CHƯƠNG VI
BUỔI họp của Uỷ-ban Chấp-hành C.M.Đ. lần này thật là sôi nổi. Lệ-Chi nhiệt liệt phản đối thái độ lừng chừng của một số đảng viên nhất là từ khi Tổng-bộ Đảng "THANH-NIÊN" đóng trụ sở ở bên Tàu, tìm cách chia rẽ, phá hoại hai đảng quốc gia trong nước, là Q.D.Đ. và C.M.Đ. Những đảng viên C.M.Đ. sang Tàu để dự Hội-nghị cách mạng, đến lúc trở về, đều bỏ hàng ngủ C.M.Đ., nhảy qua T.N. Lệ-Chi nhiệt liệt công kích những "đồng chí phản bội" ấy. Bề trong, thì T.N. dùng các thủ đoạn để ly tán các đảng viên C.M.Đ., làm cho hàng ngủ C.M.Đ. bị rời rạc hết, nhưng bề ngoài họ lại hô hào đoàn kết và hợp nhất. Vừa rồi, họ phái người về nước, đề nghị với C.M.Đ., gởi đại diện qua Quảng-Châu để dự hội nghị "hợp nhất", hầu "đoàn kết các lực lượng cách mạng".
Ủy-ban Chấp-hành C.M.Đ. nhóm lần này, chính là đề thảo luận về việc ấy. Đa số đảng viên không tán thành "hợp nhất" vì họ cho rằng nếu C.M.Đ. hợp nhất với T.N. thì chắc chắn là sẽ bị T.N. chi phối và dần dần lôi kéo hết đảng viên của C.M.Đ.
Những người ấy cương quyết không công sự với T.N. và không tán thành gởi phái đoàn sang dự Hội-nghị ở Quảng-Châu.
Nhưng Lệ-Chi chủ trương nên đi dự để xem xét tình hình. Nàng bảo:
- Tôi thiết tưởng chúng ta cần tiếp xúc với họ, tìm hiểu thâm ý của họ, để biết cách đối phó. Có điều chúng ta nên chọn kỹ phải đoán. Tôi rất buồn thấy rằng một số đồng chí của chúng ta đi sang Quảng-Châu mấy kỳ trước, lúc về đã bỏ chúng ta mà nhập vào T.N. Lần này, chúng ta nên thận trọng. Tôi đề nghị cử thẳng người trong Ủy-ban Trung-Ương.
Đề nghị của Lệ-Chi được đa số chấp thuận.
Đến khi bỏ thăm kín khui ra thì ba người được toàn thể Ủy-ban tín nhiệm đề cử, là Lệ-Chi, và hai đồng chí Vinh, Siêu.
Muốn hiểu rõ sự việc xảy ra sau này, tôi xin nói qua về Vinh và Siêu.
Vinh, một thanh niên 23 tuổi, đã đổ bằng tú tài Pháp, làm giám đốc một trường Tư thục Hà-Nội. Chàng chưa có vợ, người mập trắng, tính tình vui vẻ, hăng hái. Chàng đã tuyên truyền trong đám học sinh được nhiều người vào đảng C.M.Đ. Chính Lệ-Chi là người đã được chàng huấn luyện và được chàng giới thiệu vào Đảng. Lệ-Chi mến chàng như người bạn thân, chứ không bao giờ đối xử như người yêu. Lệ-Chi thường bảo: "Đời tôi chỉ yêu một lần". Vinh thì say mê Lệ-Chi lắm, nhưng thái độ đứng đắn của nàng, và theo giới luật của Đảng, chàng không dám đeo đuổi riết. Hai người vẫn giao thiệp thân mật trong phạm vi đồng chí.
Siêu, cũng thanh niên 23 tuổi, một văn sĩ cách mạng rất hăng hái. Thơ văn của chàng được Lệ-Chi thích lắm. Trước kia, Siêu thường đăng bài trong một tờ báo Hà-Nội được Lệ-Chi quen và giới thiệu vào đảng. Chàng ốm yếu, mặt hốc hác; trán rộng, mắt sáng ngời, lấp lánh với đôi kiến cận thị. Chàng trầm ngâm ít nói hơn Vinh, nhưng cương quyết hơn. Chàng cũng có nhiều cảm tình với Lệ-Chi, cảm tình sâu sắc, vì là bạn thanh khí với nhau. Nhưng chàng chưa hề tỏ mối tình riêng cho Lệ-Chi hay.
