(2)

“Ừ, có đấy, để chị nói cho mà nghe”. Chị ghé sát vào tai Thu trả lời nhỏ. Cổng nhà chị cách nhà một mảnh vườn rau. Gần cổng lại có cây nhãn cành lá sum xuê, che khuất một góc nhà. Chị kéo Thu đến bên gốc nhãn, thì thầm: -“Nhà cái anh Quang đấy em ạ”. Thu giật mình: -“Quang nào chị? Sao lại anh Quang ở đây?”. -“Anh Quang con ông Cửu Minh ấy mà, cái ông ở làng Hoàng ấy!”. Chị tiếp tục giải thích trước vẻ ngỡ ngàng của Thu: -“Khốn khổ, anh ta cứ nhờ cậy chị hai ba lần, nói là cố mời em đến nhà chị để anh ấy nói câu chuyện. Anh ấy chưa dám xuống nhà em. Người ta cũng là người có học, đứng đắn, chị mới tin cho em đến đây. Gia đình anh ta là địa chủ kháng chiến, không bị tịch thu nên còn khá lắm. Không hiểu sao người ta lại biết chị em mình thân nhau. Lại biết hoàn cảnh em hiện tại đang gặp rất nhiều khó khăn. Anh ta tìm đến nhà chị làm quen từ lâu, nói mãi chị mới tin cho em biết để em đến nhà chị bữa nay. Em vào đi, vào đi…”.

-“Em không vào đâu - Thu giãy nảy - Tự nhiên lại gặp… người… ta!”

Chị Hiền ngập ngừng giây lát, rồi chị lại khuyên Thu:

-“Em cứ vào gặp người ta một tí. Chả bằng lòng người ta thì thôi cũng được cơ mà. Vả chăng, nhà mình đang gặp bước rủi ro, mình phải biết xử nhũn với người ta em ạ!”. Lời nói của chị làm cho Thu nhớ đến cảnh ngộ của mình, nhớ đến những lời năn nỉ của mẹ, đến bát cháo cám sáng nay. Thu liều bước chân vào nhà.

Vừa trông thấy Thu, anh ta tỏ vẻ luống cuống lạ. Hai vành tai đỏ tía cả lên. Vẫn là cái anh Quang học lớp bảy năm nào, người chả có vẻ gì là đàn ông ấy. Trông anh ta cũng không khác trước mấy nhưng có vẻ già dặn hơn. Cuối cùng rồi anh ta cũng lấy lại được vẻ tự nhiên, anh mở đầu sau khi mời Thu ngồi xuống cái ghế trước mặt. Chị Hiền giữ ý, vội lấy cớ nấu nước chuyên chè, chị lảng xuống bếp. -“Tôi xin lỗi Thu - anh ta nói - tôi đã đường đột xin gặp Thu ở đây. Nhưng Thu hiểu cho, tôi… tôi… không có cách nào khác!”. Thu cũng trở nên mạnh bạo. Một ý nghĩ thoáng hiện trong đầu Thu. Cô trả lời nửa đùa nửa thật: “Anh cũng đường đột, cũng không có cách nào khác như cái hồi anh viết thư bỏ trộm vào vở tôi chứ gì!”. Câu nói ấy làm cho Quang đỏ cả mặt. Anh nghĩ bụng: “Thì ra Thu đã biết cả. Càng tốt! Càng dễ ăn nói lúc này”. Cố kìm nỗi xúc động, anh nói tiếp: -“Thu đã hiểu tình cảm của tôi đối với Thu rồi đấy. Nhưng mong Thu hiểu đúng cho tôi, tôi… tôi… không phải là kẻ cơ hội, lợi dụng lúc gia đình Thu gặp nạn để yêu… cầu… Tôi chỉ muốn giúp Thu lúc này. Gia đình tôi cũng bị quy là… địa… chủ, nhưng không bị tai vạ quá khủng khiếp như gia đình Thu! Tôi biết gia đình Thu đang lâm vào cảnh… túng thiếu. Gia đình tôi thì còn dư thóc gạo. Thu biết đấy, cha tôi làm thuốc, chỉ đi trị bệnh cứu người nên cũng không đến nỗi túng đói. Thu về nói với bác… ngày mai cho phép tôi được chuyển một số gạo xuống… gia đình Thu. Bây giờ không bị bao vây nữa, tôi sẽ nhờ người đèo bằng xe đạp xuống”.

