Bí quyết ra quyết định quan trọng khi có quá nhiều lựa chọn

Bạn có một bước thăng tiến mà bạn chờ đợi đã lâu và được nâng lương trong công ty. Cùng lúc, bạn nhận được cơ hội thú vị để chuyển sang công việc mà bạn luôn tò mò, đam mê nhưng chưa bao giờ làm trước đó. Bạn có dám bàn giao mọi thứ và bắt đầu công việc bạn đã nghĩ đến hàng bao lâu nay không? Tất nhiên thoát khỏi công việc bạn làm đã lâu và mở rộng tầm mắt ra cùng thế giới vẫn luôn là một lựa chọn hấp dẫn.

Những điều này có giống chút nào tình huống trong cuộc sống của bạn không?

Thật tuyệt vời khi công nghệ phát triển đến mức tiên tiến làm cho thế giới nhỏ hơn, phẳng hơn, tâm trí của chúng ta được mở mang ra với nhiều khả năng đa dạng. Trong thực tế, những quyết định làm thay đổi phần lớn cuộc đời cũng như thay đổi công việc, thay đổi lục địa sống... đã trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết.

Tuy nhiên, có quá nhiều sự lựa chọn/cơ hội không hẳn cải thiện chất lượng cuộc sống của chúng ta. Thậm chí nó có thể làm ta căng thẳng và lo lắng hơn.

Dan Gilbert, tác giả của cuốn sách Stumbling on Happiness (tạm dịch: Sẩy chân trong hạnh phúc) nói rằng các nghiên cứu cho thấy, trái ngược với niềm tin phổ biến, có quá nhiều lựa chọn thường làm giảm hạnh phúc vì chúng ta mắc kẹt trong việc nghi ngờ tất cả các lựa chọn của bản thân mình. Tất cả những lựa chọn đó khiến chúng ta tiếp tục tìm kiếm ở bên ngoài và mất liên lạc với phần bên trong – quên mất mình mong muốn cái gì và điều gì giá trị nhất đối với bản thân mình. Lúc đó, xung đột bên trong xảy ra.

Với tất cả các lựa chọn có sẵn, điều quan trọng là phải có một cách để đưa ra những quyết định lớn trong cuộc đời, thông qua việc cắt giảm tình trạng quá tải thông tin, làm rõ những gì quan trọng nhất đối với bản thân, và khiến chúng ta cảm thấy vui vẻ về quyết định của mình.

Những hạn chế của chiến lược đưa ra quyết định theo kiểu cũ trong thế giới phong phú, đầy ắp thông tin

Ta lớn lên trong một thế giới do não trái (chủ về logic) định hướng, nơi chiến lược đưa ra quyết định theo kiểu cũ là một quá trình rất hợp lý, bao gồm lên danh sách các lựa chọn, danh sách những ưu và khuyết điểm của mỗi lựa chọn, sau đó cân nhắc danh sách của bạn. Điều này có thể hữu ích trong môi trường ổn định, có thể dự đoán được, nơi chúng ta có tất cả các thông tin cần thiết và trong một số môi trường làm việc nơi chúng ta giải quyết các vấn đề đơn giản. Nhưng đó không phải là cách hiệu quả nhất đưa ra các quyết định quan trọng nhất cuộc đời bạn, bởi vì:

* Suy nghĩ do não trái định hướng gắn với việc làm theo các chuẩn mực xã hội và các quy tắc đã được thiết lập, hơn là các quy tắc mới được phát hành. Não trái thích xác định sự tồn tại của các quy định hiện hành, phù hợp với các quy tắc và chuyên mục đó, nhưng nó không phù hợp với các khả năng mới phát sinh. Đôi khi con đường để phát triển hết tiềm năng của bạn lại thông qua tùy chỉnh lối sống hơn là cố gắng phù hợp với các chuẩn mực và kỳ vọng của xã hội hiện có. Nếu bạn đang sử dụng quy trình do não trái định hướng khi đưa ra các quyết định, bạn sẽ thấy khó tạo ra những điều khác biệt mới mẻ, ví dụ tạo ra mô tả công việc của riêng bạn hoặc đi tiên phong trong một cách sống mới.

