01:13:52

Robert Doniger xoay người lại, cầm chiếc micro trong tay. “Tự hỏi chính bản thân mình xem,” gã nói trước khán phòng vắng lặng, tối tăm. “Phương thức trải nghiệm chủ yếu vào cuối thế kỷ hai mươi là gì? Con người nhìn mọi thứ bằng cách nào, và họ trông đợi được nhìn mọi thứ theo cách nào? Câu trả lời rất đơn giản. Trong tất cả các lĩnh vực, từ kinh doanh tới chính trị, từ tiếp thị cho tới giáo dục, phương thức trải nghiệm chủ yếu chính là qua giải trí.”

Ở phía bên kia sân khấu hẹp, ba buồng nhỏ đã được dựng sẵn, xếp thành hàng. Mỗi buồng có một chiếc bàn, một chiếc ghế, và một ly nước. Mỗi buồng được mở ra ở mặt trước, sao cho người trong đó chỉ có thể nhìn thấy mỗi Doniger, chứ không thấy những người trong các buồng khác.

Đây là cái cách Doniger áp dụng trong mọi lần thuyết trình. Đó là một mẹo gã học được nhờ những bài học tâm lý về áp lực ngang cấp. Mỗi người đều biết có người ở trong những chiếc buồng khác, nhưng không thể nhìn hay nghe thấy họ được. Và việc đó tạo một áp lực rất lớn lên người nghe. Vì họ phải bận tâm lo lắng xem những người kia đang định làm gì. Họ phải lo xem những người kia có đầu tư hay không.

Gã đi đi lại lại trên bục diễn thuyết. “Ngày nay, tất cả mọi người đều mong muốn được giải trí, và họ mong muốn được giải trí bất cứ lúc nào. Những buổi họp kinh doanh phải sôi động, với những đầu mục và những biểu đồ sống động, để các thành viên ban quản trị không thấy tẻ nhạt. Các cửa hiệu và trung tâm mua sắm cũng phải cuốn hút, để vừa có thể bán được hàng lại vừa làm chúng ta cảm thấy thoải mái. Những chính trị gia cũng phải thể hiện mình hấp dẫn trên băng hình và chỉ nói cho chúng ta nghe những gì chứng ta muốn nghe. Trường học phải cẩn thận không được để đầu óc trẻ thơ vốn luôn háo hức với tốc độ và sự tinh tế của truyền hình phải thấy buồn tẻ. Sinh viên phải thấy thích thú – tất cả mọi người phải thấy thích thú, nếu không họ sẽ chuyển: chuyển nhãn hiệu, chuyển kênh, chuyển đảng, chuyển lòng trung thành. Đây chính là hiện thực trí tuệ của xã hội phương Tây vào cuối thế kỷ.

“Vào những thế kỷ trước, con người muốn được cứu rỗi, hoặc muốn được tiến bộ, hoặc muốn được giải phóng, hoặc muốn được giáo dục. Nhưng trong thế kỷ của chúng ta, họ muốn được tiêu khiển. Nỗi sợ hãi lớn nhất không phải là bệnh tật hay cái chết, mà là buồn tẻ. Cảm nhận được thời gian có trong tay, cảm nhận được việc chẳng có gì để làm. Cảm nhận rằng chúng ta không được giải trí.

“Nhưng sự cuồng nhiệt đòi các thú giải trí này sẽ kết thúc ở đâu? Người ta sẽ làm gì khi đã chán ghét ti vi? Khi chán ghét phim ảnh? Chúng ta đã có câu trả lời rồi – họ dấn thân vào những hoạt động thúc đẩy sự tham gia của cá nhân: thể thao, đi công viên giải trí, đi tàu lượn. Những trò vui có tổ chức, những trò rùng rợn đã được hoạch định sẵn. Và họ sẽ làm gì khi đã chán các công viên giải trí và trò chơi được lập trình sẵn? Sớm muộn gì thì những kỹ xảo này cũng trở nên dễ nhận ra. Họ bắt đầu nhận thấy rằng công viên giải trí thực chất là một dạng nhà tù, nơi bạn phải trả tiền để được làm một tù nhân.

“Trò lừa gạt này sẽ làm họ phải đi tìm những giá trị chân thực. Giá trị chân thực sẽ là thuật ngữ thông dụng của thế kỷ hai mốt. Và chân thực là gì? Tất cả những gì được tạo ra và thiết kế không phải để thu lợi nhuận. Tất cả những gì không bị điều khiển bởi các tập đoàn. Tất cả những gì tồn tại chỉ vì bản thân nó, có hình dạng của chính nó. Nhưng dĩ nhiên, chẳng thứ gì trong thế giới hiện đại lại được phép giữ nguyên hình dạng của chính nó hết. Bản thân thế giới hiện đại có thể được coi là tương đương với một khu vườn cảnh, nơi tất cả mọi thứ đều được trồng và sắp xếp để đạt được một hiệu quả nào đó. Nơi không có gì là chưa bị đụng tới, nơi không có gì là thực hết.

“Vậy, con người sẽ phải tìm kiếm những trải nghiệm hiếm có và đáng khao khát về giá trị chân thực ở nơi nào đây? Họ sẽ quay về với quá khứ.

