18 - Đời Người Hai Thế Hệ

Từ đàng xa bóng người đàn bà đã rõ dần, trên vai quảy đôi quang gánh với hai chiếc thúng, dáng người nhỏ thó, nước da rám nắng chưa phủ hết được mầu trắng hồng trên đôi gò má. Trên đầu lúc nào cũng có chiếc khăn vuông thắt mỏ quạ che được nửa trán bên trên, áo cánh mầu nâu non, quần thâm, phục sức gọn gàng, thoăn thoắt. Loan đi thẳng vào trong chợ tìm đến khu bán gạo, lúa, đi qua mỗi chỗ đều nghe tiếng mời chào mua hàng, nàng chỉ chú ý tìm những thứ cần mua nhất là cám để kịp bữa heo ăn.

Sau ngày nhị hỷ “lại mặt”, đã hơn ba tháng chưa một lần trở về thăm bố mẹ. Bà Nhã trăn trọc mãi khó ngủ, thở dài chép miệng, tưởng rằng gả nơi gần để con sẽ dễ bề thăm viếng. Hôm qua nghe bà hàng xóm bán đậu hũ kể phiên chợ nào cũng gặp Loan đi chợ. Hôm nay là phiên chợ tổng, bà náo nức đi chợ sớm để gặp con và mua đồ. Với chiếc nón đội lên đầu bà muốn đi sớm cho đỡ nắng, và đứng đón con ngay đầu chợ dễ gặp hơn. Thoáng thấy con gái từ đằng xa đang kẽo kẹt trên vai, gánh nặng hai thúng cám bên trên chất đầy các thứ thực phẩm.

Cả hai mẹ con gặp nhau mừng rỡ, Loan hạ gánh xuống nàng chỉ kịp hỏi thăm mẹ về bố và các em ở nhà có được khỏe. Loan bảo:

“Con nhớ nhà, nhớ hết mọi người chưa tìm được dịp về thăm nhà, vì nhà chồng giao cho nhiều việc phải làm, con phải về, lỡ gặp ai quen họ mách con la cà sẽ phải nghe chửi.”

Cả hai mẹ con nhìn nhau mủi lòng, bà Nhã chỉ kịp nhét vào túi con mấy đồng bạc và tấm bánh nếp đã mua sẵn, Loan nhận tấm bánh còn mấy đồng tiền nàng gửi lại để mẹ mua quà cho các em, vội vã xin phép mẹ đi về. Dù lâu ngày không gặp, bà Nhã đành nuốt nước mắt nhìn con gái gánh đồ nặng chĩu đè trên hai vai nhỏ bé, trong lòng xót xa, bà chép miệng than: “Cũng là số phận trời định”, ông bà đã kén chọn tìm nơi môn đăng hộ đối, hai nhà xui gia cách xa nhau nếu không phải chờ đò qua sông thì chỉ một giờ đồng hồ đi bộ, tiện cho con nàng về thăm bố mẹ.

Không ngờ Loan gặp bà mẹ chồng tình tình hẹp hòi, quá khắt khe. Từ khi có con dâu bà bắt Loan làm hết các việc ở nhà từ sáng đến tối, ngoài hai bữa nấu cơm cho gia đình, vớt bèo quậy cám cho đàn heo, thái dâu cho cả chục nong tầm ăn, thu dọn quét tước với bao nhiêu việc không tên. Loan phải dậy sớm khi chưa ai thức giấc, đi ngủ sau hết mọi người. Những lúc quá nhớ bố mẹ các em, nàng trốn ra bến đò bên sông nhìn về bên kia sông nơi xa xa có cha mẹ các em và chỉ âm thầm khóc, để rồi trở về nghe mẹ chồng mắng nhiếc là đồ lười biếng, chậm chạp, đần độn, dốt nát…

Tú, chồng nàng, thương vợ phải làm đầu tắt mặt tôi, xin mẹ thuê người làm đỡ thì được bà mỉa mai:

“Tốn công tốn của lấy người về để làm, chứ không phải lấy người về nuôi cho ăn chơi, tôi chưa đến nỗi như người ta. Mua mâm thì đâm cho thủng, mua gỗ thì bổ lấy giầm.”

Biết không lung lay được mẹ, trước bà cũng sống cảnh làm dâu chịu cực như thế nào giờ đây bà có dịp trút hết thù hận lên đầu con dâu, nên chàng chỉ âm thầm làm giúp vợ khi không có mẹ mình và an ủi vợ chịu đựng hết một năm bố mẹ sẽ cho ra ở riêng. Hiểu nỗi khổ tâm bên tình bên hiếu, với sự khuyến khích của chồng. Loan vui vẻ khi bà mẹ chồng gặp sự bất mãn hay đau yếu và lòng yêu chân thành dần dà, bà cảm thông được lòng tốt của con dâu và đã yêu mến đáp lại không còn cách biệt như trước.

