19 Tháng Chín 2019

Bốn mươi hay năm mươi động vật hai chân thốt lên, “Cá voi!” rồi “Nhìn kìa!” rồi “Đâu kia?” rồi “Ở đằng kia!” bằng năm, sáu, bảy thứ ngôn ngữ khác nhau, rồi tất cả chạy ùa về phía mũi tàu, đưa máy lên cao nhắm về hình oval mầm mẫm đang trồi lên từ biển xanh thẳm. Một làn hơi nước như hơi nước tàu lửa bắn ra từ lỗ mũi con vật, gió quạt hơi nước qua đám hành khách đang cười đùa, la hét. Một chú bé người Mỹ chừng tuổi Anaïs nhăn nhó: “Mẹ ơi, bị dính… cứt mũi cá heo từ đầu tới chân luôn nè!” Bố mẹ chú mặt mày hớn hở. Hàng chục năm sau họ sẽ nói, “Con có nhớ lần nhà mình đi xem cá voi ở Iceland không?”

Từ chỗ tôi đứng trên cầu tôi có thể thấy nguyên hình con cá voi - không ngắn hơn con tàu du lịch mười tám mét là bao. “Thật tốt, cuối cùng lòng kiên nhẫn của chúng ta đã được đền đáp ngay phút cuối,” tay hướng dẫn viên tóc muối tiêu nói bằng thứ tiếng Anh chậm rãi, cẩn thận. “Con cá voi này là loài cá voi lưng gù - nhận ra qua gù trên lưng. Trong tour buổi sáng, ngay tại đây, chúng tôi có thấy một vài con gọi là cá voi thân thiện, vậy nên tôi rất vui là vẫn còn một con lúc này…” Tâm trí tôi bơi đến những câu hỏi như cá voi đặt tên cho nhau ra sao; cảm giác khi bay có giống như khi bơi không; cá voi có yêu đơn phương như ta chăng; và liệu chúng có hét lên khi lao móc có thuốc súng phóng xuống, nổ tung. Đương nhiên là có rồi. Vây chúng nhạt màu hơn phần còn lại ở thân trên, và khi chúng đập vây tôi nhớ lại Juno và Anaïs nằm ngửa trong bể bơi. “Bố đừng thả ra!” Đứng ngập nước đến thắt lưng ở đoạn nông của bể bơi, tôi hứa với hai đứa sẽ không thả ra, trừ khi chúng muốn tôi thả; đôi mắt chúng mở to, tin tưởng tuyệt đối.

Gọi đi, tôi thầm nhắc chúng, ở Montreal. Gọi cho bố đi. NGAY BÂY GIỜ. Tôi đợi. Tôi đếm từ một đến mười. Đến hai mươi. Đến năm mươi…

… úi giời, điện thoại đổ chuông thật! Hai con gái đã nghe thấy tôi.

Không, thực ra chẳng phải. Màn hình báo Hal Linh cẩu gọi. Đừng bắt máy.

Nhưng tôi phải bắt máy: chuyện tiền nong. “Hal! Crispin đây.”

“A lô, Crispin. Tín hiệu nghe rất quái: anh đang ở trên tàu hỏa sao?”

“Thực ra là tàu thủy. Ngay đầu vịnh Húsavík.”

“Vịnh Húsavík… Là ở… để tôi đoán nào. Alaska?”

“Bờ biển bắc của Iceland. Tôi đi dự Hội sách Reykjavik.”

“À, đúng rồi, đúng rồi. Vụ Richard Cheeseman kết quả mỹ mãn, chúc mừng nhé. Tôi nghe được hôm sáng Thứ Hai.”

“Thật sao? Nhưng chính phủ chỉ mới biết hôm Thứ Ba.”

Mặc dù có biệt danh thế, giọng cười của Hal chẳng giống linh cẩu; mà giống với một chuỗi những âm tắc thanh hầu, giống tiếng động của xác chết đang lăn trên cầu thang gỗ, chuẩn bị rơi xuống tầng hầm. “Juno và Anaïs có đấy không? Iceland là thiên đường của trẻ con, tôi có nghe nói.”