“Việc quá khứ mang giá trị chân thực là điều không phải bàn cãi. Quá khứ là một thế giới đã tồn tại trước cả khi Disney, Murdoch, Nissan, Sony, IBM và tất cả những tổ chức đang định hình hiện tại này ra đời. Quá khứ đã ở đây trước khi họ tồn tại. Quá khứ đã thịnh suy mà không có sự xâm phạm, nhào nặn và buôn bán của họ. Quá khứ là thật. Nó là thứ đích thực. Và đây sẽ là điều làm quá khứ trở nên hấp dẫn đến không thể tin được. Đó là lý do tại sao tôi nói tương lai là quá khứ. Quá khứ là sự thay thế thực tế duy nhất cho – Gì? Diane, gì thế?” Gã quay lại nhìn cô bước vào phòng.

“Có vấn đề trong phòng dịch chuyển. Dường như vụ nổ đã làm hư hại những tấm chắn nước. Gordon đã làm một mô phỏng trên máy tính cho thấy có ba tấm chắn sẽ bị vỡ khi họ dẫn nước vào.”

“Diane, đây là một thứ cực kỳ vớ vẩn,” Doniger nói, giật giật cà vạt. “Cô định nói với tôi là họ có thể quay lại mà không có tấm chắn bảo vệ à?”

“Đúng thế.”

“Ồ, chúng ta không thể liều thế được.”

“Chuyện không đơn giản như thế…”

“Ừ, đơn giản thế đấy,” Doniger nói. “Chúng ta không thể liều được. Tôi thà không để họ quay lại còn hơn là để họ quay lại với những thương tổn nghiêm trọng”

“Nhưng…”

“Nhưng gì? Nếu Gordon đã có kết quả máy tính, sao anh ta còn cố bám làm gì?”

“Anh ta không tin vào máy tính. Anh ta nói nó làm ẩu và cẩu thả, và anh ta nghĩ việc dịch chuyển sẽ ổn.”

“Chúng ta không thể liều được,” Doniger nói, lắc đầu. “Họ không thể trở lại mà không có màn chắn được. Chấm hết.”

Cô ngừng lại, cắn môi. “Bob, tôi nghĩ là những…”

“Này,” gã nói. “Trong chúng ta có ai đó bị mất trí nhớ ngắn hạn ở đây à? Cô là người không cho Stern trở lại quá khứ, vì sợ mạo hiểm xảy ra lỗi dịch chuyển. Giờ cô muốn cả đám ấy quay lại mà không có tấm chắn? Không, Diane.”

“Được rồi,” cô nói, rõ ràng là rất ngần ngại. “Tôi sẽ đi nói với…”

“Không, Không nói gì hết. Ngăn lại đi. Rút dây điện ra nếu cô buộc phải làm thế. Nhưng không được để những người đó quay lại. Tôi nói đúng trong chuyện này đấy, và cô cũng biết thế.”

*

Trong phòng điều khiển, Gordon nói, “Anh ta nói cái gì cơ?”

“Họ không thể quay lại được. Tuyệt đối không. Bob rất cứng đấy.”

“Nhưng họ phải quay lại,” David Stern nói. “Cô phải cho họ quay lại.”

“Không, tôi sẽ không cho đâu,” Kramer nói.

“Nhưng…”

“John,” Kramer nói, quay sang Gordon. “Anh ta đã thấy Wellsey chưa? Anh đã cho anh ta xem Wellsey chưa?”

“Wellsey là ai?”

“Wellsey là một con mèo,” Gordon nói.

“Wellsey bị chia đôi,” Kramer nói với Stern. “Nó là một trong những động vật thí nghiệm đầu tiên chúng tôi gửi lại quá khứ. Trước khi chúng tôi biết là phải dùng tấm chắn trong những lần dịch chuyển. Và nó đã bị chia đôi rất nặng.”

“Chia đôi?”

Kramer quay sang Gordon. “Anh chưa nói gì với anh ta à?”

“Dĩ nhiên tôi đã nói với anh ta rồi,” Gordon nói. Anh nói với Stern, “Bị chia đôi nghĩa là nó phải chịu những lỗi dịch chuyển rất trầm trọng.” Anh quay lại vội Kramer. “Nhưng chuyện đó đã xảy ra nhiều năm trước rồi, Diane, lúc ấy chúng ta cũng gặp vấn đề với máy tính nữa…”

“Cho anh ta xem đi,” Kramer nói. “Và xem liệu anh ta có còn hăm hở muốn đưa các bạn của mình quay lại không. Nhưng vấn đề của cuộc nói chuyện này là, Bob đã quyết định về chuyện này rồi, và câu trả lời của anh ta là không. Nếu chúng ta không có tấm chắn bảo hiểm, không ai có thể quay lại hết. Không được trong bất cứ trường hợp nào.”

Ở bàn điều khiển, một trong những kỹ thuật viên nói, “Chúng ta vừa có hiện tượng nhảy trường.”

Họ tụ lại trước màn hình, nhìn vào những cột sóng nhấp nhô và những gợn sóng trên bề mặt.

“Còn bao lâu nữa thì họ quay lại?” Stern nói.

“Xét từ tín hiệu, khoảng một tiếng.”

“Anh có thể đoán được là có bao nhiêu không?” Gordon nói.

“Chưa, nhưng… nhiều hơn một người. Có thể bốn, năm.”

“Là tất cả bọn họ,” Gordon nói. “Họ chắc chắn đã tìm được Giáo sư rồi, và tất cả bọn họ đang chuẩn bị trở về nhà. Họ đã làm những gì chúng ta yêu cầu, và họ đang quay trở lại.”

Anh quay sang Kramer.

“Xin lỗi,” cô nói. “Nếu không có tấm chắn, không ai được quay lại hết. Quyết định cuối cùng đấy.”