Chương 11 Dương Quang thư cục

“Đắt vậy cơ à?” Mạnh Tiểu Lục hơi ngẩn người ra.

Dạo gần đây, có một công ty tên là Dương Quang thư cục mới phá sản, Mạnh Tiểu Lục bỏ ra ba nghìn đồng Đại dương trả nợ thay cho ông chủ, mua lại công ty xuất bản này.

Thứ Mạnh Tiểu Lục nhắm tới không phải việc xuất bản sách, mà là phần nghiệp vụ báo chí của họ. Mấy năm nay, báo giấy hay họa báo chỉ cần xin giấy phép là có thể làm được, căn bản không tốn nhiều công sức, chủ yếu là mua máy móc tương đối đắt mà cũng khá phiền phức, tính đi tính lại thì mua nguyên cả công ty xuất bản đang rao bán thế này là hợp lý nhất, vậy nên gã bèn chi tiền mua lại luôn.

Dương Quang thư cục không chỉ in sách, còn ra cả họa báo, phải biết là xuất bản họa báo mặc dù lượng phát hành không so được với báo giấy, nhưng giá bán lẻ lại cao hơn báo giấy nhiều, bán tốt thì kiếm cũng không ít.

Tổng biên tập Trâu Tề Hiền nói: “Lúc trước chúng ta kinh doanh không tốt, là vì ông chủ đi chệch hướng, in ít thì không bõ, in nhiều lại không bán đi đâu được, nhưng in sách thì khác, an toàn hơn. Nói gì thì nói, thư cục cũng phải có tác phẩm của riêng mình chứ, phải không nào? Lúc trước chúng ta chẳng xuất bản được sách vở gì ra hồn, vậy nên mới thành ra cục diện cao không tới, thấp không thông trong giới xuất bản và báo chí như thế.”

“Chuyện này thì tôi hiểu, không thể không lo việc chính được, nhưng… nhưng vừa nãy tôi cũng nói rồi, nhà xuất bản thì mở được chứ nhà văn thì không nuôi nổi đâu, đám nhà văn này cũng biết kiếm tiền quá đi.” Mạnh Tiểu Lục tỏ vẻ khó xử.

Không phải Mạnh Tiểu Lục keo kiệt, mà là tiền nhuận bút của nhà văn quá cao, gã không thể chấp nhận được. Ngay như một tác giả chưa có tên tuổi gì, văn chương cũng chỉ tàm tạm mà đăng tiểu thuyết dài kỳ trên báo đã lấy nhuận bút năm hào đến một đồng Đại dương cho một nghìn chữ rồi.

Nếu muốn in thành sách, vậy thì còn đắt hơn, mặc dù trả tiền bản quyền theo phần trăm, nhưng các tác giả thông thường đều đòi mười mấy phần trăm cho lần in đầu tiên, người nào đòi cao thì lên đến mấy chục phần trăm, sau đó giao hẹn số lượng in, rồi đòi trả tiền ngay, nếu tái bản thì phải thương lượng bản quyền lại. Còn như các bậc đại nho danh gia, giá cả càng không thể tính toán, tiền nhuận bút trả đợt đầu còn nhiều hơn tổng giá trị của cả Dương Quang thư cục.

Giá sách mới thời Dân Quốc cũng không rẻ, hồi trước khi Mạnh Tiểu Lục ở Bắc Kinh đi mua sách, mấy hào là mua được một cuốn, nhưng giờ nghe Trâu Tề Hiền nói gã mới biết, sách hồi đó mình mua toàn là những sách cũ, thơ từ ca phú hoặc một ít truyện diễn nghĩa thông tục, toàn những loại đã thành sách từ lâu rồi, ai in cũng được, giá cả rẻ hơn nhiều.

