Phân loại rác ở Thái Bình

Sau một ngày dài trên đường tôi về phòng trọ. Tuy phòng bé nhưng chăn nệm sạch sẽ, ấm áp. Chị chủ nhà biết tôi đi chụp ảnh rác, nên đã chọn cho tôi căn phòng rộng nhất. Chị còn đem cho tôi một phích nước nóng để pha trà uống cho ấm bụng. Đi đâu dù vào Nam hay ra Bắc tôi đều gặp những tình cảm ấm nồng, chân thật như vậy. Vì thế chưa bao giờ tôi cảm thấy nản lòng trên hành trình của mình.

Nằm trong chăn ấm, tôi thiu thiu ngủ lúc nào không hay. Khi choàng tỉnh đã mười giờ sáng. Ôi, tôi đã ngủ lâu như vậy sao. Tôi bật dậy, cắm vội các loại sạc của thiết bị mang theo và bật máy tính để copy ảnh từ thẻ vào ổ cứng lưu trữ. Trong lúc đợi, tôi tranh thủ tắm gội, đánh răng. Lấy chiếc bàn chải tre mới mua từ ba lô ra, tôi chợt nghĩ, Việt Nam mình tre nhiều như rừng, giá như có thêm nhiều sản phẩm làm từ tre để thay thế đồ nhựa thì có phải tốt không?

Sáng nay, tôi sẽ đến Thái Bình. Thái Bình có Cồn Đen, cồn biển đẹp nhất miền Bắc. Trên đường đi ra bờ biển, tôi gặp những lò gạch cạnh biển giờ đã thành hoang phế do nước biển dâng và bão lũ... Đoạn đường này xa xa, đi lang thang tôi cứ ngỡ mình đã lạc vào thế giới của người Chăm giữa Bắc Bộ vậy.

Trái với sự đẹp đẽ của không gian diệu ảo, hàng tạ túi ni-lông vứt ở đây mỗi ngày, làm nên một bức tranh vùng biển lô xô những gam màu mâu thuẫn.

Người trong ảnh là cô D., cô đang mót cá chảy theo các dòng nước tanh bẩn từ chợ cá tuồn về. Hàng tạ túi ni-lông bị xả xuống cửa biển mỗi ngày. Phần lớn chúng bị biển nuốt chửng, chúng biến mất khi con nước dâng lên.

Con nước dâng cứ như thuồng luồng thủy quái vậy. Đến cả lò gạch nó còn ngoạm lấy, khiến chúng trở thành hoang phế thì huống gì những chiếc túi nhựa mỏng mảnh? Cô D. bảo cá ở đây nhiều nên cũng bị… vứt nhiều, thường thì một ngày cô “mót” được tầm hai mươi cân. Ở đây, có rất nhiều người làm công việc mót cá như cô.

Tôi nhìn đôi tay sạm lại vì muối biển và nước cá của cô, trong lòng dâng lên niềm thương cảm…

Những tàu đánh bắt sứa về họ quăng xuống nước cạnh chợ cá, đủ các chất thải, túi ni-lông, chất thải sinh hoạt và mùi tanh, hôi nồng lên. Sau đó, sứa được vận chuyển lên bờ và cuối cùng sẽ đến các nhà hàng.

Những con sứa được lượm lặt từ biết bao đôi tay chai sần thô sạm, họ như đang vớt những mảnh pha lê mềm ra khỏi mớ rác ngồn ngộn vậy.

Rời các chợ, bãi cá ở Thái Bình, tôi đi tìm rác xem có bãi/điểm tập kết thu gom rác không? Nhớ hồi đến Bình Ba, sau khi tìm đến lò rác tôi không còn dám tắm biển dưới con dốc đổ đầy tro đốt rác. Không hiểu ở Thái Bình sẽ như thế nào?

Tôi ghé qua khá nhiều lò đốt rác, một mô hình phổ biến gần đây ở các xã ven biển miền Bắc. Thông thường một đến hai xã sẽ dùng chung một lò. Tôi hỏi những người dân và công nhân quanh đây về cuộc sống và quy trình đốt rác. Và đây là vài điều tôi ghi chép lại được: Lương của những người gom rác chỉ khoảng 2 triệu/ tháng đã bao gồm cả phụ cấp, các công nhân đều có một mong ước lớn lao: CÓ BẢO HIỂM. (Những ai trực tiếp làm tại lò hưởng lương tầm ba, bốn triệu/tháng); Họ than thở rằng luôn phải sống trong môi trường độc hại và bẩn thỉu; Họ kiếm thêm bằng cách tự phân loại rác để bán “đồng nát”; Những người dân xung quanh lò rác kêu trời vì mùi hôi thối, kiến nghị năm này qua năm khác không được; Câu chuyện về những bất cập của lò đốt rác và phân loại rác thải vẫn cứ như truyện dài kì.

Họ còn nói tất cả mọi thứ không sử dụng được, con người đều vứt vào thùng rác và biến nó thành rác, thậm chí cả thuốc trừ sâu lẫn những con lợn, con chó, con gà, con vịt vẫn còn sống, bị dịch bệnh đang chờ chết…

“Em chụp ảnh các anh, các chị nhé!”, tôi đề nghị. Trong những bức ảnh tôi chụp hôm đó có bức ảnh tôi chụp chị L. ở lò đốt rác, chị vừa kể vừa nhấc lên từ trong túi rác mới gom về một con ngan không hiểu sao lại chết.

Qua những nơi xử lý rác này tôi mới thấy việc phân loại rác thải đóng vai trò rất quan trọng trong công tác quản lý chất thải, góp phần giảm thiểu nguy cơ phát tán các tác nhân gây bệnh, các yếu tố độc hại, nguy hiểm cho môi trường sống như thế. Phân loại đúng còn góp phần tiết kiệm tài nguyên, giảm chi phí cho công tác thu gom và xử lý rác thải.