Sau khi khui phiếu kín, Lệ-Chi thấy mình được Uỷ-ban tín nhiệm cử vào phái đoàn sang Quảng-Châu, nàng hơi e ngại. Lần đầu tiên, nàng được vinh dự bôn ba ra hải ngoại để tiếp xúc với các nhóm cách mạng ở ngoài, nàng tự cho là hãnh diện lắm. Nhưng thân gái dặm trường, xấn vào cuộc phiêu lưu nguy hiểm, với hai bạn đàn ông, nhỡ có xẩy ra biến cố gì chăng? Nghĩ thế, lo sợ, nhưng nàng trấn tỉnh lại, tin rằng nàng đang lãnh một nhiệm vụ quan trọng, và nàng sẽ có đủ can đảm để vượt qua khỏi hết thảy trở ngại trong cuộc phiêu lưu thám hiểm này.
Lần đầu tiên, một phụ nữ cách mạng được dự vào phái đoàn C.M.Đ. để đi nhóm Hội-nghị Quảng-Châu. Vinh và Siêu đồng thanh cử Lệ-Chi làm Trưởng Phái-đoàn.
Lệ-Chi, đứng trước trách nhiệm nặng nề quá, bèn từ chối. Nhưng toàn thể Ủy-ban chấp thuận đề nghị của hai đồng chí kia. Lệ-Chi nhận lời.
Với vẻ mặt cảm động nhưng cương quyết, nàng bảo:
- Tôi xin cảm ơn các đồng chí đã tín nhiệm, nơi tôi, và giao phó tôi nhiệm vụ quan trọng này. Mặc dầu nó quá sức tôi, tôi cũng xin hứa cố gắng làm tròn bổn phận cùng hai đồng chí Vinh và Siêu, và xin thề triệt để trung thành với Đảng.
Lệ-Chi họp riêng Vinh và Siêu để tổ chức cuộc hành trình bí mật. Nàng bảo:
- Muốn sang Tàu, có hai đường đi, như hai bạn đã biết, đường núi và đường biển. Đường núi thì các anh em nhớ lần trước Lệ-Thu làm hướng đạo dẫn Trần-Hậu đi, vào tới Đồng-Đăng sắp băng vào rừng núi qua biên giới thì Trần-Hậu bị bắt ngay, giải về Hà-Tĩnh. Trước đây, hồi tháng bảy năm 1926, Tổng-bộ còn ở Vinh, cũng đã sai Quý và Việt sang Tàu, do Diễm dẫn đường, ngày 13 gặp nhau ở Nam-Lai khách sạn, Hà-Nội, ngày 15 khởi hành ra đi xe lửa xuống Hải-Phòng đáp tàu thủy Émeraude ra đến Móng-Cáy ngày 17. Từ Móng-Cáy, mấy đồng chí định đi bộ sang biên giới, nhưng vừa đến Mũi-Ngọc thì bị Mật-thám dọn đường bắt cả hai người. Xem lại hồ sơ của Đảng, chúng ta nên lấy mấy cuộc thất bại ấy làm bài học kinh nghiệm. Nay Tổng-bộ phái chúng ta đi, với số tiền lộ phí đầy đủ, thì theo thiển ý của tôi, chúng ta nên đi đường biển tiện hơn, và chắc chắn hơn. Xin hỏi hai anh có tàn thành ý kiến ấy không?
- Rất đồng ý.
- Nhưng, theo thiển ý của tôi, thì muốn đi đường biển, chúng ta phải nhờ người Tàu che chở. Vậy hai anh có quen với người Tàu nào ở Hải-Phòng không?
Siêu cười:
- Tôi có quen chú Méo, bán đậu phụng rang.
Vinh bảo:
- Tôi biết chú Xìn, con ông chủ hiệu N.H., nhưng thằng nhỏ ấy coi bộ không tin được.
- Vì sao?
- Nó ăn chơi quá, đêm nào cũng đi hát Ả-đào.
- Chính những bọn ấy mới dễ mua chuộc. Theo thiển ý của tôi, anh Vinh nên xuống Hải-Phòng trước, rủ nó đi chơi vài lần, rồi dò ý xem nó có quen với tụi khách bồi tàu không?
- Bảo nó thế nào?
- Cái đó, xin hai anh cho biết ý kiến.
Siêu bảo:
- Tôi xin đề nghị một kế hoạch: trước hết anh Vinh cho nó 100$ để nhờ nó giới thiệu ba chúng mình cho một khách bồi tàu. Theo tôi, nên đi tàu Canton tiện hơn, vì, theo chỗ tôi biết, tàu ấy có nhiều khách trú làm việc. Anh Vinh gặp mặt người khách trú ấy, cũng cho nó 100$ và nói anh muốn dẫn vợ và em qua Quảng-Châu buôn bán. Anh Vinh làm anh, tôi làm em, hai chúng tôi mặc đồ khách trú. Nếu chị không thấy có gì trở ngại, trong công việc công tác cách mạng, chị làm bộ nhận là vợ anh Vinh, và chị mặc đồ xẫm.