Ông bà yêu thương con dâu coi sóc các cháu giúp đỡ vợ chồng Loan từ công việc nhỏ tới công việc lớn.

Loan đã nhiều lần nhận được tiếng khen của họ hàng, làng xóm với câu vợ hiền dâu thảo một nhà đầm ấm có phúc. Thế mới biết tình yêu cảm hóa được cả những tâm hồn cứng rắn và khắc nghiệt. Sự nhẫn nhục, chịu đựng đã mang lại cho Loan một phần thưởng quý báu: sự thông cảm và yêu thương. Nàng đã cảm hòa được bố mẹ chồng bằng tình yêu chân thật.

Phan trầm ngâm trước ngọn đèn nghĩ mãi không biết sẽ thoát bằng cách nào. Suốt buổi tối nói thế nào bố mẹ chàng cũng không chấp nhận để chàng lấy Tuyên. Bố chàng phán rắng:

“Theo sách tướng người đàn bà mắt lộ tròng trắng hơi hung nhiều hơn lòng đen, nhìn ai căng căng cái mặt, đấy là con người bạc bẽo, hỗn láo, không thể chấp nhận.”

Mẹ chàng than là con giai trưởng trong nhà, mẹ cần nàng dâu gương mẫu cho các em sau này bắt chước đừng để mẹ phải mang tiếng “nàng dâu mẹ chồng” cho người ngoài đàm tiếu. Chàng cứng họng hết nói được gì. Trong khi Tuyên không còn dấu được cái bụng ngày một lớn. Bị thôi thúc cấp bách. Phan đi vấn kế với những ông bạn vong niên, nhờ các bạn giúp đỡ. Cũng có đám cưới rước dâu với sự đạo diễn của các bạn. Bố mẹ chàng tặc lưỡi đành để nước chảy xuôi dòng, công nhận trường hợp bắt đắt dĩ.

Là người con có hiếu, Phan cũng biết cưới Tuyên là chống lại ý bố mẹ nhưng lương tâm thúc đẩy không thể bỏ con do mình tác tạo, chàng hy vọng sau này hướng dẫn vợ theo nếp sống nhà mình để bố mẹ được vui lòng. Muốn tránh đụng chạm, sau khi cưới xin phép bố mẹ ở riêng ngay.

Với người đàn bà thiếu căn bản giáo dục, đúng như bố Phan đã nói. Tuyên may mắn gặp được người chồng có lương tâm lại là người hiếu đễ nhưng nàng đã không nhận nghe theo chồng xử sự lấy cảm tình nhà chồng, lại hỗn láo chống lại hết mọi người trong nhà chồng, thậm chí có hôm Tuyên nói hành về mẹ chồng với bà hàng xóm:

“Lần tới bà ấy còn nói đến tôi, tôi sẽ đánh lại cho bà chừa.”

Bà hàng xóm sửng sốt khi nghe thế và đã khuyên nàng không nên hỗi láo, lỗ mãng quá, nếu xảy ra mọi người sẽ coi nàng như một quái vật, và sẽ chịu hậu quả khốc liệt dễ dàng mất chồng mất con.

Chàng chịu đựng người vợ lăng loàn, hỗn xược, khổ cả một đời, thương bố mẹ chỉ lẳng lặng đi một mình, ân hận đã không nghe bố mẹ, bồng bột lúc tuổi trẻ lao đầu vào yêu đương, làm tình nhân thì dễ, xây dựng hôn nhân lấy vợ cần có kinh nghiệm của bố mẹ. Nhiều lúc Phan không chịu đựng được muốn bỏ đi cho khuất mặt, nghĩ lại thương con, còn bổn phận giáo dục đàn con, mẹ chúng kể như bỏ.

Đó chính là hậu quả của tự do luyến ái. Đến năm 75, cả gia đình cũng di tản sang Mỹ. Với người vợ bất nhân, thiếu giáo dục, người chồng nhu nhược đã đành lòng để vợ xua đuổi mẹ già ra khỏi nhà lấy cớ bà hủ lậu đi dậy tiếng Việt cho các cháu.

Di tản cùng đoàn người bỏ nhà bỏ nước ra đi lòng đau như cắt, đã biết con dâu chẳng được thuận thảo, song muốn dựa vào tình gia đình, trông thấy con, thấy cháu sưởi ấm tâm hồn già cỗi khi gần đất xa trời, quá tủi nhục, bà cụ tới tá túc với người cháu ở tiểu bang khác, xa cách những con bất hiếu.

Hậu quả như người đời thường nói: “sóng trước đổ đâu, sóng sau đổ đấy”. Lần lượt những đứa con của Tuyên lớn lên đi làm có lương cao, nhưng bỏ những thăm nom hay giúp đỡ cho bố mẹ chúng, sống sa đọa, hỗn láo với tấm gương mẹ chúng đã đối xử với ông bà nội của chúng. Hãy làm trước những điều tốt cho người mới mong người sẽ làm những điều mình muốn.