“Không. Đáng ra Carmen đi với tôi, nhưng…”

“À, phải rồi, phải rồi. Ừ thì, đời này thiếu gì, c’est la vie, thôi bỏ đi… nhân tiện nói luôn chuyện điện đàm hôm nay với nhà xuất bản Erebus và Bleecker Yard. Thảo luận rất thẳng thắn, có rút ra một Chương Trình Hành Động.”

Norman Mailer, J. D. Salinger hay thậm chí là tiến sĩ Aphra Booth đến lúc này sẽ quẳng điện thoại lên trời, rồi ngắm nó rơi tõm xuống biển sâu. “Được rồi… Thế khoản ứng trước của tôi có trong Chương Trình Hành Động đó không?”

“Điều Một. Đã từng có tiền ứng trước, khi anh ký hợp đồng, hồi năm 2004. Mười lăm năm trước. Quan điểm của Erebus và Bleecker Yard là cuốn sách đã quá trễ hạn, anh đã vi phạm hợp đồng. Tiền ứng trước nay trở thành nợ phải trả.”

“Thật là nực cười. Nhỉ? Nhỉ, Hal?”

“Về mặt pháp lý, tôi e là bọn họ kinh nghiệm đầy mình.”

“Nhưng họ độc quyền sách của một Crispin Hershey mới kia mà.”

“Điều Hai - cái này không thể bọc đường nổi, tôi e. Phôi Thai Tan Tác bán được nửa triệu bảng, đúng thế, nhưng kể từ Khỉ Đỏ, doanh số của anh rất giống với máy bay nhỏ Cessna chỉ còn một cánh. Tên tuổi anh vẫn được biết đến, nhưng doanh số chỉ ở hạng tầm tầm. Ngày xửa ngày xưa, Vương quốc Tầm Tầm cũng không hẳn là một nơi quá tệ để kiếm ăn: doanh số tầm tầm, ứng trước tầm tầm, cứ thế mà đủng đa đủng đỉnh. Than ôi, vương quốc ấy nay không còn nữa. Erebus và Bleecker Yard muốn đòi lại tiền, hơn là muốn có tiểu thuyết mới của Crispin Hershey.”

“Nhưng tôi không thể trả lại được, Hal…” Lao móc phóng đến, xoáy vào tiền nong của tôi, lòng tự trọng của tôi, chút hưu hiếc khốn kiếp của tôi. “Tôi… tôi… tôi tiêu hết rồi. Nhiều năm trước. Hay đúng ra là Zoë tiêu. Hay đúng ra là luật sư của Zoë tiêu.”

“Ừ, nhưng họ biết anh có nhà ở Hampstead.”

“Không thể nào! Họ không thể đụng vào nhà tôi” Những gương mặt khó chịu nhìn lên từ boong tàu - tôi đã hét sao? “Phải thế không? Hal?”

“Luật sư của họ tỏ ra tự tin lắm, rất đáng lo.”

“Thế nếu tôi nộp một tiểu thuyết mới trong… trong vòng, mười tuần?”

“Họ không dọa đâu, Crispin. Họ thực không thiết nữa.”

“Vậy tôi phải làm cái quái gì bây giờ? Giả vờ tự tử?”

Ý tôi vờ nói gở, nhưng Hal không chối bỏ khả năng ấy. “Đầu tiên họ sẽ kiện đòi tài sản của anh, thông qua tụi tôi; rồi bên bảo hiểm sẽ tìm ra anh, nên trừ khi anh xin tị nạn chính trị ở Bình Nhưỡng, anh sẽ bóc lịch ba năm tội lừa đảo. Không, giờ hi vọng lớn nhất của anh là bán tiểu thuyết hải đăng Australia tại Frankfurt với giá kha khá để dỗ dành Erebus và Bleecker Yard. Bây giờ sẽ không có ai chịu ứng trước cho anh một xu, than ôi. Anh gởi tôi ba chương đầu tiên được không?”

“Được rồi. À. Tiểu thuyết mới đã… biến chuyển.”

Hal, tôi tưởng tượng, đang mấp máy miệng chửi thề. Hắn hỏi, “Biến chuyển?”

“Đầu tiên là, câu chuyện bây giờ lấy bối cảnh ở Thượng Hải.”

“Thượng Hải hồi những năm 1840? Chiến tranh Nha phiến?”