Lệ-Chi thẹn đỏ mặt, nhưng biết rằng Siêu chỉ đề nghị một kế hoạch để trốn qua Tàu, chứ không có tà ý gì. Nàng hỏi Vinh:
- Anh nghĩ sao?
- Xin chị cho biết ý kiến trước.
Lệ-Chi nghiêm nghị bảo:
- Tôi thì tôi thấy không có hại gì cả, miễn làm sao họ đừng nghi kỵ là được. Đối với Đảng, chúng ta phải thành thật lo cho tròn nhiệm vụ. Có thế thôi. Dĩ nhiên, như kế hoạch của anh Siêu, đó chỉ là bề ngoài. Bề trong, thì người nào cũng phải giữ lương tâm và phẩm giá của người ấy, đối với riêng mình, và đối với Đảng.
- Vâng. Tôi rất tán thành.
Lệ-Chi nghiêm nghị ngó thẳng vào mặt Vinh, bảo:
- Và mong anh nhớ rằng các anh đã ban cho tôi cái vinh dự đặc biệt làm Trưởng-phái đoàn C.M.Đ. sang Quảng-Châu dự Hội-nghị với đảng "Thanh-Niên"...
Nàng tủm tỉm cười, nói tiếp:
-... chứ đừng hiểu lầm là một cuộc du lịch tình cảm, hay là một tuần trăng mật đâu nhé!
Vinh và Siêu cùng cười. Siêu tiếp:
- Thưa đồng-chí Trưởng-phái-đoàn, lúc nào chúng tôi cũng sẵn sàng xin theo mệnh lệnh của đồng chí ạ!
Lệ-Chi vui cười, nhã nhặn bảo:
- Thay mặt Ủy-ban Chấp-hành, tôi xin cảm ơn đồng chí đã nhận thức được trách nhiệm nặng nề và rất khó khăn của chúng ta đối với Đảng.
Lệ-Chi trao 250$, cho Vinh đi Hải-Phòng, để vận động với các bồi tàu. Năm hôm sau, tàu Canton đậu bến Hải-Phòng, sắp nhổ neo đi Hồng-Kông. Trong phòng chú khách bồi tàu, có hai tên khách bà con với chú, một tên là Tcheng-Tsu-Yu, một tên là Tcheng-Tsu-Wan, và một cô xẩm quê mùa, ngớ ngẩn, tên là Lee-Ling, vợ của Tcheng-Tsu-Yu.
Ty Thương-chánh có xuống khám tàu, theo như thường lệ, nhưng không gặp ai khả nghi, không có đồ buôn lậu. Tàu nhổ neo ra khơi, vô sự. Hành trình trên mặt bể không có gì xẩy ra. Ngay đêm đầu, lúc 12 giờ khuya, Lệ-Chi ra đứng mũi tàu một mình, ngắm bể. Đêm ấy là đêm 21, trăng vừa lú lên nơi chân trời phương Đông. Tuy là trăng khuyết, nhưng lần đầu tiên Lệ-Chi được ngắm cảnh trăng nước mênh mông, cảm thấy một khoái trá huyền diệu trong tâm hồn. Nàng sung sướng, tự đặt mình trong mây gió mông lung của vũ trụ. Tim nàng hồi hộp, phập phồng, rung động như gợn sóng dưới trăng khuya, như từ thiên-vạn cổ lưu truyền thiên-vạn kiếp!... Nàng nghĩ gần, nghĩ xa, chút thân bèo mây lênh đênh nơi hải ngoại, mang theo Hoài-niệm của Quê-hương rên-rỉ âm-thầm phía sau trời ảo-mộng.