Quang nói một hồi rồi ngước mắt nhìn Thu. Anh trông thấy Thu cúi mặt xuống, ngồi im. Rồi anh thốt lên lời than thở rất khẽ, nghe như tiếng gió thoảng. “Trời ơi, trông em sút đi nhiều quá!”. Rõ ràng Thu trông thấy đôi mắt anh chớp chớp và nước mắt trào ra. Anh quay mặt đi nơi khác, rồi vội đứng dậy đi ra phía góc nhà lấy chiếc khăn mùi xoa trong túi quần ra lau mắt. “À, thì ra người đàn ông tưởng là ngổ ngáo ấy là thế!”. Thu bỗng nghĩ đến hoàn cảnh gia đình mình lúc này. Từ chối sự giúp đỡ đầy tình cảm của Quang lúc này ư? Thu không dám. Cử chỉ đó sẽ trở thành lố bịch, hơn nữa trở thành một thứ vô trách nhiệm với mẹ, với em, không thể bào chữa. Ôi số mệnh! Thu chẳng bao giờ tin ở số mệnh, nhưng bây giờ bắt buộc Thu phải nghĩ đến nó. Thu không yêu Quang, nhưng cô thật sự tôn trọng cử chỉ hào hiệp của Quang lúc này. Có lẽ Quang đã luôn luôn theo dõi cô, đã chiến thắng được những tính toán cá nhân để đến với cô. Làm sao cô có thể từ chối lòng tốt của Quang! Số mệnh như đã an bài, Thu làm sao cưỡng nổi!

Khi Quang đã ra về, chị Hiền trông thấy nét mặt Thu chẳng có vẻ gì vui, chị cũng khó nghĩ. Chị trải chiếc chiếu xuống nền nhà, kéo Thu ngồi xuống. Chị hỏi thăm sức khỏe của mẹ Thu, em Thu. Nước mắt chị chảy trên đôi má và vầng trán chị hằn lên những nếp răn đầy ưu tư. Chị bảo Thu: -“Chốc nữa em mang về mấy đấu ngô mà ăn tạm. Nhà chị bây giờ cũng chỉ trông vào ngô, khoai. Đang lúc giáp hạt mà!”. Thu buột miệng hỏi chị:

-Người ta quy chị thành phần gì?

-Nhà chị thì trung nông thôi. Nhưng ông bà sinh ra chị thì cũng bị quy là địa chủ!

- Thế anh có hay về không chị?

- Em còn lạ gì cảnh vợ chồng nhà chị nữa! - Chị Hiền buồn rầu trả lời - Hồi còn kháng chiến thì anh còn hay về. Từ ngày hòa bình đến giờ thì ít lắm. Còn từ khi cha mẹ chị bị lên thành phần thì anh không về nữa, cũng chả thấy thư từ gì.

- Thế chị ở đây có một mình thôi à chị? - Thu hỏi làm chị càng buồn thêm. Chị trả lời giọng mới tái tê làm sao!

- Một mình chứ còn ai nữa đâu. Hồi kháng chiến, anh đi công tác thì bác gái, mẹ chị còn thỉnh thoảng đến ở đây với chị, có mẹ có con vui vui một tí. Bây giờ bác lên địa chủ sợ liên lụy đến các con nên bác chả đến nữa.

Thu bỗng đăm đăm nhìn ra phía hai gốc nhãn góc vườn cành lá xanh tốt, tỏa bóng rộng xuống lối đi cạnh ngõ, đôi mắt xa xôi suy nghĩ. Một khóm hồng nở hoa, màu hồng tươi và màu trắng chen nhau. Những cánh bướm đủ màu sắc trong khu vườn lộng gió của chị, gợi lại cho Thu những kỷ niệm khó quên. Nơi đây, mới vài năm trước vẫn còn là nơi hò hẹn giữa Thu và Sơn, trong những buổi được nghỉ ngơi sau những ngày căng thẳng miệt mài trong công việc. Bất giác Thu phàn nàn với chị:

- Cây nhãn vẫn tươi tốt như xưa, cả khóm hồng, cả hoa lá nữa chị ạ. Chỉ có con người là thay đổi mà thôi!

Chị Hiền như hiểu được ý em muốn nói, chị nhớ lại:

- Ừ, dưới hai gốc nhãn ấy, hồi em còn làm ở văn phòng Huyện ủy, cứ mỗi khi được ngày nghỉ về chơi với chú Sơn, là hai người lại ra đây ngồi hóng mát. Có lần chú Sơn ngắt một nụ hồng đẹp nhất cài lên mái tóc em rồi cứ nhìn mà cười. Chị còn nhớ như in. Chị cứ tưởng là câu chuyện của các em rồi thế nào cũng kết quả. Em sẽ không phải chịu cái cảnh như chị. Ai ngờ...!

