Cuộc đụng độ giữa nhiếp ảnh gia săn rác và kẻ xả rác ra biển
“Này anh gì ơi, anh bán cái gì đấy?”. Lại một lần nữa có người hỏi tôi như vậy khi thấy tôi lỉnh kỉnh những thùng, túi, hộp quanh chiếc xe rong ruổi trên đường. Những lần trước, tôi chỉ cười đáp lại và nghĩ bụng chắc trông mình buồn cười lắm. Thi thoảng tôi cũng băn khoăn tự hỏi: “Ồ, rõ ràng mình đường đường đầu đội mũ bảo hiểm gắn Go Pro, quần áo bảo hộ nai nịt hoành tráng thế này mà cứ bị nhầm là anh bán hàng rong là sao nhỉ?”. Lần này, tôi vẫn cười thật tươi và trả lời: “Không chị ạ, tôi không bán gì cả. Tôi chỉ đang cho đi niềm hy vọng!”. Có điều này tôi phải thú thật với các bạn, mấy ngày đầu lúc mới bắt đầu cuộc hành trình, trong lòng tôi vẫn gợn một chút lăn tăn về việc mình làm. “Liệu việc mình đang làm có ý nghĩa gì không nhỉ? Có giúp được gì cho cộng đồng, cho xã hội không nhỉ? Hay chỉ là một hạt cát trên sa mạc, một giọt nước giữa đại dương bao la?”. Nhưng từ lúc tới Diêm Phố, tôi hoàn toàn không còn một chút băn khoăn nào nữa. Tôi biết chắc mình đang làm một việc hữu ích. Và tôi tin chắc những câu chuyện tôi kể sẽ không phải là vô nghĩa. Lòng tôi giờ tràn đầy quyết tâm hơn bao giờ hết.
Tôi tiếp tục rong ruổi trên con chiến mã, điểm đến hôm nay của tôi là Nghệ An và Hà Tĩnh. Thật may, từ hôm đầu tới giờ, chỉ có tôi mệt, còn “nó” (xe máy của tôi) chưa mệt mỏi hay lăn ra ăn vạ tôi lần nào.
Muốn đến Nghệ An, Hà Tĩnh, tôi phải đi qua những cung đường khá xấu, hoặc là qua rừng phòng hộ, hoặc phải đi đường đê, hoặc lại đi trên cát, thậm chí còn có cả đoạn đường đá vắt từ bãi cát này sang bãi cát khác. Chập choạng tối, đi trên con đường vắng tanh không bóng người, đèn đường thì không có, tôi bỗng thấy hơi rờn rợn. Trên xe thì đầy máy móc thiết bị đắt tiền, và nhất là bao nhiêu tư liệu quý giá từ đầu hành trình, giờ có việc gì xảy ra, như chẳng may gặp cướp, không biết thế nào. Ý nghĩ đi tiếp hay quay lại tìm nhà trọ chờ sáng mai lên đường vụt qua trong đầu tôi. Nhưng vì tiếc thời gian, tôi đánh liều đi tiếp.
Cuối cùng, tôi cũng bình an đến Nghệ An khi trời đã tối hẳn. Lúc này, tôi đã thấm mệt vì ngồi lâu trên xe và cũng đói bụng rồi. Đang dựng xe nghỉ chân, bất ngờ có một sự việc xảy ra. Thật tình, trong vòng hơn bốn mươi năm tuổi đời, dù đã một lần được làm “diễn viên” (phim quảng cáo), tôi cũng không mảy may nghĩ đến việc có ngày mình lại được đóng phim hành động ngoài đời thực thế này. Bộ phim có tên “Cuộc đụng độ giữa kẻ xả rác và người săn rác”. Phim không có đạo diễn, cũng không có quay phim, chỉ có diễn viên chính chia làm hai phe. Một phe là tôi và xe máy với “vũ khí” là chiếc máy ảnh. Một phe là chiếc xe tải đầy rác cùng tài xế và đồng bọn. Tôi đang băn khoăn chưa biết đi lối nào tìm quán ăn và nhà trọ thì xa xa một chiếc xe tải tiến tới. Tôi nhận ra chiếc xe chở đầy rác. Tài xế ghé xe đến sát mép đường bờ biển, hẳn là định đổ rác xuống biển. Thấy vậy, tôi gạt vội chân chống, khóa xe, xách máy chạy tới. Tôi lắp ống tele chụp từ xa, đưa máy lên ngắm thẳng hướng chiếc xe định bấm chụp thì thấy tài xế chỉ đỗ xe mà không đổ nữa. Tôi cũng bỏ máy xuống. Có lẽ tài xế nghĩ tôi là phóng viên đang đi tác nghiệp, nên dừng lại đợi. Tôi không thể bỏ qua tấm ảnh này, tôi cũng ôm máy đợi.
