Chương 2 - 1 Tình bạn
Sau khi nhà họ Tô chuyển khỏi Cửa Nam, tôi rất ít được gặp Tô Vũ và Tô Hàng, mãi đến năm vào học trung học cơ sở, chúng tôi mới bắt đầu gặp lại. Tôi ngạc nhiên phát hiện, hai anh em thân tình như chân tay khi ở Cửa Nam, bây giờ trong nhà trường, quan hệ giữa hai người lại có vẻ lạnh nhạt như tôi và Tôn Quang Bình, hơn nữa hai người cũng khác nhau.
Tô Vũ thời ấy, ngoài gầy yếu còm nhom, đã rất giống một người lớn. Hồi đó, Tô Vũ mặc bộ quần áo vải ka ki màu xanh nước biển. Sau khi người cậu lớn như thổi, bộ quần áo đã trở nên vừa cộc vừa chật. Có hôm Tô Vũ không đi tất, ống quần vì ngắn nên cộc hỡn, tôi nhìn rõ cổ chân hở ra ngoài. Sau khi Tô Vũ lên học phổ thông trung học, không còn đeo cặp sách sau lưng như các bạn nam khác, mà cắp sách học trong ngày ở nách. Khác với các bạn, Tô Vũ không bao giờ nghênh ngang đi giữa đường, mà thường hay cúi đầu đi cẩn thận trên mép ngoài rìa đường.
Lúc đầu Tô Vũ không làm tôi chú ý, mà là Tô Hàng, Tô Hàng với mái tóc chải va dơ lin bóng mượt, hai tay đút túi quần, miệng huýt sáo với bạn gái, quả thật đã khiến tôi đâm mê sự phong lưu hào phóng của cậu ấy.Anh bạn học cùng lớp của tôi cầm một quyển sách ố vàng, khẽ đọc với chúng tôi một câu trên sách:
Lấy gái tân không? Giá rẻ vô cùng.
Tô Hàng đã đem đến cho bọn tôi mới chỉ hiểu võ vẽ, nửa vời về sinh lý những phong cách lối sống của thanh niên ngoài xã hội.
Thời bấy giờ, tôi sợ cô đơn vô cùng. Tôi không muốn đứng một mình ở một góc lúc ra chơi.Trong khi Tô Hàng có nhiều bạn xúm xít vây quanh, đứng giữa bãi tập cười ha ha, thì tôi- một cậu bé đến từ nông thôn nhút nhát đi từng bước ra bãi tập. Lúc ấy tôi vô cùng hy vọng Tô Hàng sẽ nói to với mình:
Chúng ta đã quen nhau từ lâu.
Tôi đi đến bên cậu. Tô Hàng không nhớ lại kỷ niệm ở Cửa Nam. Nhưng cậu không giục tôi đi ra.Thế là tôi vẫn khấp khởi mừng thầm cậu đã kết nạp tôi.
Đúng, Tô Hàng đã kết nạp tôi, cậu để tôi cùng các bạn đứng trên bãi tập hò hét và cười đùa ầm ĩ.
Còn ban đêm, trên đường phố tối om, cậu ấy luân lưu truyền đến tay chúng tôi điếu thuốc lá thơm ngậm trên môi. Đám học sinh chúng tôi bám theo cậu đi hết chỗ này đến nơi khác trên đường phố. Khi có cô gái nào xuất hiện, chúng tôi cùng cậu thốt lên những tiếng kêu hình như đau khổ, thật ra lại vui sướng:
Chị ơi, sao chị phớt lờ em.
Tôi run run cùng nói với cậu, vừa sợ hãi cảm thấy tội ác đang đến, vừa thể nghiệm niềm vui sướng và xúc động vô cùng.
Tô Hàng làm cho chúng tôi hiểu, sau bữa cơm tôí đi ra ngoài có ý nghĩa hơn nhiều ngồi ru rú trong nhà, cho dù sau khi về bị trừng phạt nghiêm khắc như thế nào.Đồng thời cậu ấy cũng dạy chúng tôi nên yêu con gái như thế nào. Cậu ấy dạy chúng tôi nhiều lần, không được đánh giá con gái bằng thành tích học tập tốt hay xấu, mà nên chọn yêu những cô ngực nở mông to.
