Vậy mà đã một năm chiến thắng B.52

Chả mấy chốc nữa mà hòa bình trên miền Bắc đã trọn một năm. Chủ nhật vừa qua, bọn tôi bố trí một chuyến xe trở về thăm làng sơ tán cũ. Làng Em (M) chỗ sơ tán năm ngoái đã in vào bọn tôi những kỷ niệm thật là thấm thía. Những hôm giặc điên cuồng đánh phá Hà Nội, đứng ở mặt đất làng Em nghe rõ tiếng rung của từng trận bom và, ban đêm thì thấy rõ những cái chớp bom B.52 chỗ chân giời Hà Nội cháy gắt. Từ khi cơ quan rút về Thủ đô ăn Tết hòa bình, chả ai lên thăm viếng được bà con, bọn tôi thường đinh ninh với nhau rằng không chóng thì muộn, sao từ giờ tới Tết cũng phải trở lại làng cũ cho nó phải cái đạo làm người. Với tôi, làng Em và một vùng Sơn Tây này lại còn là nơi mình đã từng lồng vào đấy ít nhiều chuyện riêng tư từ hồi còn nhỏ, từ cái hồi tàu thủy Bạch Thái Bưởi còn ngày ngày chở khách Hà Nội ngược tỉnh Đoài, – bấy giờ chưa có ôtô tải khách qua Phủ Hoài. Chao ôi, quên sao được những nông nỗi vượt sông ban đêm ngồi bó gối trong chiếc thuyền nan sang ngang sông cái. Chuyến ấy, tôi từ Khu bốn trở lên Việt Bắc để nhậm chức; địch Pháp đã chiếm thị xã Sơn Tây, đường dây phải vòng qua làng Em và, chính anh du kích làng Em đã chèo thuyền cho tôi vượt sông. Sông Hồng cũng như đêm, đen đặc. Không biết mặt anh du kích quý báu, chỉ nghe tiếng miết bơi chèo. Không thấy mặt, không biết tên, chỉ nhớ rằng đấy là cái bến làng Em này.

Bọn tôi trở lại làng Em sơ tán vào lúc chạng vạng một tối thứ bảy hòa bình, sân gạch đình làng đèn điện sáng trưng, điện đang thúc máy tuốt lúa chạy vo vo. Mọi khi còn thời chiến, phải tuốt lúa thầm, và mọi thứ ô tô lớn bé, tuyệt đối không được vào làng, đây là lệnh của làng. Hôm nay hòa bình đã mươi tháng rồi, xe chúng tôi xuyên thẳng cổng làng và vào thấu tới ngõ trong. Mọi người đổ ra. Nhận ra nhau. Rất mừng. Làng năm nay vừa gặt xong. Được mùa, mà lại có cố nhân Hà Nội về để thết cơm mới. Mừng mừng nhưng thoáng có tiếng xì xào.

Tối ấy, bọn tôi chia nhau đi thăm hỏi bà con và đưa những gói quà mọn tới những chủ nhà đã nhường nhà cho người tránh bom năm trước. Và cũng nhiều bà con chạy tới thăm chúng tôi: “Ra các bác vẫn nhớ đến chúng tôi. Tết vừa qua, cả làng ăn Tết vui lắm. Thật là Tết hòa bình vinh dự. Vụ mùa này lại đang thu hoạch khá, thật là khá, cả lúa cả rau củ đều khá cả. Lại có các bác về nếm cơm mới với bà con vui quá… Các bác trở lên thăm làng, có việc gì nghiên cứu thì chúng tôi cũng không dám biết tới. Nhưng cả thôn cả xóm chúng tôi, trước sau bao giờ cũng vẫn quý mến các bác ở Hà Nội cất công lên tới đây. Tình hình gần đây xem ra nó lại muốn giở giọng phải không bác? Ở đây cũng đủ loa đủ đài cả. Vừa thấy Chính phủ ta vạch ra bộ trưởng lâu la Mỹ đe ta là nó dám ném bom lại ở Đông Dương. Cái giống giặc Mỹ này nó đúng là Phạm Nhan, đỉa đói chặt ra từng khúc quăng xuống sông tống ra biển rồi, mà nó vẫn lộn về đầu thai vào quân Thiệu”. Bà con đã vãn hết về, ông Đợ chủ nhà nói nhỏ:

- Các bác lên thăm, tất cả bà con quen biết đều lấy làm quý hóa vô cùng. Còn như vạn nhất mà các bác phải sơ tán lên đây lần nữa thì có gì khó khăn lắm đâu. Quen nhau, thuộc nết biết tính nhau cả rồi. Bác nào năm ngoái ở nhà ai thì giờ lại cứ đấy mà dọn tới chứ gì. Bà con ta giờ tinh lắm, biết và hiểu cả đấy. Hay là Mỹ nó đòn gió? Mỹ còn muốn hòa bình nữa hay đã thôi? Ôi dà, chúng nó lắm trò, nhưng mà ta cũng có khối phép. Tết tới xem ra vẫn còn phải cẩn thận với nó đấy bác nhỉ!

- Vâng, vẫn là cái Tết cứ phải tiếp tục cảnh giác.

- Vẫn giao thừa nhấp nhổm. Ông bà ông vải liền mấy Tết vẫn phải cùng con cháu cảnh giác cái quân Mỹ Thiệu…

Nghĩ mà cứ bận lòng vì cái ông Đợ này trước đây thật lắm oan khiên, ông vừa cụng chén với bọn tôi, vừa khoe rằng năm nay thu mùa khá, dành ra được năm trăm đồng. Mua được cái xe cải tiến gần 100 đồng, loại chở được tới ba tạ thóc, chồng kéo vợ đẩy để mà giải phóng đôi vai. Sắm được cỗ giường mới cho mẹ già năm nay đã… đến Tết này là đúng 78 tuổi. Lại còn cho thằng cháu mua được cái xe đạp Phượng Hoàng, cho nó mượn 200 đồng để nó thêm tiền mà sắm xe. “Sáng sớm mai là tôi cho lợp lại cái bếp đấy bác ạ. Cái mái bếp thời chiến không bị bom đạn gì, nhưng nó cũ ải quá rồi. Mùa được, thừa rơm rạ, phải có cái mái gianh hòa bình mới toanh chứ!”.

Ông Đợ đi ngủ trước, mai dậy sớm lợp mái bếp. Bọn tôi cứ ngồi đối bình rượu quê mà thức tới gần sáng nghĩ lo về đủ mọi thứ chuyện lành chuyện gở. Nghĩ đến những nỗi gần và đường xa của dân mình nước mình, ở hiền mà chưa gặp lành, gặp lành cho trọn. Cần cù, chăm chỉ làm lụng, chỉ mong được chắt chiu trong thanh bình. Cây (Việt Nam) muốn lặng, gió (Hoa Kỳ) thì không muốn đừng. Chiến tranh và Hòa bình đúng là cái chủ luận cài răng lược nó quán triệt cả sự sống toàn cầu ngày nay, nhất là ở Việt Nam ta thì thật là đã rất cụ thể. Nếu đầu một đàng kia là chiến tranh mà đầu đàng này là hòa bình, thì giữa hai cái thái cực đó là một mảng đang tranh tối tranh sáng, cái ác, cái thiện tranh chấp nhau căng thẳng; và nay thời sự xấu đi hoặc khá lên tùy theo tình hình đấu tranh bảo vệ hòa bình của mình. Trong cách nói của loài người, vẫn còn quen miệng mà nói thắng trận (chiến), chỉ Việt Nam mình chuyển dần cách nói là: chúng ta vừa mới thắng được một chuyến hòa bình. Chao ôi, cũng chỉ mới vài chục tháng nay, giữa Paris và Hà Nội, tin tức về diễn biến cuộc họp giữa ta và Mỹ Kítxinhgiơ, luôn luôn là một đường dây lúc thật lạnh giá lúc thật là căng cháy và, có lúc đã đứt phựt. Bất giác nghĩ tới mấy câu vè của một anh tếu nào đó đã ghi lại phần nào nỗi hồi hộp của một đận sống rất dồn dập:

“Thoáng nghe ông Thọ về rồi

Vọt lên sơ tán mà ngồi ngóng tin”

“Được tin ông Thọ đi rồi

Lại về Hà Nội lại ngồi chè xu”

(Chè bán chén ở quán nước trà hương 5 hào thì hồi 72/B.52 chỉ bán có mấy xu).

