- 13 -

Con suối nhỏ chảy mạnh

Kia là một bãi rừng thưa giữa hai con suối, nơi cách đây không lâu tôi đi hái nấm trắng. Bây giờ, cả bãi rừng thưa đều mang màu trắng: mỗi gốc cây đều phủ một tấm khăn trải bàn trắng, và thậm chí cây thanh lương trà đỏ cũng được sương giá đánh lên một lớp phấn trắng. Con suối lớn và hiền hòa đã bị đóng băng, còn con suối nhỏ chảy mạnh thì vẫn còn róc rách róc rách.

Cây cối trong rừng

Tuyết mới rơi như rây bột. Trong rừng yên ắng và ấm áp nên tuyết không tan. Cây cối chìm trong tuyết phủ, vân sam buông thõng những cánh tay to nặng, bạch dương nghiêng thấp mình và một số thậm chí còn uốn ngọn chạm đến tận đất như những cổng chào trang điểm diềm ren. Vậy đó, tính cách cây cũng giống tính cách người: không một cây vân sam nào chịu cúi mình dưới bất kì một sức nặng nào dù cho bị gãy ngang thân; còn bạch dương thì động một chút là đã uốn mình. Vân sam hiên ngang trong chiếc mũ vòm lá cao còn bạch dương sụt sùi than khóc.

Trong sự tĩnh lặng trắng tuyết của rừng, những hình thù do tuyết tạo ra trông biểu cảm đến lạ lùng tới mức phải tự hỏi: “Tại sao chúng không nói gì với nhau, chẳng lẽ chúng nhìn thấy ta và e ngại?” Và khi tuyết rơi bay, dường như ta nghe thấy tiếng thì thầm của những hạt tuyết nhỏ như câu chuyện giữa những hình thù lạ lùng do tuyết tạo ra.

Ngày pha lê

Cuộc săn thỏ đã kết thúc: bắt đầu những dấu vết song đôi, một con thỏ đuổi theo một con thỏ khác. Ngày lấp lánh như pha lê suốt từ bình minh tới hoàng hôn. Đến giữa trưa, mặt trời sưởi ấm hơn, gió lay động những cành cây khiến những hình thù do tuyết tạo ra rơi thành bụi bay lả tả trong không khí, và những hạt bụi li ti đó lại bay lên và lấp lánh dưới mặt trời như những đốm lửa nhỏ.

Tán lá trên cùng của cây vân sam lực lưỡng như một chiếc đĩa lớn gom tuyết vào mình hết lớp này đến lớp khác cho đến khi che kín cả đỉnh ngọn cây, nơi thỉnh thoảng vào giờ hoàng hôn mùa xuân có một chú chim bé xíu đậu lên và cất tiếng hót.

Những con chồn

Dạo mùa đông gần lễ Giáng Sinh, tôi đi ra bãi bồi ven sông lấy cỏ khô; khi dùng cào dỡ đống cỏ, tôi thấy một con chồn lửng đang trú đông trong đó.

Và còn chuyện này nữa: một đám bạn trẻ rủ nhau đi bắt chồn lửng. Chúng thả chó săn xộc vào hang. Chồn mẹ chạy ra ngoài. Nhìn thấy nó chạy có vẻ rón rén, bọn trẻ chắc mẩm có thể đuổi kịp nên quyết định không bắn mà hò nhau đuổi theo. Và đã đuổi kịp. Phải làm gì đây? Súng đã quẳng lại cạnh hang, gậy trong tay không có, mà bắt sống bằng tay không thì lại sợ. Trong lúc đó chồn mẹ đã tìm được một cái ngách mới dưới đất và chui ngay vào mất hút. Con chó săn lôi từ trong hang ra cái ổ với một chú chồn con: được lắm, lớn như một con cún nhỏ.

Cây bị cầm tù

Tán cây trên cao xoè ra như lòng bàn tay hứng những bông tuyết rơi, tuyết đọng lại vón mãi lên thành một khối băng làm cho ngọn bạch dương bắt đầu oằn xuống. Gặp tiết trời trở ấm, tuyết lại rơi và bám thêm vào khối băng đó khiến cành phía trên của cây với khối băng lớn uốn cong cả thân cây xuống thành một cái cổng vòm, cho đến khi, rốt cuộc, cả ngọn cây với khối băng lớn vùi vào lớp tuyết trên mặt đất và bị vít chắc lại như thế cho mãi đến tận mùa xuân. Suốt mùa đông, thú rừng và thỉnh thoảng những người trượt tuyết đã đi qua đi lại dưới chiếc cổng vòm ấy. Những cây vân sam kiêu hãnh đứng bên cạnh từ trên cao nhìn xuống cây bạch dương uốn thân hệt như những kẻ uy quyền nhìn đám thuộc hạ của mình.

