Bãi biển tìm cát khó hơn tìm… rác

Đến hôm nay, tôi đã đi được 3/4 hành trình, chỉ còn các vùng biển khu vực phía Nam từ Nha Trang đổ vào đến mũi Cà Mau. Hôm nay, tôi sẽ đi Bình Ba, rồi Bình Thuận, Bà Rịa – Vũng Tàu. Khi chưa đến Bình Ba, đọc được thông tin Bình Ba đã làm xong lò đốt rác, tôi mừng lắm. Vậy là một huyện đảo nhỏ sẽ có mô hình xử lý rác thải. Hăm hở xách máy ảnh lên, tôi kì vọng rất nhiều vào một hòn đảo có thể trở thành điển hình cho việc xử lý rác. Nhưng… lại là nhưng…

Đến Bình Ba, việc đầu tiên tôi hỏi là đường đến nơi có lò đốt rác. Cảnh tượng hiện ra trước mắt làm tôi chưng hửng. Lò xử lý rác thải ở đây là loại lò đốt các rác thải nhẹ kiểu ni-lông, củi, giấy… Tuy đã có động thái trong việc xử lý rác, nhưng vẫn còn nhiều bất cập. Rác không được phân loại sau khi gom về mà cứ thế, cả mớ hổ lốn được đưa vào lò đốt.

Chú Q. công nhân cho biết: “Lò đốt này hơi nhỏ, nhóm phụ trách có bảy người, ngày nào cũng đốt và lấy tro ra đổ ở bãi rác gần đó. Bãi rác này nằm ngay trên sườn dốc của đảo, phía dưới là bãi tắm và đằng kia là nơi nuôi tôm hùm, thủy hải sản…”.

Chú Q. cười giòn mà mặt đỏ lựng, đầm đìa mồ hôi. Tôi cũng cảm thấy hơi nóng và mùi rác ở đây thách thức những công nhân làm việc. Những cặp mắt nhìn tôi chốc lát rồi lại vội quay về công việc ngay. Thấy hai người bưng tro ra ngoài, tôi đoán họ đem đi đổ như chú Q. kể. Tôi chỉ mong sườn dốc lúc này không có gió to để đám tro không bay xuống bãi tắm và đầm nuôi thủy hải sản.

Có lần tôi đọc trên trang NHK của Nhật, có bài báo nói về việc xử lý rác thải ở các đảo nhỏ. Do diện tích đất trên đảo ít, họ hạn chế chôn vứt rác mà dùng công nghệ đốt bằng tầng sôi, phương pháp hiệu quả để xử lý những vật liệu khó cháy. Ngoài ra, Nhật Bản cũng ứng dụng công nghệ lấp biển bằng đá nặng, xi măng, bụi và rác để tạo thêm đất mới. Cả hai sân bay quốc tế là Chubu Centrair và Kansai đều được xây trên những hòn đảo nhân tạo được bồi lấp từ rác. Hay như Singapore, họ chỉ chôn 2% lượng rác thải rắn còn 38% được đốt để tạo ra điện và 60% lượng rác thải còn lại được tái chế.

Lẽ nào chúng ta cứ loay hoay mãi với các hòn đảo ô nhiễm vì rác? Việc xử lý rác thô sơ như ở Bình Ba liệu có phải là một trong những động thái nhằm giảm thiểu sự ô nhiễm môi trường hay không?

Cất máy ảnh vào hộp đựng, rồi chằng chặt phía sau xe, tôi đội mũ bảo hiểm tiếp tục lên đường. Lúc ấy, tôi đã không biết rằng, những cảnh tượng mà tôi cho là quá kinh khủng trên đường đi kia chỉ là “muỗi đốt inox” so với cảnh tượng mà tôi sắp nhìn thấy. Tôi chỉ có thể tóm gọn cảm giác của mình trong hai từ “Sốc nặng”.