Cậu ấy nhồi nhét cho chúng tôi tiêu chuẩn đánh giá con gái hoàn toàn mới, nhưng bản thân lại phải lòng một bạn gái còi nhất lớp. Đó là một cô bé mặt tròn tròn, bện hai mớ tóc đuôi sam hơi vểnh lên. Ngoài cặp mắt đen láy của cô, chúng tôi thực tình không tìm được chỗ nào hấp dẫn kkác. Tô Hàng mê thích cô gái này, đúng là khiến chúng tôi ngạc nhiên. Khi trong chúng tôi có bạn hỏi cậu:
Thế còn bộ ngực? Bộ ngực cô ấy đâu? Mông gì mà lép thế?
Câu trả lời của Tô Hàng là câu trả lời của một người đàn ông chín chắn. Cậu nói:
- Phải nhìn bằng con mắt phát triển, rồi sẽ biết, không đầy một năm nữa, ngực và mông của cô bé sẽ to ra. Lúc đó cô bé sẽ đẹp nhất toàn trường.
Phương thức theo đuổi của Tô Hàng là bập ngay nói thẳng. Cậu viết một bức thư đầy rẫy những lời đường mật gập vào vở bài tập tiếng Anh của cô gái. Thế là trong giờ học tiếng Anh sáng hôm đó, cô học sinh trung học đột nhiên hét lên khiến tôi giật mình, sau đó khóc hu hu như chiếc đàn ac-cooc-đi-on. Trong mắt tôi, Tô Hàng nên là một chàng trai dũng cảm, song lúc ấy sắc mặt cậu xám ngoét như người chết.
Nhưng một khi ra khỏi lớp, cậu đã mau chóng trở lại phong thái như trước. Lúc tan học buổi sáng, cậu laị huýt sáo mồm, đến bên cô gái còi, cùng đi với cô, lại còn luôn luôn ngoái lại nháy mắt với chúng tôi. Thế là cô gái đáng thương lại bắt đầu xụt xịt khóc. Một bạn gái to béo đẫy đà đi bên cô, lúc này đã đứng ra bảo vệ chính nghĩa. Cô ưỡn ngực chen vào giữa hai người, đồng thời bởi tức giận, cô khẽ mắng một câu:
Đồ lưu manh.
Chúng tôi nhìn thấy Tô Hàng bỗng quay lại chắn cô bạn gái béo tốt. Sắc mặt cậu lúc ấy bảo là phẫn nộ, chẳng thà nói là hưng phấn. Cuối cùng cậu đã tìm được một cơ hội thể hiện lòng dũng cảm. Chúng tôi nghe thấy cậu hư trương thanh thế, nói:
Bạn thử nhắc lại một lần nữa xem nào.
Không hề lép vế, bạn gái kia nói luôn:
Chính mày là lưu manh.
Chúng tôi không ai ngờ, Tô Hàng lại vung tay đấm vào bộ ngực nở nang của cô gái. Cô gái ngạc nhiên, kêu thất thanh, rồi hu hu khóc, ôm ngực chạy.
Khi chúng tôi đi đến bên Tô Hàng, cậu mừng quýnh, cứ mân mê ngón tay trỏ và ngón tay giữa bảo chúng tôi, cú đấm vừa giờ hai ngón tay này có cảm giác mềm mềm, còn ba ngón kia không có khoái cảm ấy, cho nên cậu không thèm để ý chúng, sau đó cậu xuýt xoa thốt lên:
Gặt hái bất ngờ, đúng là gặt hái bất ngờ.