Nghe đến đó Thu bỗng hồi hộp hỏi chị:

- Chị bảo “ai ngờ” thế nào hở chị?

Chị Hiền nhìn thẳng vào đôi mắt ngạc nhiên của Thu như để thăm dò ý nghĩ của em. Rồi chị trả lời thong thả:

- Chị nghe nói chuyện của các em không thành mà. Nghe cán bộ ở huyện nói là chú ấy đã… cắt… đứt… liên hệ với em… Có phải thế không? - Chị nhìn Thu thăm dò.

- Gần hai năm nay em không nhận được tin tức anh ấy, chứ không phải là cắt… đứt chị ạ!

- Trời ơi, em tôi! - Chị Hiền bỗng kêu lên. - Trong cái thời buổi đấu đấm này mà đã hai năm người ta không tin tức, không thư từ gì mà em vẫn còn tin là không phải là cắt đứt! Khổ thân em tôi! Bặt vô âm tín như thế là họ ngại mình rồi! Họ là cán bộ cốt cán mà, họ chúa sợ liên quan. Như thế là họ cắt đứt rồi đấy!

Những lời nói của chị Hiền cứ như những gáo nước lạnh dội vào niềm hy vọng cuối cùng còn rớt lại trong lòng Thu. Cô nghe chị giải thích thêm, những lời chị nói nó mới đau xót làm sao!

- Đã yêu nhau thì phải như cái anh Quang ấy. Chị chả biết em có ưng anh ta không chứ cái nhà ấy thì rõ ràng anh ta yêu em thật sự. Anh ta chả sợ ai dị nghị, anh ta vượt lên trên tất cả tai tiếng để tìm đến em. Anh ta đến nói với chị không biết bao nhiêu lần, nhờ giúp để gặp em. Rõ khổ cho anh ta!

Càng nghe chị nói, Thu càng cảm thấy đau đớn ê chề. Người ta có thể cắt đứt được tình yêu đối với nhau một cách tàn nhẫn như thế ư? Lòng người thay trắng đổi đen, biết đâu mà lường trước! Thu như nghe những lời oán trách đó từ trong thâm tâm mình nói ra. Mẹ Thu đã bao lần nhắc nhở Thu cái điều oan trái ấy, nhưng sao Thu vẫn hy vọng, vẫn không muốn công nhận những sự thật xót xa.

Mối tình đầu chung thủy bất diệt vẫn sống trong lòng cô, vẫn cho cô sức mạnh và biết bao hy vọng. Hôm nay không ngờ chị Hiền, người đã vun đắp cho mối tình của Thu trước kia, lại đã nói với Thu những lời chua chát. Chị như đã giãi bầy cho Thu nghe sự thật phũ phàng, làm tiêu tan cả những gì là hy vọng cuối cùng còn lại trong lòng Thu. Là vì chính chị cũng đang trong tâm trạng rối bời. Trong cơn sóng gió của cuộc đời, tình cảm của chị đã bị tổn thương, lòng tin của chị phần nào bị giảm sút. Cho nên chị đã khuyên Thu theo kinh nghiệm đau xót của chị. Việc chồng con của chị cũng đã gặp phải cảnh ngộ đáng buồn. Anh ta chê chị là quê mùa đã muốn bỏ từ lâu, nhưng hàng tháng anh ta vẫn đều đều nhận tiền của chị gửi ra để chi tiêu. Người vợ cần cù đã ra công tiết kiệm, không nỡ ăn ngon, không dám mặc tốt, tháng ngày còng lưng hy sinh cho chồng thoát ly công tác. Nhưng người chồng phụ bạc kia không cần biết đến những điều đó. Mua xe đạp mới y viết thư về bắt vợ bán thóc. Mua đồng hồ đeo tay tốt y bắt vợ bán lợn. Chị đã cung phụng cho y bao nhiêu là mồ hôi nước mắt để ngày nay y đền đáp công lao vợ bằng sự ruồng bỏ không thương tiếc. Cải cách ruộng đất đợt bốn, mới đầu bố mẹ chị là trung nông. Đến bước ba, ban chỉ huy đội thấy số địa chủ trong toàn xã chưa đủ năm phần trăm như mức quy định của Đoàn ủy, liền chỉ thị gắt gao cho các anh đội và cốt cán truy tìm thêm địch. Không ngờ số phận con người lại bị liên lụy cả vào những phần trăm khốn khổ và cứng nhắc đó! Cô đội trưởng đang được biểu dương là gương mẫu đánh địch không chút thương xót, sợ cấp trên lại cho là mình là hữu khuynh bỏ sót địch, nên cô suy nghĩ rất lung rồi quyết định theo đúng lời dặn của ông đoàn ủy viên phụ trách cụm: “Thà tả một tí còn hơn mang tiếng là hữu!”. Thế là cô chẳng ngại ngần gì kích ngay tám gia đình trung nông loại khá lên địa chủ cho đủ mức. Bố mẹ chị Hiền ở trong tám trường hợp không may này. Tức thì người chồng bạc nghĩa của chị Hiền nắm lấy cơ hội tốt này để tỏ rõ lập trường kiên định của mình. Anh viết thư về tuyên bố “dứt khoát” với người vợ là con địa chủ mà gia đình đã cưới cho từ trên chục năm nay. Chị Hiền buồn lắm! Người ta bảo “dậu đổ bìm leo”, “họa vô đơn chí” là thế đấy. Chị đã biết từ lâu anh chồng của chị đã lén lút tằng tịu với một cô mậu dịch viên nào đó trẻ hơn, đẹp hơn. Nay thì chắc anh ta đã công khai cưới nó rồi! Chị đem những kinh nghiệm đời chị khuyên cô em gái họ:

- Em xem, chị ăn ở với chồng, với gia đình chồng như bát nước đầy mà người ta còn đổ hắt đi nữa là! Lấy nhau đã hàng chục năm, đầu gối tay ấp mà người ta còn vin vào lý do con địa chủ để cắt đứt! Đấy, cũng cán bộ như chú Sơn đấy. Bây giờ em còn tin tưởng họ sao được, em muốn mang lụy vào thân như chị nữa hay sao?

Yên lặng một lúc, chị kết luận:

- Đàn ông họ bạc lắm, chả mấy người hẳn hoi đâu. Họ hay phụ người lắm! Sao mà thời xưa ông bà ta lại gắn bó với nhau như vậy. Thời nay lắm chữ lắm nghĩa mà xem ra họ ăn ở không có hậu!

Thu đã hiểu rõ những điều u uất trong lòng chị. Thu thở dài! Hồi còn công tác ở Huyện ủy Thu đã nghe bố nói, khi con người mất đi cái lòng tin đối với hiện tại thì người ta quay về thời xưa, người ta luyến tiếc cái thời con người còn chất phác, còn ít làm hại lẫn nhau. Thu tìm được câu an ủi chị:

- Thà người ta phụ mình, mình không phụ người ta, lương tâm mình không cắn dứt chị ạ. Rồi chị sẽ tìm được người tốt. Em cầu mong cho hai chị em mình thoát khỏi được số phận hiện nay!

Chị Hiền bỗng thấy ghét cay ghét đắng cái thứ cán bộ như chồng chị. Chị nói với Thu như chị vẫn nghĩ:

- Chờ cho họ phụ mình thì già em ạ! Họ là một giuộc cả thôi! Em cứ xem những anh Đội cải cách về xã mình thì thấy đấy. Họ như thế đấy. Chồng chị cũng thế! Chú Sơn cũng thế. Em chờ đợi họ làm gì? Lấy cái nhà anh Quang đi. Nó còn hơn chán vạn đứa khác!

- Chị ơi, em phải chờ gặp được anh Sơn đã. Chờ hai mặt một lời xem… nó… ra sao đã chứ. - Thu trả lời.

Tự nhiên Hiền thấy ghét lây đến cả Sơn. Chị thấy cần thiết phải trả thù những loại người ấy. Mặc dù chị thấy tình yêu của Thu là bền chặt, mặc dù chị thấy ý nghĩ của Thu là hợp lẽ, nhưng không hiểu sao chị cảm thấy cần thiết phải phá cái đám cưới còn đang nặng hứa hẹn này. Không do dự, chị giải thích tiếp:

- Giữa lúc nhà em bị tai nạn, nó lại cùng công tác với chú Phan trong lúc chiến tranh, ăn ở nhà em, bố mẹ em đã coi nó như người nhà, hơn nữa coi như con, mà lúc này nó không tin tức, không dám bén mảng đến nhà. Yêu em thật sự mà nó thế à? Có chết nó cũng phải một lần lăn xả về mới phải đạo chứ! Em còn tiếc nó cái nỗi gì?

Chị Hiền hết lời an ủi Thu, khuyên Thu bỏ Sơn. Mắt chị đã ráo hoảnh từ bao giờ. Trong lòng chị hình như chỉ còn lòng căm thù người chồng phụ bạc, và con người chị coi cũng giống như thế là Sơn. Chị nói như tận trong đáy lòng:

- Thân cò cũng như thân chim, chị chả muốn cho em rơi vào tình cảnh như chị, chị chả muốn em tin vào những hạng người ấy. Chà, chà, yêu với đương! Cháy nhà mới ra mặt chuột! Thiết gì những loại ấy nữa mà cứ xô mình vào!

