Chương 2 - 4 Bạn thuở nhỏ

Năm cuối cùng ở quê hương, một buổi chiều từ trường học về Cửa Nam, đến trước một cửa hàng điểm tâm, tôi nhìn thấy ba cậu bé đang đánh nhau. Một cậu bé chảy máu mũi, hai tay ôm chặt eo một cậu lớn. Cậu bị ôm kéo mạnh cổ tay cậu kia. Một cậu khác ở bên cạnh đe doạ:

Mày có buông tay ra không?

Cậu bé có tên là Lỗ Lỗ nhìn thấy tôi, con mắt đen lay láy không hề có ý cầu viện, hầu như chỉ là để tỏ thái độ phớt bơ lời đe doạ vừa rồi.

Cậu bé bị ôm chặt nói với bạn mình:

Mau mau kéo nó ra.

Kéo không ra, mày cứ quay một vòng đi.

Thân cậu lớn quay một vòng, định văng ngã Lỗ lỗ. Người Lỗ Lỗ dời khỏi mặt đất. Hai tay vẫn bám chặt thân cậu kia. Cậu nhắm mắt để khỏi bị chóng mặt. Cậu lớn sau khi quay mấy vòng không văng được Lỗ Lỗ, mà mình thì mệt thở hổn hển. Cậu giục bạn:

Mày lôi nó ra.

Lôi thế nào?

Bạn cậu kêu lên, cũng bó tay đành chịu.

Giữa lúc này có một người đàn bà đứng tuổi từ trong cửa hàng điểm tâm đi ra quát ba cậu bé:

Chúng mày vẫn còn đánh nhau à?

Nhìn thấy tôi bà nói:

Đánh nhau suốt hai tiếng đồng hồ rồi, bọn trẻ con tai quái.

Cậu bé bị ôm chặt biện bạch:

Nó không buông tay ra.

Hai chúng mày bắt nạt một thằng bé.

Bà bắt đầu trách móc hai đứa kia. Cậu bé đứng cạnh nói:

Tại nó đánh chúng cháu trước.

Đừng dối trá, tao nhìn rõ hai chúng mày bắt nạt nó trước.

Dù sao thì nó cũng đánh chúng cháu trước.

Lúc này Lỗ Lỗ lại nhìn tôi bằng con mắt đen láy. Cậu hoàn toàn không nghĩ đến cũng phải biện bạch, hình như không chút nào hào hứng nói gì với hai đứa kia, cậu chỉ nhìn tôi.

Người đàn bà đứng tuổi bắt đầu đẩy chúng:

Đừng đánh nhau trước của hiệu nhà tao. Chúng mày cút hết đi.

Cậu bé bị ôm chặt bắt đầu đi lên trước một cách khó nhọc. Lỗ Lỗ treo người lên thân cậu, hai chân lê trên đất. Một cậu bé khác xách hai cặp sách chạy theo sau. Lúc này Lỗ Lỗ không nhìn tôi nữa, mà ra sức quay lại nhìn cặp sách của mình. Cặp sách của cậu nằm trước cửa hiệu điểm tâm. Ba đứa đi xa khoảng hơn chục mét. Cậu bé bị ôm chặt đứng lại, dơ tay lau mồ hôi trán, sau đó hậm hực nói với bạn:

Mày vẫn không lôi nó ra được.

Không lôi được. Mày cắn vào tay nó.

Cậu bé bị ôm chặt cúi xuống cắn tay Lỗ Lỗ. Hai con mắt đen láy nhắm lại. Tôi biết cậu đang chịu đau, bởi vì cậu áp sát đầu vào lưng cậu kia.

Một lát sau, cậu bé bị ôm ngẩng đầu, tiếp tục đe doạ một cách yêú ớt.

Mày có buông tay ra không?

Lỗ Lỗ lại mở mắt, quay đầu nhìn cặp sách của mình.

Mẹ kiếp, vẫn còn loại người này.

Cậu bé đứng bên cạnh dơ chân dọi mạnh vào mông Lỗ Lỗ. Cậu bé bị ôm chặt nói:

Mày bóp dái nó, xem nó có buông tay ra không?

Cậu bạn kia nhìn bốn chung quanh, nhìn thấy tôi, khẽ nói:

Có người đang nhìn chúng ta.

Đầu Lỗ Lỗ luôn luôn quay về phía sau. Khi có một người đàn ông đi vào cửa hiệu điểm tâm, cậu nói to:

Đừng dẫm lên cặp sách của cháu.

- Đây là lần đầu tiên tôi nghe tiếng Lỗ Lỗ nói. Giọng trong trẻo có thể khiến tôi liên tưởng đến tiếng của một thiếu nữ tết nút con bướm sặc sỡ trên đầu.

Cậu bé bị ôm chặt nói với bạn:

Vứt cặp sách của nó xuống sông.

Cậu bé kia chạy đến trước cửa hiệu điểm tâm, nhặt cặp sách, đi xuyên qua đường phố, chạy đến cạnh lan can bê tông bờ sông. Lỗ Lỗ luôn luôn căng thẳng nhìn cậu kia. Để cặp sách lên lan can, cậu kia nói:

Mày có buông tay ra không? Không buông tao vứt xuống.

Lỗ Lỗ buông tay, đứng tại chỗ nhìn cặp sách không biết làm thế nào. Cậu bé được giải thoát cầm cặp sách của chúng trên đất nói với bạn đứng bên bờ sông:

Trả cho nó.

Cậu bé trên bờ sông vứt mạnh cặp sách xuống đất, lại bước lên đá một phát,sau đó mới chạy về chỗ đồng đội.

Lỗ Lỗ đứng tại chỗ hét bọn kia:

Tao đi mách anh tao. Anh tao sẽ thanh toán chúng mày.