Nghe tiếng chân đi quay lại thấy Huệ cô em chồng ôm một mớ quần áo dơ tới để bên cạnh, cộng với một thau đầy quần áo Kim đang giặt từ bấy giờ chưa xong, đã thấy mỏi tay, mỏi lưng với cái bụng đã sang tháng thứ bẩy, mỏi mệt gắng làm không dám nghỉ. Mọi người ăn điểm tâm xong, chồng nàng tới sở làm việc, các em tới trường học. Bây giờ bố mẹ chồng mới dậy, Kim chống tay đứng lên cho đỡ tê chân và phụ giúp u già thu dọn sạch sẽ mới bày đĩa bánh bột nếp nhân thịt mà Kim đã làm từ sáng sớm, ông bà Tú ưa ăn thứ này.

Từ ngày về làm dâu, Kim vẫn phải làm bánh mỗi buổi sáng và chỉ làm có hai chiếc bánh riêng cho bố mẹ chồng. Cũng như u già, Kim phải làm suốt ngày trừ hai bữa cơm, cứ như một cái máy chạy đều.

Dần dà các em gái đi lấy chồng ở riêng hết, người em trai đã không được bố mẹ ưng thuận lấy người mình yêu cùng bỏ nhà đi nốt, còn lại vợ chồng Kim là con trưởng, bố mẹ chồng vẫn giữ nếp sống cổ lệ khó nếp hẹp hòi, chồng nàng hằng ngày đi làm ngày nghỉ đi xoa mạt chược các nhà bạn, hay tổ chức chơi ở nhà chẳng cần biết đến cực nhọc của vợ, coi nàng như cái máy đẻ, một người giúp việc không lương.

Suốt ngày quần quật làm việc hầu hạ bố mẹ chồng, con, bạn bè tới lui, thậm chí muốn may mặc phải xin tiền chồng chi cho từng chiếc áo, chồng nàng đã theo ý bố mẹ giữ tiền, sợ Kim lén lút đưa về giúp bố mẹ nàng.

Ông bà Nghị sau khi đi dự đám cưới của Loan về có phàn nàn với Kim, Loan xinh đẹp thùy mị như vậy lại đi lấy chồng nhà quê sẽ vất vả làm sao có hạnh phúc.

Bố mẹ Kim rất hãnh diện đã kén con rể làm công chức, ở thành phố văn minh rồi ra con mình danh giá, ăn trắng mặc trơn. Hồi mới cưới, Kim thỉnh thoảng còn được về thăm bố mẹ, hãnh diện về phục sức, quần trắng áo màu.

Bố mẹ nàng chỉ có tiếng, hồi môn không có, ít lâu sau thấy nàng chỉ có bề ngoài, nhà chồng bắt đầu coi thường nàng chỉ là công cụ phụ thuộc và phải hầu hạ tất cả mọi người nhà chồng, bất mãn khổ nhục chỉ âm thầm khóc một mình khi bà mẹ chồng bắt khoan bắt nhật, chồng lại không biết giúp đỡ, an ủi, nghe mẹ chê bai, không lối thoát nàng tự an ủi chờ các con khôn lớn và bố mẹ già chẳng sống bao lâu, đời mình sau này nhờ cậy vào con, ép mình trong khuôn khổ để giữ tiếng cho bố mẹ mình khỏi nghe những tiếng đay nghiến là con nhà mất dậy.

Bố mẹ họ hàng ai cũng mừng cho nàng lấy chồng công chức, một bước lên bà, lên xe xuống ngựa ăn trắng mặc trơn. Thực ra chỉ có bề ngoài, khi ra khỏi nhà được ăn mặc tươm tất để giữ giá trị cho chồng, về nhà thân phận nàng không hơn người vú em, hơn 50 tuổi mới hết cảnh làm dâu được tự do dễ thở một chút, lại chạy tỵ nạn tới nước người, phong tục tập quán xa lạ, thế hệ này thuộc về con cháu.

Nay đã có con dâu và con rể, cháu nội cháu ngoại đủ cả, nàng chịu đựng đã quen không thể bắt chước các cụ ngày xưa được, hãy quên những gì đã qua. Nàng dễ dàng hòa đồng với các con, cả dâu lẫn rể.

Tới đất văn minh thừa thãi vật chất ở vào thế hệ khác biệt không nên đưa cương vị bố mẹ, mình phải đem kinh nghiệm tùy thời mà áp dụng đừng có câu nệ coi trọng tự do các con, hãy đối xử như bạn, thông cảm, yêu thương chúng, giúp đỡ làm những gì mình có khả năng làm được dù con dâu con rể. Nhân vô thập toàn, có làm lỗi hãy lắng nghe giải thích, chín bỏ làm mười không phân biệt, thương yêu, đối xử đồng đều trong gia đình lúc nào cũng đầy hòa khí yên vui.