Bà Ó
Cơn đau mỗi lát một gần, nhưng Nhung không dám kêu, tay nàng bám chặt lấy thành giường, mặt đỏ lên từng cơn, miệng mím lại, nước mắt ứa ra. Ở bên ngoài, bà Ó chạy ra chạy vào, nhăn nhó. Nhìn thấy chị Cu, con dâu bà đang dẫn một người đàn bà đi vào, bà Ó lộ vẻ vui mừng, kêu lên:
– Bác Bình! Bác Bình có nhanh lên giúp tôi không?
Bác Bình vào khoảng băm nhăm, băm sáu tuổi, người cao, dáng nhanh nhẹn, tuy đã biết bà Ó cho con dâu sang mời mình về việc gì rồi, cũng hỏi thêm:
– Nào, giúp bà việc gì nào?
– Bác Cả (chỉ Nhung) bác ấy đau đẻ biết làm sao bây giờ?
– Đau thì đẻ chứ sao?
– Đẻ là đẻ thế nào, đẻ ở trong nhà tôi ấy à? Khổ quá! Hồi bác ấy tản cư tới đây, tôi trông thấy cái bụng tôi đã ngại, nhưng thời buổi loạn lạc, cũng đành phải cho bác ấy ở nhờ. Tôi đã bảo hễ gần tới ngày sinh thì phải đi lên nhà hộ sinh trên Chuông mà nằm. Từ đây lên đấy có mười lăm cây số chứ bao nhiêu. Bác ấy không nghe tôi, bây giờ lại đau lại đẻ thì đẻ ở đâu hở trời?
Người con trai bà Ó từ nãy vẫn ngồi yên trước cửa bếp, lúc này cau mặt ngắt lời mẹ:
– Thì bây giờ cũng phải tính sao chứ bà cứ kêu mãi để làm gì?
Rồi anh nói lẩm bẩm chỉ đủ mình anh nghe:
– Kiêng với cữ hão! Thời buổi này..
Bác Bình thì vẫn thản nhiên, bác nhả miếng trầu trong mồm vứt ra sân rồi quay vào chỗ Nhung, bảo nàng:
– Nào để tôi xem, cứ yên tâm, đâu còn có đó, không lo. Lát nữa lại được thêm thằng cu, tha hồ mà bế. Tôi mà đỡ cho ai, thì con tha hồ dễ nuôi, cứ gọi là nhớn như thổi. Bác cứ yên tâm.
Tất cả những lời phàn nàn của bà Ó từ nãy đến giờ, Nhung vẫn nghe thấy hết, nàng cảm thấy tủi cực như người bị hắt hủi, nàng đau lòng về cảnh ngộ hơn là đau đẻ. Bây giờ nghe bác Bình nói với mình những lời ngọt ngào, nàng không nén được cảm động, gục đầu vào vai bác mà khóc. Bác Bình tưởng là Nhung khóc vì đau, vừa cười vừa nói:
– Ai lại khóc thế, người ta cười cho đấy! Ở đây nhà quê người ta chỉ đánh đu vào thành giường, bấm miệng lại mà chịu cho đến lúc có tiếng trẻ khóc chứ chẳng kêu ai một tiếng.
Nói xong bác đứng lên cắt đặt công việc, bảo người con dâu bà Ó đi đun nước, người con trai thì đi lấy củi gộc (củi gốc tre) va đổ trấu ra mặt đất cạnh giường Nhung, chờ lúc nào “xổ” xong, người đẻ vào thì nhúm lửa lên cho chóng để sưởi.
– Còn bà Ó thì đi kiếm xem ai có cái chõng nào cũ mua hộ bác Cả một cái đặt ở chỗ kia kìa.
Bác Bình vừa nói vừa hất hàm ra thửa ruộng ở trước sân. Mọi người nhìn theo ra đấy, rồi quay lại nhìn nhau, mặt lộ vẻ băn khoăn. Ngửng lên nhìn nền trời xám, làn mưa bụi bay phân phất như hơi sương, thỉnh thoảng bay tạt theo những cơn gió lạnh, bà Ó ngần ngừ nói:
– Chỗ ấy là ruộng thì được rồi nhưng ….giời lại mưa!