Tôi hiểu sinh lý đàn bà đầu tiên hoàn toàn doTô Hàng khêu gợi. Tôi còn nhớ một buổi tối mùa xuân, đám bạn học chúng tôi đi theo cậu trên phố. Tô Hàng bảo chúng tôi, bố mẹ cậu có một quyển sách đóng bìa cứng rất to, trong sách có một tấm ảnh màu chụp bộ phận sinh dục của đàn bà. Cậu nói với chúng tôi:
Đàn bà có ba cái lỗ.
Giọng nói thần bí của Tô Hàng và tiếng bước chân của vài người lèo tèo trên phố tối hôm ấy, khiến tôi thở gấp và căng thẳng. Một tri thức mới lạ đe doạ tôi, đồng thời lại cuốn hút tôi.
Mấy hôm sau, khi Tô Hàng đem quyển sách đóng bìa cứng đến lớp, tôi đứng trước sự lựa chọn khó khăn. Hiển nhiên tôi và các bạn trai khác cùng xúc động mặt đỏ như nhau, nhưng sau khi tan học Tô Hàng chuẩn bị mở quyển sách, tôi đã sợ hoàn toàn. Lúc trời vẫn còn sáng, tôi không dám lao vào hành vi xem ra có vẻ mạo hiểm. Cho nên khi Tô Hàng bảo nên có một đứa ra gác cửa, tôi sẵn sàng vui vẻ nhận. Khi làm kẻ đứng gác, tôi thấy ham muốn trong tim mình bị tác động mạnh mẽ, nhất là lúc nghe thấy những tiếng ồ lên ngạc nhiên dài ngắn khác nhau từ bên trong vọng ra, trái tim tôi háo hức.
Tôi đã đánh mất cơ hội, rất khó có lần nữa. Tuy về sau Tô Hàng thường hay đem quyển sách đó đến trường, nhưng cậu ấy chưa bao giờ nghĩ đến cũng nên cho tôi xem. Tôi biết mình chẳng là gì trong con mắt của cậu ấy, tôi chỉ là một trong số nhiều bạn học xúm xít quanh cậu, mà lại là một đứa không đáng kể hạng bét. Mặt khác cũng tại tôi quá nhút nhát xấu hổ, không chủ động hỏi xem. Mãi đến nửa năm sau, Tô Hàng mới cho tôi xem tấm ảnh màu.
Tô Hàng có lúc táo bạo khiến tôi ngạc nhiên. Tấm ảnh màu chỉ cho bạn trai xem, dần dần cậu ta đâm ngán. Một hôm cậu lại cầm quyển sách đi đến chỗ một bạn gái. Thế là chúng tôi đã nhìn thấy bạn gái kia chạy hoảng loạn trên bãi tập, chạy xuống dưới bức tường vây, bạn ấy khóc hu hu. Còn Tô Hàng trở về chỗ chúng tôi cười ha ha. Khi chúng tôi lo lắng nhắc nhở cậu, bạn gái kia có thể đi tố cáo, cậu không hề lo lắng, trái lại còn an ủi chúng tôi:
- Không đâu, bạn ấy nói thế nào, bạn ấy bảo Tô Hàng cho em xem cái đó à. Bạn ấy có dám nói ra không? Không đâu, các cậu yên tâm.
Sự thật im ắng sau đó đã chứng tỏ Tô Hàng nói đúng. Mạo hiểm của Tô Hàng về chuyện này đã thành công, càng làm cho cậu táo bạo trong thời gian nghỉ hè sau đó. Tô Hàng và một bạn học có tên là Lâm Văn rong chơi trên một con đường mòn nhà quê dưới trời nắng oi bức. Tôi có thể nghĩ đến chắc chắn hai đứa đã dùng những lời nói tục tĩu nhất để biểu đạt sự yêu thích của mỗi người đối với một bạn gái nào đó. Sở dĩ Lâm Văn trở thành bạn tốt nhất của Tô Hàng trong thời gian đó, là vì cậu này đã cầm một cái gương nhỏ nhìn trộm bạn gái trong nhà vệ sinh. Nhưng hành vi táo bạo của Lâm Văn không làm cho Tô Hàng nhìn thấy gì, trái lại đã làm cho cậu ấy hiểu ra một điều. Khi Tô Hàng cũng định thử xem tác dụng của cái gương, với sự lão luyện của một người từng trải, Lâm Văn đã ngăn cản. Lâm Văn nói:
- Soi gương trong nhà vệ sinh, chỉ có con gái mới nhìn rõ của con trai, con trai hoàn toàn không nhìn rõ của con gái.