Đến mùa xuân, bạch dương vươn cành trở lại với những cây vân sam, và nếu như vào cái mùa đông đặc biệt nhiều tuyết ấy nó không cong rạp mình xuống thì sau đấy cả đông lẫn hè có lẽ nó vẫn đứng thẳng giữa đám cây rừng, nhưng bởi đã một lần uốn mình thì bây giờ chỉ cần một trận tuyết nhỏ là bạch dương đã phải cúi thân, và cuối cùng năm nào cũng như năm nào nó uốn thành một chiếc cổng vòm trên lối mòn.

Đi vào rừng non giữa mùa đông tuyết giá thật đáng sợ, mà thực ra cũng chẳng thể nào đi được. Ở đó, nơi mùa hè ta bước trên một con đường rộng rãi thì bây giờ nằm vắt qua lối đi đó là những thân cây uốn cong, thấp đến mức chỉ có lũ thỏ mới luồn qua được. Nhưng tôi biết một cách đơn giản kì lạ để đi trên con đường ấy mà không cần phải cúi lưng. Tôi tìm cho mình một chiếc gậy chắc chắn và dùng chiếc gậy ấy đập mạnh vào những thân cây uốn cong, khi tuyết bám lả tả rơi hết xuống thì cây sẽ tự bật lên cao và con đường lại mở ra. Tôi cứ chậm rãi đi như thế và bằng những nhát gõ thần kì giải thoát cho vô số cây rừng.

Trí nhớ của sóc

Tôi đang nghĩ về những con sóc: thật dễ hiểu là nếu có một kho dự trữ lớn bạn nhớ đến nó chẳng khó khăn gì; nhưng bây giờ qua dấu vết ở đây ta thấy một con sóc đào xuyên qua tuyết xuống tận lớp rêu chỉ để lôi lên hai quả hồ đào giấu từ dạo mùa thu, ăn chúng ngay tại chỗ; sau đó chạy xa thêm chừng mười mét nó lại đào bới, lại lôi từ dưới tuyết ra hai, ba quả hồ đào nữa; và cách khoảng vài mét nó lặp lại điều đó lần thứ ba.

Không thể bảo rằng nó đánh hơi thấy quả hồ đào qua cả lớp tuyết dày và băng đóng cứng như vậy. Có nghĩa là từ dạo mùa thu con sóc đã ghi nhớ kĩ hai quả hồ đào nằm trong lớp rêu cách gốc cây vân sam chừng bao nhiêu centimet… Thêm vào đó, nó nhớ rất chính xác, con sóc không đo khoảng cách bằng centimet mà xác định đúng ngay bằng mắt: lúc cần chỉ việc dũi mõm xuống và lôi lên...

Bầu trời tím

Vào tháng chạp, nếu như bầu trời bị mây đen che phủ, hoàng hôn buông xuống thật kì lạ, gần như đáng sợ: bầu trời phía trên trở nên tím sẫm, trĩu nặng, hạ thấp đầy đe dọa, và trong rừng bắt đầu một trật tự riêng không phải trật tự của con người.

Chúng tôi vội vã trở về nhà ngược theo con đường nhỏ đã đi ban sáng và trông thấy trên đường những dấu chân thỏ còn mới. Đi thêm một quãng lại thấy thêm dấu chân mới. Điều đó có nghĩa là những chú thỏ, vốn lấy ngày của chúng ta làm đêm và đêm của chúng ta lại là ngày làm việc của chúng, đã thức dậy và bắt đầu đi kiếm ăn.

Đối với loài thỏ, bầu trời tím đáng sợ trong hoàng hôn cũng giống như ánh bình minh hân hoan đối với chúng ta. Mà chỉ mới bốn giờ chiều. Tôi nói:

- Ôi, đêm sẽ dài làm sao!

Egor đáp:

- Sẽ là dài nhất đấy. Thỏ lo kiếm ăn, người thì ngủ.

Trăng non

Bầu trời trong vắt. Mặt trời lên lộng lẫy trong tĩnh lặng. Rét mười hai độ âm.

Trong rừng, ngày mang một màu vàng óng, chiều đến ráng đỏ cháy rực nửa bầu trời. Đó là hoàng hôn phương Bắc ánh lên màu huyết dụ, như tờ giấy bóng đặc biệt trong suốt của các hộp kẹo Giáng Sinh, nhìn qua đó lên ánh sáng thấy tất cả mọi vật đều nhuốm màu anh đào mờ ảo. Nhưng trên bầu trời sống động không chỉ có một màu đỏ mà còn có dải hình cung nhọn màu xanh đậm như quả khí cầu nằm ở giữa trên nền đỏ, những lớp tầng xen kẽ bên mép mang sắc màu vô cùng tinh tế bổ sung cho những mảng màu chính.

Hoàng hôn rực rỡ kéo dài khoảng một phần tư giờ. Vành trăng non đối diện với hoàng hôn đỏ trên nền xanh dường như lần đầu tiên nhìn thấy điều đó và tỏ vẻ ngạc nhiên.