Con người Việt Nam mình quả là đã biết bao công của để giành lại được hòa bình khoảng năm nay mới chỉ trên nửa nước. Đêm trở lại làng Em sơ tán mà không ngủ được này cũng có thể là cái đêm của tất cả những ai đã hiểu thế nào là chiến tranh, và đều muốn nghĩ tới kế cách tăng thêm tuổi thọ cho hòa bình. Cả bọn tôi đêm trắng đó, chỉ là một lũ bình thường, nhưng có những phút hào hùng như là chính mình đã vừa tìm ra được thuốc trường sinh cho Hòa bình.

Rời Hà Nội lên làng sơ tán cũ, tưởng để nghỉ ngơi thong thả một ngày chủ nhật hòa bình trên cánh đồng được mùa của miền Bắc, mà lại hóa ra bận rộn trong đầu hơn bất cứ ngày làm việc nào. Chao ôi, giả thử như cữ này năm ngoái mà ta không giải quyết gọn cái món võ khí tuyệt đối B.52 Hoa Kỳ, thì Hà Nội, Sơn Tây này và các tỉnh khác sẽ có gì, sẽ còn gì, sẽ phải làm những gì khác nữa để giữ vững cho thế hòa bình nhỉ? Bình xong cái giặc cối xay đó (cối xay là biếm danh của B.52 Mỹ) rồi Paris mới có Hiệp nghị Paris, rồi trời miền Bắc mới yên và xanh trở lại cho mây trắng non Tản đất Sơn Tây này. Hạ uy thế không quân chiến lược Hoa Kỳ đến cái thành tích 23 cỗ B.52 ấy, tôi nghĩ rằng thủ đô Hà Nội có thể tự hào rằng mình đã góp phần vẻ vang vào chính cái việc lớn tăng thêm tuổi thọ cho hòa bình, hòa bình ở cả Việt Nam và cả nhiều thủ đô ngoài ta ra nữa. Không hiểu hồi này những anh em tên lửa và Mích hiển hách của chúng ta đang làm gì nhỉ!

Trời đã sáng dần, sau một đêm trắng, sau một đêm thức như thỉnh thoảng vẫn được dịp sáng đêm ở một ít nước ngoài. Đã thấy ông bà chủ nhà khiêng cây tre bánh tẻ ra chẻ xong một ngàn rưởi cái lạt để tí nữa đánh rơm lợp nóc mới cho cái bếp hòa bình. Làng đang làm ăn vui, trừ những gia đình có bếp mái ngói thì thôi, còn 97 phần trăm các hộ (220 hộ tất cả) đều lợp mái mới. Cả một làng lợp nhà mái mới, trông thật sướng mắt thật. Bất chợt nghĩ tới một đám cháy nào đó, mà thấy cái vui trước mắt như bị hoen ố đi. Chạy về xem cái cỗ hậu sự của bà cụ mà tối qua ông Đợ gọi là “cái giường mới sắm cho mẹ tôi” thấy lại cách nghĩ cũ kỹ của người Việt Nam bình thường đối với cái sống và cái chết của con người ta. Mua được cái áo cho bố mẹ tuổi cao, để dành đó cho việc sau này, vậy là đã có phần nào báo hiếu được rồi. Sáu tấm gỗ chò nhài dày bốn phân; trông cỗ thọ dường như cũng ưa nhìn. Lại thoáng nghĩ đến các chiến sĩ đào hố hào ở trận địa, đều gọi cái hầm mình đào lấy là “chữ thọ”, lúc nó bom bắn tới tấp, tìm được hầm của mình thì đều đùa là “chữ thọ đây rồi”, cỗ hậu sự để dành cho một bà mẹ như vậy là tươm rồi. Lại chạnh nhớ tới chuyện năm ngoái thủ đô liên tiếp những tội ác B.52 Mỹ hết đêm tội ác này đến đêm tội ác khác, có những người đã phải đi vay xổi hậu sự người khác để giải quyết cho người nhà mình không may. Lại vụt nhớ tới việc năm ngoái ở ngay làng Em này, nó xảy ra cũng vào cái đận B.52 Hà Nội. Không rõ thằng (quan) hai phản lực Hoa Kỳ Pôn ấy bị bắn từ đâu, nhưng dù nó và nó rớt bịch ngay đầu làng Em. Xác nó dài gần hai mét, để tạm chỗ quán ngói. An táng xong vài người của ta bị hy sinh trong trận bom quanh vùng, thì cũng chôn luôn cái thằng khốn nạn Pôn trung uý đó. Có người phương xa không rõ sự tình, tần ngần trước hai ba cái mả mới, đều như nhau mà sao lại có một ngôi không có tí vòng hoa nào. Bèn nổi lòng trắc ẩn và muốn cho mấy ngôi mả đều được hương khói bình đẳng trước sự chết; rồi bèn lấy ra một vòng ở mấy ngôi thừa hoa mà đắp sang cái mả trụi. Người làng sau đó, có người đã lặng lẽ giật đi vòng hoa đặt sai lầm trên mả giặc Hoa Kỳ.