Cứ thế hai cậu đi giữa làng quê. Khi hai cậu đi vào một thôn trang, chỉ nghe thấy tiếng ve sầu kêu ra rả, không nghe thấy bất cứ tiếng gì khác. Trong thời gian này, những ai có thể ra đồng, đều ra đồng gặt lúa. Đi dưới lá cây, câu chuyện hai cậu đang nói, làm cho thân thể hai cậu nóng nực hơn mùa hè. ánh nắng chói chang rực rỡ lúc đó trải dài mênh mông vô hạn, hình như cảnh tượng sau khi ham muốn lan tràn thành tai hoạ. Hai thiếu niên rạo rực không yên, đi đến trước một ngôi nhà khói bếp đang bay nghi ngút. Đến trước cửa sổ ngôi nhà, Tô Hàng ngó nhìn vào, sau đó Lâm Văn nhìn thấy bạn vẫy tay một cách thần bí. Háo hức của Lâm Văn không kéo dài được bao lâu. Ghé đầu vào cửa sổ, nhìn thấy một bà già trạc bảy mươi tuổi đang ngồi đun bếp, khiến cậu hết sức thất vọng. Nhưng cậu nhận ra ngay Tô Hàng đang căng thẳng. Thấy Tô Hàng thở gấp, Lâm Văn hỏi:
Cậu muốn xem cái ấy thật à?
Lâm Văn hiểu ý bạn định làm gì. Cậu chỉ vào bà già đang đun bếp ngạc nhiên hỏi:
Cậu muốn xem của bà ấy?
Tô Hàng cười ngượng, xúc động giục:
Chúng mình cùng vào.
Lâm Văn có thể đem gương vào nhà vệ sinh soi nhìn, lúc này lại tỏ ra do dự. Cậu hỏi:
Già thế này ư?
Tô Hàng mặt đỏ bừng, khẽ đáp:
Nhưng là thật.
Không thuyết phục được bản thân cùng hành động với bạn, nhưng thấy bạn tỏ ra căng thẳng không yên, Lâm Văn cũng hưng phấn cuống lên giục:
Cậu vào đi, mình canh gác.
Trước khi nhẩy cửa sổ vào bếp,Tô Hàng quay đầu cười với bạn. Lâm Văn hiểu vị trí mình đang đứng quan trọng hơnTô Hàng.
Lâm Văn không đứng trước cửa sổ. Cậu có thể dễ dàng tưởng tượng cảnh Tô Hàng chồm lên thân bà già. Làm một lính gác, cậu phải thực hiện nghiêm chức trách. Đứng xa cửa sổ mấy bước, cậu có thể nhìn rõ người đi đến.
Tiếp theo cậu nghe thấy tiếng người ngã ra đất, hình như lăn một vòng, sau đó là mấy tiếng kêu hốt hoảng ối ối. Tuy nhiên bà già bảy mươi tuỏi vẫn chưa biết sảy ra chuyện gì. Sau khi bà hiểu ra, Lâm Văn đã nghe rõ giọng già nua giận dữ:
Đồ súc vật, tao có thể làm bà nội mày.
Câu chửi khiến Lâm Văn cười thầm. Cậu biết cuộc mạo hiểm của Tô Hàng đã thành công một nửa. Tiếp theo cậu nghe thấy tiếng kêu hình như xám hối của bà già:
Gây nghiệp chướng.
