- 7 -

Bông cúc dại

Ôi, thật là vui biết mấy! Trên bãi cỏ trong rừng tôi bỗng bắt gặp một bông hoa cúc dại, bông hoa “yêu - không yêu” bình thường nhất! Trong cuộc hội ngộ vui vẻ này, tôi lại trở về với ý nghĩ rằng, rừng chỉ cởi mở trước những ai có lòng quan tâm thân thiết tới các sinh vật của nó. Cũng như bông cúc dại đầu tiên này, khi trông thấy một con người đang bước đi, nó liền đoán “Yêu? - không yêu?”. “Không để ý gì, đi qua không nhìn thấy, không yêu, chỉ yêu bản thân mình. Hay là đã nhìn thấy… Ô, mới vui làm sao: anh ta đang yêu! Mà nếu anh ta yêu thì mọi điều đều tốt đẹp: nếu anh ta yêu thì thậm chí có thể hái cả hoa”.

Những trái linh sam đỏ

Những giọt sương lạnh và ngọn gió mát ban ngày làm dịu đi cái oi ả của mùa hè. Và bởi vậy vẫn có thể đi vào rừng, còn không mùa này buổi trưa có vô số mòng trâu, sáng và chiều thì nhung nhúc muỗi. Bây giờ quả đúng là lúc để những con ngựa đã phát điên lên vì lũ mòng trâu kéo xe phóng thẳng ra đồng.

Trong buổi sáng nắng trong lành này tôi đi vào rừng theo lối mòn qua những cánh đồng. Đám công nhân đang bình thản nghỉ ngơi, hơi nước phả ra như mây vây quanh mình. Khắp bãi cỏ rừng phủ đầy sương lạnh, côn trùng say ngủ, nhiều loài hoa còn chưa mở cánh. Chỉ có những chiếc lá liễu hoàn diệp xào xạc, mặt lá nhẵn nhụi bên trên đã ráo ẩm, còn ở mặt phía dưới sương mượt mà vẫn còn đọng lại như đám hạt cườm nhỏ.

- Xin chào các bạn vân sam thân mến, các bạn có khỏe không, có gì mới không?

Và chúng đáp lại rằng tất cả đều tốt lành, rằng đến giờ những quả vân sam non màu đỏ đã lớn được một nửa kích thước của mình. Đấy là sự thực, có thể kiểm chứng điều đó: trên cây, những quả vân sam già rỗng ruột vẫn còn treo cạnh những quả non.

Từ chỗ bạt ngàn vân sam, tôi đi ra bìa rừng đầy nắng; trên đường đi trong chỗ rừng rậm, tôi bắt gặp một bông hoa linh lan, nó vẫn còn giữ được nguyên vẹn dáng vẻ của mình, chỉ hơi ngả vàng một chút và không còn toả hương thơm nữa.

Cỏ nở hoa

Giống như hắc mạch mọc ngoài đồng lúa, tất cả các loài hòa thảo cũng bắt đầu nở hoa trên đồng cỏ, và gặp khi côn trùng chạm vào bụi phấn hoa bao phủ lên ngọn cỏ như đám mây vàng óng ả.

Cả đồng cỏ nở rộ hoa, đến cả đám mã đề, - mã đề nào có phải là cỏ, - thế mà cũng ngập trong những nụ hoa như hạt cườm trắng.

Cỏ đuôi ngựa, cỏ phế hình, đủ các loại những bông gié, những nụ cúc áo và những quả con xinh xinh trên đầu ngọn cỏ nghiêng mình chào đón chúng tôi. Biết bao cuộc đời của chúng đã qua đi trong chừng ấy năm tháng chúng ta sống trên đời mà dường như ta không nhận ra, - vẫn những bông, những nụ ấy, những người bạn cũ thân thương ấy. Xin chào, một lần nữa xin chào, các bạn thân yêu!