Buổi sớm chủ nhật, cả nửa ngày chủ nhật rồi mà cả nhà ông Đợ chủ nhà có cả các ông em bà chị trong họ phụ tá vào, mà chỉ lợp xong có nửa mái bếp thế này thôi à? Đẹp thì có đẹp thật, nhưng cái mái nửa đã vàng rơm mới, nửa còn đen thui, trông nó thế nào ấy, trông nó cứ như là cái đầu húi tóc nào bị còi báo động cắt quãng vào, phải bỏ dở cả tông đơ cả tóc cắt mà cùng vội túa đi trú ẩn, bưng cái đầu nham nhở da báo vọt xuống hầm mà chờ lệnh báo yên. Chủ bếp cười, chỉ một cây rơm to cao: “Lợp cả hai mái vẫn còn đủ rơm đấy. Nhưng chỗ rơm kia còn phải nuôi con trâu. Hãy lợp một nửa mái bếp hòa bình. Còn nửa sau, sang năm lợp tiếp chứ sao!”. Ông cười, tự tin là rơm qua năm sẽ hoàn chỉnh mái bếp trong yên lành, và ông cười ý nhị như một người tự tin mình có quyết tâm nhất định bảo vệ nổi hòa bình của mình, bất chấp diễn biến hóc hiểm thế nào của cái đuôi chiến tranh ngọ ngoạy phía đàng trong, chiến tranh mà năm ngoái mình đã đập bể đầu nó.

Bọn tôi gác đấy cái bếp mới ông chủ nhà, và tất cả những bếp mái mới của làng đẹp, mà đi ra phía chợ làng. Chợ sơ tán thời chiến thì ở mái phía trong kia, sát luỹ tre, bên mép hào; chật, âm u, bẩn. Nay họp giữa bãi rộng. Đứng ở giữa chợ ê hề ngồn ngộn đủ các thứ và mọi người thong dong tự tại mà bán mà mua, lại càng thấy lởn vởn hình tượng díu đôi đuôi chiến tranh và đầu hòa bình. Ừ, hòa bình thì cái chợ lộ thiên này kéo ra chỗ phong quang cao ráo như thế đó. Nếu nói đổ sông đổ bể, mình thiếu cảnh giác mà không khóa chặt lại bàn tay thằng phiêu lưu Mỹ – Thiệu thì binh đao lại dấy lên tại miền Nam, và trở lại chợ này cùng là khắp các chợ miền Bắc bị xé lẻ mà nấp ẩn vào những nơi rậm rạp ẩm mốc. Tất cả nhộn nhịp của chợ làng Em hôm nay cũng như tất cả nhộn nhịp khắp nơi của toàn thể các chợ miền Bắc, đúng là cái biểu thị cao độ quyết tâm giữ vững hòa bình. Trên các nẻo đường hướng vào lòng chợ làng, nghe chí chát tiếng chàng tiếng đục vui giòn của những hiệp thợ đang dựng khuôn cửa, đang dựng nóc cho các thứ nhà ăn tập thể và các thứ kho lương thực. Xanh vắt trời một màu nắng hanh, lưng trời không vẩn một tiếng rú gầm nào. Thật là một buổi chủ nhật êm đẹp của đất nước có hòa bình.