Hét xong, Lỗ Lỗ đi đến chỗ cặp sách của mình. Tôi nhìn thấy một cậu bé vô cùng thanh tú. Máu mũi chảy ra chiếc áo sơ mi trắng trên người cậu có vết máu lốm đốm. Ngồi bên cặp sách, cậu bé bỏ sách vở và hộp bút chì bên trong ra xếp lại một lượt. Ngồi trong lúc hoàng hôn, thân thể cậu vì còi cọc mà được người ta yêu thương, Sắp xếp xong, cậu đứng dạy, khoác cặp sách vào trước ngực, lấy vạt áo lau bụi trên mặt. Tôi nghe thấy cậu lẩm bà lẩm bẩm nói một mình:

Anh tao sẽ thanh toán chúng mày.

Tôi nhìn thấy cậu giơ tay lau nước mắt. Cậu vừa đi vừa khóc không thành tiếng.

Sau khi Tô Vũ chết, tôi lại sống cô đơn. Có lúc gặp Trịnh Lượng, chúng tôi đứng với nhau nói mấy câu chuyện. Nhưng tôi biết Tô Vũ - mối liên hệ duy nhất giữa tôi và Trịnh Lượng đã mất. Cho nên quan hệ giữa tôi và Trịnh Lượng có cũng được, không cũng được. Khi trông thấy Trịnh Lượng tươi cười hớn hở đi cùng các bạn của nhà máy mới gần gũi kết bạn, suy nghĩ của tôi đã được chứng minh rõ rệt.

Tôi luôn luôn nhớ lại Tô Vũ cúi đầu trầm tư khi chờ tôi ở bên sông. Cái chết của Tô Vũ khiến tình bạn không bao giờ còn trở thành sự chờ đợi tốt đẹp trong tương lai. Nó đã nằm trong quá khứ. Tôi khi ấy lưng đã còng, lưng còng đi một mình ở bờ sông, giống như Tô Vũ lúc còn sống. Tôi bắt đầu thích đi bộ. Đây là sự yêu chuộng Tô Vũ để lại cho tôi. Khi đi cứ luôn luôn suy nghĩ, thường có thể khiến tôi trở về quá khứ một cách dễ dàng, gặp và cười với Tô Vũ ngày xưa.

Đây chính là năm cuối cùng tôi ở quê hương, hay nói một cách khác là đời sống nội tâm của tôi khi sắp bước sang tuổi thành niên. Trong năm này tôi đã quen Lỗ Lỗ.

Sau lần đánh nhau ấy ba ngày, tôi biết tên cậu bé. Lúc đó tôi đang đi trên đường trong thành phố. Tôi nhìn thấy cậu bé ôm cặp sách chạy hấp ta hấp tấp, có năm sáu em bé khác cùng tuổi chạy đuổi theo đằng sau, đồng thanh cất tiếng:

Lỗ Lỗ, Lỗ Lỗ.

Ngoan cố thế.

Lỗ Lỗ quay đầu lại nói với bọn kia:

Tao khinh chúng mày.

Sau đó Lỗ Lỗ phớt lờ tiếng gọi của bọn kia, bừng bừng phẫn nộ chạy lên trước. Lửa giận trong lòng cậu bé còn lớn hơn thân thể cậu. Thân cậu lảo đảo chỉ chực ngã, hình như không chịu nổi. Đi giữa mấy người lớn, cái mông nhỏ bé của cậu cứ vặn vẹo.

Thật sự lúc bấy giờ, tôi không nghĩ đến giữa mình và Lỗ Lỗ sẽ nẩy sinh một tình bạn thân mật, mặc dù cậu bé đã để lại trong tôi ấn tượng sâu sắc. Mãi đến khi tôi lại nhìn thấy một lần nữa cảnh tượng ẩu đả giữa Lỗ Lỗ và đám trẻ khác. Lần này Lỗ Lỗ đánh nhau với bảy tám đứa cùng tuổi. Mấy đứa kia à à như ruồi tiến công Lỗ Lỗ. Kết quả cuối cùng vẫn là Lỗ Lỗ thất bại. Nhưng cậu lại thét với chúng trong tư thế của kẻ chiến thắng:

Liệu hồn, anh tao sẽ đánh chúng mày.

Mặt cậu bé đầy vẻ căm tức chống lại tất cả bọn chúng. Nhưng cậu thường bị bơ vơ cô lập, khiến tôi xúc cảnh sinh tình, nghĩ đến bản thân. Chính giờ phút ấy, tôi thật sự chú ý đến cậu. Nhìn vẻ ấu trĩ của cậu bé khi đi đường, trong lòng tôi bỗng trỗi dạy một tình cảm trìu mến. Hình như tôi đã nhìn thấy tuổi ấu thơ của mình trong cậu.

Một hôm Lỗ Lỗ từ cổng trường đi ra, khi men theo đường giành cho người đi bộ về nhà, ở đằng sau tôi bỗng gọi một tiếng:

Lỗ Lỗ.

Cậu bé đứng lại, quay người nhìn tôi một hồi rất kỹ, sau đó hỏi:

Chú hỏi cháu phải không?

Tôi mỉm cười gật gật đầu với cậu. Cậu hỏi tôi:

Chú là ai?

Câu hỏi đột nhiên khiến tôi đâm hoảng. Đứng trước một cậu bé, tôi mất hết ưu thế của độ tuổi. Cậu quay người đi. Tôi nghe thấy cậu lầm bẩm:

Không quen người ta, gọi làm gì.

Lần thử này thất bại, tôi mất hết dũng khí. Từ đó trở đi, cứ thấy Lỗ Lỗ đi ra khỏi cổng trường, ánh mắt tôi bắt đầu trở nên thận trọng, đồng thời cũng cảm thấy vui thích được cậu để ý. Khi đi về phía trước, cậu thường ngoái lại nhìn tôi.

