PHẦN THỨ TÁM

Công việc cưới của Thúc đã xong. Chàng được nghỉ 22 ngày. Hết hạn, hai vợ chồng đã đưa nhau đi Sài Gòn. Trong công việc cưới xin này, một mình bà Cang đứng lên trông nom, lo liệu cả. Từ việc thuê ô- tô, thuê nhà cưới, đặt tiệc cho đến việc mời mọc những người đi đón dâu đều một mình bà cáng đáng cả. Công việc gửi giấy báo hỷ thì Thúc phải tự làm lấy. Tuy có Thanh là người thân mật, nhưng bà cũng không muốn nhờ vả đến chàng. Bà vẫn e sợ rồi những người bên nhà chồng biết rằng bà đã nhờ vả đến người này người khác mới thu xếp cho công việc được xong xuôi, thì “người ta” sẽ chê cười bà là người vụng về, kém cỏi. Trong công việc gì cũng vậy, khi dúng tay vào làm là bà nghĩ ngay đến cách đề phòng đối với những người bên nhà chồng. Nhiều khi bà cố thu xếp cho chu đáo, không phải vì sợ người ngoài chê trách nhưng chính vì sợ người nhà chồng. Bà “bất chấp thiên hạ”, nhưng bà rất đắn đo với những người có họ hàng “dây mơ rễ má” với chính chồng bà. Bà vẫn tưởng như chồng bà và các người khác vẫn dò la tìm dịp để khích bác cho hả giận. Trái lại bà cũng cố làm cho mọi việc được chu tất, được “cho ra vẻ” để lấy lòng kính phục của người nhà chồng.

Hình như muốn cho họ phải sợ cái tài khu xử, cái giỏi giang trong sự xếp đặt của bà, bà đã bảo Thúc mời hết tất cả những người bên họ nội. Không phải bà có ý muốn gây chút cảm tình giữa bà và những người nhà chồng. Bà chỉ định nhân cái việc cưới vợ cho con này để khoe với họ cái tài thu vén của bà. Họ sẽ chỉ là những người đến ăn để đóng cái vai khán giả rồi thầm khen công việc có vẻ khó khăn mà một mình bà trang trải được một cách rất êm thấm. Song bà đã không được vừa ý. Vì trong bữa tiệc chỉ có vài người bên họ nội đến dự. Có lẽ được chừng một phần năm là nhiều. Chồng bà đã không có đấy. Bà đã nhờ người đến nói với chồng, nhưng ông nhất định không dự tiệc; chỉ nhận ký giấy giá thú để cho công việc của Thúc khỏi phải cản trở. Tuy thế việc cưới này cũng không có điều gì làm bà áy náy, nghĩ ngợi. Mọi việc, bà đã tính toán được ổn thỏa, không để lại một dấu vết không hay, một điều tiếng gì khiến đôi bên, nhà trai nhà gái phải phật ý. Mười chiếc ô- tô, lúc ra đi cũng như lúc trở về, không gặp điều gì cản trở dọc đường. Bữa tiệc ăn trong hai ngày đã được nhiều người tới dự khen tên đầu bếp.

- Món nào cũng ngon miệng cả.

Bà đã được nghe mấy người khác khen ngợi như thế. Và bà không khỏi tự kiêu đã mượn được người nấu ăn giỏi. Từ hớp nước cho đến miếng trầu cũng không ai có điều gì phật ý. Mấy gian nhà cưới tuy hơi có vẻ chật chội, nhưng cũng sạch sẽ dễ coi, trang hoàng không đến nỗi chướng mắt. Nhớ lại tất cả những cái đó, bà Cang hơi sung sướng trong lòng rằng một mình bà xoay xở được trọn vẹn như thế.

Ngày vợ chồng Thúc đưa nhau đi Sài Gòn là ngày bà thấy vui lòng hơn cả. Vui lòng vì từ nay Thúc đã có “cơ sở”, bà không còn phải lo lắng gì nữa; và bà chỉ còn phải bận tâm đến việc gây dựng cho Vinh. Có lẽ bao giờ con gái đã có chồng bà mới có thể yên trí mà sống được. Bà vẫn còn chưa được hài lòng khi nghĩ rằng Vinh hãy còn là con gái lớn tuổi mà vẫn chưa chồng. Tất cả tâm trí bà để vào Vinh. Và cái mối lo độc nhất của bà chỉ còn là người con gái đó. Cũng như nhiều bà mẹ An Nam khác trong những gia đình nghèo hay bình thường, bà suy tính cân nhắc và luôn luôn quên mình, chỉ nghĩ đến con. Khi con cái đã đến tuổi trưởng thành, điều mà các bà băn khoăn là sự gây dựng. “Phải sao cho trai có vợ gái có chồng”. Đó là câu nói thường làm rối trí các bà.

Nay Thúc đã có vợ, còn Vinh nữa.

Thấy Thanh và Vinh có vẻ âu yếm nhau, bà rất vui lòng. Cái ước muốn của bà chỉ mong sao cho con gái tránh khỏi một người chồng chơi bời, một bà mẹ chồng tai ác. Cái cảnh đi làm dâu, bà đã trải qua, bây giờ nghĩ lại bà phải rùng mình, và bà vẫn nơm nớp sợ rằng Vinh lại sa vào cái cảnh như mình khi trước. Mẹ chồng ghét bỏ, và chồng ruồng rẫy. Lòng thương con đã khiến bà luôn luôn để ý đến chỗ đó. Bà chỉ mong sao khi con bà đã có tấm chồng thì được yên vui sống cùng chồng. Bởi vậy bà vẫn nghĩ đến cách gả Vinh cho Thanh. Vì bà đã thấy rõ rằng lấy Thanh, ắt con bà sẽ không còn phải dưới quyền những ai ai nữa. Bà vẫn không quên rằng Thanh nghèo. Và điều đó đã nhiều lần làm bà lo nghĩ. Sự nghèo nàn nhiều khi gây nên lắm cái đau đớn cho lòng người. Sự từng trải đã khiến bà hiểu rõ như thế. Song bà vẫn tin rằng sự tháo vát và lòng tận tâm của bà thế nào cũng có thể gây được cho Vinh một cái vốn con để mở một cửa hàng buôn bán kiếm thêm vào số tiền dạy học của Thanh. Bởi thế bà lại càng ra công dạy Vinh học buôn, học bán; và cái cửa hàng ở Phúc Yên bà lại mở to thêm hơn trước nữa. Món tiền vốn bà vẫn trông vào số tiền hàng tháng Thúc gửi về. Mọi thứ chi tiêu trong nhà bà vẫn cố tằn tiện để dành dụm cho Vinh. Một đôi khi bà cũng không được an tâm ở chỗ lấy của con giai bù đậy cho con gái, nhưng bà lại tự bênh vực bằng cái ý nghĩ rằng Thúc đã có công việc chắc chắn và lại được lương nhiều. Vả vợ Thúc lại có vốn nên bà cho rằng sự san sẻ như thế cũng không có gì tư vị, quá đáng. Nghĩ vậy nên bà lại được yên tâm buôn bán. Và ngày nọ qua ngày kia, tuy Thúc đã kiếm được tiền, bà vẫn vất vả làm lụng. Cái ý nghĩ rằng sự vất vả đó sẽ mang lại cho Vinh một cơ sở vững vàng dễ chịu đã khiến bà luôn luôn hoạt động, chẳng bao giờ than phiền về công việc, ngay cả đến những công việc nặng nhọc quá sức bà.