Bà già không chống đỡ nổi cuộc tấn công như vũ bão của Tô Hàng. Bời vì tuổi cao sức yếu, lòng phẫn nộ của bà đành phải chuyển hoá thành sự thương hại đối với bản thân. Giữa lúc này Lâm Văn đã quá sớm nhìn thấy một người đàn ông lớn tuổi đang từ xa đi đến. Người đàn ông cởi trần, tay cầm liềm, khiến Lâm Văn hoảng sợ, vội vàng chạy đến bên cửa sổ. Cậu nhìn thấy Tô Hàng đang quỳ trên đất, liều lĩnh kéo quần bà già, còn bà già thì nắn bóp bả vai có thể bị trẹo xương của mình, mồm làu bàu nói gì nghe không rõ. Được Lâm Văn báo động, Tô Hàng lao ra ngoài cửa sổ như con chó mắc bệnh dịch. Sau đó hai đứa chạy thục mạng ra bờ sông. Tô Hàng luôn luôn ngoái đầu nhìn lại. Cậu nhìn thấy một người đàn ông cầm liềm đuổi theo sau. Trên đường chạy trốn, bên tai Lâm Văn lúc nào cũng nghe thấy tiếng kêu tuyệt vọng của Tô Hàng:
Toi đời rồi, phen này toi đời rồi.
Trên con đường thông ra thành phố trưa hôm ấy, hai cậu cắm đầu cắm cổ chạy, bụi tung mù mịt. Hai cậu đã chạy đến thành phố, phổi đứa nào cũng đau nhói, mồm đầy mùi hôi, thân đầy cát bụi.
Trong các thầy giáo phổ thông trung học, thầy giáo dạy nhạc cử chỉ nho nhã đã để lại cho tôi ấn tượng sâu sắc nhất. Thầy là người giảng bài bằng tiếng phổ thông duy nhất trong tất cả thầy cô. Khi thầy ngồi dạy chúng tôi hát trước cây đàn ác- cooc - đi - ôn, vẻ mặt và tiếng hát của thầy khiến tôi mê hồn. Trong một thời gian rất dài tôi đều chăm chú nhìn thầy bằng ánh mắt cảm mến. Tác phong nho nhã khác mọi người của thầy, về sau đã trở thành tấm gương trong con mắt và trái tim tôi. Thầy cũng là người không phân biệt đối xử nhất trong số các thầy cô giáo. Thầy đối xử với mọi học sinh bằng nụ cười như nhau.Cho đến bây giờ tôi vẫn còn nhớ bài giảng đầu tiên của thầy. Thầy mặc áo sơ mi màu trắng, quần màu xanh đen, cắp quyển sách nhạc bước vào lớp. Giọng sáng láng như trên đài phát thanh, thầy trịnh trọng nói:
Âm nhạc bắt đầu từ chỗ ngôn ngữ dần dần biến mất.
Những học sinh đã quen thầy cô giáo nhà quê giảng bài bằng tiếng địa phương, lúc ấy cười ầm lên.
Mùa xuân năm thứ ba, hay nói một cách khác, trong thời gian Tô Hàng cho chúng tôi xem tấm ảnh màu, Tô Hàng khiến tất cả thầy cô giáo đau đầu nhức óc. Cậu đã giễu cợt tác phong lịch sự nho nhã của thày giáo dạy nhạc bằng việc làm thô tục của mình ngay trong giờ dạy nhạc. Tô Hàng cởi giầy đá bóng của mình để trên bệ cửa sổ, gác hai chân lên bàn. Mùi hôi chân trong tất ni lông bốc lên bay khắp lớp. Trước sự khiêu khích thô tục của cậu, thầy dạy nhạc của chúng tôi vẫn say sưa hát. Tiếng hát tròn vành rõ chữ của thầy và mùi hôi chân của Tô Hàng cùng một lúc gây tác dụng. Chúng tôi cũng cùng một lúc tiếp nhận sự tấn công của cái đẹp và xấu. Mãi đến khi bản nhạc chấm dứt, thầy mới dời khỏi đàn ác- cooc- đi - ôn, đứng dạy nói với Tô Hàng:
Đề nghị em đi giầy vào.
