Những thành phố biển nghiêng nghiêng tháp Chàm

Từ Bắc vào Nam, bạn sẽ đi qua một con đường khá đẹp, dài gần 20 cây số ven biển Nha Trang. Tôi đang muốn nhắc tới đường Phạm Văn Đồng.

Con đường này được xây dựng để tăng cường lưu thông và giảm những vất vả trong việc di chuyển đường bộ từ Bắc vào Nam, từ đó sẽ góp phần tăng trưởng kinh tế của đất nước. Những ưu điểm của đường Phạm Văn Đồng thì không cần phải bàn đến, tôi cũng đang đi trên con đường đẹp đó. Nhưng…

Trên con đường này có hai tụ điểm rác nổi bật: cảng cá Vĩnh Lương và một khu vực nữa ngay gần trung tâm thành phố. Rác nhiều đến nỗi du khách nước ngoài đã từng tổ chức chiến dịch nhặt rác vì nhìn bừa bãi quá họ không thể chịu nổi. Rác đến từ các tàu cá, trừ khoảng tháng 9 và 10 sóng cuốn rác ra xa ngoài khơi, còn tầm tháng 8 như bây giờ rác lại tấp đầy vào bờ. Người dân ở đây dường như đã quen với việc đó rồi (lại là một sự quen tai hại) nên họ mặc kệ. Chính quyền thi thoảng vẫn vận động mọi người cùng dọn rác, song ít lâu sau đâu lại vào đấy. Vậy mới thấy rác cứ như thủy triều vậy, đến và đi như một hiện tượng tự nhiên có chu kì và con người phải bất lực.

Trong hành trình của mình, tôi không sao quên được những người ngư dân chất phác. Dẫu biết hành động xả rác của họ là sai trái mà trong lòng vẫn thấy thương họ đến kì lạ. Tôi nghe người người than về cái chu kì thủy triều rác thải, nhìn ra bên ngoài vẫn thấy vài cụ già rảnh rỗi nhặt nhạnh rác. Chợt nhớ về quãng đường qua khúc ruột miền Trung thổi rát gió Lào, nơi cũng có những người già lượm ve chai, nhặt rác làm sạch bãi biển rất đáng mến…

Vì sự tiện lợi, túi ni-lông phổ biến ở mọi cảng, tất nhiên cảng này chẳng nằm ngoài xu thế nhanh – tiện – gọn ấy. Các tàu đánh bắt cá thả túi ni-lông như thả tờ rơi. Ấy nhưng tuyệt nhiên ở các cảng cá tôi qua, chẳng hề thấy một biển cấm. Xả rác ở cảng cũng được coi là chuyện bình thường thì bảo sao ngay trung tâm Nha Trang có cảnh du khách quốc tế phải đi nhặt rác vì… tức mắt quá.

Nha Trang là thành phố biển nhộn nhịp bậc nhất cả nước, đáng ra tỉnh Khánh Hoà phải là địa phương đầu tàu về việc xử lý rác thải. Theo những thông tin tôi được biết, trước năm 2014, tất cả bãi rác ở tỉnh Khánh Hòa đều không đảm bảo các tiêu chuẩn về môi trường, do không có lớp lót chống thấm, cũng như không có hệ thống xử lý nước rò rỉ.

Còn sau khi làm đủ tiêu chuẩn thì tỉnh nhà lại gặp sự cố mưa lớn làm tràn nước thải gây bức xúc như ở Hòn Rọ, Lương Hoà... Tháng 4/2018, nhà máy xử lý chất thải công nghiệp ở Khánh Hòa chính thức đi vào hoạt động. Thiết nghĩ, cực kì cấp bách, đã đến lúc nhiều tỉnh thành phải tiến hành xây dựng các nhà máy xử lý rác thải đảm bảo chất lượng và được đặt ở vị trí thích hợp. Đồng thời việc quản lý xả rác ở các cảng cá cần phải làm chặt và nghiêm minh.

Thôi thì cứ… tạm nghĩ Nha Trang sầm uất nên lượng rác thải tăng lên cũng nhiều. Vậy những thành phố ven biển khác ở đây thì sao?

Nằm ngay bên cạnh thành phố Phan Rang, Tháp Chàm, vùng biển Đông Hải là nơi có bờ kè ra biển, trẻ con có thể chơi đùa đủ mọi trò: đá bóng, nhảy dây, ô ăn quan hay chỉ đơn giản mang gạch ra xếp làm nhà, chơi đồ hàng. Vậy mà cũng ngập rác trên những bờ kè ấy. Lũ trẻ rất hồn nhiên và đáng yêu. Chúng có vẻ thích thú với việc chụp ảnh, dù có vài bé hơi nhút nhát, cứ co ro lại một góc… Tôi vui vẻ chụp lũ trẻ rồi hỏi: “ Các con có thấy khó chịu khi phải chơi gần rác như vậy không? ”.

Lũ trẻ ngừng chơi và im lặng. Vẫn là những con mắt tròn to thinh lặng, lũ trẻ ngại ngần nửa như muốn gật đầu, xong lại mải mê vui đùa. Chẳng lẽ chúng cũng… quen rồi?

Chẳng những làm mất mỹ quan đô thị, thực trạng rác thải tràn lan vô tội vạ còn khiến môi trường sống của người dân cũng bị ảnh hưởng, làm tăng lên nguy cơ bùng phát, lây nhiễm dịch bệnh trong vùng.

Tôi nghĩ mà lo cho bọn trẻ quá. Trẻ em và người già là những đối tượng có hệ miễn dịch không tốt bằng người trưởng thành. Nhưng hằng ngày lũ trẻ nơi đây vẫn phải đùa chơi tại những chỗ bẩn thỉu. Chỉ chưa đầy năm phút khi tôi ngồi uống nước ở bờ kè này đã gặp ngay một chú vừa uống nước mía xong, rồi cầm cả cốc nhựa lẫn ống hút vứt thẳng xuống biển. Chiếc cốc lảo đảo rơi xuống như cầu cứu người ta hãy vớt nó lên, sóng vội vã trùm lên, cuốn giấc mơ được vớt lên của cốc nước mía ra xa ngoài tầm với.

Giống như những nơi tôi đã qua, sự thiếu vắng của thùng rác hay xe gom rác luôn là một dấu hỏi đè nặng lên môi trường tại Phan Rang, Tháp Chàm.

*

Trong giây lát, tôi cảm thấy giấc mơ dọn rác bằng hình ảnh của mình cũng đang bị sóng cuốn ra xa giống như cốc nước mía kia. Đang miên man trong dòng suy nghĩ thì tiếng cười khanh khách của bọn trẻ kéo tôi trở về thực tại. Nhìn bọn chúng chơi đùa bên đống rác, tôi lại thấy mình được nạp đầy năng lượng. Vì lũ trẻ, vì rất nhiều đứa trẻ khác và vì cả con tôi, tôi sẽ cố gắng hết sức, dẫu chưa biết có thu được thành quả gì không. Tôi tin, một hành động nhỏ bé có thể chưa mang lại kết quả, nhưng chẳng phải một khu rừng đều bắt đầu từ một mầm cây, sa mạc là tập hợp của rất nhiều hạt cát bé nhỏ và đại dương là tổng thể của rất nhiều giọt nước đó sao? Khi nhiều người cùng nhìn nhận và cùng nhau hành động, thì dù mỗi người chỉ góp một công sức rất nhỏ, chúng ta cũng có thể có được một rừng cây, một sa mạc, một đại dương của những điều tốt đẹp.