Ba giờ chiều hôm ấy tôi đến Tuy Phong, Bình Thuận. Trước mắt tôi hiện ra một bãi biển dài cả cây số ngập ngụa trong rác, chủ yếu là túi ni-lông, nhựa, quần áo, rác thải sinh hoạt... Tôi phóng tầm mắt ra xa, không thấy gì ngoài rác. Tôi cảm thấy nghẹt thở, chưa bao giờ tôi thấy một bãi biển nhiều rác như thế này. Phải một lúc tôi mới trấn tĩnh lại và lấy máy ra chụp. Tôi dựng xe, bước đi trên bãi biển, thật may là tôi đang đi một đôi giày cao cổ bởi ngay bước đầu tiên, chân tôi đã lút trong rác. Quả thật, bạn chỉ có thể chịu đựng được, nếu như không nhìn xuống chân và mũi bị… điếc. Đó là sự nhớp nháp của rác thải các loại lâu ngày rỉ nước ra, và mùi của chúng mới thật kinh khủng làm sao. Dù đã cẩn thận đeo khẩu trang, tôi vẫn phải cố gắng ngăn mình không nôn oẹ. Chưa hết, tai tôi còn bị tấn công bởi tiếng vo ve như một bản hòa tấu không dứt của lũ ruồi, nhặng, thứ âm thanh mà tới mãi sau này khi đã về nhà, tôi vẫn còn bị ám ảnh. Thú thật, điều duy nhất mà tôi muốn làm lúc này là nhanh nhanh thoát ra khỏi đây. Tay cầm chặt máy ảnh, tôi đưa lên ngắm và nín thở, thật tập trung chụp và chụp.

Đúng là, lần đầu tiên trong đời tôi thấy một bãi biển mà không hề có cát, nói đúng hơn là không thể tìm thấy cát. Chỉ có rác!

Thậm chí dòng kênh đổ ra biển cũng khó mà nhìn thấy mặt nước vì bị rác che kín. Người dân thì hồn nhiên ra biển đi vệ sinh nặng nhẹ đủ kiểu.

Đó là vùng ven biển của xã Chí Công, huyện Tuy Phong, tỉnh Bình Thuận (cách Phan Thiết khoảng 80km). Không biết nói gì, không biết tả lại kể lại như thế nào cho các bạn. Tôi bấm máy lia lịa. Tôi luồn xuống dưới chân của cây cầu bắc qua con kênh. Tôi xin phép được vào nhà dân để chụp. Những chum vại đựng nước đầy váng, ruồi nhặng vo ve. Ở đường ven biển, không làm cách nào để nhìn thấy cát, phải gọi là bãi “ni-lông”. Chụp một hồi tôi như người bị choáng. Tôi ngồi lên rác. Cảm giác bất lực xâm chiếm. Tôi đã từng nghĩ, hành trình săn rác của mình sẽ khó lắm, vì không bao giờ tôi tưởng tượng ra, có một nơi như thế này. Nhưng trên gần 3.000km bờ biển, những khu dân cư, cảng cá, khắp nơi rác đều có mặt. Càng sầm uất, rác càng nhiều.

“Không được nản lòng. Phải tiếp tục”. Phải đi mới được tận mắt và tự mình khám phá ra bao điều ẩn khuất chưa nhiều người chú ý. Tôi đã đi trên một bãi biển phủ đầy rác. Mặt rác dày, có những nơi lên đến vài chục phân. Mọi người đổ rác đều đặn như tập thể dục buổi sáng vậy.

“Một nơi không có trong sự thật. Một bãi biển mà tìm cát còn khó tìm hơn rác!” – Tối về nhà trọ, quá mệt mỏi và vẫn còn chưa hết choáng ngợp bởi những gì nhìn thấy hôm nay, tôi chỉ kịp viết vội dòng trạng thái trên Facebook rồi nằm vật ra giường. Cảm giác kiệt sức. Tôi đã chụp được những bức ảnh, và mỗi lần xem tôi đều cảm thấy tim mình nghẹn lại.