Người con trai láu táu tiếp:
– Hay..
Xong anh im bặt ngay khi thấy mẹ nhìn chầm chập vào mặt mình. Một tiếng rên rỉ khe khẽ của Nhung làm mọi người cùng quay cả lại. Nhung đang ngồi ôm bụng quằn quại, tuy trời rét mà mặt nàng cũng đượm mồ hôi, làn tóc dài xổ tung trên lưng, một vài sợi dán chặt trên trán.
Bác Bình vội chạy lại đỡ Nhung, miệng nói như ra lệnh cho mọi người:
– Thôi mau lên! Tôi bảo ai làm việc gì thì làm ngay đi! Anh Cu cầm cuốc ra phá một đoạn rào ngoài sân để lấy lối xuống ruộng, rồi đổ trấu và dóm một đống lửa ở đấy trước đi. Bà Ó đi kiếm chõng mau lên.
Mọi người đều luống cuống một phút, rồi ai nấy lật đật đi làm công việc bác Bình đã bảo. Bà Ó loanh quanh chạy ra hè, rồi lại chạy vào kêu:
– Bây giờ thì biết nhà ai có chõng cũ mà bảo để lại.
– Thế thì làm thế nào? Cố kiếm mau lên không có xổ ra đây bây giờ!
Nghe thấy bác Bình nói “xổ ra bây giờ”, bà Ó cuống lên lắp bắp:
– Ấy không. Tôi có..Thế nhưng …hãy còn mới.
Nhung bật cười, nhưng cũng nhếch miệng nói một cách xót xa:
– Bà Ó ơi! bà cứ để tôi dùng, giời cho được mẹ tròn con vuông, tôi sẽ đền tiền bà mua cái khác.
– Chào ôi! tôi nói còn mới, dùng nó phí đi. Chứ vật thử là bao mà nói đến tiền với nong.
Mấy người hàng xóm nghe tin người tản cư bên bà Ó sắp đẻ, kéo nhau đến giúp đỡ. Người thì chạy về nhà lấy rơm, lấy củi của mình sang chất thêm vào các đống củi chung quanh cái chõng mới của bà Ó vừa kê ra ngoài ruộng. Người ta thì cùng bác Bình và chị Cu đỡ Nhung ra. Bà Ó lăng xăng ôm bọc quần áo đi trước. Người nào cũng rối rít vội vàng.
Nhung nằm trên chõng có cót quây kín chung quanh, chỉ có bác Bình ở bên nàng, còn mọi người đều chờ ở ngoài. Trời bắt đầu mưa nặng hạt, người ta phải lấy nong ra che cho nước mưa đỡ rớt vào người đẻ. Trên trời mây nặng nề và u ám. Bỗng có tiếng máy bay vang tới, mọi người lắng tai hồi hộp nghe xem tiếng máy về phương nào, và sẵn sàng dập tắt những đống lửa, nếu máy bay bay về phương họ. Bác Bình cũng ngẩn mặt ra nghe, để quên một tay trên đầu gối Nhung. Không ai nhớ đến Nhung cả. Nàng nằm, bụng đắp chiếc mền mỏng, hai đầu gối co lên, có những đường gân đỏ sẫm nổi trên hai bắp đùi mà mầu da đã tím lại vì rét; những ngón chân của nàng vô tình bám chặt trên mặt chõng để giữ cho hai đầu gối khỏi run, nhưng Nhung vẫn run, run vì rét, vì sợ. Nhung nhớ đến cảnh tàn phá của bom đạn ở vài chỗ nàng đã được trông thấy. Thây người chết co quắp, xám lại như những con vật bị thui. Những miếng thịt vương đỏ nhợt, bàn tay bàn chân của những người chết bắn đến những xó xỉnh không ai ngờ tới. Nhung nghĩ đến chồng, tưởng tượng đến một bãi chiến trường đầy rùng rợn, nguy hiểm trong đó chồng nàng đang xông pha. Sự lo lắng kinh hãi nổi lên cùng với cơn đau dữ dội nhất khiến Nhung hét lên một tiếng rồi lịm đi…
Tiếng bác Bình reo lên lẫn trong tiếng trẻ sơ sinh khóc:
– Đây rồi! Đây rồi!