Nào ngờ, lời nói của thầy khiến Tô Hàng ha ha phá lên cười. Ngồi trên ghế, toàn thân cậu rung rung, quay đầu nói với chúng tôi:
Ông ấy lại còn “đề nghị” cơ chứ.
Thầy giáo vẫn nho nhã lịch sự nói:
Đề nghị em không nói năng bừa bãi.
Lúc này, Tô Hàng càng cười to hơn. Cậu ho một tràng dài, vỗ ngực nói:
Ông ấy lại “đề nghị”, buồn cười chết đi mất, buồn cười chết đi mất.
Thầy giáo sắc mặt tím tái, đi đến trước bàn Tô Hàng, cầm đôi giầy đá bóng để trên bệ cửa sổ vứt đi. Khi thầy quay người, Tô Hàng đi chân không chen lên, đến trước cây đàn gió, cầm quyển sách nhạc cũng vứt qua cửa sổ. Hiển nhiên thầy giáo không lường trước trò này. Thầy há mồm trợn mắt nhìn Tô Hàng trèo qua cửa sổ, nhặt đôi giầy lại trèo vào, vẫn để đôi giầy lên bệ cửa sổ, gác hai chân lên bàn, nhìn thầy giáo tỏ vẻ thách thức, thế trận đã sẵn sàng.
Trước cử chỉ ngang ngược của Tô Hàng, tác phong nho nhã lịch sự của thầy giáo bị đánh gục. Đứng trên bục giảng, thầy hơi ngửa mặt lên trời. Vẻ mặt thầy buồn thảm như gặp cơn cơn ác mộng. Lâu lắm thầy mới nói với chúng tôi:
Em nào ra nhặt giúp thầy quyển sách.
Lúc tan học, trong khi rất đông bạn bè xúm lại hoan hô thắng lợi của Tô Hàng, thì tôi đã lánh xa.Trong tôi lúc ấy trào lên một nỗi buồn khó lòng diễn tả.Tô Hàng bôi nhọ một cách dễ dàng tấm gương trong tương lai của tôi.
Chẳng bao lâu, tôi và Tô Hàng mỗi người một ngả. Thực tế, sự quyết liệt giữa tôi và Tô Hàng chỉ là thể nghiệm nội tâm cá nhân tôi. Trong con mắt của Tô Hàng, tôi có cũng được không cũng chẳng sao. Khi tôi không còn đi ra giữa bãi tập, không còn xúm quanh Tô Hàng như các bạn khác, kẻ luôn luôn ý thức được điều này chỉ có một mình tôi. Tô Hàng hình như hoàn toàn không nhận ra, trong số bạn học suốt ngày xúm xít bên cậu, đã không có tôi. Cậu ta vẫn tươi cười hớn hở, còn tôi một thân một mình, nấp vào trong cô đơn. Nhưng tôi đã ngạc nhiên phát hiện, khi đứng bên Tô Hàng trước kia, tâm tình tôi lại hoàn toàn không khác với cô đơn sau này. Thế là tôi biết, mình đến bên Tô Hàng chỉ là để cố tỏ ra bình tĩnh và hư trương thanh thế.
Về sau, khi tôi thầm trách anh trai Tôn Quang Bình chơi với đám học sinh thành phố, có lúc tôi xấu hổ tự hỏi, chẳng phải mình cũng đã từng có quá trình như thế?
