘cốt’’ thơ là gì. Sự thất vọng về trình độ hiểu biết của đàn bà bao lâu nay, còn xót lại lòng Hoàng mãi đến giờ, và mỗi lần chàng thấy, tờ báo mình viết, trong tay một thiếu nữ, Hoàng lại mỉm cười:

- Lại sắp có người không hiểu mình.

Nghe Diệu dục lần thứ ba, Hoàng thận trọng cầm lấy bút, chấm một lúc bốn lượt vào bình mực. Khi Hoàng ký xong cái tên mình dưới bài thơ, thì trong phòng chỉ còn có Diệu, mà Kim Thu đã đi từ lúc nào…

Giữ gìn

Một câu ấy nói lên là lá rụng.

Là mây chìm, là gió sẽ thay xanh,

Là cây tươi sẽ mở nụ trên cành,

Và chim chóc sẽ bồi hồi nghe ngóng

Anh thấy gió một chiều thu xao động,

Nghe mơ màng vin nặng mái mây cao,

Trời trở buồn – ai hiểu nghĩa làm sao?

Mây lạc nẻo, tim nghe chừng thất vọng!

Một câu ấy nói lên là gợn sóng,

Cả một mùa, mây kín bốn phương xa,

Trên bao lơn của năm tháng sầu qua,

Anh ngậm miệng để chết dần theo Mộng!

Một câu ấy nói lên là …hết sống!

Cây chính mùa, nhưng lá đã quên xanh,

Bướm đương vui, nhưng bướm đã xa cành,

Một câu ấy nói lên là …tuyệt vọng!

‘‘ Bài thơ Hoàng viết ở biệt thự Phong Lan’’