Bọn người đứng ngoài chờ từ nãy vẫn im lặng bỗng xao động lên, nhao nhao hỏi:
– Trai hay gái?
– Trai hay gái?
Bà Ó và chị Cu chạy vào đỡ tay bác Bình reo lên:
– Trai!
– Con trai!
Hai tiếng “con trai” truyền đi trên miệng mọi người như một câu reo mừng; họ quên cả tiếng phi cơ lúc ấy đã xa lắm, tiếng máy gần như tắt hẳn.
– Sao, bác ấy tỉnh chưa?
– Phải vực ngay vào trong nhà, bị lạnh đấy mà!
– Anh Cu vào nhóm lửa ở gần giường bác ấy lên để sưởi cho bác ấy!
– Lấy gừng rượu xoa cho người ta!
– Xi thằng Cu đái rồi lấy nước tiểu đó cho bác ấy uống.
Mỗi người một câu, tíu ta tíu tít. Một người đàn ông trẻ mặc bộ quần áo vải nâu may theo kiểu nhà binh, có vẻ bất bình nói:
– Trời lạnh thế này, mưa thế này mà bắt người ta đẻ ở giữa đồng! Để người ta đẻ trong nhà thì làm sao?
Bà Ó đứng gần nghe thấy, lên tiếng đáp lại như muốn phân bua với tất cả mọi người:
– Trời ơi! Làm sao à! Người ta chửa ở chỗ khác mà đến đẻ ở trong nhà mình thì chỉ có mà lụn bại.
– Thế nhỡ người ta chết thì làm sao?
– Nói dại! chết có số chứ, không phải số thì đi đâu cũng chẳng chết.
.
Nhung sốt nằm ly bì đến hơn một tuần lễ rồi. Bà Ó suốt ngày quanh quẩn bên hai mẹ con nàng. Nghe Nhung rên, bà đặt tay trên trán nàng, thấy nóng như lửa, mà Nhung thì mê man làm bà lo sợ. Cái cảnh hôm Nhung đẻ như vẽ lại trong óc bà. Cứ nghĩ đến thì bà lại thấy lòng thắc mắc làm sao ấy. Bà thở dài nói:
– Tại số bác ấy vất vả nên trời hôm ấy mưa.
Chị Cu đang ngồi ghé bên giường Nhung cho đứa bé con của Nhung bú, thấy mẹ chồng nói thì ngửng lên. Lúc ấy vẻ mặt bà Ó có dáng trầm ngâm, và câu bà vừa nói khẽ làm chị thấy như không phải nói với mình, chị lại cúi xuống nhìn thằng bé bú. Chị lấy ngón tay day nhẹ trên má nó, rồi mỉm cười nói với mẹ chồng:
– Thằng bé nó kháu quá, trắng quá bu ạ.
– Mày rõ thật…con nhà tỉnh thành mà lại. Nhưng sao lại quở quang con nhà người ta thế. Phỉ phui!
Thằng Cu cháu bà Ó từ nãy vẫn ngồi lê la ở dưới đất, chơi một miếng gỗ nhỏ. Bây giờ nó đã chán, nó vứt mảnh gỗ đi, nhoài người ra theo mẹ và khóc. Bà Ó vội bế cháu dỗ, nhưng nó không chịu. Bà Ó phải đặt cháu xuống, rồi đỡ đứa con của Nhung trên tay người con dâu và bảo:
– Thôi đưa tao, mày bế con mày cho nó bú một chút đi. Tội nghiệp, mấy hôm nay bú sam nên nó không được no.
Chị Cu bế con, nói nựng mấy câu rồi đi ra ngoài. Bà Ó nhìn con của Nhung đã ngủ, bà đứng lên, sẽ nhấc tấm chăn Nhung đã đắp, đặt thằng bé nằm cạnh. Một đường “đăng-ten” viền dưới gấu áo của Nhung lộ ra làm bà ngừng lại, mặt có vẻ buồn rầu.