Dã tường vi nở hoa

Có lẽ từ dạo mùa xuân dã tường vi đã len vào áp tận cây hoàn diệp liễu non; còn bây giờ, vào dịp hoàn diệp liễu mừng ngày thánh lễ của mình, dã tường vi nở bừng những đoá hồng dại đỏ thắm và thơm hương ngào ngạt. Ong vò vẽ và ong mật lượn quanh náo nức, ong đất ca giọng trầm, tất cả cùng bay đến chúc mừng hoàn diệp liễu rồi trong tiệc vui thánh lễ uống sương trong và lấy mật mang về.

Vân sam và bạch dương

Vân sam chỉ đẹp khi có ánh mặt trời chiếu sáng rực rỡ: lúc ấy màu đen thường nhật của nó ánh lên xanh thẫm và mạnh mẽ nhất. Còn bạch dương đáng yêu cả vào những ngày nắng đẹp, cả vào những ngày u ám nhất, và cả trong mưa rơi.

Cây nấm của tôi

Trong rừng nấm, bãi trống này chìa tay cho bãi trống kia qua những đám cây bụi, và khi bạn đi qua những bụi cây này cây nấm của bạn sẽ đón bạn trên bãi trống. Ở đây chẳng cần phải kiếm tìm: nấm của bạn luôn nhìn về phía bạn.

Hoa tử la

Con buớm đen tuyền với đường viền mảnh mai màu trắng khi đậu lại có hình tam giác như con nhậy.

Trong số những loài bướm nhỏ bé này có một cô nàng màu xanh da trời quen thuộc với tất cả mọi người. Khi đậu trên cọng cỏ, nàng bướm ấy trông tựa như một bông hoa. Đi qua, bạn sẽ không nghĩ đó là bướm mà là một bông hoa nhỏ: bông hoa tử la.

Chè-Ivan

Thế là mùa hè đã đến, trong bóng râm mát dịu của rừng nàng dạ nữ trắng như sứ nhẹ nhàng tỏa hương, và đứng cạnh gốc cây trong nắng gắt với tất cả dáng vẻ lộng lẫy của mình là nam vương của các cánh rừng chúng ta - chàng Chè-Ivan.

Thú vật

Người ta thường mắng nhau là thú vật, thật chẳng còn gì thậm tệ hơn khi nói: “Đúng là dã thú!”. Mà trong lúc đó ở những con thú này vẫn giữ được một kho dự trữ vô hạn của sự hiền dịu. Biết bao nhiêu là tình yêu đã được cấy đặt trong tự nhiên - ta có thể chứng kiến điều đó khi lũ thú con bị tách lìa mẹ ruột của chúng và thay vào đó là một “mẹ” khác.

Một chú cáo con chưa mở mắt bị bắt ra khỏi tổ và đem cho con mèo có sữa nuôi, và mèo mẹ đã yêu nó một cách mù quáng, cáo con cũng quấn quýt với mẹ mèo nuôi nó như với mẹ ruột của mình.

Một con mèo nằm ổ, lũ mèo con bị bắt đem đi hết; không lâu sau mèo mẹ khác cũng đẻ trong cùng chiếc ổ đó, người ta để lại cho nó một mèo con. Thế là cả hai con mèo mẹ cùng nuôi một chú mèo con: khi mèo mẹ ruột vừa đi khỏi, con mèo kia liền chui vào ổ, dường như trong dòng sữa của nó có sức mạnh sai khiến kết thân với tất cả những gì và những ai xa lạ. Không chỉ chó sói, đến cả hổ cũng sẽ nhìn vào mắt ta rất mực hiền lành nếu con người nuôi nó từ bé và thay cho mẹ của nó.

Trong số tất cả các loài vật, chó có tình cảm quyến luyến đặc biệt đối với con người. Tình cảm này cũng giống tình yêu của những thú con chưa mở mắt với mẹ nuôi cho nó bú. Bị tách khỏi cuộc sống hoang dã, loài chó có lẽ giữ trong mình cái cảm giác mất hoàn toàn bà mẹ thiên nhiên và tin cậy thần phục con người như đối với mẹ của chúng. Cứ nhìn vào loài chó ta có thể nhận thấy rõ ràng nhất khả năng hiện diện của tình yêu trong một con thú và trong cả thiên nhiên hoang dã nói chung.