Nàng muốn gọi lên: "Tổ-Quốc Việt-Nam! Con đây! Kìa sương bao nhiêu lệ, gió bao nhiêu hơi thở, trời mây bát ngát bao nhiêu tình! Ôi thiêng-liêng! Ta chỉ còn có Tổ-Quốc để yêu, để thờ! Ta nguyện hy sinh tất cả tấm thân đào tơ liễu yếu cho Việt-Nam, bà mẹ vinh quang của bao nhiêu Anh-hùng Liệt-sĩ! Bà mẹ đau khổ của bao nhiêu Chiến-sĩ vô danh! Bà mẹ rất Hiền-lành, rất vẻ vang, bà mẹ Hiển-linh của bao nhiêu thế hệ thanh-niên anh-dũng! "Nàng chấp hai tay trước ngực, như để ôm chặt trái tim, ôm lấy tất cả bao nhiêu cảm xúc trong máu, trong gan, như say mê, như chìm đắm, trong giấc mơ diệu huyền! Hai ngấn lệ rưng rưng trên mí mắt. Nàng mỉm cười, sung sướng. Rồi Lệ-Chi tưởng nhớ đến người yêu, người yêu duy nhứt trong đời nàng, mà than ôi đã chết trong tim nàng! Nàng tưởng tượng Trần-Bá đang say đắm trong trụy lạc giữa Hà-thành hoa lệ, Trần-Bá, một vị thiên thần đã bị rơi vào ngục thẳm Âm-ty! Đời tình ái của nàng đã chấm dứt, từ khi nàng cảm thấy chàng đã mất hết cả chàng! Nhưng không hiểu sao, nàng vẫn còn âm thầm nhớ người yêu cũ! Nàng phải đoạn tuyệt Trần-Bá vì lý tưởng cách mạng nhưng nàng vẫn thờ trong tâm khảm của nàng hình ảnh dịu dàng của người bạn lòng yêu dấu năm xưa!
Lệ-Chi, nhớ Trần-Bá, bỗng buồn vô hạn. Nay nàng dấn thân vào một cuộc phiêu lưu đầy nguy hiểm phụng sự MỘT Lý-tưởng, MỘT Thiêng liêng: Tổ-Quốc!
Bỗng có tiếng người đến gần:
- Chị chưa đi nghỉ, chị Lệ-Chi?
- À, anh Siêu. Anh có quen biết một đảng viên "Thanh-niên" nào ở Quảng-Châu không nhỉ?
- Không.
- Tôi chưa biết làm cách nào tiếp xúc với họ nhanh chóng.
- Họ sẽ phái người đón chúng ta chứ.
- Dĩ nhiên, nhưng nếu chúng ta không quen trước một vài người, chắc sẽ bỡ ngỡ... Điều cần nhất là chúng ta phải lợi dụng cuộc Hội-nghị này để dò xét cho tường tận thái độ của T.N. đối với Đảng ta.
Lệ-Chi và Siêu đang nói chuyện rầm rì thân mật về cuộc Hội-nghị thì Vinh ra. Bỗng một làn gió lạnh. Siêu, ốm yếu, cáo lỗi:
- Thôi, tôi xin lỗi, vào nằm. Tự nhiên thấy ớn lạnh!...
Siêu quay lại, hỏi Vinh:
- Anh cũng chưa đi nghỉ, anh Vinh?
Vinh sầm mặt xuống, đáp cụt ngủn:
- Chưa.
Lệ-Chi tinh ý, nhận thấy cử chỉ của Vinh không lịch sử.
Siêu đã vào phòng. Vinh đến gần Lệ-Chi đang im lặng nhìn ra bể. Chàng hỏi:
- Sao Lệ-Chi chưa đi nghỉ?
Nàng không đáp liền. Nhưng một phút sau, nàng hỏi, mà không ngó Vinh:
- Lần đầu tiên tôi nghe anh gọi tôi như thế. Tôi tự hỏi vì sao có sự thay đổi ấy?
- Chúng ta không thể có đôi chút thân mật nhau hơn trước sao?
- Có thể lắm chứ.
Vinh cười:
- Thế thì tôi gọi Lệ-Chi bằng tên thật, chính là để tỏ tình thân mật ấy vậy.
- Đó không phải là thân mật. Đó là lợi dụng sự thân mật.
Vinh tìm cách bào chữa:
- Chà! Đồng-chí Trưởng phái-đoàn nghiêm quá!
- Đứng đây và giờ này, tôi không phải là Trưởng phái-đoàn.
- Vậy thì nếu tôi không lầm, cô là...
- Tôi là tôi...
- Không. Cô là Lee-Ling, vợ của Tcheng-Tsu-Yu, là tôi.
- Xin lỗi đồng chí.
Lệ-Chi bỏ đi vào phòng. không nói chuyện với Vinh nữa.