“Thực ra là Thượng Hải ngày nay.”

“Rõ rồi… Tôi không biết anh còn là một nhà Hán học kia đấy.”

“Nền văn hóa lâu đời nhất thế giới. Công xưởng của Thế giới. Thế kỷ Trung Hoa. Trung Quốc rất… thức thời.” Nghe giọng tôi kìa, Crispin Hershey quảng cáo sách như một đứa nhãi nhép vừa học xong một khóa viết văn.

“Vậy hải đăng Australia ở chỗ nào trong truyện?”

Tôi hít một hơi sâu. Rồi một hơi nữa. “Không ở chỗ nào cả.” Hal, tôi khá chắc, đang làm động tác tự bắn vào đầu.

“Nhưng truyện này khá lắm, Hal à. Một doanh nhân bị chứng mất ngủ lệch múi giờ, suy sụp tinh thần dữ dội trong một khách sạn như mê cung ở Thượng Hải, ông ta gặp một ông bộ trưởng, một CEO, một lao công, một phụ nữ có khả năng ngoại cảm, hay nghe những giọng nói trong đầu…” tiếp tục phịa, phịa nữa vào “… cứ hình dung Hành tinh Solaris gặp Noam Chomsky qua Cô Gái Có Hình Xăm Rồng. Điểm xuyết thêm tí Twin Peaks…”

Hal hẳn đang tự pha một ly whisky với soda: nghe tiếng xìii không? Giọng hắn ráo hoảnh, tố cáo: “Crispin. Phải chăng anh đang cố nói với tôi rằng anh đang viết truyện kỳ ảo?”

“Tôi! Không bao giờ! Hoặc đúng ra chỉ có một phần ba là kỳ ảo. Nhiều nhất là một nửa.”

“Một cuốn sách không thể kỳ ảo một nửa, cũng như một người đàn bà không thể có thai một nửa được. Anh được bao nhiêu trang rồi?”

“Ồ, tiến độ khá lắm. Chừng một trăm.”

“Crispin. Tôi đây kia mà. Anh được bao nhiêu trang rồi?”

Thế quái nào mà hắn luôn biết rõ? “Ba mươi… nhưng phần còn lại đã được lập dàn bài cả,” tôi thề thốt.

Hal linh cẩu rên một tiếng như đứt ruột từng khúc. “Bỏ mẹ.”

Đuôi cá voi nhấc lên. Nước chảy thành dòng từ chỗ đuôi có sọc. “Mỗi thùy đuôi cá voi đều khác biệt,” hướng dẫn viên nói, “và các nhà nghiên cứu có thể nhận diện từng con từ kiểu sọc trên đó. Bây giờ ta sẽ quan sát cá voi lặn…” Đuôi cá voi cắt xuống nước và vị khách từ xứ sở khác đã biến mất. Hành khách dõi mắt theo, như thể một người bạn vừa đi mãi. Tôi dõi mắt theo, như thể tôi vừa bỏ phí dịp duy nhất chạm mặt một loài động vật biển có vú, vì một cú điện thoại công việc khốn kiếp. Gia đình người Mỹ đưa hộp bánh bông lan mời quanh, cách họ chu đáo mời, để chắc ai cũng có phần, như tiêm cho tôi 50ml ghen tị đã được chưng cất kỹ càng. Tại sao tôi không mời Juno và Anaïs đi cùng, để con tôi cũng có kỉ niệm một lần đi Iceland với bố mà nhớ suốt đời? Con tàu rồ máy sống lại, quay ngược về Húsavík. Thị trấn cách đây một dặm, nằm dưới rặng núi nghiêm nghị. Những tòa nhà cảng, một nhà máy chế biến cá, vài nhà hàng và khách sạn, một nhà thờ như kẹo đường trang trí bánh cưới, một cửa hàng bách hóa, nhà cửa mái đầu hồi dốc đứng, sơn đủ màu sắc, cột tín hiệu WiFi và những thứ gì gì nữa mà 2.376 dân Iceland cần để sống năm này qua năm khác. Một lần cuối tôi nhìn về phía bắc giữa những bức tường rắn chắc trên vịnh, ra phía Bắc Băng Dương, đâu đó cá voi đang lượn vòng nơi phương trời tối.