ĂN CƯỚP CƠM CHIM

Tôi là một người viết văn cỡ nhàng nhàng. Tự biết nhưng cũng được gọi là nhà văn như ai. Thời bao cấp nghề chính là ăn lương cơ quan (cũng có bằng đại học nhưng chẳng làm việc gì ra việc gì). Nhàn không cũng như chơi. Rồi thì đến lượt sau hơn ba mươi năm lấy lương Nhà nước, thời bao cấp thỉnh thoảng có được in một tập truyện. Bây giờ hết thời bao cấp thì phải tự xoay lấy, và bây giờ thời kinh tế thị trường việc in được một quyển sách chẳng biết người khác thì sao với tôi thì thế này…

Một ông đầu nậu A. Tôi được người bạn mách cho quen, đọc tập truyện của tôi nói: In được nhưng trong cái tên – cái tên trước thì bán cho ma. Đổi tên là “Lưới tình” nhé. Anh đồng ý không? (Tôi đồng ý ngay). Tôi lo giấy phép, nhà in, phát hành, tôi lo cả gói. Anh đồng ý không? (Tôi đồng ý quá). In 1.000 quyển tiền bản quyền 6 phần trăm tính theo giá bìa. Anh đồng ý không? (Tôi cũng đồng ý ngay).

Thế là quyển “Lưới tình” của tôi vào mọi công việc mà tôi nghe ông đầu nậu A kể trên thế chứ tôi nào biết quyển sách ra sao. Ba tháng sau, nhanh quá. Có nghĩa là ông đầu nậu A đã thuê tên nhà xuất bản để in (nộp cho NXB một số tiền) cũng là một hình thức bán giấy phép thôi. Ông đầu nậu đưa tôi số tiền 300 nghìn và nói: Sáu phần trăm bìa sách của anh đây. Bằng cái hợp đồng mồm, tôi đâu biết sách đã in như anh ấy nói hay bao nhiêu. Có cảm tưởng người ta in cho (hoặc được in một quyển sách) là phúc rồi còn đòi gì hơn. Việc tiền mua bán bản quyền các loại hình văn học nghệ thuật bây giờ đại khái là thế. Cũng tùy cơ quan và nhà thầu. Về các loại nhạc cũng tương tự, về hội họa có thể cho không, có thể được hàng nghìn đô la hay một đô la tùy kẻ bán người mua. Tôi không biết những điều, những quy định, những thông tư dưới luật thế nào là đảm bảo cho “bản quyền tác giả” ra ngô ra khoai chứ như bây giờ không thoát ra hai chữ khốn nạn, khốn nạn to đùng!