Hai ngày sau, tàu Canton cặp bến Hương-Cảng. Tcheng-Tsu-Yu, Tcheng-Tsu-Wan và Lee-Ling lên bến. Không có một đảng viên T.N. nào ra đón cả. Theo lời đề nghị của Lệ-Chi, ba người liền thuê xe qua Hoàng-Phố, thuê một phòng ở trọ. Cả ba đều ở chung một buồng. Vinh và Siêu nằm giường. Lệ-Chi nằm trên một chiếc võng mà nàng có đem theo trong đồ hành lý. Sáng hôm sau, họ đến trường Hoàng-Phố là một trường Võ-bị có danh tiếng và có nhiều sinh viên võ quan Việt-Nam. Họ được gặp ngay ông D.T. Dân, giáo quan ở đấy. Ông này, là người Việt, vui mừng mời 3 thanh niên Cách mạng về ở nhà ông. Năm hôm sau, ông Dân đưa họ sang Quảng-Châu, trọ tại nhà Đại-Đồng Học-Lữ, và giới thiệu Lệ-Chi với Cụ Võ.
Lệ-Chi bảo hai bạn đồng chí:
- Hai anh ở lại, tìm các người bên T.N. và thảo luận với họ về chương trình nghị sự của ngày Hội-nghị. Tôi muốn sang Nam-Kinh để nghiên cứu về tình hình chính trị, độ 5 hôm tôi sẽ trở lại đây.
Siêu hỏi:
- Đồng-chí nhất định dự thính cuộc Toàn-Quốc Hội-nghị lần thứ ba, của Trung-Hoa Q.D.Đ., nhóm ngày mai.
- Vâng. Tôi có giấy giới thiệu của Cụ Võ. Có chuyện cần gấp, 2 anh đến chỗ Cụ Võ biết để cụ đánh điện tín gọi tôi. Vinh hỏi:
- Chà! Đồng-chí đi một mình nơi xa lạ, nhỡ có chuyện gì không may xảy ra, ở đây chúng tôi làm sao biết được?
- Anh khỏi lo. Tôi sẽ có mặt ở Quảng-Châu trong 5 hôm để dự Hội-nghị của T.N. 2 anh ở lại tiếp xúc với đảng viên của họ để dò la thái độ, và chương trình hành động của T.N. đối với các đảng cách mạng trong nước.
Lệ-Chi sang Thượng-Hải nghỉ ba giờ rồi đáp tàu sang Nam-Kinh. Một người Việt-Nam đã đón nàng ở đây, đưa nàng về trọ nhà hai vợ chồng một viên Thư-ký bộ Nội-vụ Tàu. Nàng ở Nam-Kinh mới được hai hôm, bỗng một buổi trưa, nàng đang ăn cơm với vợ chồng viên thư-ký bộ Nội-vụ, có người gõ cửa. Con xẩm hầu cơm ra mở cửa. Người khách lạ bước vào. Lệ-Chi rất ngạc nhiên:
- Ủa! Anh Lê-Vinh!
Nàng vui vẻ đứng dậy giới thiệu với chủ nhà. Nhưng cơm xong, nàng hỏi Vinh:
- Anh đến Nam-Kinh, có chuyện gì gấp?
Vinh mỉm cười:
- Lần đầu tiên được sang Tàu, tôi muốn đi xem các thành phố chơi cho biết. Vả lại tôi sợ ở đây một mình, đất khách quê người có điều không tiện, tôi đến để có bạn cho vui.
- Anh tử tế quá! Tôi rất cảm ơn anh đã lo giùm cho tôi. Nhưng công việc của Đảng, mà tôi đã giao phó cho anh ở Quảng-Châu, đã xong chưa?
- Tôi và Siêu đã gặp hai đảng viên của T.N. Ngày 18, tức là ngày kia đây, sẽ nhóm. Họ sẽ tiếp phái đoàn chúng ta.
- Anh đã thảo luận trước với họ về chương trình nghị sự chưa?
- Có Siêu làm việc ấy.
- Tôi tưởng anh nên ở lại Quảng-Châu, giúp với anh Siêu. Để một mình anh ấy, sợ công việc nhiều quá chăng? Vả lại Siêu ốm yếu, anh nên săn sóc anh ấy. Còn tôi, anh khỏi lo!
- Tôi định ở đây với cô đến ngày mốt. Chúng ta cùng về Quảng-Châu để dự Hội-nghị.
- Không được. Chúng ta đi đây, là do Đảng phái đi, có nhiệm vụ nặng nề quan trọng. Chúng ta nên dùng thì giờ làm việc để đem về Nước nhà các tài liệu cần thiết cho công cuộc hoạt động của chúng ta. Xong Hội-nghị rồi, anh sẽ đi chơi một vài hôm cũng không trễ. Vả lại, anh nhớ rằng Tổng-bộ chỉ cho phái đoàn kỳ hạn có 20 ngày, để trở về, kịp kỳ Hội-nghị toàn quốc.
Vinh mỉm cười, âu yếm nhìn Lệ-Chi:
- Chúng ta thật là một cặp vợ chồng hờ! Tôi chưa được hân hạnh...