* Chúng ta vừa có quá nhiều vừa có quá ít thông tin để tin vào chiến lược định hướng thông tin nhằm đưa ra quyết định. Hệ thống giáo dục truyền thống đã dạy chúng ta rằng câu trả lời ờ “ngoài kia” và bạn chỉ cần thu thập thêm nhiều thông tin để có thể đưa ra quyết định đúng đắn cho cuộc đời. Trong thời đại bùng nổ thông tin, niềm tin này có thể dễ dàng dưa bạn vào bế tắc do tê liệt trong quá nhiều nghiên cứu và phân tích, trở nên quá tải với tất cả các chi tiết và mất liên lạc với những gì cần thiết, quan trọng nhất đối với bạn. Đồng thời, thế giới đang thay đổi rất nhanh và tất cả mọi thứ được kết nối với nhau đa chiều, những thông tin bạn đang thu thập nhanh chóng lỗi thời. Không thể thu thập tất cả các thông tin có liên quan và dự đoán tất cả các kết quả, những ưu và khuyết điểm của mỗi khả năng.

* Quá trình đưa ra quyết định bằng não trái có liên quan nhiều tới những việc bạn làm “đúng” hơn là những việc làm cho bạn hạnh phúc. Khi chúng ta đưa ra quyết định theo cách truyền thống, chúng ta chủ yếu tự hỏi: “Lựa chọn nào có vẻ mang lại nhiều lợi ích và ít rủi ro nhất cho mình?”. Nhưng lựa chọn hợp lý mang lại các phần thưởng lớn và ít rủi ro chưa chắc là thứ tốt nhất cho bạn. Chúng ta đã trở nên phụ thuộc vào suy nghĩ cho rằng chúng ta sẽ hạnh phúc với một số điều kiện hoàn toàn và phần thưởng nào đó, nhưng đôi khi những khát khao thể hiện tính cách cá nhân của chúng ta lại thách thức những ý niệm truyền thống, logic về thành công.

Làm thế nào sử dụng cảm xúc để đưa ra những quyết định quan trọng của cuộc đời?

Trong thế giới ngồn ngộn thông tin có nhiều lựa chọn phong phú này, khi phải đưa ra các quyết định quan trọng của cuộc đời, chúng ta cần tổng hợp rất nhiều thông tin, nhìn thấy bức tranh toàn cảnh, nhận ra các chủ đề và các mối quan hệ, cảm nhận bằng trực giác những thông tin nào quan trọng đối với chúng ta, và sáng tạo những khả năng thậm chí còn chưa tồn tại. Đây là tất cả các kỹ năng tư duy bằng não phải mà chúng ta có thể sử dụng thông qua hệ thống điều hướng cảm xúc.

Hầu hết mọi người đối xử với cảm xúc của họ như thể họ đang không bình thường và đôi khi thậm chí còn xem cảm xúc là một trở ngại trong cuộc sống. Cảm xúc thường bị đặt sang một bên như là phần bốc đồng và phiền hà của chúng ta và phải được kiểm soát và ít có giá trị cho chúng ta. Thực tế, cảm xúc của chúng ta, cả tích cực và tiêu cực, tất cả đều hoàn toàn an toàn, lành mạnh và phục vụ chúng ta theo những cách đáng kinh ngạc, đặc biệt là khi nó dẫn đến việc đưa ra các quyết định quan trọng của cuộc đời. Mỗi cảm xúc bạn trải nghiệm là một tín hiệu rõ ràng giúp bạn phân biệt giữa kỳ vọng và nhu cầu đang đặt vào bạn và những gì thật sự quan trọng với tính cách cá nhân của bạn.

Dưới đây là ba tín hiệu phổ biến mà hệ thống điều hướng cảm xúc của bạn sẽ mang lại cho bạn, và làm thế nào sử dụng chúng để đưa ra những quyết định lớn trong cuộc đời dựa trên những gì quan trọng nhất với bạn:

Tức giận: Tất cả chúng ta đều thừa nhận rằng tức giận là một cảm xúc “không hay” và giận dữ biến bạn thành một người khó chịu – đặc biệt nếu bạn là phụ nữ. Nhưng tức giận là một dấu hiệu mạnh mẽ cho bạn biết những gì quan trọng với bạn. Để cảm thấy tức giận, bạn phải nghĩ rằng cái gì đó quan trọng với bạn đang bị chặn lại, bị lấy đi, bị vi phạm hoặc bị bỏ qua theo một cách nào đó. Vì vậy, hãy suy nghĩ về tất cả những thứ đã thật sự làm cho bạn sôi lên và giận dữ. Rồi tự hỏi mình, “Có phải những thứ này đang nhắc nhở về những gì quan trọng nhất đối với tôi?”.

