HỔ LỐN BỜ HỒ TÂY

Cái đẹp con đường hồ Tây, hồ Trúc Bạch là bờ và nước, yểu điệu lá tre, lá liễu.

Người Pháp đã trước tiên làm hỏng cái mảnh mai ấy của con đường. Thoạt đầu không có chỗ bãi hàng bánh tôm ở ngoài chùa Trấn Quốc. Đường Cổ Ngư đến chỗ ấy lượn xa chùa, các cụ ta ý tứ lắm. Như vậy chùa Trấn Quốc một mình giữa trời nước, chỗ có con đường như sợi chỉ vào cổng giữ được tĩnh mặc chỗ cửa thiền. Tây đã lấp thành bãi lấy chỗ cho lính sáng sáng trong thành ra tập thổi kèn. Bây giờ vết con đường cũ còn hằn hai hàng cây cổ thụ xuyên cạnh ngôi nhà hàng bánh tôm. Về sau ta lấp thêm mãi, lấp mãi đến bây giờ, thì con đường mảnh khảnh chỗ nào cũng vườn cây và bãi cỏ cả.

Người ta lại đóng cọc, xi măng, lát lốp ô tô làm nhà nổi. Các cơ quan, các cửa hàng đóng tự do hai ba cái cộng với chiếc tàu thủy trong lòng tàu và trên boong có phòng nhảy, nhà ăn đậu lù lù như cái đình trên mặt nước. Suốt ven bờ lủng củng gồ ghề quá, còn bên kia hồ Trúc Bạch ngày đêm người ta đổ xỉ than lấn hồ. Cứ thế này rồi đến mất tích hồ Trúc Bạch. Ôi Hồ Tây!

Sông Nin hùng vĩ chảy qua thủ đô nước Ai Cập, cũng là nơi ăn chơi. Nhưng con sông vẫn như nghìn năm trước. Tất cả hàng quán ăn chơi đều là du thuyền xuôi ngược, không được neo, không được đóng cọc. Con sông vẫn như nguyên.

Ở Campuchia vào 1960 – 1962, Pôn-pốt chưa tàn phá, dòng Mê Kông chảy qua thủ đô Phnôm Pênh. Bên dưới cầu Cheng Va khách bỗng như thấy dưới nước mọc lên những vườn hoa cây cảnh tuyệt đẹp. San sát những quán ăn, tiệm nhảy trên mặt nước. Có điều là những cây cầu bắc ra phải bằng những thân cây thốt nốt và lan can tay vịn là những dây song. Không được đóng đinh, các tay cầm đều buộc mây. Và ngoài kia những phòng ăn, phòng nhảy, phòng ngủ vách phên tre, lợp lá thốt nốt. Sàn cao trên một cái bè có đến cả thước gỗ và tre, trúc. Xa trông, gần trông như nghìn xưa vẫn thế.

Cảnh đẹp ấy ở sông Nin, sông Mê Kông do chính quyền các thành phố Cai-rô và Phnôm Pênh tổ chức và đã xây dựng theo quy hoạch. Khác như ta hiện nay, ai làm thế nào cũng được, nhà hàng bánh tôm và bao hàng ăn trên nước, đóng cọc, đắp cả tấm xi măng lên cũng được. Sao tốt đến thế, vậy mà cứ tự nhận Hà Nội thanh lịch?