Lệ-Chi ngắt lời liền:
- Tôi rất buồn, nghe anh nói chuyện không đứng đắn, anh Lê-Vinh ạ. Tôi mong rằng từ nay anh đừng nghĩ đến chuyện ấy. Tôi không muốn nói nhiều nữa.
Lệ-Chi mỉm cười, tiếp:
- Bây giờ, Trưởng phái-đoàn C.M.Đ. yêu cầu đồng chí Lê-Vinh trở về gấp Quảng-Châu để giúp việc với đồng chí Hồ-Siêu, chứ không được ở Nam-Kinh.
Nàng lai nghiêm nghị nói:
- Vả lại chiều mai tôi cũng về Quảng-Châu. Tôi muốn xem trước chương trình nghị sự.
Vinh từ giả Lệ-Chi, nét mặt buồn rầu đau đớn nhưng không dám cãi lịnh của Trưởng phái đoàn.
Chiều hôm sau, Lệ-Chi đã về ở nhà Cụ Võ. Nàng đi tìm ngay Vinh và Siêu đang trọ ở nhà Đại-Đồng Học-Lữ. Nàng bảo:
- Chúng ta nên buộc anh em bên T.N. phải thảo luận gấp về việc "hợp nhất". Tôi thấy không nên kéo dài cuộc hội nghị này quá 3 ngày. Vì chúng ta cần trở về Nước ngay.
- Có gì gấp lắm?
- Tôi được tin ở Nam-Kinh, do người ở bộ Nội-vụ bí mật cho hay, tại Quảng-Châu này sắp xảy ra cuộc chính biến lớn.
Cuộc Hội-nghị của Tổng-bộ T.N. và phái đoàn của Tổng-bộ C.M.Đ. họp trên lầu một căn phố lớn. Ngay buổi nhóm đầu đã rất sôi nổi. Đại diện của T.N. nhiệt liệt công kích các đảng cách mạng trong nước, nhất là Q.D.Đ. và C.M.Đ. cho là tay sai của thực dân, v.v. Lệ-Chi chống trả lại rất hùng hồn và chỉ trích anh em T.N. cố ý phá hoại phong trào cách mạng của dân tộc Việt-Nam. Mặc y phục phụ nữ Việt-Nam, áo tím dài và quần lụa trắng Hà-Đông, tóc vấn theo kiểu Huế, cổ đeo một sợi giây chuyền nhỏ nhắn xinh xinh xuống đến ngực, nơi đầu sợi giây chuyền gắn vào một chữ bằng vàng, nơi mà các thiếu nữ khác đeo một trái tim, một hình Phật, hay một Thập-ác. Chữ V này là một bí mật riêng của Lệ-Chi mà các bạn đồng chí không bao giờ hiểu được. Có kẻ tò mò hỏi, nàng mỉm cười bảo: "V: Việt-Nam" Nhưng họ đoán rằng chữ ấy còn có một ý nghĩa khác mà Lệ-Chi không nói.
Nàng đeo giây chuyền chữ T từ lúc nàng đã yêu Trần-Bá. Chỉ một vài bạn gái thân nhất của nàng là hiểu được mà thôi. Từ khi dự vào phong trào cách mạng và đoạn tuyệt với Trần-Bá, người ta tưởng Lệ-Chi bỏ chữ T ấy rồi, nhưng nàng vẫn đeo, mỗi khi có dịp nào long trọng. Tuy mối tình đã chết, nhưng Lệ-Chi vẫn còn muốn mang mãi kỷ niệm êm đêm ấy trên lòng.
Lệ-Chi phục sức giản dị, không phấn son nhưng dưới ánh đèn, khuôn mặt hồng hào đầy đặn của nàng lộ ra một sắc đẹp cực kỳ mê đắm. Nàng đứng nói giữa một Hội-nghị 32 người. Tiếng nói trong trẻo và hùng hồn của nàng vang trong căn phòng lặng lẽ như tiếng nói huyền diệu thiêng liêng của Tổ-Quốc. Tuy nói rằng đây là cuộc Hội-nghị Hợp-nhứt các đảng cách mạng T.N. nhưng thực ra thì đảng T.N. chú trọng nhất về sự hợp nhất với C.M.Đ., vì các đảng khác như P.Q.H. chỉ gởi đại diện đến dự thính mà thôi. Còn Q.D.Đ. thì nhứt thiết không dự.