Sợ hãi: Sợ hãi có xu hướng làm cho chúng ta trốn tránh những thứ đang làm chúng ta lo sợ, rõ ràng cảm giác này rất hữu ích khi điều bạn đang lo sợ là một mối đe dọa thật sự cho cuộc sống của bạn. Nhưng hầu hết mọi thứ chúng ta lo sợ trong cuộc sống hàng ngày không gây ra bất cứ mối đe dọa nào cho cuộc sống của chúng ta, vì chúng ta được lập trình để thấy sợ hãi bất cứ khi nào chúng ta đối mặt với điều gì đó không quen thuộc. Tức là, bất cứ khi nào chúng ta học hỏi, phát triển và vượt ra khỏi vùng thoải mái, chúng ta sẽ thấy sợ hãi. Vậy hãy lên danh sách tất cả những thứ bạn cảm thấy sợ hãi nhất ngay bây giờ. Sau đó, hãy tự hỏi mình lần nữa, “Có phải những thứ này đang nhắc nhở về những gì quan trọng nhất đối với tôi?”.

Tự do: Tự do bao gồm tất cả các cảm xúc mang lại cảm giác tốt: tình yêu, phấn khích, bình an, vui, hứng thú, hài lòng và nhiều nữa. Bạn sẽ biết bạn đang cảm thấy những cảm xúc này khi cơ thể bạn thoải mái, cởi mở, nhẹ nhõm, thậm chí nổi da gà chút đỉnh. Không cần phân tích hoặc tháo gỡ để khám phá những gì quan trọng với bạn – nó ngay trước mắt! Khi bạn cảm thấy bất kỳ cảm xúc nào của tự do, hãy tự hỏi bản thân: “Ngay luc này, tôi đang làm gì?”. Cho dù việc đó có ý nghĩa hay không, đây là những gì bạn thích và những gì quan trọng nhất với bạn, và bạn sẽ phát triển rực rỡ khi mang thêm điều này vào trong cuộc sống. Vì vậy, hãy suy nghĩ về các cơ hội và các lĩnh vực cuộc sống làm bạn cảm thấy tự do nhất, sau đó hãy tự hỏi lại một lần nữa: “Có phải những thứ này đang nhắc tôi về những gì quan trọng nhất đối với tôi?”

Cảm xúc sẽ luôn chỉ cho bạn quay lại với những gì thật sự quan trọng đối với bạn. Khi bạn để ý cảm xúc của mình, rất dễ dàng để đưa ra những quyết định quan trọng của cuộc đời, thay vì mắc kẹt trong lo lắng, nghi ngờ các lựa chọn và không thôi thắc mắc liệu cỏ có xanh hơn ở phía bên kia đồi.

Tiếp tục nghe ngóng và linh hoạt

Những gì bạn yêu thích và những gì quan trọng đối với bạn có thể cũng thay đổi nhiều như các cơ hội xung quanh, vì thế đừng bị cám dổ để thực hành điều này một lần và sau đó khóa mình vào các kế hoạch cuộc đời dài hạn, phiến diện hy vọng rằng bạn sẽ không bị phân tâm bởi tất cả các cơ hội mới xuất hiện xung quanh.

Thay vì vậy, hãy tiếp tục nghe ngóng và tận hưởng những lợi ích của việc sống trong một thế giới đầy đủ các khả năng đa dạng bằng cách tiếp tục tò mò, cởi mở để nhận thấy những thay đổi trong các cơ hội quanh bạn và phản ứng do cảm xúc của bạn với chúng. Hệ thống điều hướng cảm xúc của bạn lúc nào cũng sẵn sàng và rất dễ dàng sử dụng. Bằng cách liên tục điều chỉnh những cảm xúc và những gì thật sự có giá trị đối với bạn, bạn có thể tiếp tục điều chỉnh cuộc sống xung quanh những gì quan trọng nhất với bạn và sẽ nhận thức rõ hơn khi có nhiều thứ thật sự quan trọng đối với bạn đang xuất hiện trong cuộc đời.

Và sau đó bạn có thể dựa vào điều này, tận hưởng cảm giác thật sự hài lòng về những quyết định đã đưa ra.