Giai đoạn cầm cự trước khi tôi và Lỗ Lỗ quen biết nhau đã khiến tôi sống lại tình bạn giữa mình và Tô Vũ trên đường tan học về nhà hai năm trước. Chúng tôi đều nhìn trộm nhau, nhưng không ai mở mồm hỏi ai. Mãi đến buổi chiều một hôm, Lỗ Lỗ đi thẳng đến chỗ tôi. Cặp mắt đen lay láy đáng yêu, cậu hỏi:

Chào chú.

Cậu bé đột nhiên chào mình, khiến tôi ngạc nhiên vô cùng, tiếp theo cậu hỏi:

- Chú có thứ gì trẻ con ăn được không?

Vừa giờ hai chúng tôi làm quen còn khó thế, lúc này giọng nói của Lỗ Lỗ làm cho tất cả bỗng trở nên dễ dàng. Có thể nói, cái đói đã mở đầu tình bạn của chúng tôi. Nhưng tôi lại cảm thấy xấu hổ. Tuy tôi đã gần mười tám tuổi, đã là chú trong con mắt của Lỗ Lỗ, nhưng trong người không có một xu. Tôi đành phải lấy tay xoa đầu cậu và hỏi:

Em chưa ăn cơm trưa?

Rõ ràng, cậu bé hiểu tôi không giúp cậu khắc phục được cơn đói. Cậu cúi đầu khẽ đáp:

Chưa.

Sao chưa ăn? - Tôi hỏi tiếp.

Mẹ cháu không cho cháu ăn.

Nói câu này, Lỗ Lỗ không hề có ý trách mẹ, cậu chỉ bình tĩnh nói lên một sự thật.

Chúng tôi bắt đầu đi về phía trước. Tôi vô tình đặt tay lên vai cậu. Tôi nghĩ đến Tô Vũ ngày xưa. Cậu ấy thường bá vai tôi bắt đầu bước đi thân mật. Bây giờ tôi đối xử với Lỗ Lỗ giống như Tô Vũ đối xử với tôi trước kia. Hai chúng tôi cùng đi giữa những người không để ý đến mình.

Sau đó Lỗ Lỗ ngẩng lên hỏi:

Chú đi đâu?

Còn em? - Tôi hỏi lại.

Cháu phải về nhà.

Anh đưa em về. - Tôi nói.

Cậu bé không tỏ ra phản đối. Lúc này mắt tôi bắt đầu mờ nhoà. Tôi nhìn thấy ảo ảnh của Tô Vũ. Cậu đứng trên cầu gỗ thông đến Cửa Nam vẫy tay chào tôi. Điều tôi cảm nhận lúc ấy là tình cảm của Tô Vũ đã đưa tôi về nhà.

Chúng tôi đi vào một ngõ vừa hẹp vừa dài. Đến trước một ngôi nhà cũ nát, Lỗ Lỗ bỏ vai khỏi tay tôi, toàn thân lắc lư bước lên bậc cầu thang, đi được một nửa, cậu quay lại vẫy tay chào tôi như một người lớn và giục:

Chú về đi.

Tôi vẫy tay chào lại, nhìn cậu lên cầu thang. Sau khi cậu đi khuất một lúc, tôi nghe thấy tiếng mắng chửi lanh lảnh của một người đàn bà, tiếp theo là tiếng vật gì đổ. Sau đó Lỗ Lỗ lại xuất hiện ở cửa cầu thang. Lần này cậu chạy xuống. Tôi nhìn thấy một người đàn bà nổi giận đùng đùng từ bên trong đuôỉ theo, ném chiếc giầy trong tay vào Lỗ Lỗ đang chạy. Chiếc giầy không trúng Lỗ Lỗ, rơi bên cạnh chân tôi. Lúc này người đàn bà nhìn thấy tôi, chị vuốt mái tóc bị rối vì xúc động, quay người đi vào.

Tôi hết sức ngạc nhiên khi trông thấy chị, bởi vì tôi nhận ra chị là ai. Tuy hình dáng của chị đã bị thời gian tàn phá một cách lạnh lùng. Nhưng chị vẫn là Phùng Ngọc Thanh. Cô gái thẹn thùng bẽn lẽn ngày nào đã là một người mẹ không hề biết kiêng kị.

Lỗ Lỗ vừa chạy tránh mẹ đuổi đánh, lại đến nhặt cái giầy của mẹ đi lên cầu thang. Cậu phải đưa chiếc giầy về cho mẹ. Cậu ôm chiếc giầy như ôm cặp sách, vặn vẹo thân hình còi cọc đi đến chỗ trừng phạt mình. Tiếng quát của Phùng Ngọc Thanh lại một lần nữa vang lên:

Cút đi.

Tôi nhìn thấy cậu bé cúi đầu đi xuống đầy vẻ oan ức. Tôi bước lên xoa đầu cậu. Cậu quay ngoắt người né tránh sự quan tâm của tôi. Nước mắt lưng tròng, cậu đi đến một cánh rừng.

Tình bạn của tôi và Lỗ Lỗ phát triển nhanh chóng. Hai năm trước, tôi được sưởi ấm trong tình bạn của Tô Vũ lớn tuổi hơn mình. Hai năm sau, khi tôi và Lỗ Lỗ ở bên nhau, tôi thường cảm thấy mình đã thành Tô Vũ đang chăm chú nhìn tôi trong quá khứ.

Tôi thích nói chuyện với Lỗ Lỗ. Tuy rất nhiều lời tôi nói, cậu đều như hiểu mà không hiểu. Nhưng dáng vẻ hết sức chăm chú lắng nghe cuả cậu, nhất là cặp mắt đen láy cứ lập la lấp lánh nhìn tôi một cách thích thú và sùng bái, tôi cảm thấy mình được sống trong sự tin cậy hoàn toàn và vô điều kiện của một người khác. Khi tôi nói xong mỉm cười với cậu, Lỗ Lỗ há cái mồm sún răng đáp lại tôi cũng bằng nụ cười, mặc dù cậu không hiểu lời tôi nói.

