Phần VI Sự tàn sát các con đực-I

Nếu bầu trời còn trong sáng, và thời tiết còn ấm áp, nếu những bông hoa như trước đây vẫn đầy phấn và mật hoa, thì những con ong thợ sau sự thụ tinh của ong chúa, có vẻ như do sự bao dung hoặc do đãng trí, mà cũng có thể, đơn giản là do quá đỗi lo xa, chúng vẫn còn chịu đựng thêm một thời gian sự tồn tại khó chịu và tốn kém của bầy ong đực. Những con ong đực xử sự ở trong tổ như những kẻ đi tìm đôi bàn tay của nàng Pénélope đã từng xử sự trong ngôi nhà của chàng Ulysse. Những gã tình nhân danh dự này là những kẻ hoang tàng và xấc xược, có một lối sống ăn không ngồi rồi, lêu lổng, phè phởn. Đám ong đực béo tốt no nê nằm ngổn ngang chắn hết các con đường, các lối đi lại, cản trở công việc của đàn ong. Chúng xô đẩy các con ong khác và bị các con ong khác xô đẩy. Đây là những sinh vật đáng kinh ngạc làm sao, khệnh khạng đầy một vẻ tỉnh bơ khinh bỉ với mọi chuyện, nhưng vì thế và vì công việc chúng cũng bị các con ong khác tỏ ý khinh thường ra mặt. Chúng không hề biết đến sự ác nghiệt dần tích tụ nhằm chống lại chúng của cái số phận đang chờ đợi chúng. Đêm đến chúng chọn cho mình những góc ấm áp nhất trong tổ của mình, và sau khi tỉnh giấc, chúng uể oải đi ăn tàn uống sạch những khoang tổ đầy mật rộng mở dành cho chúng, đồng thời chọn những tầng tổ thơm tho nhất và làm ô uế những tầng tổ ấy bằng các đống phân của mình.

Những con ong lao công nhẫn nhịn nghĩ đến tương lai, và hiện giờ lẳng lặng đi sau những con ong đực để dọn dẹp. Có thể nhìn thấy bầy ong đực ở ngưỡng cửa tổ vào một ngày nắng nóng tháng Bảy hoặc tháng Tám, giữa khoảng mười hai đến ba giờ, khi cả thiên nhiên đang đắm chìm trong niềm hạnh phúc ngọt ngào. Cái đầu của chúng chụp một cái mũ giáp sáng bóng, được làm bằng hai viên ngọc đen rất to; trên cái mũ phất phơ bày hai chiếc ngù lông dài; một chiếc áo ngắn mầu hung đỏ mượt như nhung, một tấm mề đay “Bộ lông cừu vàng” và chiếc áo khoác trong suốt bổ sung cho bộ y phục. Chúng ồn ào và gây ra một sự hỗn loạn khủng khiếp, đẩy những chị ong canh gác ngã khỏi vị trí của mình, quăng quật các chị ong làm nhiệm vụ quạt thông gió, xô ngã các cô ong thợ trở về nhà và đang mệt lả vì mang vác nặng những món đồ khiêm nhường của mình. Bộ dạng của chúng đây kiêu ngạo, lố lăng, đáng ghét - cái bộ dạng của những người đang vội vã thực hiện một công việc thần thánh không thể hiểu nổi đối với những kẻ người trần mắt thịt thô lậu. Hết con này đến con khác, những nhân vật vô địch về sự tự mãn của mình, lần lượt bò ra khỏi tổ, thong dong đậu sát gần những bông hoa và đánh một giấc ngủ ngon lành, mãi đến khi hơi mát của buổi chiều tối khiến chúng tỉnh giấc. Khi ấy chúng, vẫn cái bộ dạng như ông hoàng, vẫn với cái vẻ có một chức vụ tối cao, trở về tổ; vào tổ rồi, chúng vội vàng đến ngay khu buồng kho, cắm ngập cái đầu của mình vào thùng mật, bụng phình ra đến mức trông chúng giống như những cái bình đựng mật, và sau khi đã lấy lại sức, chúng ì ạch trở về với sự yên ấm ngọt ngào - chúng vô tâm ở trong đó cho tới khi giờ ăn lại đến.