Bây giờ hồi tưởng lại, tôi hết sức cảm ơn Tô Hàng chiều hôm ấy đã dùng cành liễu đánh tôi. Lúc ấy tôi ngạc nhiên vô cùng. Tôi hoàn toàn không ngờ Tô Hàng lại đột nhiên vung cành liễu đánh mình. Lúc bấy giờ có một đám bạn học nữ đi đến bên chúng tôi. Trong đó có ba cô Tô Hàng ra sức ái mộ. Tôi hiểu tâm tình Tô Hàng lúc đó, nhưng tôi khó tiếp thu phương thức khoe khoang bản thân của cậu ta. Ban đầu tôi cứ tưởng cậu đùa. Cậu đánh tôi như quát mắng trâu bò. Tôi cố gượng cười ra sức tránh. Nhưng cậu cứ đuổi theo không tha, hơn nữa lại vụt mạnh cành liễu vào mặt tôi, đau đớn khiến tôi ngạc nhiên vô cùng. Khi tôi nhìn thấy một số bạn nữ đứng lại kinh ngạc nhìn chúng tôi, trong lòng bỗng trỗi dạy nỗi tủi nhục. Tô Hàng dương dương tự đắc,luôn quay lại huýt sáo mồm với các cô, đồng thời quát tháo om sòm, ra lệnh bắt tôi nằm sấp xuống đất. Lúc đó tôi hiểu tại sao cậu ta đánh tôi. Tôi đã không nằm sấp, cũng không giằng cành liễu, tôi quay người chạy vào lớp học. Các bạn tôi ở phía sau vui cười. Tô Hàng đuổi theo tiếp tục đánh tôi. Tôi vẫn không đánh lại, chỉ biết cắm cổ chạy. Chiều hôm đó nước mắt chịu nhục đã làm nhoè mắt tôi.
Thật ra, chính lần chịu nhục ấy, mới khiến tôi nửa năm sau xây dựng tình bạn thân mật với Tô Vũ. Tôi không còn giả vờ giả vịt ra vẻ ta đây có rất nhiều bạn bè, mà trở về tôi trong cô đơn, bắt đầu đời sống độc lập của mình với cái tôi chân chính. Có lúc tôi cũng khó chịu nổi sự dày vò của trống trải vì cô quạnh. Nhưng tôi thà bảo vệ tự tôn của mình bằng phương thức như vậy, chứ không muốn trả giá chịu nhục để đổi lấy thứ bạn hời hợt bên ngoài. Lúc này tôi đã chú ý đến Tô Vũ. Vẻ cô đơn đi sang một bên đường của Tô Vũ khiến tôi cảm thấy vô cùng thân thiết. Tô Vũ đang còn là thiếu niên đã bộc lộ dáng vẻ ngổn ngang trăm mối tơ lòng chỉ có ở người lớn tuổi. Tô Vũ lúc bấy giờ vẫn chưa thoát ra khỏi bóng đen do chuyện quan hệ của bố tôi với bà goá khi ở Cửa Nam đem đến. Khi tôi ngấm ngầm chú ý đến Tô Vũ, Tô Vũ cũng đang lặng lẽ chú ý đến tôi. Sau này tôi mới biết, thái độ không tỏ ra chơi bời với bất cứ bạn nào của tôi đã từng cảm hoá Tô Vũ.
Tôi biết, rất lâu nay Tô Vũ đã chú ý đến mình. Tô Vũ thường xuyên ngẩng lên nhìn tôi đi sang một bên đường như mình. Lúc ấy các bạn của chúng tôi đi ở giữa, họ cứ túm năm tụm ba thành từng tốp, vừa đi vừa cười nói bô bô. Chỉ có hai đứa chúng tôi thơ thẩn đi một mình. Nhưng cuộc sống hạnh phúc của Tô Vũ khi ở Cửa Nam để lại trong tôi ấn tượng rất khó phai mờ, đã cản trở bất cứ suy nghĩ nào của tôi kết bạn với Tô Vũ. Mặt khác, chuyện mình không có bạn khiến tôi rất khó tưởng tượng, một học sinh hơn tôi những hai lớp sẽ chìa tay kết bạn với mình.
Mãi đến lúc sắp kết thúc kỳ học, Tô Vũ mới bắt đầu nói chuyện với tôi. Lúc ấy chúng tôi đi ở hai đầu đường. Khi Tô Vũ nhìn tôi, không ngờ cậu ấy đứng lại và mỉm cười với tôi. Tôi không sao quên được cảnh tượng Tô Vũ mặt đỏ ửng lúc đó. Người bạn dễ xấu hổ đã gọi tôi:
Tôn Quang Lâm.
