- 9 -

Hoàng hôn của năm

Đối với tất cả mọi người bây giờ mới vào đầu hạ, còn ở nơi chúng tôi thì đã là hoàng hôn của năm: ngày đang dần ngắn lại, và nếu lúa mạnh đen đã kết bông thì có thể đếm trên đầu ngón tay tính ngày sẽ gặt.

Dưới những tia nắng xiên xiên buổi sáng chiếu xuống bìa rừng, sắc trắng chói lòa của bạch dương còn trắng hơn những cột đá cẩm thạch. Và đây, bên dưới tán lá bạch dương cây hắc mai vẫn còn bung ra những bông hoa kì lạ; hoa thanh lương trà tôi sợ nở không được tốt; còn cây mâm xôi khỏe mạnh và phúc bồn tử khỏe mạnh thì treo đầy những quả to xanh biếc.

Bây giờ càng ngày càng hiếm nghe thấy tiếng “cúc cu” trong rừng, thay vào đó là sự yên ắng no đủ của mùa hè với tiếng chim con và chim bố mẹ gọi nhau. Tiếng ngân rung như trống dội của chim gõ kiến được coi là một sự cực kì hiếm hoi, nếu nghe thấy ở gần thậm chí bạn sẽ giật mình và nghĩ “Liệu có ai không nhỉ?” Không còn tiếng rì rầm màu xanh chung của các loài nữa, đây là con chim sáo hay hót - nó hót mới hay làm sao, nhưng nó cũng chỉ hót một mình đơn lẻ... Có thể tiếng hót này bây giờ vang lên hay hơn - phía trước là thời gian tốt nhất, bởi đây mới là khởi đầu của mùa hè, hai ngày nữa sẽ đến lễ Semik. Nhưng đằng nào cũng thế, cái gì không còn nữa thì cái đó đã qua rồi, hoàng hôn của năm đã điểm.

Liễu hoàn diệp bị lạnh

Trong ngày thu nắng ấm, những cây liễu hoàn diệp non nhiều màu họp nhau ở bìa rừng vân sam, cây nọ đứng sát cây kia, dường như ở đó, trong rừng vân sam, chúng bị lạnh nên rủ nhau ra sưởi ấm ở bìa rừng, cũng như ở làng quê chúng tôi mọi người thường ra ngồi trên ghế dài cạnh nhà để sưởi nắng.

Sương thu

Chớm thu. Những đàn ruồi đáp nhịp lên trần nhà. Chim sẻ tụ thành bầy. Quạ bay về đậu đầy trên cánh đồng đã thu hoạch. Từng đoàn ác là kiếm mồi trên các con đường lớn. Những giọt sương xám lạnh. Có một giọt nhỏ đọng trong kẽ lá ánh lên lấp lánh cả ngày.

Mùa thu

Đường làng vương vương mùi rơm mới.

Bình minh máy đập lúa gõ nhịp vui.

Nấm mọc mỗi ngày một nhiều.

Lá rụng

Từ khu rừng vân sam rậm rạp, một chú thỏ chạy ra, đến dưới gốc cây bạch dương nó dừng lại khi nhìn thấy trước mặt bãi đất trống lớn. Không dám đi thẳng sang phía bên kia bãi, chú thỏ di chuyển theo vòng cung quanh bìa bãi trống từ gốc bạch dương này đến gốc bạch dương khác. Chợt nó dừng lại, lắng nghe… Ai sợ cái gì đó trong rừng thì tốt nhất là đừng bước đi chừng nào lá còn rơi và cây còn rì rào. Chú thỏ vểnh tai nghe ngóng: nó cảm thấy như có ai đó đang thì thầm và rón rén ở phía sau. Tất nhiên, ngay cả một con thỏ nhát gan cũng có thể thu hết can đảm để không ngoái lại, nhưng ở đây thì lại có thể khác: có thể không sợ, không bị những chiếc lá rụng đánh lừa, nhưng chính lúc đó lại bị có kẻ lợi dụng và lén lút ngoạm lấy từ đằng sau.

Mùa thu

Khi tôi đi đến đây lúa mạch đen đã bắt đầu vàng rộ. Bây giờ tôi quay về - người ta đang ăn đợt lúa ấy và một đợt mới lại đã lên biêng biếc. Khi ấy cây cối trong rừng hòa vào nhau thành một khối xanh, còn bây giờ mỗi cây là riêng một chính mình. Mùa thu luôn luôn là như vậy. Mùa thu cởi bỏ xiêm áo của khối cây cối không phải ngay lập tức mà cho mỗi cây một chút thời gian để khoe vẻ đẹp riêng mình.

Sương

Từ cánh đồng, từ nội cỏ, từ mặt nước, sương mù bốc lên và tan đi trong nền xanh của bầu trời, nhưng ở trong rừng sương mắc lại rất lâu. Mặt trời lên cao, những tia nắng xuyên qua đám sương mù dọi sâu vào rừng rậm và ở đó, trong rừng sâu, ta có thể nhìn thẳng vào những tia nắng đó.