II

Tuy nhiên sự kiên nhẫn của đàn ong còn nhanh cạn hơn sự kiên nhẫn của con người rất nhiều. Vào một sáng đẹp trời cái mệnh lệnh được chờ đợi lâu lắm rồi được phát đi khắp tổ, và những con ong thợ hiền lành biến thành những vị quan tòa và đao phủ đáng sợ. Ai đưa ra mệnh lệnh - chúng ta không biết được, nhưng nó xuất phát ra một cách bất ngờ do sự căm giận lạnh lùng và có tính toán của các con ong thợ; theo quyền năng của sự đồng tâm nhất trí trong chính thể cộng hòa, mệnh lệnh phải được thực hiện ngay sau khi nó được ban hành. Một bộ phận dân cư ngừng việc thu gom mật, để dành ngày này cho việc xét xử. Đám ăn rỗi nằm không mập ú treo thành chùm trên các vách tường mật của tổ, đang vô tư ngủ, nhưng cả một đạo quân các trinh nữ binh giận dữ sỗ sàng đánh thức chúng dậy. Những con ong đực ngờ nghệch, chẳng hề nghi ngờ gì tỉnh giấc, không tin vào mắt mình; sự kinh ngạc của chúng khó khăn lắm mới chọc thủng được tính lười nhác của mình, như ánh trăng xuyên qua mặt nước của đầm lầy vậy. Chúng có cảm tưởng như mình đã trở thành vật hi sinh bởi một sự nhầm lẫn nào đó, ngơ ngác nhìn quanh, nhu cầu chi phối toàn bộ cuộc sống của chúng, ăn sâu vào trong bộ óc đần độn của chúng thúc đẩy chúng đến các thùng mật để có được sự an ủi. Nhưng với chúng đã hết rồi những ngày tháng Năm ngọt ngào, đã qua rồi mùa hoa gia ngát thơm, chẳng còn nữa mùi hương không dứt của hoa xôn, hoa húng tây mọc lan, hoa cỏ ba lá và hoa kinh giới ô. Thay cho sự thoải mái bước vào các kho chứa thực phẩm mến khách, hững hờ mở rộng cửa cho chúng đến với nguồn thức ăn dự trữ dồi dào và ngọt ngào, giờ đây chúng gặp phải cả một rừng ngòi nhọn hoắt có sẵn nọc độc. Bầu không khí hạnh phúc của ngôi nhà đã thay đổi với chúng. Thay cho hương mật thơm giờ đây lan tỏa mùi hăng hắc của một thứ chất độc nào đó, những giọt chất độc ấy lóng lánh ở đầu ngòi và chứng tỏ ở khắp mọi nơi tràn ngập lòng căm thù và sự báo thù trong thái độ đối với các con ong đực. Và trước khi đám ong đực kịp hiểu ra rằng, có một sự thay đổi lớn đang diễn ra trong cuộc sống xa xỉ của chúng, tất cả những luật lệ hạnh phúc với chúng trong ngôi nhà này đã bị xóa bỏ, lao vào mỗi một gã ăn bám đang run sợ có tới mấy nhân viên thi hành án; chúng ra sức cắt cụt cánh của các con ong đực, cưa đứt cái chân nối giữa bụng và ngực, xén phăng những sợi râu đang run rẩy, giật đứt rời những cái cẳng chân và tìm cho ra cái khe nằm giữa các vòng áo giáp, để chọc vào đó mũi gươm của mình. Những con vật to lớn, không được vũ trang, không có ngòi và cũng không nghĩ đến sự chống cự; chúng cố lẩn tránh kẻ thù hoặc giơ cái lưng ra để chịu những đòn đánh túi bụi; Có những con bị ngã ngửa ra, chúng quều quào vụng về né tránh, theo đủ mọi hướng khác nhau, những kẻ thù nhẫn tâm của mình - những con mụ này cứ bám riết áp sát chúng không rời, hoặc là chúng quay tròn, trong vòng quay điên dại kéo theo mình cả một dám đông kẻ thù, cho đến khi chúng hoàn toàn kiệt sức. Sau một thời gian rất ngắn bầy ong đực rơi vào một tình trạng thảm thương đến mức, giá thử con người ở vào vị trí của ong, thì lòng trắc ẩn luôn tồn tại một cách mật thiết bên cạnh sự công tâm trong trái tim của chúng ta đã lập tức cất tiếng về lòng khoan dung - nhưng trong con tim của toán ong thợ vô tình, chỉ công nhận mỗi cái luật lệ thâm sâu, khô cứng của thiên nhiên không có chỗ cho lòng trắc ẩn cũng như đức khoan dung. Đôi cánh của những kẻ bất hạnh đã bị xé tan, những cái chân của chúng đã bị rứt lìa, những sợi râu đã bị cắt cụt, và những đôi mắt đen tuyệt đẹp của chúng, tấm gương cho những bông hoa lộng lẫy, in bóng bầu trời xanh thắm và niềm tự hào trong sáng của mùa Hè, giờ đây bị che phủ bởi nỗi đau đớn và chỉ phản ánh niềm đắng cay cùng sự tuyệt vọng của cái chết. Một số con chết ngay vì những vết thương của mình, và xác của chúng nhanh chóng bị hai-ba tên đao phủ đem ra bãi tha ma xa xôi; một số khác bị thương không nặng lắm, kịp chui rúc qua đám đông vào một góc nào đấy, nhưng khi ấy đội lính canh tàn nhẫn liền bao vây chúng ở đó, cho đến khi chúng chết đói. Có nhiều con kịp bò ra đến cửa và biến mất trong không trung, kéo theo mình những kẻ thù địch; nhưng đến chiều, mệt mỏi vì đói và lạnh, chúng quay trở lại và tụ tập ở cửa tổ, cầu xin một mái ấm; tuy nhiên cả đến lần này chúng cũng vẫn gặp phải đội lính canh nhẫn tâm. Ngày hôm sau công việc đầu tiên là toán ong thợ dọn sạch khỏi ngưỡng cửa tổ những cái xác của đám to xác vô dụng, và kí ức về cái bộ tộc ăn không ngồi rồi biến mất khỏi tổ cho đến mùa Xuân năm sau.