Sau đó tôi mới biết thật ra Lỗ Lỗ không có anh trai. Nhưng tôi luôn luôn tỏ ra im lặng trước sự thực này. Như thế cậu sẽ không cảm thấy tôi đã chú ý đến sự bịa đặt của cậu. Khi cô lập không có ai giúp đỡ, cậu bé đã tìm sự chi viện của anh trai trong tưởng tượng. Tôi biết sự cần thiết và tầm quan trọng của tưởng tượng và hy vọng đối với cậu. Thực tế, đối với tôi cũng thế.

Giống như tôi vì Tô Vũ mà ghen tị với Trịnh Lượng hồi nào, Lỗ Lỗ cũng vì tôi mà ghen tị với Trịnh Lượng, thật ra lầnTrịnh Lượng gặp tôi trên phố, tình cảm thân thiết đối với tôi chưa đủ để Lỗ Lỗ không yên. Là một người bạn trong quá khứ và không thân mật, Trịnh Lượng chỉ đến nói với tôi mấy câu, bày tỏ hữu nghị. Trịnh Lượng có đông bạn mới, không hề che dấu sự ngạc nhiên khi tôi và và Lỗ Lỗ ở bên nhau. Giữa lúc chúng tôi đang nói chuyện, Lỗ Lỗ bị lạnh nhạt đã lanh lảnh nói một câu:

Em đi đây.

Tỏ ra rất bực, cậu le te đi một mình. Tôi lập tức chấm dứt cuộc nói chuyện với Trịnh Lượng, đuổi theo cùng đi với Lỗ Lỗ. Nhưng vẻ không vui của cậu luôn kéo dài đến hơn hai mươi mét. Trong thời gian ấy, cậu bỏ ngoài tai lời tôi nói, sau đó bằng giọng trong trẻo, cậu mới cảnh cáo tôi:

Em không thích anh nói chuyện với người ấy.

Thái độ một lòng một dạ và bá chiếm tình bạn của Lỗ Lỗ, khiến tôi từ đó trở đi, khi lại gặp Trịnh Lượng, cứ cảm thấy không yên, tôi thường giả vờ không nhìn thấy Trịnh Lượng và nhanh chóng đi qua. Tôi không vì thế mà cảm thấy bị hạn chế. Tôi biết chắc Trịnh Lượng không thuộc về mình. Trịnh Lượng là bạn của những công nhân trẻ ăn diện hợp thời, miệng ngậm thuốc lá, khi đi đường thích nói bô bô. Chỉ có Lỗ Lỗ mới là bạn duy nhất của tôi.

Hầu như buổi chiều nào tan học, tôi cũng đứng ở cổng trường tiểu học chờ Lỗ Lỗ từ bên trong đi ra. Lỗ Lỗ thơ ấu đã là một cậu bé kìm chế được tình cảm của mình. Chưa bao giờ cậu tỏ ra phấn khởi và xúc động quá mức đối với tôi. Cậu thường mỉm cười bình tĩnh tự nhiên đi đến với tôi. Mãi đến một hôm tôi không đứng ở chỗ thường hay đứng, Lỗ Lỗ mới biểu lộ tình cảm chân thực với tôi. Tôi còn nhớ hôm ấy khi cậu đi ra cổng trường, bởi vì không nhìn thấy tôi, cậu tỏ ra hốt hoảng. Giống như bị một đòn bất ngờ, cậu đừng tần ngần tại chỗ, vẻ thất vọng và không yên thể hiện đan xen trên mặt. Sau đó cậu ngó nghiêng sang chỗ khác, chỉ không nhìn đến chỗ tôi. Khi cậu buồn bã đi về hướng tôi đứng, vẫn chốc chốc quay đầu lại nhìn, tiếp đô cậu mới nhìn thấy tôi đang mỉm cười. Tôi nhìn thấy Lỗ Lỗ bất chấp tất cả chạy ùa đến, cậu căng thẳng bóp chặt tay tôi, lòng bàn tay đẫm mồ hôi.

Nhưng tình bạn của tôi và Lỗ Lỗ không kéo dài được bao lâu. Lần thứ ba tôi lại nhìn thấy Lỗ Lỗ không hợp ý với tất cả đám trẻ, lại đánh nhau quyết liệt với chúng. ở cổng trường, khi Lỗ Lỗ đi đến với tôi, một đám trẻ con ở đằng sau chế diễu cậu:

Lỗ Lỗ, anh mày đâu? Mày không có anh. Mày chỉ có một cái rắm thối.

Đám trẻ này tới tấp để tay lên mũi vẩy đi vẩy lại, nét mặt nhăn nhó, y như ngửi thấy mùi thối thật. Tôi nhìn thấy mặt Lỗ Lỗ xanh xám bước đến. Bởi vì tức giận đôi vai nhỏ của cậu run bần bật. Khi chạy đến trước mặt tôi, đột nhiên cậu quay lại thét to đe đám trẻ:

Tao đánh chúng mày.

Vung chân múa tay, cậu lao vào giữa đám trẻ con. Lúc đầu tôi còn nhìn được cậu đánh nhau với hai đứa trẻ, sau đó cả đám trẻ ùa đến, trước mắt tôi rối tung rối mù. Khi tôi lại nhìn thấy Lỗ Lỗ, đám trẻ con đã thôi đánh. Bụi đất đầy mặt, vết thương đầy người, Lỗ Lỗ bò dạy, lại vung quả đấm xông đến. Thế là lũ trẻ lại ùa đến. Bụi đất và máu tươi trên mặt Lỗ Lỗ khiến tôi toàn thân run rẩy, tôi liền xông vào, đá đít một đứa trẻ, lại túm cổ áo một đứa khác quăng sang một bên. Mấy cậu bé bị đánh đầu tiên, sau khi phát hiện ra tôi, lập tức chạy tán loạn. Mấy đứa còn lại sau đó cũng co cẳng chạy nốt. Sau khi chạy ra xa, chúng giận dữ nói với tôi:

Chú người lớn đánh trẻ con.