Lệ-Chi dõng dạc nói:
- Các anh nói rằng Hợp nhất, vâng thì hợp nhất! C.M.Đ. vẫn chủ trương hợp nhất từ lâu. Nhưng từ lâu, hợp nhứt không thành, vì chính hành động của T.N. cũng không hợp nhất với chủ trương của T.N. Các anh đã phá hoại, muốn ly tán các phong trào cách mạng trong nước. Để chi? Có phải để cho các anh dễ bề chi phối hay không? Than ôi! Tổ-Quốc Việt-Nam đang quằn quại trong đau thương. Dân tộc Việt-Nam đang say sưa trong giấc mộng. Chúng ta phải đứng dậy, tay nắm tay đoàn kết chặt chẽ để cứu vãn cuộc sinh tồn của Đất-nước: chớ sao lại tìm cách chia rẽ?
Chúng tôi tha thiết kêu gọi các anh hãy cùng với chúng tôi góp sức vào để tranh đấu cho Độc-lập, chứ đừng chia rẽ nữa! Chỉ có một Tổ-Quốc mà thôi: nước Việt-Nam, nước Việt-Nam yêu quí của chúng ta, nước Việt-Nam đau khổ của chúng ta, nước Việt-Nam trường cửu, bất diệt của Trưng-Vương, của Nguyễn-Huệ!
Tiếng vỗ tay nổi dậy, rải rác trên các dãy ghế. Lệ-Chi ngồi xuống. Nhưng một đại diện của T.N. đứng dậy chỉ trích các phong trào cách mạng ở trong nước mà họ cho rằng không đủ điều kiện phát triển. Họ đề nghị với C.M.Đ. đoàn kết với họ, nghĩa là nhập vào với họ, để họ chỉ huy, theo một chương trình riêng của họ đưa ra.
Phái đoàn C.M.Đ. không tán thành. Sau bốn buổi bàn luận ráo riết, và rất sôi nổi, phái đoàn C.M.Đ. xin từ giả về nước. Lệ-Chi bảo:
- Tôi xin đem các đề nghị của T.N. về bàn lại với Tổng-bộ C.M.Đ. Chúng tôi sẽ xác định thái độ, và yêu cầu các anh cho kỳ-bộ T.N. ở Hà-Nội biết để tiếp xúc với chúng tôi, sau khi chúng tôi về nước.
Tối hôm ấy, Siêu lâm bịnh, sức yếu không chịu nổi khí hậu ở Quảng-Châu. Chàng đau nặng. Vinh coi bộ lơ là, không sốt sắng chăm lo. Lệ-Chi thấy thế, phải ở lại Đại-Đồng Học-Lữ để trông nom cho bạn đồng chí. Nàng lo thuốc thang, ngồi ghế bên cạnh giường của Siêu, để săn sóc cho chàng. Vinh tỏ vẻ không bằng lòng. Đến 10 giờ đêm chàng bỏ đi chơi, viện cớ là đi tiếp xúc với đảng viên T.N. để dò la thêm tin tức, lấy thêm tài liệu. Chàng rủ Lệ-Chi đi. Nhưng Lệ-Chi từ chối. 12 giờ khuya, Vinh về. Thấy Lệ-Chi còn ngồi bên cạnh giường, và Siêu nằm mê man bất tỉnh, chàng hỏi:
- Cô chưa đi nghỉ à?
Lệ-Chi cười chua chát:
- Tôi còn có bổn phận phải săn sóc một bạn đồng chí bị lâm bệnh!
Vinh làm thinh, ngồi hút thuốc lá, nét mặt hằm hằm khó chịu.
Sáng hôm sau, Siêu đã khỏe, dậy ăn bánh bao và uống trà, do Lệ-Chi đi mua về.
Chiều, cả ba người đi Hồng-Kông, xuống tàu Émeraude về Hải-Phòng.
Thái độ của Vinh mỗi ngày mỗi trái ngược. Từ khi đi Tàu về, chàng có vẻ bí mật, thường giao du với đảng viên của T.N. ở Hà-Nội, và trong mấy cuộc nhóm họp của Tổng-bộ C.M.Đ., chàng chủ trương nên để C.M.Đ. sát nhập vào với T.N. dưới quyền chỉ huy của T.N. Thái độ ấy đã gây ra một cuộc tranh luận sôi nổi giữa Vinh và toàn thể Ủy-ban Chấp-hành C.M.Đ. Siêu rất phẫn uất thấy rằng Vinh đi Quảng-Châu về là đổi ý kiến ngay, mặc dầu Lệ-Chi đã đề phòng trước. Nhưng trong cuộc tranh luận này, Lệ-Chi hoàn toàn khuyên giải, để giữ không khí hòa thuận và tinh thần đoàn kết. Nàng dõng dạc bảo:
- Thưa các đồng chí, lập trường của C.M.Đ. là gây ra mặt trận thống nhất các lực lượng Cách mạng Toàn quốc, và tìm các giải pháp củng cố mặt trận ấy. Mặc dầu đã ba bốn lần hội nghị với các anh em cách mạng ở Hải ngoại mà không đạt được kết quả gì vững vàng, mặc dầu đảng T.N. cứ tìm cách phá hoại và mưu mô ly tán các đảng phái trong nước để dễ bề chi phối, mặc dầu vậy chúng ta cũng cố gắng tỏ thiện chí hoàn toàn trong công việc đoàn kết. Phái đoàn C.M.Đ. của chúng ta sang Quảng-Châu là nhằm vào mục đích ấy. Vậy hôm nay chúng ta chỉ nên thảo luận về các điều kiện hợp tác của T.N. đề xướng, chứ không nên gây cuộc chia rẻ trong Tổng-bộ chúng ta. Tôi thiết tha kêu gọi các đồng chí giữ vững tinh thần đoàn kết.