III

Có nhiều khi việc sát hại diễn ra vào cùng một ngày trong nhiều tổ của một trại ong. Những tổ ong giàu có nhất và được tổ chức tốt nhất phát đi tín hiệu cho cuộc tàn sát. Vài ngày sau những cộng hòa ong quốc kém thịnh vượng hơn theo gương chúng. Chỉ có những tổ nghèo nhất và dân ong ốm yếu, nơi con ong chúa quá già và gần như vô sinh rồi, mới giữ lại các con ong đực với hi vọng nhờ chúng việc thụ tinh sẽ còn sinh ra được một con ong chúa mới mạnh khỏe trước khi mùa Đông tới. Điều này nhất định sẽ có một kết cục thảm họa. Cả bộ tộc - ong chúa, bầy ong đực cùng đám ong thợ khi đó tạo thành một khối đông đặc đói ăn bám dính vào nhau, cùng chết trong bóng tối của tổ còn trước cả khi bông tuyết đầu tiên rơi.

Sau cuộc tàn sát những con ong đực, trong các tổ sung túc hơn và đông dân ong hơn công việc lại bắt đầu, tuy nhiên sự hăng say trước kia dần suy giảm, bởi mật hoa ngày càng trở nên ít đi và ít hơn nữa. Thời của những cuộc lễ hội hoành tráng tưng bừng và những bi kịch đẫm máu đã qua đi. Một tổ ong tuyệt vời của những ngày tháng Bảy nắng nóng - đó là một xã hội gồm vô số những tâm hồn sôi nổi, một quái vật hào hiệp luôn luôn tràn đầy sinh lực và được nuôi dưỡng chỉ bằng hoa và sương - dần thiếp ngủ, và hơi thở ấm nồng của nó tỏa ra một mùi hương dịu dàng đang chậm dần và ngưng bặt. Tuy nhiên vẫn như trước đây việc thu gom mật của mùa Thu vẫn tiếp tục để làm đầy nguồn dự trữ, được đưa vào các buồng kho; các thùng chứa sau cùng sau đó được niêm phong một cách hoàn hảo bằng một con dấu sáp trắng. Công việc xây dựng chấm dứt; số sinh nở giảm xuống, số chết tăng lên; đêm dài ra; ngày ngắn lại. Những trận mưa và những cơn gió lạnh giá, những màn sương mù buổi sáng và âm mưu thâm độc của bóng tối ập tới rất nhanh giết chết hàng trăm và hàng trăm con ong thợ. Toàn bộ số dân cư nhỏ bé của tổ ong, mà đối với nó mặt trời cũng cần thiết, như những con châu chấu của Attika, bắt đầu cảm thấy sự xâm lấn hung bạo của mùa Đông giá rét.