Tôi kệ xác bọn chúng, đi đến chỗ Lỗ Lỗ. Lúc này Lỗ Lỗ đã đứng dạy. Tôi bước đến bên cậu, bất chấp chung quanh có bao nhiêu người đang nhìn hoặc chỉ trích tôi, tôi nói to với Lỗ Lỗ:

Em nói với chúng nó, anh là anh trai em.

Nhưng ánh mắt hoảng sợ không yên của Lỗ Lỗ đã làm tiêu tan nghĩa khí sục sôi của tôi. Tôi thấy mặt cậu đột nhiên đỏ bừng. Sau đó cúi đầu đi một mình. Tôi trố mắt ngạc nhiên. Tôi nhìn theo bóng dáng nhỏ thó của cậu mất dần ở xa xa. Cậu luôn luôn không quay đầu lại nhìn tôi. Chiều hôm sau, tôi đứng rất lâu ở cổng trường đều không thấy bóng cậu. Thực tế cậu đã ra về từ cổng bên của trường, Sau đó tôi thỉnh thoảng nhìn thấy Lỗ Lỗ. Cậu thường tỏ ra căng thẳng né tránh tôi.

Coi như tôi đã biết vị trí thật sự của người anh trai hư cấu trong con mắt và trái tim Lỗ Lỗ. Tôi nghĩ đến một câu truyện đã từng kể cho Lỗ Lỗ. Đó là một câu truyện tôi tuỳ tiện bịa ra qua sức tưởng tượng nghèo nàn của mình. Tôi kể, để bảo vệ thỏ con của mình, bố thỏ con đã dũng cảm vật lộn với sói, cuối cùng bị sói cắn chết. Lỗ Lỗ hết sức say mê nghe kể. Sau đó, khi cậu yêu cầu tôi kể nữa, tôi kể lại truyện này, chỉ sửa bố thỏ thành mẹ thỏ. Cậu trố mắt nghe tôi kể. Sau đó tôi sửa mẹ thỏ thành anh trai. Lần này tôi chưa kể hết, Lỗ Lỗ đã biết, kết thúc truyện là anh trai bị cắn chết. Nước mắt lưng tròng, cậu đứng dạy đi, buồn bã nói:

Em không nghe nữa.

Sau khi nhìn thấy Phùng Ngọc Thanh, trước mắt tôi thường xuất hiện hai cảnh tượng kiên định như nhau, Phùng Ngọc Thanh đứng trên cầu gỗ ôm chặt Vương Việt Tiến và Lỗ Lỗ ôm chặt cậu bé hơn tuổi mình. Hai mẹ con giống nhau y hệt.

Tôi luôn luôn không biết gì về quãng đời dài dằng dặc của Phùng Ngọc Thanh sau khi mất bóng khỏi Cửa Nam trong một đêm sáng trăng cho đến khi chị xuất hiện trước mắt tôi một lần nữa. Tôi đã từng cẩn thận dò hỏi Lỗ Lỗ về tình hình bố mẹ cậu. Cậu thường nhìn đi chỗ khác, sau đó hớn hở chỉ cho tôi xem những thứ khiến người ta cảm thấy khô khan như chim sẻ, hoặc con kiến. Tôi không thể phán đoán cậu không hề biết thật, hay là có ý né tránh. Để tìm bố Lỗ Lỗ, tôi đành phải trở về ký ức xa xôi, người đàn ông bốn mươi tuổi giọng nói địa phương khác, ngồi trên hè nhà Phùng Ngọc Thanh.

Về sau tôi nghe nói, Phùng Ngọc Thanh đã về quê bằng chiếc thuyền xi măng của một nông dân tỉnh ngoài. Một buổi chiều tối mặt trời sắp lặn, tay phải xách chiếc túi du lịch cũ rách, tay trái dắt một cậu bé năm tuổi, Phùng Ngọc Thanh rón rén đi trên tấm gỗ bác cầu bước lên bờ. Tôi có thể tưởng tượng cặp mắt của chị lúc bấy giờ u ám như bóng đêm sắp buông xuống, sự trớ trêu của số phận đối với chị, khiến chị thẫn thờ đứng bên sông ngó ngó ngiêng ngiêng.

Phùng Ngọc Thanh không về cư trú ở Cửa Nam. Chị tìm chỗ ở trong thành phố. Một người đàn ông năm mươi tuổi vừa chết vợ đã cho hai mẹ con chị thuê một gian buồng. Ngay đêm đầu tiên, ông ta đã len lén mò sang giường chị. Phùng Ngọc Thanh không từ chối. Đến cuối tháng, ông ta đòi tiền thuê phòng, Phùng Ngọc Thanh đã trả lời:

Đêm đầu tiên tôi đã trả tiền ông.

Có lẽ đây là sự mở đầu cuộc sống bán trôn nuôi miệng của Phùng Ngọc Thanh. Cùng lúc đó, chị cũng đi lau rửa vải ni lông để kiếm sống.