Còn sách mới của các tác giả đương đại viết, giá bán đắt đến phi lý, nhưng Dân Quốc tôn sùng tri thức và văn nghệ, bất luận là thơ ca tiểu thuyết hay sách tri thức khoa học phổ thông đều bán rất tốt. Thông thường, một cuốn tiểu thuyết mỏng, in thành tập rời cũng bán được một đồng đến đồng rưỡi, nếu là trọn bộ hoặc tác phẩm lớn, vậy thì ít nhất cũng phải bốn năm đồng Đại dương trở lên.

Giá như vậy tuyệt đối không thể coi là thấp, quần chúng lao động làm việc đầu tắt mặt tối cả tháng cũng chưa chắc đã mua được vài cuốn sách. Điều này dẫn đến hiện trạng là việc tìm tòi học hỏi trở nên rất khó khăn, cùng với sự thịnh hành của sách chép tay. Nhiều phần tử trí thức có sách vở chất đầy nhà, giá trị của số sách này còn nhiều hơn cả chính căn nhà chứa chúng nữa.

“Thơ ca tản văn có đắt không?” Mạnh Tiểu Lục hỏi: “Tôi đang nói tiền nhuận bút ấy.”

“Rẻ hơn tiểu thuyết, nhưng hai năm trở lại đây cũng cao lên nhiều rồi, nếu in thành tập thì ít nhất cũng phải một nghìn tám.” Trâu Tề Hiền đáp.

Trần Quang nghe mà nghiến răng nghiến lợi, hồi lâu sau mới lên tiếng: “Thế này thì nhà văn nỗi gì chứ, còn kiếm tiền nhanh hơn cả ăn cướp. Lục gia, tôi đã nói từ trước mà anh không nghe cơ, đi mở nhà hàng quán rượu còn chắc ăn hơn làm cái trò báo chí xuất bản này. Anh xem, giờ thì cũng bó tay hết cách rồi đúng không?”

Một nghìn tám trăm đồng Đại dương tuy hơi khó khăn, nhưng Mạnh Tiểu Lục vẫn xoay xở vay mượn được, có điều gã không muốn đi vay tiền. Việc làm ăn của Cựu Lai Tiếu rất tốt, ba cửa tiệm mỗi tháng kiếm bảy tám trăm đồng không thành vấn đề, trong ngành buôn bán quần áo cũ thì đây đã có thể coi là kỳ tích rồi. Đợt bùng nổ của cửa tiệm đầu tiên, cùng với món “đại lễ” mà Đỗ Nguyệt Sênh cho đệ tử Thanh bang đến nửa mua nửa biếu tiền, khiến Mạnh Tiểu Lục trong thoáng chốc có hơn một nghìn đồng. Trong mắt người bình thường, gã đã được xem như rất giàu có, nhưng thời gian này Cựu Lai Tiếu liên tục mở thêm tiệm mới, cũng khiến gã phải móc sạch cả vốn liếng ra.

Giờ ngay cả tiền mua lại Dương Quang thư cục cũng là tiền gã đi vay ngân hàng, số tiền còn lại chỉ đủ để vận hành bình thường mà thôi. Mạnh Tiểu Lục đang tính toán gì đó, không ngừng vẽ lung tung lên giấy. Trần Quang nói: “Nếu không xong, lại vay thêm ít tiền của ngân hàng, hoặc vay của Xâu Tiền, nếu không được nữa thì tìm ông chủ Hoàng hay ông chủ Đỗ cũng được mà.”

“Tôi không muốn nợ ân tình quá nhiều.” Mạnh Tiểu Lục hỏi: “Tổng biên tập Trâu, nếu chỉ in ấn không thôi thì cần bao nhiêu tiền?”

“Thế thì không nhiều, ưu thế của chúng ta là máy móc đã có hết, vật liệu cũng đầy đủ, sau khi chuyển nhượng cho anh thì đã mang hết cả đến, đều chất ở trong kho rồi. Tôi đề nghị in sách không xén mép, một là hợp thời, lại còn tiết kiệm được giá vốn, nếu không tính tiền bản quyền thì chẳng tốn bao nhiêu tiền.” Trâu Tề Hiền nói.