Ăn cơm hòa bình ôn chuyện chiến tranh, nên ở mâm cơm được mùa, mọi người lại nhắc đến việc Ních Xơn “trực thăng vận” từ Sài Gòn ra ngay Sơn Tây đây năm 1971 để bịp dư luận cử tri Mỹ là nó dám cứu cho bằng được cái đám tù phi công Mỹ. Ta thu một trực thăng Mỹ bị hạ trên đất Bắc. Bộ ngoại giao Việt Nam dân chủ cộng hòa tố cáo việc Mỹ dã man bắn phá trại giam này. Vỡ nhẽ ra rằng đây là trò vô tuyến truyền hình cũng rất là nhãn hiệu Hoa kỳ, ông Đợ cạn một chén rượu, khẳng định:

- Trại giam giặc bay Mỹ, Ních Xơn biết tỏng là trại bỏ không nên nó mới lẻn đến… Thế ra sau đây, nó lại còn vờ vĩnh đổ lỗi cho tình báo Xia của nó là báo nhầm trại giam nọ ra trại giam kia. Thằng Ních này xảo quyệt thật, dàn cảnh phim, cho chiếu ra để gỡ gạc phiếu cử tri bầu nó tái cử.

- Tôi xin nói thêm để cụ Đợ rõ. Biết đích là có phi công của nó bị cầm tù ở trại giam ấy, thì bố nó cũng không dám xông vào cứu. Nó đến cứu, tức là Mỹ lên án tử hình những lũ chuyên gia ném bom ấy của chúng đấy. Nó mà xông vào cướp tù, thì ta phải có biện pháp cụ thể ngay. Chỉ riêng bộ phận cảnh vệ của ta cũng đã đủ giải quyết các thứ Mỹ ấy. Chỗ gần trăm thằng phi công Mỹ vừa chuyển trại giam đó, cũng là những đứa chết hụt lần thứ hai trên đất Bắc, sau chuyến chết hụt hạ dù xuống. Chuyện Ních Xơn cướp tù ấy, vì nó là trò giả vờ, nên sinh mệnh bọn tù phi công đó vẫn còn. Nếu đêm ấy nó cướp thật thì những thằng tù này đã phải gửi xác tại đây rồi, chứ còn đâu mà đứng vào danh sách mấy trăm người ta phóng sinh cho vừa rồi.

- Ra cái thằng Ních này đểu quá các bác nhỉ. Nó vừa làm chiến tranh tâm lý với ta nó vừa dùng chớp bóng để đòn tâm lý với cử tri dễ bịp của nó. Phải đấy các bác ạ, cảnh giác cho kỹ với âm mưu phá hoại của Mỹ, không bao giờ là chuyện thừa cả nhỉ.

Sau một ngày chủ nhật Sơn Tây, lại trở về Thủ đô sống và làm việc như tất cả mọi người Hà Nội cật lực lao động hòa bình và thi đua mà hiến kế, để giải quyết mọi hậu quả của chiến tranh vừa bay qua vừa bay đi. Đám này đám nọ không khỏi tự hào về công lao của Hà Nội mình liền liền mười hai ngày đêm năm ngoái chỉ ngủ có một mắt để săn cho được B.52, võ khí tuyệt đối của không quân chiến lược Hoa Kỳ. Hà Nội bắn rụng 23 con đại bàng chủ bài Mỹ, và đem triển lãm nó tại vườn Bách thú Hà Nội, cạnh dãy chuồng ác thú hổ, báo v.v… Hà Nội giữ kỷ lục hạ B.52. Và có lẽ không ai trên địa cầu đăng ký để phải phá cái kỷ lục này của Hà Nội mình. Chỉ biết rằng Ních Xơn và Kítxinhgiơ (người say bom, cuồng tín về bom) cữ này đang phải làm giỗ đầu và chiêu hồn cho lũ pháo đài bay tuyệt đối đã tuyệt mệnh trên đất trời Hà Nội.

