34 - Cậu Ấm Cô Chiêu

Danh từ trên để chỉ các con trai, con gái, con quan lại thời phong kiến. Sau này người ta dùng cho cả các con thương gia, điền chủ, công chức.

Những người nghèo quan niệm rằng: “Con quan rồi lại làm quan”. Trong thực tế không phải như thế. Không phải những cậu ấm cô chiêu nào cũng trở nên giàu sang, có công danh sự nghiệp. Một số người đã hấp thụ được giáo dục gia đình và học đường nên trọng nhân cách, nghĩa khí. Con có những người khác chỉ biết ỷ vào cha mẹ giàu có mà ăn chơi, lêu lỏng, ươn hèn. Đó là do giáo dục gia đình mà ra cả.

Bậc cha mẹ mà chỉ biết lo làm giàu, để dành nhiều của cho con cái mà quên đi sự giáo dục, kiểm soát con cái. Khi nền kỹ nghệ thương mại chưa phát triển, nông nghiệp còn thịnh, người ta chỉ biết mua nhiều ruộng vườn để sau này chia chia cho các con. Tiền của, ruộng nương bao nhiêu cũng hết. Sao không để cho con cháu một cái vốn học thức, một nghề nghiệp vững chắc đề phòng thân?

Cậu ấm cô chiêu nào biết an phận còn giữ được phong độ nhàn nhã. Một số khác quen thói ăn chơi, sẵn tiền của cha mẹ để lại (tiền của không phải khó nhọc làm ra nên không biết đến giá trị đồng tiền) nên phung phí không tiếc. Đã vậy lại không giữ được bản năng nên đi đến chỗ sa đọa, đê hèn.

Dân mình rất trọng chữ nghĩa. Các cụ có câu: “Nhất sĩ nhì nông”. Như thế đủ hiểu chữ nghĩa được trọng như thế nào. Thời xưa dưới ảnh hưởng của Pháp, văn hóa và kỹ thuật được khuyến khích, gia cấp tư sản, ở thành thị cũng như ở thôn quê, người ta đua nhau cho con đi học, nhất là con trai. Hy vọng sau này thành danh làm quan tham, quan phán, giáo học. Kém ra cũng lục sự, thừa phái. Con gái cũng hy vọng thành cô giáo hay trợ y….

Danh từ cậu ấm cô chiêu sau này đổi ra tiểu thư, công tử. Những thanh niên thiếu nữ đó phần nhiều là hậu duệ của cậu ấm, cô chiêu trước. Nhiều người đã thành danh, có địa vị trong xã hội, nay được cha mẹ tìm nơi môn đăng hộ đối để thông gia. Có ông bà bộc phát lòng tham, tìm nhà giầu có hơn để thông gia. Danh từ đào mỏ xuất hiện từ đây. Có người may mắn đào trúng mỏ vàng. Kẻ chẳng may nên đào nhầm mỏ kẽm, mỏ đất cũng chỉ vì đối phương khéo che đậy, phô trương một lớp giàu sang giả tạo bên ngoài.

Thời thế đổi thay, nhiều ông bà với tật cố hữu lười biếng, ỷ lại, không còn được sống an nhàn như trước, từ Bắc chạy vào Nam mang theo chẳng được bao nhiêu vốn liếng, nghề nghiệp không có, chính quyền giúp đỡ cũng có hạn. Dần dần con cái lớn lên, những cha mẹ ấy lại trông vào con. Những em này khác với bố mẹ chúng. Lớp trẻ này sống rất thực tế, nhiều em rất ngoan đã hiểu bố mẹ không có khả năng, ý chí, quen sống ỷ lại, nên vừa đi học vừa đi làm, bất luận việc gì cũng làm để mang tiền về cho cha mẹ chi dùng.

Những em này thật đáng quý. Sống trong cảnh nghèo khổ nhưng có tinh thần tự lập, cần cù giúp đỡ cha mẹ. Biết trau dồi để thăng tiến cho bản thân và ý thức được giá trị sự làm việc. Trái lại những người cha mẹ này đã sống trên lưng con cái. Con cái tới tuổi trưởng thành, bố mẹ phải nghĩ đến việc cố vấn, giúp đỡ trong việc dựng vợ gả chồng cho con cái. Nhưng một số ông bà này đã đặt quyền lợi mình lên trên hạnh phúc của con cái, đã không muốn cho con cái có vợ có chồng.

Họ sợ khi các con cái có vợ có chồng sẽ chia sẻ lợi tức, không đủ tiền cung cấp cho bố mẹ như xưa. Họ muốn nhà cửa phải khang trang, sang trọng, quần áo là lượt, party hôm nay, mai hội họp… để còn hãnh diện lên mặt với người khác. Con cái có gia đình riêng đâu còn lo toan cho bố mẹ nhiều như thế được. Ngày nghỉ con cái không đi làm mới đưa bố mẹ đi chơi, đi chùa, đi lễ, hay phụ bếp nước đãi đằng bạn bè. Xe không biết lái, ngôn ngữ lại bất động, nếu chúng đi lấy vợ lấy chồng, bố mẹ sẽ nhờ cậy ai?

Nhà nhiều con tương đối còn khá, ít con hay chỉ vai người con mà lợi tức khá hơn đã phải gánh những cái rởm, lố bịch của những bậc cha mẹ trên đến nỗi nhiều người con bị cản trở, lỡ cơ hội gặp người như ý muốn. Có người đã bất chấp, ngược lại ý muốn của cha mẹ, họ phải tự tìm lấy lứa đôi. Cái bệnh ỷ lại này của bậc cha mẹ trên đã mang theo tới tận xứ Mỹ.

Ngay giờ đây nhiều cô cậu phàn nàn bị bà mẹ cản trở việc xây tổ uyên ương theo ý mình, vì thế đã xẩy ra bao vụ cười đau, khóc hận cho nhiều cô cậu cũng vì tính ích kỷ của cha mẹ để quyền lợi trên hạnh phúc các con. Thế nhưng việc gì đến sẽ phải đến, con cái khi đến tuổi biết yêu đương, khi không kìm hãm được, họ đành sa ngã, bứt ra khỏi gia đình. Sự đổ vỡ xẩy ra làm cho cả cha mẹ lẫn con cái đều thiệt thòi vì sự thiển cận của cha mẹ.