Mạnh Tiểu Lục gật đầu: “Được, việc kiếm bản thảo thơ ca giao cho tôi xử lý, chúng ta phải nhanh chóng sinh lời mới được.”

Ngày hôm sau, trên các báo lớn đều đăng một thông báo kêu gọi bản thảo: Dương Quang thư cục đang trưng tập thư tình và thơ ca, người gửi bản thảo để lại tên họ địa chỉ, một khi được sử dụng để xuất bản sẽ trả nhuận bút thư tình theo giá mười đồng Đại dương một nghìn chữ, thơ ca thì mỗi bài hai mươi đồng, chỉ giới hạn thể thơ mới.

Giá này không cao cũng không thấp, đối với rất nhiều người trẻ tuổi không có tiếng tăm gì nhưng lại si mê văn học, những người khó mà trở thành bậc thầy hoặc không biết đường đi nước bước để đăng tác phẩm của mình, việc Dương Quang thư cục kêu gọi bản thảo quả đúng là một tia hy vọng rọi xuống cho họ. Ngoài ra, còn có một số phần tử trí thức nghèo khổ cũng trông ngóng cải thiện phần nào cuộc sống khốn quẫn thông qua việc gửi bản thảo này.

Nói tóm lại là bản thảo nô nức gửi về, Trâu Tề Hiền trông thấy liền cười không khép miệng lại được, Trần Quang và Mạnh Tiểu Lục đến một lúc lâu mà ông ta cũng không hay, chỉ mải việc của mình: “Lục gia, anh đến lúc nào vậy?”

“Ông lo việc của ông đi, tôi tự kiếm chỗ ngồi được rồi.”

“Cũng gần xong rồi.”

Mạnh Tiểu Lục gật đầu hỏi: “Những bản thảo này đều sử dụng được chứ?”

“Tốt xấu lẫn lộn, song vẫn có rất nhiều tinh phẩm. Tôi làm nghề này cũng gần được chục năm rồi, thật chưa từng thấy ai làm như Lục gia đây cả, quả thực là quá thông minh. Nói gì mà sau khi xuất bản mới kết toán nhuận bút, như vậy thì vừa không cần lo ứng trước tiền nhuận bút, mà cũng chọn lọc được nhiều hơn. Lần này chúng ta nhận được hơn nghìn bản thảo, chọn lựa sàng lọc xong thì cũng đủ ra hai ba cuốn sách rồi.” Trâu Tề Hiền phấn khởi nói.

Mạnh Tiểu Lục cười bảo: “Đây chỉ là trò khôn vặt, cũng là biện pháp trong lúc không có biện pháp mà thôi, làm ăn muốn lâu dài thì vẫn phải lấy sự thành tín làm gốc. Sau khi xuất bản mấy cuốn này, chúng ta nhận được tiền bán sách là phải phát tiền nhuận bút cho người ta ngay, ngoài ra sau này cố gắng không làm như vậy nữa, rất dễ hỏng thanh danh, mang tiếng xấu.”

“Tại sao vậy? Tôi thấy đây là việc tiện cả đôi đường mà, cớ gì lại không làm tiếp?” Trâu Tề Hiền cảm thấy hơi khó hiểu, mô hình lâu dài mà lại quay vòng vốn tốt thế này, cớ sao phải dừng kia chứ.

Mạnh Tiểu Lục khe khẽ lắc đầu, Trâu Tề Hiền rốt cuộc vẫn chỉ là trí thức, suy nghĩ quá đơn thuần, không hiểu sâu về bản chất của thương nhân và thói đời hiểm ác, gã bèn kiên nhẫn giải thích: “Chúng ta có thể kiếm lợi bằng cách này, người khác cũng có thể làm thế. Ai mà chẳng thích buôn bán không phải bỏ vốn ra chứ? Thế nhưng, nhất thiết chớ nên khảo nghiệm nhân tính và phẩm hạnh của con người trước lợi ích, bằng không ông sẽ bị hiện thực tàn khốc đập cho tan xương nát thịt đó.”