Đôi mắt tư lự của chị nhìn xa xôi. Thu biết chị đang suy nghĩ nhiều lắm. Bão táp đang nổi lên trong lòng chị. Bão táp cũng đang thổi mạnh trong lòng Thu. Tại sao cuộc đời của những người phụ nữ như chị em Thu lại đầy sóng gió? Thu không thể tự giải thích. Bên tai Thu như văng vẳng lời ru của mẹ từ ngày xa xưa: “À ơi… Trải qua một cuộc bể dâu. Những điều trông thấy mà đau đớn lòng!... À ơi… Lạ gì bỉ sắc tư phong… a… aa… Trời xanh quen thói… i… má hồng… à… đánh ghen… ơ… ơ…”.

Gió thổi vào tim Thu lành lạnh. Gió thổi vào lùm cây nhãn trước cổng nghe ào ào như sóng cuộn phương xa.

***

Đêm hôm ấy trời mưa rả rích thâu canh. Gió thốc vào gian nhà của ba mẹ con Thu, thỉnh thoảng tạt những giọt mưa vào tận giường nằm. Mái nhà lại dột, nước rơi lộp bộp phía chân giường và chỗ bàn thờ. Thu trằn trọc không ngủ. Những ngọn gió đầu mùa đông chui vào gian nhà trống, đem cái lạnh vào tận ruột gan Thu. Khác với những đêm mưa trước đây ở văn phòng Huyện ủy còn để lại biết bao kỷ niệm êm đềm và ấm áp. Những đêm mưa xung quanh cái bếp lửa than hồng, Thu và Sơn đã chia cho nhau từng củ sắn lùi. Mùi sắn cháy mới thơm ngon làm sao! Phần cơm tối của Sơn mọi khi lạnh ngắt, nay đã có người hâm nóng lại. Thu quên sao được đôi mắt Sơn nhìn Thu cám ơn thầm kín. Đôi mắt ấy chứa đựng niềm tin yêu đối với Thu. Không thể nào dập tắt được hình ảnh con người ấy trong tâm trí của Thu. Con người ấy đã kéo tấm chăn lên kín ngực Thu những khi Thu cảm sốt. Con người ấy đã thức bên mình Thu thâu canh khi Thu còn mê sảng. Bàn tay Sơn đã nắm chặt lấy tay Thu truyền cho Thu sức mạnh. Thu thấy lòng mình ấm lên giây lát. Sau những ngày công tác xuống cơ sở, đi sâu vào lòng địch hay chỉ huy chống càn quét của địch, Sơn lại về văn phòng Huyện ủy. Sơn lại có mặt bên Thu. Cái con người trông khô khan và khắc khổ ấy lại hóa ra cũng có nhiều tình cảm sâu lắng. Thu phát hiện ra Sơn thuộc rất nhiều thơ, nhất là loại thơ tình của Xuân Diệu, Huy Cận, Hàn Mặc Tử hay Lưu Trọng Lư. Thời kháng chiến đọc thơ ấy người ta phê bình, nên Sơn chỉ dám đọc riêng cho Thu nghe mỗi khi chỉ có một mình Thu với anh. Có khi anh lại đọc cho Thu nghe một bài thơ dịch từ tiếng Pháp. Có lẽ là những bài thơ anh thuộc từ thời còn là học sinh trước ngày cách mạng tháng Tám. Nhưng cái để lại trong lòng Thu sâu lắng nhất là đôi mắt anh đã say đắm nhìn Thu. Anh đã ngồi cạnh Thu hàng giờ nhìn Thu khâu vá. Đã có lần Thu phát gắt: “Sao anh cứ nhìn em mãi thế? Em ngượng lắm!”. Anh chỉ cười. Anh là con người làm chủ được mình, chế ngự được những tình cảm bồng bột. Anh không có những biểu hiện vồ vập hay nổi sóng gió trong tình cảm đối với Thu. Anh chỉ nâng niu nó, Thu có cảm giác như thế, gìn giữ và quý trọng nó, như luôn luôn sợ nó mất đi!

Ngày nay người ấy đã quên Thu được chăng? Lời nói của chị Hiền như một sự thật phũ phàng đã phần nào đánh gục được lòng tin của Thu. “Đã yêu nhau thì phải như cái nhà anh Quang ấy… Phải có gan vượt lên tai tiếng mà đến với em chứ!... Thấy gia đình người mình yêu bị nạn, dù có chết cũng phải lăn vào một lần…”.