Hà Nội ta, vậy là đã đầy năm chiến thắng B.52. Súng tầm thấp, súng tầm cao, tên lửa Hà Nội, Mích 21 Hà Nội quật chết tươi 23 con B.52, nghĩ mà thấy khiếp thật đấy! Mà cũng là càng tự hào thật đấy. Mấy bữa nay, chỗ này khu Hoàn Kiếm nói “sắp đầy năm ga Hàng Cỏ”, chỗ kia khu Đống Đa cũng nói “Sắp giỗ đầu Khâm Thiên”. Chị dân phòng trật tự phố, nhắc khéo về lập trường, đã đĩnh đạc mà cười: “Ních Xơn đang sửa soạn làm giỗ đầu B.52”. Chúc nhau “tết tây” tết ta vừa qua, người lao động chân tay trí óc Hà Nội nâng chén rượu quê mừng tuổi thọ của Thủ đô, xiết bao bồi hồi hể hả lai láng tình quê. Pháo (hòa bình) nổ không tiếc tay, khói mừng quyện liền mấy ngày chưa tan. Một ông cụ Hà Nội mấy năm nay không muốn viết câu đối đỏ trên giấy hồng điều ngân sa, đã vội cầm lại cán bút mà đề vào một tờ gia phả: “Tết chiến thắng năm Sửu này Hà Nội ăn Tết to quá. To hơn cả giỗ trận và tết vua Quang Trung tống ngoại xâm”.

Tôi giở lại sổ tay ghi về mười hai ngày Hà Nội vất vả và vinh quang ấy, và xin lược ra ít nét, ít chi tiết trong cái thời chiến giữa thủ đô.

Nhịp và lượng sơ tán, chưa đợt nào triệt để và tự giác bằng cái đận nó B.52 nội ngoại thành. Cơ quan xé lẻ, gia đình xé lẻ; có gia đình đông, tản chia ra tới ba bốn địa điểm. Trường học khóa cổng, phố Hà Nội rộ hẳn ra. Dưới các tán cây lề đường giữa sân, tắt bẵng đi cái tiếng hót của bầy chim học trò.

Cảnh và chuyện người Hà Nội ban ngày ban đêm lột tạm mũ của nhau là một việc bình thường. Có tí việc vội phải phóng nhanh ngựa sắt, và mượn anh bạn cái mũ sắt một lúc nhé!

Còn gọi lóng B.52 là cối xay. Mặt trời lặn, xong được bữa cơm tối đèn đóm thất thường, là ngồi chờ nó vào. Có công việc phải đi đâu, tai và mắt đều căng thẳng. Còi báo động, những ngày B.52 lại còn được chen vào những ám lệnh: “Giặc Mỹ âm mưu đánh phá hủy diệt Thủ đô ta. Tất cả mọi người không được nằm ngồi đi đứng trên mặt đất”. Có đợt báo động mà ám lệnh nhắc đi nhắc lại tới năm lần. Chợt nghe cái gì ù ù cối xay. Cửa hầm, miệng hầm này nọ, bỗng giật giọng lên: “Vào đấy! Nó vào đấy!”. Phiền nhất cho người ở lại nào, lúc này nhỡ độ đường ở một góc phố lạ, một khu phố lạ mà mình chưa thuộc các vị trí hầm.

Nó vào. Vào bao nhiêu, tôi không biết hết, nhưng đích xác là ầm ầm vào Hà Nội, nó đã tiu nghỉu để lại đấy 23 xác pháo đài bay chiến lược. Hà Nội vỗ rát cả tay nhẩy cẫng lên từ nóc hầm, thở đánh phào mà nhìn mặt trời vẫn mọc trên ngói phố thân yêu. Thần chết Mỹ lại xong một đêm nữa của quỷ Ních Xơn khát máu dân lành Thủ đô. Vườn hoa khu ngoại giao và sứ quán có người nghe còi báo động đang tìm hầm trú ẩn. Từ cổng một đại sứ quán vọng ra một giọng Âu nói sõi tiếng ta, tha thiết nhắc lại: “Sứ quán chúng tôi đặt trên đất nước các bạn, và là đất của các bạn. Xin…”. Tiếng bom nổ rền át cả lời mới dở dang.