Phùng Ngọc Thanh đã không còn nhận ra tôi, hay nói một cách khác, xưa nay chị không nhớ đến tôi. Một buổi chiều, khi Lỗ Lỗ chưa đi học về, tôi đi một mình đến chỗ chị. Lúc đó Phùng Ngọc Thanh đang buộc dây phơi quần áo giữa mấy cây xanh trên bãi đất trống trước ngôi nhà gác. Chị thắt một chiếc tạp dề nhựa ngang lưng, ôm một gói to màng ni lông bẩn đi ra bệ giếng. Người đàn bà hình như sống bằng việc này, khi thả gầu xuống giếng, đã không còn tư thế bừng bừng sức sống ngày xưa. Tóc chị đã cắt ngắn. Mái tóc đuôi sam dài thướt tha ngày xưa, mãi mãi để lại bên bệ giếng Cửa Nam. Chị bắt đầu rửa ni lông. Tiếng máy kêu ầm ĩ rát tai vang lên không ngớt trong buổi chiều tràn ngợp ánh nắng. Phùng Ngọc Thanh chìm ngập trong tiếng máy lặp đi lặp lại. Chị tỏ ra thản nhiên, không để ý đến tôi đứng gần đó. Để phân biệt một thiếu nữ và một thiếu phụ khác nhau như thế nào, cùng một lúc tôi đã nhìn thấy cô Phùng Ngọc Thanh ngày xưa và chị Phùng Ngọc Thanh hiện giờ.

Sau đó chị đứng dạy cầm một tấm ni lông to bằng chiếc khăn trải giường đi lại gần chỗ tôi, khi đến bên dây phơi, không hề kiêng kỵ, chị vẩy thật mạnh những giọt nước bám trên tấm ni lông, giọt nước bắn tung toé lên người tôi. Hình như nhận ra điều này, chị liếc mắt nhìn tôi một cái, rồi phơi tấm ni lôn lên dây.

Giờ phút này, tôi nhìn rõ khuôn mặt chị đã bị thời gian tàn phá. Những nếp nhăn đã hằn rõ trên mặt chị. Khi ánh mắt đã mất vẻ say mê trẻ trung của chị nhìn vào tôi, giống như lớp bụi đen xám bay vào mình. Chị quay người đi về bệ giếng, cái mông sệ xuống và cái eo to khoẻ của chị đập vào mắt tôi một cách lạnh lùng. Lúc này tôi quay người bỏ đi, trong lòng ập đến một nỗi buồn, không phải vì Phùng Ngọc Thanh quên tôi, mà là lần đầu tiên tôi chứng kiến tận mắt sự tàn lụi tàn khốc của vẻ đẹp. Cô Phùng Ngọc Thanh đón nắng sớm mai, dơ hai cánh tay chải đầu trước cổng nhà, trong ký ức tôi từ nay về sau đã bị phủ lên một lớp bụi dầy.

Phùng Ngọc Thanh ban ngày và ban đêm làm hai công việc tính chất khác nhau. Làm việc ban đêm, chị gặp phải kẻ thù nghề nghiệp và sự lùng sục của cảnh sát, đã buộc chị phải chọn lối sống khác.

Thời gian ấy tôi đã đi khỏi quê hương. Cuối cùng số phận đã mỉm cười với mình khiến tôi cảm động. Đời sống hoàn toàn mới của tôi mở ra tại Bắc Kinh. Thời gian đầu tôi say mê những đường phố to rộng. Ban đêm tôi thường đứng một mình ở ngã tư rộng rãi. Nhà cao tầng ở chung quanh khiến tôi cảm thấy ngã tư bát ngát như một quảng trường, khó lòng bỏ đi, giống như cừu non say mê cỏ ngon ven sông quên lối về.

Giữa một đêm như thế, trong một ngôi nhà gác cũ kỹ của thành phố quê hương, Phùng Ngọc Thanh loã lồ và một khách làng chơi tồng ngồng đã lộ ra trước mặt cảnh sát đột nhiên ập đến. Lỗ Lỗ đang ngủ say bị ánh đèn chói mắt và tiếng quát oang oang đánh thức. Không hiểu gì hết, cậu bé mở to cặp mắt đen láy, ngơ ngác nhìn tất cả những gì đang diễn ra một cách bất ngờ.

Đã mặc quần áo tử tế, Phùng Ngọc Thanh quát con trai mình:

Nhắm mắt vào ngủ đi.

Thế là Lỗ Lỗ nằm ngay xuống, nhắm mắt lại. Điều duy nhất không theo ý mẹ là cậu cứ thức hoài. Cậu đã nghe thấy toàn bộ cuộc đối thoại của họ. Nghe thấy tiếng bước chân của họ đi xuống gác. Đột nhiên Lỗ Lỗ hoảng sợ cảm thấy mẹ không về.

Sau khi Phùng Ngọc Thanh bị giải đến Cục công an, trước mặt kẻ xét hỏi, người đàn bà ít nói bắt đầu bình tĩnh thao thao bất tuyệt. Chị nói với họ:

- Quần áo trên người các ông, tiền của các ông đều do nhà nước cấp, các ông chỉ cần quản lý tốt việc của nhà nước là được. Cái thứ trên thân tôi là của tôi, không phải nhà nước cấp. Tôi ngủ với ai là việc của tôi. Tôi biết cai quản đồ của mình, không cần các ông phải lo.

Sáng sớm hôm sau, khi ông già gác cổng Cục công an mở cổng, nhìn thấy một cậu bé xinh xinh nhỏ nhắn đứng tại đó buồn rầu nhìn mình. Mái tóc cậu ướt đẫm sương sớm. Lỗ Lỗ nói với ông già:

Cháu đến nhận mẹ về.

Cậu bé tự xưng lên chín tuổi, thực tế nhiều nhất chỉ bảy tuổi. Rõ ràng Phùng Ngọc Thanh hy vọng con trai sớm gánh vác trách nhiệm nuôi gia đình. Khi con mới sáu tuổi, chị đã khai liều lên tám, đưa vào trường tiểu học. Sáng nay cậu bé nẩy sinh ý nghĩ hết sức kỳ cục định đi nhận mẹ về.

