Phố cổ “ni-lông”…

Vượt đèo Hải Vân, tôi rời xứ Huế.

Đoạn đèo này là một trong những cung đường trắc trở bậc nhất khi người xưa vượt ngàn dặm Nam tiến.

Có thể bạn sẽ nghĩ, bây giờ chuyện vượt đèo không ghê gớm như hồi trước. Nhưng tôi đã có trải nghiệm khác. Đường đèo tuy đẹp hơn nhưng nguy hiểm ở chỗ nhiều bạn bè nước ngoài cứ lấn làn và lướt xe ga vèo vèo, trong khi địa thế rồi thời tiết không hẳn đã ủng hộ những tay lái non. Khi đổ đèo, an toàn quan trọng hơn tốc độ. Tôi dùng xe ga phanh bằng côn, phải mớm ga ở tốc độ 58km/h để côn bám cuối cùng thả phanh và ga, xe sẽ tự phanh động cơ.

Thật may mắn. Cuối cùng tôi đã an toàn đến được Đà Nẵng – thành phố mà nhiều người vẫn cho là đáng sống nhất Việt Nam.

*

Tôi đi dọc bãi biển của thành phố Đà Nẵng vào sáng sớm, bãi đông nghịt người với đủ các hoạt động, trông vui nhất là cảnh bật nhạc tập thể dục.

Lang thang một hồi, tay lăm lăm máy ảnh nhưng chưa kịp chụp thì tôi đã bị đủ các thứ mùi xộc vào mũi. Hương vị mặn mòi của biển bị át hết, nhiều cống thoát nước thải bốc mùi hôi thối, nước cống chảy lênh láng làm cát có lẽ chuyển màu xanh. Công nhân môi trường sợ nhất lúc mưa to gió lớn vì hôm sau họ phải dọn dẹp rác từ trong cống ra rất nhiều, có lúc dọn cả ngày và phải ăn cơm trưa ở bãi biển. Tôi hỏi vài người dân. Họ khuyên tôi nếu chiều tối có mưa to thì sáng hôm sau tuyệt đối đừng nên đi tắm biển Đà Nẵng. Vì khi đó biển rất bẩn, rất nhiều rác.

Sáng hôm sau, tôi rời Đà Nẵng đến Hội An. Hội An cũng là thành phố thứ hai của Việt Nam (sau Hà Nội) thực hiện Dự án 3R (giảm thiểu, tái chế, tái sử dụng) bằng việc phân loại rác thải tại nguồn do Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA) hỗ trợ thực hiện. Tuy nhiên, thực tế vẫn chưa được cải thiện và chính xác hơn là vẫn chưa có giải pháp tổng thể.

Những công nhân vệ sinh môi trường trên sông ở Hội An vẫn thở than mỗi khi có gió là sẽ nhiều rác. Hội An thu hút một lượng lớn khách du lịch mỗi ngày. Vì thế, Hội An xả 100 tấn rác/ngày, trong khi nhà máy xử lý rác ở xã Cẩm Hà chỉ xử lý tối đa 30 tấn/ngày. Bảy mươi tấn ứ đọng mỗi ngày sẽ đi đâu về đâu? Thiết nghĩ những nơi như Hội An cần có thêm cả quy tắc chuẩn về việc xử lý nước thải và chất thải lỏng trước khi xả thải vào môi trường. Đặc biệt là nước xả thải ra môi trường từ các nhà hàng, khách sạn trên địa bàn.

Bờ phía xa bên kia của sông Thu Bồn và dọc xuống phía hướng ra cửa biển là địa phận của xã Duy Nam và Duy Hải thuộc huyện Duy Xuyên tỉnh Quảng Nam.

Ở đây, tôi đã thấy một khu “phổ cổ ni-lông” chạy dọc theo con sông và sát cửa đổ ra biển. Thật choáng ngợp, túi ni-lông vương vãi khắp nơi, đủ màu sắc. Người dân còn bảo tôi đó là một nét “cổ kính”. Khu phố là nơi bán hàng lưu niệm cho khách du lịch. Túi ni-lông đương nhiên là được dùng nhiều. Thậm chí còn nhiều loại túi được thiết kế bắt mắt thu hút khách. Vậy là ngoài tên phố cổ, giờ đây còn có thể gọi Hội An là “phố cổ ni-lông”. Tôi lăn tăn về cái gọi là sự “cổ kính” của một khu du lịch tầm cỡ, của một di sản mang nhiều trầm tích văn hóa lịch sử. Cũng từ lâu, tôi đã nghe về sự hiếu khách và chất phác của con người xứ Quảng. Họ cơ bản vẫn giữ được sự nồng hậu ngay cả khi kinh tế thị trường phát triển mạnh, kéo theo hàng loạt các dịch vụ du lịch – thương mại khá sầm uất. Chỉ là sự nồng hậu có vẻ không liên quan mấy tới ý thức gìn giữ cảnh quan sinh thái?