Con người còn chưa kịp lấy trước phần thu hoạch của mình. Mỗi một tổ ong tốt cho anh ta từ tám mươi đến một trăm lít mật; có những tổ ong ngoại lệ đôi khi cho đến gần hai trăm lít: chúng tựa như một không gian rộng lớn của thế giới, mà ở trong đó toàn là những cánh đồng hoa bao la được đàn ong ghé thăm cả ngàn lần trong một ngày. Còn bây giờ con người đành nhìn một lần cuối những trại ong im lìm. Ở những tổ ong giàu có hơn anh ta lấy đi những kho báu mà chúng không cần đến, đồng thời phân phát một cách bất công cho các công nhân của chúng một niềm hạnh phúc giả tạo. Để giữ ấm cho ngôi nhà của đàn ong con người đóng kín, khép hờ các cánh cửa, bỏ đi những bộ khung thừa và cho chúng một giấc ngủ Đông dài. Chúng tập trung lại thành một đống ở giữa tổ, co cụm lại và bám dính vào các tầng tổ, mà từ đó vào mùa Đông lạnh giá cái thực thể được hiện thực hóa của mùa Hè sẽ thẩm thấu vào. Con ong chúa nằm ở giữa được đội cận vệ của mình vây quanh.

Hàng thứ nhất của những con ong thợ bám dính vào những lỗ tổ đã được niêm phong, hàng thứ hai được bố trí nằm trên chúng, đến lượt mình, được hàng thứ ba phủ kín lên, và cứ thế cho đến hàng cuối cùng tạo thành một lớp che riêng cho mình. Khi cái lạnh len lỏi đến những con ong của hàng trên cùng, chúng lách mình vào đám đông, và những con khác lần lượt thế chỗ của chúng. Chùm ong treo trong khoảng không trông giống như một quả cầu màu hung đỏ ấm áp, được các bức tường mật bao quanh. Quả cầu này, tùy theo mức độ trống không của những khoang tổ bên cạnh, khi thì nâng lên, khi thì hạ xuống, lúc thì tiến lại gần, lúc thì lùi ra xa khỏi chúng theo một cách thức kín đáo; trái với điều người ta thường nghĩ, cuộc sống về mùa Đông của loài ong không dừng lại, mà chỉ chậm lại13. Bằng cách vẫy cánh nhịp nhàng của các chị em nhà ong bé nhỏ đã trải qua cái nóng nực của mùa Hè, khi thì gấp gáp, khi thì chậm rãi, phù hợp với sự thay đổi của thời tiết ở bên ngoài, ở đây nhiệt độ trung bình vào ban ngày của mùa Xuân được duy trì. Mùa Xuân huyền bí ấy lúc này bày tỏ tình cảm của mình bằng dòng mật tuyệt diệu - nó chính là tia nắng ấm hình thành trước đây đang quay trở lại với hình dạng ban đầu của mình. Nó luân chuyển tuần hoàn ở đây giống như dòng máu tốt lành. Những con ong bám vào các lỗ tổ đầy mật ngọt truyền nó cho những cô bạn hàng xóm của mình, và những cô bạn ấy, đến lượt mình, truyền nó đi xa hơn. Cứ như thế nó dịch chuyển mỗi lúc một xa hơn và xa hơn nữa, cho đến khi tới được phần ngoài cùng của đám ong. Một ý nghĩ duy nhất và một số phận duy nhất ở đây đã gắn kết cả ngàn con tim vào một tổng thể không thể tách rời. Tia mật thay thế cho mặt trời và những bông hoa cho đến thời điểm, người anh trai của nó được mặt trời đích thực của mùa Xuân đang tới gửi đến dọi những ánh mắt ấm áp đầu tiên của mình vào bên trong tổ ong và cho đến khi những cây hoa tím và hoa sen gió bắt đầu đánh thức các con ong thợ; các bông hoa sẽ báo cho chúng rằng, màu xanh đã chiếm lại vị trí xứng đáng với nó trên thế giới và rằng, vòng quay bất tuyệt gắn kết sự sống với sự chết, một lần nữa đã tự xoay quanh chính mình và lại hồi sinh.