Mạnh Tiểu Lục ngừng giây lát, lại nói tiếp: “Một khi mánh lới đã bị người khác học theo, đừng nói là chất lượng giảm sút, mà mức độ cạnh tranh cũng sẽ lớn hơn nhiều. Thương nhân xưa nay đều trọng cái lợi, đầy kẻ vô đạo đức không coi tín nghĩa ra gì, dùng bản thảo của người ta không trả tiền nhuận bút, thậm chí còn không ghi cả tên người ta, như vậy há chẳng phải là hỏng hết thanh danh rồi hay sao? Chúng ta là người đi đầu khởi xướng cách làm này, chuyện kiểu như vậy mà xảy ra, tiếng xấu tiếng ác đều liên đới đến chúng ta hết, ắt sẽ bất lợi cho việc kinh doanh.”

“Hả?” Trâu Tề Hiền cả kinh, một lúc lâu sau mới nói: “Cũng đúng là có khả năng này thật, nếu ai cũng làm vậy, phong khí của giới văn hóa chắc chắn sẽ ngày một đi xuống, người người hồ nghi lẫn nhau, chúng ta há chẳng phải là mang tội tày trời hay sao?”

Mạnh Tiểu Lục gật đầu: “Chính vậy, có điều chúng ta đang thiếu vốn, bất đắc dĩ mới phải dùng hạ sách này. Đợi khi ra được vài cuốn sách, chúng ta sẽ ngừng lại đồng thời tuyên bố công khai rằng không liên quan gì đến chuyện này nữa hòng tự bảo vệ mình. Một khi có người học theo, chúng ta lại càng phải nghiêm khắc trách móc, đồng thời nhắc nhở các văn nhân chớ nên mắc lừa, không thể sợ đắc tội người khác được. Tiếng tăm là quan trọng nhất, muốn tạo dựng tiếng tăm tốt có thể phải mất mười năm, hai mươi năm, thậm chí là cả đời người mới để lại được tiếng thơm cho đời sau, nhưng nếu muốn hủy hoại thanh danh, có lẽ chỉ cần một sớm một chiều thôi.”

“Tôi hiểu rồi, một khi nhận được tiền từ các hiệu sách lớn, tôi sẽ lập tức trả nhuận bút ngay. Nhân lúc người khác còn chưa học theo, chúng ta sẽ ngừng ngay hành vi này lại, sau đó… sau đó tôi sẽ viết mấy bài, công khai tuyên bố chúng ta sẽ không kêu gọi bản thảo theo hình thức này nữa, đồng thời nhắc nhở người đời chớ nên mắc lỡm, phải cẩn trọng hành sự, cũng coi như mất bò mới lo làm chuồng, có còn hơn không.” Trâu Tề Hiền thở dài nói.

Mạnh Tiểu Lục cũng thở dài: “Chí phải.”

Ra khỏi Dương Quang thư cục, Trần Quang lầu bầu: “Lục gia, giờ anh nói chuyện cũng ho ra thơ thở ra văn, tôi nghe sắp không hiểu đến nơi rồi.”

“Là sắp không hiểu hay là không hiểu?” Mạnh Tiểu Lục trở lại vẻ bỡn cợt thường ngày, nhướng mày cười hỏi.

Trần Quang gãi đầu: “Căn bản không hiểu gì cả.”

“Vì vậy cậu phải đọc nhiều sách vào, kể cả không đọc sách thì cũng nên nghe nhiều, nhìn nhiều, học thêm cách người ta buôn bán làm ăn.”