Trong những hầm pháo bên những bệ phóng, chiến sĩ gốc Lục Tỉnh và Sài Gòn kể chuyện “Ông huyện Hoa Kỳ” với các chiến sĩ của Hà Nội kết nghĩa: “B.52 không bao giờ đi một mình. Nó phải kèm các thứ cường kích tiêm kích trinh sát võ trang, nghĩa là lâu la bộ sậu nó đi thành từng đoàn. Vậy cho nên mới gọi nó là Ông huyện, ông huyện đi đâu là thày cò, ác ôn lính tráng đi hầu theo…”. Tên lửa vọt lên từ bệ phóng ngoại thành, làm luôn một bàn B.52 nữa. Mọi người reo: “Huyện Hoa Kỳ cháy, cháy rồi!” Xác “ông huyện Hoa Kỳ” rớt xuống mép một hố xí công cộng ven thành.

Chợ giời chưa sơ tán hết; không có gì khó lắm, nếu cần mua bóng bán dẫn (vừa tháo ra từ xác B.52 mà).

Xe cơ quan chuyển vận lên gạo và dầu hỏa cho các gia đình. Xe đi nhanh trong đêm xấu đường, bát cơm nóng nơi sơ tán thỉnh thoảng lại bốc lên mùi dầu hỏa.

Giường sắt nhẹ 45 đồng một chiếc. Nó nguyên là của viện trợ, đâu của Liên Xô gửi giúp nạn nhân vỡ đê vỡ đường năm 1971. Rất nhẹ. Có người còn gọi nó là cái chõng nhôm, chõng nhôm gấp đôi lại được, rất tiện cho cảnh sơ tán.

Đánh đến ga Hàng Cỏ, nó đánh luôn điện và máy nước. Sân khấu màn ảnh ách hết. Cấm các rạp, rồi tới bãi hết mọi chợ. Và đình chỉ cả bia hơi Ba Đình. Hiệu cơm tây Bôđêga ăn bằng đèn “Hoa Kỳ”. Hiệu Hoa kiều đó họ nghỉ sớm, có anh phóng viên đi tìm cái ăn để viết đêm, chỉ vội quơ lấy con chim bồ câu chiến tranh vừa lấy ra từ lò quay, và vội cầm chim nóng bỏng mà nhảy đại xuống hầm ống. “Nó vào đấy nhé!”. Trước mắt đã thấy những cái chớp giật của B.52 trông và nghe rất gần.

Một đám cưới mà cô dâu và chàng rể đều là thương binh. Nôen 1972, nhiều cây thông trang trí bằng những búi nhiễu đuôi chó, búi tóc, các thứ sợi thiếc nó nhiễu xuống để lừa lọc rađa ta.

Có dịp đi nước ngoài, tôi thường đòi đi xem vườn Bách thảo bách thú để hiểu thêm về thiên hạ. Chuyến vừa rồi, thăm đất nước và con người xã hội chủ nghĩa Bungari, tôi có đi xem sở cây sở thú của thủ đô Xôphia. Cô Valăngtin cùng đứng trước các chuồng cũi voi, trăn, sư tử, gấu, hổ, chó sói. Rất nhiều cây cối, chim muông lạ; đây là một cái bảo tàng phong phú để người thì nghiên cứu sinh vật, để kẻ thì giải trí ích lợi và coi đó là những học cụ sinh động để nâng kiến thức mình lên. Bảo quản lũ thú và ác thú ở Xôphia, rõ là tốn nhiều công nhiều của. Trong vườn bảo tàng này, nhiều của quý thật. Nhưng tôi đã bảo cô bạn Bun Valăngtin ấy rằng:

- Vườn Bách thảo Hà Nội chúng tôi cũng có voi hổ báo gấu. Nhưng chúng tôi còn nuôi thêm một con B.52 săn bắt được cuối năm ngoái. Cánh dài 60 mét, nanh vuốt giương ra, trông ác không chê vào đâu được. Thứ chim này bay cao chín tầng mây, cứt nó rơi xuống cứ chết hàng cả phố người. Chúng tôi đã phải dùng tới cung tên lửa Sam 2 cải tiến mới trị được. Một phi công Thạch Sanh tân thời chúng tôi đã bay lên bầu trời Hà Nội dùng thần tiễn Sam không đối không để giết nó, vào một đêm chỉ sau đêm Chúa ra đời được năm chục tiếng đồng hồ chi đó.

- Anh có thể xin cho chúng tôi được một con ác thú đó để bày thêm ở bách thú Xôphia không?

- Nước tôi giao hảo với các nước trong phe ta, cũng vẫn có gửi những tặng phẩm hữu nghị như voi sống đưa sang từ rừng Trường Sơn. Còn con ác điểu B.52 này, tôi chưa được biết ý định của Nhà nước tôi. Tôi chỉ biết rằng hiện nay, trong số 23 con thu được từ rừng Mỹ, chúng tôi có cho bày một con để làm mẫu, tại công viên Hà Nội. Hàng ngày rất đông người Hà Nội và các tỉnh đổ về xem mặt con này, nhất là thầy và cô giáo cùng là trò nhỏ. Vào xem phải mua một cái vé năm xu. Nếu Valăngtin qua năm sang làm việc ở Hà Nội với phái đoàn Bungari nào, thì vào xem công viên không ai tính tiền vé vào cửa với các đoàn tham quan nước ngoài đâu. À, phải nói thêm cho cô biết rằng Mỹ đã từng đe ra miệng rằng dùng không quân chiến lược Hoa Kỳ để buộc Hà Nội và cả nước trở về thời kỳ đồ đá. Nay Hà Nội chiến thắng Mỹ, đã gọi con B.52 chiến lợi phẩm đó là một con ác thú của thời đồ đá tân thạch khí Hoa Kỳ.

Lại sắp sửa Chúa nằm vào máng cỏ Nôen rồi đây. Dịp Giáng sinh 1972 năm ngoái, bài của đặc phái viên thường trú báo Nhân đạo Alanh Oasmơ NÔEN CỦA TỘI PHẠM với câu:

- “… Trong lịch sử các thủ đô anh hùng, đã có không phận trời Luân Đôn và đã có mặt phố Pari… Từ nay phải dành một địa vị lớn cho Hà Nội…”.

Sở Bách thú Hà Nội dịp đầy năm chiến thắng B.52 bán được khối vé vào cửa xem xác Mỹ xương trắng bệch đuyra. Hãy vào Bách thú mà xem cái con Hoa Kỳ! Nhìn cái cục nhôm hiểm ác và xấu hổ Mỹ đó, mà càng nghĩ tới kết quả của hội nghị Paris ta vẻ vang lấy được chữ ký của nó vào hiệp nghị. Chao ôi, có cái cuộc tọa đàm chính trị nào trong lịch sử mà dài đến thế không! Mất vài ngàn ngày, mất tròn bốn năm, mất bao nhiêu là nước chảy dưới cầu Long Biên. Nào là bàn tròn, tròn không xong lại xoay ra bàn vuông. Nào là đàm ngồi, nào là đàm đứng, nào là bỏ đàm. Rồi ầm ầm B.52 kéo tới. Thế rồi giao thừa chiến thắng cây bông pháo thăng thiên hòa bình kéo rền hàng tiếng đồng hồ. Thế rồi mùa xuân khoan hồng mà thả tù – xin lỗi, tôi nói nhầm – mà trao trả nhân viên quân sự Hoa Kỳ (gần đây, một số nhân viên quân sự ta trả này, đã trá hình làm khách du lịch mà đầu thai lộn kiếp vào không quân Ít-ra-en đánh phá Xiri Arập cuối 1973).