Nghĩa địa rừng

Người ta chặt một dải rừng làm củi và vì sao đó không mang đi hết mà bỏ lại trên bãi trống một số gỗ chất thành đống, đôi chỗ chúng hoàn toàn mất hút trong rừng liễu hoàn diệp non với những chùm lá to màu xanh sáng hoặc trong rừng vân sam rậm rạp. Với người am hiểu cuộc sống của rừng thì không gì thú vị hơn những bãi đẵn cây như thế, bởi vì rừng là cuốn sách dấu kín sau bảy lần cửa khóa, còn bãi đẵn cây là một trang sách mở. Khi những cây thông bị đốn hạ, ánh nắng dọi vào đến tận đây, vào bãi rừng trống, và nhờ thế những bụi cỏ khổng lồ được dịp mọc lên không để cho hạt thông và hạt linh sam kịp nảy mầm. Nhưng loài cây liễu hoàn diệp nhỏ, sum suê và tươi tốt thì chiến thắng cả cỏ và vươn lên cao, bất chấp tất cả. Khi rừng liễu hoàn diệp đã làm cho đám cỏ khổng lồ tàn lụi thì dưới tán che của chúng những cây vân sam ưa bóng râm mới bắt đầu mọc lên rồi dần dần phủ kín khu rừng, vì thế rừng vân sam thường thế chỗ cho rừng thông. Tuy nhiên, bãi đẵn cây này lại là một khu rừng tạp, nhưng cái chủ yếu là ở đây có những vạt rêu đất lầy, chúng đã sống lại và cảm thấy rất vui mừng từ khi dải rừng bị đốn. Và thế là trên bãi đẵn cây này, bây giờ ta có thể đọc được toàn bộ cuộc sống của rừng, ở đây có đủ các loại rêu với những quả nhỏ xanh đỏ, có rêu đỏ và rêu xanh, rêu hình sao nhỏ và hình sao lớn, có cả những vạt địa y tuần lộc trắng hiếm thấy cùng một cây bạch dương lùn và chùm quả việt quất đỏ rực len lỏi bám vào thân nó. Khắp nơi, bên những gốc cây già và trên nền đen của chúng, những cây thông non, vân sam và bạch dương ánh rực lên trong nắng. Sự thay đổi mãnh liệt của cuộc sống tạo ra những niềm hi vọng tươi vui, và những gốc cây đen, những nấm mồ trần trụi của các cây cao lớn trước đây tuyệt nhiên không mang vẻ buồn đau như thường thấy trong những nghĩa địa của con người.

Cây cối chết theo những cách khác nhau. Chẳng hạn như cây bạch dương này, nó đã chết từ bên trong mà rất lâu ta vẫn ngỡ cái thân trắng của nó là cây sống, nhưng ở trong chỉ toàn là gỗ mục mà thôi. Cái khối mục xốp đó hút đầy nước và khá nặng: nếu lỡ va vào một cái cây như vậy và không đề phòng, các đoạn thân ở trên cao có thể rơi xuống gây thương tích, thậm chí giết chết người. Ta cũng thường nhìn thấy những gốc bạch dương đứng xum xuê như một bó hoa nhưng chỉ mỗi lớp vỏ cây còn lại bên ngoài giống như một vành cổ áo trắng là còn nhựa, chưa bị mục ruỗng; từ lớp mùn gỗ trong lòng cây mọc lên đầy hoa và những mầm non mới. Vân sam và thông sau khi chết sẽ bong vỏ trước tiên, vỏ cây rơi xuống từng mảng như những mảnh áo quần chất thành đống dưới gốc. Sau đó ngọn cây đổ, rồi đến lượt cành nhánh và cuối cùng là chính thân cây ụp xuống.