Cuộc thi gan bắt đầu. Mười phút, mười lăm phút, rồi hai mươi phút, tài xế vẫn không đổ rác, chiếc xe tải vẫn đứng yên, tôi vẫn ôm máy đợi. Có lẽ đã mất hết kiên nhẫn, tài xế lấy điện thoại gọi và mười phút sau có ba chiếc xe máy với sáu thanh niên lực lưỡng đi tới gần xe tải. Đường đê vắng vẻ, nhận ra mình đang bị rơi vào thế đơn thương độc mã, tôi biết nếu tiếp tục vai diễn này có thể mình sẽ gặp nguy hiểm nên cất máy vào hộp và lên xe phóng đi. Đi xa một đoạn, tôi chờ thêm chút nữa rồi lái xe quay lại, thì thấy chiếc xe tải đã đi mất, chỉ còn lại một bãi rác lớn nằm sát biển. Và ngày mai khi thủy triều lên sẽ cuốn tất cả ra biển, những rác thải đó sẽ trôi về đâu?
Theo định nghĩa của Liên Hợp Quốc, rác thải biển là vật liệu rắn được sản xuất hoặc xử lý, sau đó thải bỏ vào môi trường biển và ven biển. Trong đó, nhựa là một thành phần chủ yếu của rác thải biển, chiếm khoảng 50 – 80%. Ước tính, hơn 80% nhựa có nguồn gốc từ đất liền, phần còn lại là nhựa được xả trực tiếp trên biển.
94% lượng nhựa đi vào môi trường biển, tập kết ở đáy đại dương với mật độ ước tính 70kg/km2 đáy biển, tương ứng khoảng 25,3 triệu tấn; chỉ 1% lượng nhựa trên biển được tìm thấy nổi trên bề mặt, hoặc gần bề mặt biển, với mật độ trung bình 0,74kg/km2, tương ứng khoảng 0,27 triệu tấn. Lượng rác ước tính trên các bãi biển toàn cầu lớn hơn năm lần lượng rác nổi với mật độ rất cao 2.000kg/km2 tương ứng 1,4 triệu tấn.
Có thể thấy, nhựa trở thành mối nguy lớn cho môi trường biển bởi số lượng lớn, đặc tính khó phân hủy trong môi trường biển và khả năng di chuyển xa. Nhựa gây hại nghiêm trọng cho các sinh vật biển và con người.
UNESCO liệt kê đảo Henderson vào danh sách di sản thế giới. Điều đáng nói là nó cách xa khu dân cư 5.000km. Sáu trăm năm nay không có ai sống ở đây cả. Vậy mà theo kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học tại Viện Nghiên cứu Nam Cực và Biển (IMAS) thuộc Đại học Tasmania, Autralia được công bố trên Kỷ yếu Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (PNAS) vào ngày 15/5/2017, ước tính có khoảng 37,7 triệu mảnh rác thải nhựa, tương đương với 17 tấn rác trên bãi biển của đảo Henderson. Đảo Henderson trở thành nơi có mức độ ô nhiễm nhựa lớn nhất thế giới. Nguyên nhân chủ yếu là do hòn đảo này nằm gần trung tâm dòng hải lưu Gyre ở phía Nam Thái Bình Dương nên tích tụ rác thải có nguồn gốc từ Nam Mỹ và các tàu đánh cá trên biển.
Vậy là một chai nhựa ta bỏ lại ở vùng cao có thể sẽ bị trôi ra biển. Và hành động xả rác của mỗi chúng ta sẽ góp thêm vào nạn ô nhiễm môi trường biển.