Chẳng mấy chốc, cậu đã biết nguyện vọng của mình không thể thực hiện được. Lúc đó cậu đứng trước năm người lớn mặc quần áo đồng phục cảnh sát. Họ dụ gĩỗ cậu bằng những lời đường mật, mong cậu nói ra toàn bộ tình hình mãi dâm của Phùng Ngọc Thanh. Lỗ Lỗ thông minh lập tức bóc trần họ. Cậu nói với họ:

- Các ông nói ngọt thế, định lừa cháu phải không, cháu nói để các ông biết – Giọng cậu rất mạnh mẽ - Cháu không nói với các ông bất cứ điều gì.

Khi Lỗ Lỗ biết mẹ không những không thể về nhà, mà còn phải đưa vào trại cải tạo lao động, cậu đã rưng rưng nước mắt. Nhưng lúc ấy, cậu vẫn tỏ ra bình tĩnh lạ lùng. Cậu lanh lảnh nói với cảnh sát:

Các ông không được đem mẹ cháu đi.

Sau đó nước mắt dàn dụa, cậu chờ đợi cảnh sát hỏi cậu tại sao, nhưng không người nào hỏi gì, cậu đành phải nói ra:

Các ông đem mẹ cháu đi, ai sẽ trông nom cháu?

Lỗ Lỗ lấy không ai chăm sóc mình làm lý do đe doạ cuối cùng. Khi vẫn còn đứng ngoài cổng, cậu đã nghĩ sẵn chiêu này. Cậu vô cùng tin tưởng nói như thế bọn họ sẽ không thể không trả mẹ cho mình. Nhưng có ai coi trọng lời doạ của trẻ con? Đe doạ của Lỗ Lỗ không thể cứu nổi mẹ, trái lại đã đưa mình vào trại phúc lợi.

Sau khi mẹ bị đưa đi, cậu không hay biết gì. Dường như ngày nào cậu cũng đến Cục công an đòi mẹ, khiến họ ngán tột đỉnh. Họ bảo cậu, Phùng Ngọc Thanh đã đi nông trường cải tạo Thất Kiều, muốn đòi người, cứ đến Thất Kiều mà đòi. Lỗ Lỗ nhớ kỹ tên địa phương Thất Kiều. Đứng trong Cục công an, cậu đau đớn khóc hu hu. Khi họ chuẩn bị lôi cậu ra, cậu nói với họ:

Không khiến các ông phải lôi, cháu tự đi được.

Sau đó cậu quay người, đưa hai cánh tay chùi nước mắt đi ra. Cậu bé lần theo chân tường vừa khóc vừa đi. Tiếp đó chợt nhớ ra có một câu cậu chưa nói với họ. Quay lại Cục công an, cậu nghiến răng nghiến lợi nói với họ:

Chờ sau khi khôn lớn, tôi sẽ tống hết các người vào Thất Kiều.

Lỗ Lỗ chỉ sống một tuần ở trại phúc lợi. Cậu sống chung với một thằng mù hai mươi tuổi, một lão bét rượu sáu mươi tuổi và một người đàn bà khoảng năm mươi tuổi. Bốn kẻ mồ coi cô đơn ở trong một ngôi nhà dột nát phía tây thành phố. Lão bét rượu khó quên một người đàn bà tên là Phấn Phấn đã từng chung chăn chung gối thời còn trẻ, suốt ngày kể chuyện cũ với thằng mù cả hai mắt trẻ tuổi sôi nổi. Trong lời kể của ông ta đầy vẻ gợi tình. Người đàn bà có tên là Phấn Phấn có thể là một người xinh đẹp ngọc ngà. Khi lão bét rượu kể đến chỗ tay ông ta mân mê trên bộ giò trắng bóng của Phấn Phấn, liền há hốc mồm kêu a a liên tục, khiến thằng mù nghe hồi hộp căng thẳng đến mức đứng ngồi không yên. Sau đó lão bét rượu hỏi thằng mù:

Cậu sờ vào bột mì bao giờ chưa?

Sau khi được trả lời đã sờ, lão bét rượu đắc ý nói:

Đùi Phấn Phấn nhẵn thín như bột mì.

Người đàn bà sắc mặt nhợt nhạt hầu như ngày nào cũng phải nghe chuyện này, sống lâu dài trong môi trường như thế, bà đã mắc chứng sầu muộn và ngông cuồng. Bà luôn luôn cảm thấy lão bét rượu và thằng mù đang hùa nhau định hại bà. Khi Lỗ Lỗ mới đến, thần sắc căng thẳng, bà gọi cậu bé đến bên cạnh, chỉ hai người đàn ông gian bên, khẽ bảo:

Chúng nó định cưỡng hiếp bà.

Người đàn bà năm mươi tuổi sáng nào cũng ra khỏi nhà đến bệnh viện. Bà lúc nào cũng hy vọng bác sĩ có thể khám ra bệnh trong người bà. Như thế bà có thể vào nằm viện điều trị, từ đó có thể thoát khỏi bị lão bét rượu và thằng mù tính kế cưỡng hiếp. Nhưng ngày nào bà cũng buồn nản quay về trại phúc lợi.

Lỗ Lỗ đã sống đúng một tuần trong môi trường như thế. Hàng ngày cậu cắp sách đến trường. Khi về đến trại, thường là mặt mày thâm tím, người đầy bụi đất. Thời gian này cậu đã không còn là để bảo vệ anh trai trong bịa đặt, mà là để bảo vệ người mẹ thực tế. Sau khi được biết địa danh Thất Kiều ở Cục công an, cậu bé thông minh đã có ý định trong lòng. Cậu không nói kế hoạch của mình với bất cứ ai. Trong trại phúc lơị, cậu không hỏi nhiều bà già và lão bét rượu về vị trí Thất Kiều. Do đó, sáng sớm hôm ấy, Lỗ Lỗ len lén cuốn chiếu cói, buộc dây thừng khoác sau lưng, cầm cặp sách và chiếc túi du lịch to Phùng Ngọc Thanh đem theo khi trở về. Với lòng tin chắc chắn vào chuyến đi của mình, cậu đi ra bến ô tô. Cậu biết phải tiêu bao nhiêu tiền để mua một chiếc vé, hơn nữa còn biết Thất Kiều không có bến xe. Sau khi bỏ ra năm đồng mẹ để lại mua vé, cậu nắm chặt ba đồng năm hào còn lại, đi vào một quán nhỏ cạnh nhà ga, chuẩn bị mua một điếu thuốc lá thơm Đại Tiền Môn đút lót lái xe. Nhưng thực tế, cậu đã nhìn thấy thuốc lá thơm Đại Tiền Môn phải hai xu một điếu, mà ba xu có thể mua được hai điếu. Cậu bạn nhỏ của tôi đứng do dự một lát, cuối cùng đã chọn mua ba hào hai điếu.