Vô số hoa, nấm, dương xỉ vội vã chen nhau đưa mình thế vào chỗ cây đại thụ vừa sụp đổ. Nhưng trước hết là chính cái cây đó, ở bên cạnh gốc cũ, vẫn sẽ tiếp tục tồn tại bằng cách nảy lên một mầm non nho nhỏ. Từng mảng rêu xanh sáng hình hoa sao lớn chi chít quả nâu vội vã phủ kín các đoạn rễ trần trụi trước kia từng giúp cây đứng vững trong đất; trên lớp rêu đó thường mọc lên những cây nấm đỏ khổng lồ lớn như cái đĩa - nấm russula. Rồi những bụi dương xỉ xanh non, dâu đất đỏ, việt quất, hắc mai mọc lên bao quanh cảnh điêu tàn. Có khi không rõ vì cớ gì mà những dây nham lê cảm thấy cần thiết phải leo lên vắt ngang qua gốc cây; và nhìn kìa, chẳng mấy chốc những chùm quả nham lê đỏ thắm đã treo lúc lỉu trên những sợi chỉ mảnh với lá nhỏ li ti đặc biệt điểm tô cho gốc cây đã mục.

Rừng tối

Vào những ngày nắng đượm ở trong rừng râm tối thật tuyệt vời - nơi đây mát mẻ và đủ mọi sắc màu kì diệu: những con sáo hay giẻ cùi bay cắt ngang tia nắng trông tựa như chim thiên đường; trên đám lá thanh lương trà giản dị nhất của rừng cây bụi bừng lên thứ ánh sáng xanh như trong chuyện Ngàn lẻ một đêm của nàng Scheherazade.

Đi trong rừng, càng xuống gần bờ sông cây cối càng rậm rạp, không khí càng mát mẻ hơn; và cuối cùng, trong bóng râm tối giữa những bụi cây trăn và hoa bia chợt hiện ra đầm nước lấp loáng với dải cát ẩm ướt ven bờ. Phải bước đi thật khẽ: bạn có thể bắt gặp con chim ngói đang uống nước. Sau đó bạn có thể quan sát những dấu chân của nó trên cát và bên cạnh đó là dấu vết của toàn bộ các cư dân sống trong rừng: kìa, có một chú cáo vừa chạy qua.

Sở dĩ gọi là rừng tối bởi lẽ mặt trời nhìn vào đây cũng như vào một ô cửa sổ nhỏ, không thể trông thấy hết mọi thứ ở bên trong. Chẳng hạn, mặt trời không thể thấy những hang chồn lửng và bên cạnh đó là bãi cát nhỏ lèn chặt cho lũ chồn con nô đùa thỏa thích. Nơi đây có rất nhiều hang, và nguyên do tất cả chỉ tại một con cáo: nó thường chui vào ở trong những cái hang chồn lửng và đuổi gia chủ ra khỏi hang bằng mùi hôi thối và sự bẩn thỉu của mình. Nhưng chỗ này quá tuyệt, thật không muốn thay đổi: ngọn đồi cát, xung quanh là những khe nước, và cây rừng rậm đến mức mặt trời nhìn vào ô cửa sổ nhỏ bé của mình mà chẳng thể thấy gì.

Gốc cây tổ kiến

Có những gốc cây già trong rừng chằng chịt lỗ thủng hệt như tảng pho mát Thụy Sĩ mà vẫn giữ được hình dáng trông rất bền vững của mình. Nhưng nếu bạn ngồi lên đó thì các bức vách ngăn giữa những lỗ rỗng sẽ bị gãy vỡ ra, và bạn cảm thấy mình bị lún ngập vào trong gốc cây. Khi cảm thấy bị lún xuống, bạn phải lập tức đứng ngay dậy: từ trong từng lỗ rỗng của gốc cây đó dưới người bạn sẽ túa ra vô vàn những đoàn kiến, và cả cái gốc cây lỗ chỗ những lỗ rỗng đó hoá ra là một tổ đầy kiến mà vẫn giữ được hình thù của gốc cây.