Nhung chạy tản cư về đây đã gần ba tháng, bà Ó đã nhiều lần trông thấy Nhung mặc những chiếc áo rất đẹp. Bà không lạ cho lắm, ở trong làng chẳng có vô số người tỉnh thành tản cư về ăn mặc như thế là gì. Nhưng lần này bà trông thấy đường “đăng-ten” riêm rúa kia trong lúc Nhung đang ốm đã làm bà phải nghĩ ngợi. Xưa kia, hồi chưa tác chiến, một đôi khi bà có trông thấy người đàn bà tỉnh thành, họ mặc những chiếc áo mỏng tanh, tha thướt. Mặt đánh phấn lộng lẫy đẹp như tiên (tuy bà chẳng biết tiên như thế nào). Bà thấy họ cao quý và xa lạ với bà quá. Hình như trời chỉ sinh ra họ ở những nơi thị thành. Thế mà bây giờ Nhung, một người ở hạng cao sang ấy đang nằm ở nhà bà và lại khốn khổ hơn cả bà nữa. Tuy bà vẫn nói ra mồm rằng tại số Nhung không may nên mới gặp vận hạn. Nhưng có một ý nghĩ kín đáo nhất thầm nhắc với bà:”Giá cứ để cho bác ấy đẻ ở trong nhà thì chắc không đến nỗi như vậy. Bà mang máng thấy mình có một phần lỗi. Mặc dầu bà không hối hận. Từ thượng cổ, không có ai dám để người ngoài sinh đẻ trong nhà cả. Đó là một điều tối kỵ bà cần phải kiêng. Tuy vậy vẫn có một điều gì làm bà băn khoăn quá.
Nhung đã rứt cơn sốt từ hai hôm nay. Sau giấc ngủ khoan khoái, nàng mở mắt ra. Trong nhà yên tĩnh, ở dưới bếp thấp thoáng bóng chị Cu đang nấu cơm. Bà Ó chắc không có nhà nên vắng tiếng. Nhung quay lại ngắm đứa con nằm bên, nét mặt mũi mĩm, xinh xinh. Nhung vui sướng, nỗi vui sướng của người mẹ thấy đứa con mình đẻ ra hoàn toàn thuộc về mình. Trông những cái tay, cái chân bé tí tẹo của nó làm Nhung thinh thích.
Có người ở cổng vào. Nhung nhìn ra thì thấy bà Ó tay cầm một gói thuốc đi thẳng vào bếp. Biết là bà Ó vừa đi lấy thuốc về cho mình, Nhung bỗng thấy lòng dao động. Chợt nhớ lại hôm nàng đẻ, bà Ó đã không để nàng ở trong nhà, và những lời phàn nàn của bà, Nhung lại buồn.
Tiếng mẹ con bà Ó nói chuyện ở dưới bếp làm Nhung lắng tai nghe.
– Ông lang Tư bảo chỉ cần uống độ ba bốn chén nữa thôi. Này mày để tao trông bếp, đi ra súc cái siêu để sắc ngay thuốc cho bác ấy uống.
Người con dâu cầm cái siêu ra chỗ vại nước trước cửa bếp ngồi rửa và nói vọng vào:
– À bu này! bên bà Ba vừa cho người sang đòi tiền cầy.
– Chào! Hãy thong thả, tao hết cả tiền rồi. Hôm qua còn thiếu ông lang một chén thuốc, chén hôm nay nữa là hai chưa trả tiền rồi đấy.
– Thế thì làm thế nào? Bà ấy không cho thiếu đâu.
– Được, để đến hôm phiên chợ, mày bắt đôi gà sống thiến đi mà bán.
– Con tưởng để đến Tết chứ?
– Chào! hãy cứ biết bây giờ, làm sao cho bác Cả bác ấy khỏi và có tiền trả bà Ba đi đã.
Nghe đến đây, Nhung nghẹn ngào, nước mắt ứa ra, nàng lại khóc. Cảm động mà khóc, khác vói cái khóc vì tủi cực hôm nàng đẻ.