Những con đường xanh trong rừng dường như đều đang thở khói, sương bốc lên khắp nơi đọng lại thành những hạt nhỏ li ti trên lá, trên cành vân sam, trên mạng nhện, trên cả dây điện thoại. Khi mặt trời lên cao và sưởi ấm không khí, những hạt nước trên dây điện thoại bắt đầu hòa vào nhau và trở nên thưa dần. Có lẽ điều này cũng diễn ra trên lá cây: ở đó những hạt nước cũng hòa vào nhau thành giọt.

Rồi cuối cùng, khi mặt trời đã sưởi đủ nóng đường dây điện thoại thì những giọt nước lớn lung linh sắc màu bắt đầu rơi xuống đất. Và cả trong rừng cây lá kim cũng như cây lá bản, không phải mưa đang rơi mà dường như những giọt nước mắt sung sướng đang tuôn. Và đặc biệt hạnh phúc đến nôn nao là cây hoàn diệp liễu khi một giọt nước từ trên cao rơi xuống làm chiếc lá nhạy cảm rung rinh; và cứ thế, cơn rung động dần lan truyền xuống dưới mỗi lúc một mạnh hơn, trong sự lặng gió hoàn toàn cây liễu hoàn diệp sáng lấp lánh run rẩy vì một giọt nước rơi.

Trong lúc đó mấy tấm mạng căng cao chờ mồi của lũ nhện khô dần và những con nhện bắt đầu kéo những sợi tơ tín hiệu của mình. Bác gõ kiến bắt đầu gõ lên thân cây vân sam, sáo cũng bắt đầu mổ mồi trên bụi thanh lương trà. Ngày nổi gió

Cơn gió trong lành này biết nói chuyện rủ rỉ với người đi săn như chính những người đi săn thường tán gẫu với nhau vì quá dư thưa những lúc chờ đợi vui vẻ. Có thể nói và có thể im lặng: nói và im lặng đều nhẹ nhàng đối với người đi săn.

Đôi khi đang sôi nổi kể một điều gì đó thì bỗng nhiên có một cái gì đấy thoáng qua trong không trung, người đi săn nhìn về phía đó và sau đấy: "À, tớ vừa nói về cái gì ấy nhỉ?". Không nhớ, và - không sao: có thể bắt đầu một câu chuyện khác. Cũng như thế, ngọn gió săn mùa thu thường thì thầm một điều gì đó và chưa hết chuyện này đã lại chuyển sang chuyện khác; đấy, có tiếng thì thầm của một chàng gà lôi trẻ trung vọng lại rồi ngừng bặt, và những con sếu cất giọng kêu vang.

Mầm non

Bầu trời bị phân đôi khi những đám mây trôi về các hướng khác nhau và kết thúc bằng một trận mưa hai ngày; cơn mưa kết thúc bằng những đám mây lạnh buốt. Nhưng không để ý đến những trò rắc rối đó của bầu trời, từ sáng nắng đã bừng lên rực rỡ, tôi vội vã vớ lấy chiếc máy ảnh và lên đường đi săn.

Hắc mạch mới gieo từ dưới đất nhú lên trông như những chú lính nhỏ: trang phục đỏ kín đến tận đất, còn lưỡi lê thì xanh, trên đầu mỗi ngọn lê treo một giọt nước to như trái việt quất lấp lánh dưới nắng khi thì sáng chói như mặt trời, khi thì tỏa ánh ngũ sắc như kim cương. Tôi đưa máy ảnh lên ngắm, trước mắt tôi hiện lên bức tranh đoàn chiến binh mặc quân phục đỏ mang vũ khí xanh và lấp lánh trên đầu mỗi người một mặt trời riêng - niềm hân hoan của tôi thật vô bờ bến. Mặc cho bùn đất lấm lem, tôi nằm bò ra mặt ruộng và tìm cách chụp những mầm lúa mới này theo nhiều kiểu khác nhau.

Không, hoá ra không thể chụp được bằng phương tiện của tôi: những chiếc áo đỏ của các chú lính thế nào cũng thành ra tối màu và lẫn vào nền đất, còn những giọt sương như trái việt quất nếu để chế độ sáng lớn thì chỉ thu được mặt trước, còn đặt tiêu điểm thường thì lại quá nhỏ. Không thể chụp được tất cả bằng máy ảnh, nhưng nếu như không có máy ảnh thì tôi đã không được áp bụng nằm xuống bùn và không thể thấy là những mầm lúa hắc mạch đang lên giống như những chú lính đỏ mang vũ khí xanh.

Những bông hoa cuối cùng

Lại một đêm rét mướt. Sáng ra trên cánh đồng, tôi trông thấy cụm hoa chuông xanh vẫn nguyên lành, - trên một bông còn có cả chú ong đang bám chặt. Tôi ngắt bông hoa chuông - chú ong không bay đi; tôi rũ nhẹ bông hoa - chú ong rơi xuống đất. Tôi đặt ong dưới tia nắng ấm, một lúc sau nó sống lại, hồi sức và bay đi. Trên ngọn cỏ đuôi ngựa, một con chuồn chuồn ớt đêm qua cũng bị rét cóng hệt như vậy, dưới hơi nóng mặt trời ngay trước mắt tôi nó đã hồi tỉnh rồi bay đi. Cào cào châu chấu bay rào rào dưới chân, trong số đó có cả những con châu chấu voi thân màu xanh lơ và đỏ rực vỗ cánh tanh tách.