Trần Quang khinh khỉnh nói: “Học những cái đó làm gì, các tay trùm ở bến Thượng Hải này có mấy người có văn hóa đâu chứ, chẳng phải cũng vẫn rất ghê gớm đó sao, sinh phải thời loạn, kẻ nào mạnh thì sẽ vươn lên trước, so là so ai ác hơn ai thôi.”

Mạnh Tiểu Lục bất lực lắc đầu: “Được rồi, tiếp sau đây làm gì?”

“Anh không có kế hoạch gì à? Nghe hát kịch hoặc đi tắm, anh thích cái nào?”

“Đều được.”

“Chậc, giờ chúng ta cũng có tiền rồi, đi qua mạn đường Tứ Mã chơi nhé?” Trần Quang đột nhiên cười xấu xa nói.

Mạnh Tiểu Lục hơi nhíu mày: “Vừa nãy còn rầu rĩ vì thiếu tiền, thời gian đâu mà đi ăn chơi đàng điếm. Đường Tứ Mã là khu lầu xanh, chúng ta hãy cứ gác chuyện hưởng lạc lại sau đã.”

“Hồi trước anh nói người dẫn anh vào nghề là một thương nhân Sơn Tây, giờ thì tôi tin thật rồi, cái thói hà tiện này đúng là truyền từ đời này sang đời khác.”

Đoạn Trần Quang lại thuyết phục: “Các cô ở đường Tứ Mã toàn mặc xường xám, lộ cả cặp đùi trắng muốt, muôn màu muôn vẻ, chơi vui lắm. Làm người phải biết hưởng lạc đúng lúc, đi thôi đi thôi, coi như đi với tôi được không, anh là người có văn hóa, đi cùng cũng giúp tôi thêm nở mày nở mặt mà, phải không?”

Nghe nhắc đến xường xám, đùi trắng, Mạnh Tiểu Lục không khỏi động lòng. Diệp Lam thích nhất là mặc xường xám, đừng nói ở Bắc Kinh, kể cả ở đất Thượng Hải này, như cô cũng được coi là người model rồi. Đây chính là lý do tại sao hồi đó gặp cô lần đầu ở Bắc Kinh gã lại để ý như thế. Mấy năm nay, trên họa báo và quảng cáo thi thoảng cũng có xuất hiện các cô gái mặc xường xám, nhưng phải biết rằng chỉ năm sáu năm trước thôi, kể cả ở Thượng Hải mà mặc xương xám lộ đùi ra thì cũng vẫn bị người ta mắng cho là đồ đồi phong bại tục.

Ở Thượng Hải ngày nay, các cô gái bình thường vẫn chưa dám mặc xường xám, chỉ có các nhân vật theo trào lưu mới thì mới thích kiểu trang phục này. Đương nhiên, ở chốn tường hoa ngõ liễu lại hoàn toàn khác. Còn Diệp Lam, tại sao lại yêu thích kiểu trang phục đó như vậy, cô học kiểu ăn mặc đấy từ đâu? Mạnh Tiểu Lục thoáng động lòng, quyết định đi xem thử, không phải muốn tìm đầu mối gì cả, gã chỉ muốn đi một chuyến cho biết.

Mạnh Tiểu Lục sảng khoái nhận lời khiến Trần Quang hết sức cao hứng, hai người gọi hai chiếc xe kéo chạy về phía đường Tứ Mã.

“Lão Trần, gần đây phát tài rồi hả?” Một khách làng chơi đùa cợt.

Cha của Trần Quang uống say khướt, miệng nồng nặc mùi rượu, dương dương đắc ý nói: “Lại chẳng, con trai ta giờ có tiền đồ lắm. Trần Quang, đó là tên con trai ta đấy, thử đi hỏi khắp nơi mà xem, giờ nó cũng được coi như một nhân vật ở bến Thượng Hải này rồi.”

Ông ta say ngất ngư bỏ đi, không hề hay biết ở bàn bên có một người đã để ý đến mình, còn mang đến cho Mạnh Tiểu Lục và Trần Quang một vụ phiền phức không nhỏ.