Tôi đứng lại. Hiện nay tôi không sao nhớ được tình cảm lúc bấy giờ. Tôi cứ đứng trơ nhìn Tô Vũ. Rất nhiều bạn đi qua giữa chúng tôi. Cho đến lúc còn lại một khoảng trống rất lớn, Tô Vũ mới bước đến hỏi tôi:
Bạn còn nhớ mình không?
Khi tôi đến với Tô Hàng lần đầu tiên, tôi chờ đợi Tô Hàng sẽ nói câu như thế. Nhưng về sau Tô Vũ đã chủ động nói với tôi câu này. Lúc ấy suýt nữa nước mắt tôi trào ra. Tôi gật gật đầu nói:
Bạn là Tô Vũ.
Từ sau lần ấy, mỗi khi tan học về, hễ gặp nhau trong trường, là hai đứa tự nhiên đi bên nhau. Tôi thường xuyên trông thấy Tô Hàng ở xa xa nhìn chúng tôi một cách nghi ngờ không hiểu nổi. Quan hệ duy trì được một thời gian,thì mỗi khi đi đến cổng trường sắp sửa phải chia tay, hai đứa đều bắt đầu cảm thấy không yên. Tô Vũ bắt đầu đưa tôi về nhà. Cậu ấy thường tiễn tôi đi đến chỗ cầu gỗ thông về Cửa Nam mới quay lại. Tô Vũ đứng tại chỗ vẫy tay chào tôi, sau đó quay người đi xa dần.
Mấy năm trước khi tôi về quê thăm lại Cửa Nam, cây cầu gỗ cũ kỹ đã được thay bằng cầu mới bê tông. Đứng trong buổi chiều tối mùa đông, tôi hồi tưởng lại một kỷ niệm, hôm ấy tôi và Tô Vũ đứng trên cầu rất lâu. Đó là một buổi chiều tối đầu tiên của mùa hè. ánh mắt Tô Vũ thèn thẹn nhìn Cửa Nam hơi đo đỏ trong ráng chiều. Bằng giọng bình tĩnh như buổi chiều tối, cậu ấy ôn lại một kỷ niệm êm đềm. Một buổi tối mùa hè ở Cửa Nam, vì nóng quá cậu không muốn bỏ màn, mẹ cậu ngồi ở mép giường quạt mát và đuổi muỗi cho cậu, chờ sau khi con ngủ say bà mới bỏ màn.
Ngày ấy nghe những lời có liên quan đến mẹ Tô Vũ, tôi thấy buồn buồn. Lúc đó tôi rất khó có được sự ấm áp đến từ gia đình mình.
Tiếp theo Tô Vũ nói với tôi, ngay tối hôm đó cậu đã nằm mơ một giấc mơ kinh khủng:
- Hình như mình giết người. Cảnh sát lùng bắt khắp nơi, mình liền chạy về định nấp trong nhà, kết quả sau khi đi làm về, mẹ phát hiện ra mình, lấy dây thừng trói mình vào thân cây trước cửa, định giao mình cho cảnh sát. Mình khóc dẫy nẩy, van xin bố mẹ đừng làm thế, bố mẹ cứ mắng xơi xơi.
Tiếng khóc của Tô Vũ trong mơ đã làm mẹ thức giấc. Khi mẹ đánh thức cậu, người cậu toát mồ hôi, tim đau nhói. Mẹ cậu mắng:
Khóc cái gì, điên hả?
Giọng mẹ hình như rất chán ghét, khiến Tô Vũ lúc ấy tuyệt vọng vô cùng.
Khi thiếu niên Tô Vũ kể cho thiếu niên tôi nghe chuyện này, có lẽ cả hai chúng tôi rất khó hiểu điều đó có ý nghĩa gì. Hơn mười năm sau khi Tô Vũ chết, đứng một mình trên cầu thông ra Cửa Nam, nhớ lại chuyện xưa, tôi mới dần dần nhận thấy, từ tuổi ấu thơ, Tô Vũ mẫn cảm đã bị vướng mắc bởi hai sự thực: Hạnh phúc và tuyệt vọng.