Một buổi chiều sắp sang mùa hè, ngồi trên chiếc ô tô chạy về hướng Thất Kiều, tay trái Lỗ Lỗ nắm chặt hơn ba đồng tiền gói trong chiếc khăn tay mùi xoa, tay phải cầm chặt hai điếu thuốc lá. Đây là lần đầu tiên cậu đi ô tô, nhưng không hề sung sướng, mà ngồi nghiêm túc, chăm chú nhìn ra ngoài cửa sổ xe. Cậu luôn luôn hỏi thăm người phụ nữ đứng tuổi ngồi bên cạnh còn cách Thất Kiều mấy cây số. Sau đó biết sắp đến Thất Kiều, cậu đứng lên, chuyển túi du lịch và cuộn chiếu ra cửa xe. Tiếp theo cậu quay sang chú lái xe, đưa cho chú một điếu thuốc đã bị mồ hôi ướt sũng, giọng van xin:

Chú ơi, đến Thất Kiều chú đỗ lại một chút được không?

Sau khi nhận điếu thuốc lá thơm, người lái xe chỉ liếc cậu một cái, vứt luôn điếu thuốc lá ướt rượt ra ngoài cửa sổ xe, cậu bạn nhỏ của tôi tiu ngiủ nhìn dáng vẻ người lái xe không thèm để ý đến mình, cúi đầu đau khổ. Cậu thầm tính toán xuống bến sau Thất Kiều, mình sẽ quay trở lại. Nhưng đến Thất Kiều, người lái xe đã dừng lại cho cậu xuống. Lúc bấy giờ đã gần trưa, Lỗ Lỗ nhìn thấy bức tường vây dài dài ở gần đó. Dây thép gai trên tường vây, khiến cậu nhận định đó là nông trường cải tạo lao động. Cậu bé bảy tuổi khoác bó chiếu trên lưng, xách chiếc túi du lịch to bằng người, đi đến đó trong ánh nắng chói chang.

Đi đến cổng nông trường cải tạo lao động, cậu nhìn thấy một người lính cầm súng đứng gác, bước đến trước mặt, nhìn điếu thuốc lá thơm trong lòng bàn tay, cậu nhớ đến cảnh tượng chú lái xe vừa nãy ném điếu thuốc lá thơm ra ngoài cửa sổ xe, cậu không dám lại đưa điếu thuốc, mà cười bẽn lẽn với người lính gác trẻ, rồi nói:

- Cháu muốn sống với mẹ cháu - Chỉ vào chiếu cói và túi du lịch nói tiếp - Cháu đã chuyển cả nhà đến.

Buổi chiều, Lỗ Lỗ mới được gặp mẹ. Cậu được người lính đứng gác giao cho một người khác dẫn cậu đi một đoạn, trao cho một người râu sồm. Người râu sồm dẫn cậu đến một ngôi nhà nhỏ.

Thế là Phùng Ngọc Thanh mặc bộ quần áo đen đã nhìn thấy con trai mình mặt mày thâm tím. Đứa con bé nhỏ đã đi một mình đến đây, khiến Phùng Ngọc Thanh không cầm nổi nước mắt.

Cuối cùng đã gặp mẹ, Lỗ Lỗ vui sướng nói với me:

Con không đi học nữa, con phải tự học thành tài.

Lúc này Phùng Ngọc Thanh hai tay ôm mặt, khóc thành tiếng. Thế là Lỗ Lỗ cũng khóc. Cuộc gặp mặt của hai mẹ con hết sức ngắn ngủi, không bao lâu, một người đàn ông bước vào dẫn Phùng Ngọc Thanh đi. Lỗ Lỗ vội vàng xách túi du lịch và chiếu cói đi theo mẹ, nhưng bị ngăn lại, cậu hỏi gay gắt:

Tại sao?

Người đàn ông kia bảo cậu, hiện nay cậu nên trở về. Cậu lắc đầu quầy quậy. Cậu nói:

- Cháu không về, cháu phải sống với mẹ - Sau đó cậu giục mẹ - Mẹ nói với ông ấy đi, con không về.

Nhưng người mẹ quay đầu lại, cũng khuyên cậu về. Cậu đau buồn khóc tướng lên, cậu nói với mẹ:

Con đem chiếu đến, con ngủ dưới gầm giường của mẹ, con không chiếm chỗ đâu.

Mấy ngày sau đó, Lỗ Lỗ bắt đầu cuộc sống màn trời chiếu đất. Cậu trải chiếu cói xuống dưới gốc cây mền kết, kê chiếc túi du lịch làm gối, nằm tại chỗ học bài. Đói bụng, cậu lấy tiền mẹ để lại ra quán cơm bình dân gần đó mua ăn. Đây là một cậu bé hết sức cảnh giác. Chỉ cần nghe thấy tiếng bước chân chỉnh tề, cậu liền vứt sách, chống người dạy, mở cặp mắt to đen láy. Khi có một đám phạm nhân mặc quần áo đen, vác cuốc xếp hàng đi qua gần đó, ánh mắt vui sướng của cậu có thể nhìn thấy mắt mẹ đang nhìn mình.