Nhưng Vinh chủ trương giải tán C.M.Đ. để sát nhập vào T.N. Siêu và các đồng chí lại cực lực phản đối, và quyết bãi bỏ ý định hợp nhứt với T.N. theo những điều kiện độc đoán của đảng ấy.
Rút cuộc, Vinh xin theo chủ trương của đảng, và xin lỗi Tổng-bộ đã vô tình gây ra không khí bất hòa.
Ba hôm sau, Siêu bị sở Mật-thám bắt ngay sau khi xem một phim chớp bóng ra về.
Cuộc bắt bớ này làm xáo động các đảng viên C.M.Đ.
Tổng-bộ họp tức khắc, không mời Vinh đến dự.
Lệ-Chi đứng dậy:
- Theo tình thế cấp bách cực kỳ nghiêm trọng có nguy hại đến Đảng ta, tôi xin hoàn toàn tán thành giải pháp thứ nhứt. Ngay chiều hôm nay, Tổng-bộ phải dời đi tức tốc đến nơi đã định. Còn việc ám sát Lê-Vinh, thì xin thông thả. Tôi xin tình nguyện ở lại Hà-Nội để điều tra kỹ càng, rồi sẽ báo cáo sau.
Tổng-bộ chấp thuận, và nửa giờ sau các lãnh tụ C.M.Đ., trừ Lệ-Chi, đã chuyển đi một nơi bí mật.
Ngay đêm ấy, Lệ-Chi biết tin: một giờ sau khi bị bắt, Siêu thắt cổ tự tử trong lao, để khỏi bị ép buộc khai tên các đồng chí.
Lệ-Chi sửa soạn ra đi, thì Vinh bước vào. Vinh tủm tỉm cười, bảo:
- Lệ-Chi sắp đi đâu?
- Đi kiếm anh.
- Tôi biết trước, nên đến đây để Lệ-Chi khỏi mất công.
- Nhưng tôi không muốn tiếp anh ở nhà này. Mời anh đi chơi với tôi.
- Đi đâu?
- Tùy anh.
- Một chỗ vắng?
- Dĩ nhiên.
- Phúc-Trang nhé?
- Được.
Lệ-Chi cùng Vinh đi Phúc-Trang. Vào trong nghĩa địa vắng vẻ, tịch mịch, hai người vừa đi thong thả, vừa nói chuyện thì thầm.
Lệ-Chi hỏi ngay:
- Tại sao anh tố cáo việc đảng cho Mật-thám biết?
- Tôi đâu có tố cáo.
- Thế là anh hèn.
- Tôi không có tố cáo.
- Vậy thì tại sao anh Siêu bị bắt?
- Tôi không biết.
- Anh đến tìm tôi hôm nay có chuyện gì?
- Tôi nhớ Lệ-Chi nên đến thăm.
- Không! Anh nên cho tôi biết hết sự thật của anh, tôi sẽ cho anh biết sự thật của tôi. Nếu anh giấu tôi điều gì, tôi sẽ không tha anh.
- Tôi không có gì dấu Lệ-Chi cả.
- Có. Tôi biết hết. Nhưng tôi muốn từ miệng anh thú nhận.
Vinh ngập ngừng. Lệ-Chi hỏi dồn:
- Anh phải nói ngay. Tôi muốn biết tại sao anh phản đảng?
- Tôi không phản đảng.
- Anh tố cáo cho Mật-thám bắt anh Siêu, mà không phản đảng à?
- Tôi xin thú nhận riêng với Lệ-Chi rằng tôi có tố cáo với Mật-thám để họ bắt Siêu nhưng không phải vì phản đảng.
- Vì gì?
- ...Vì tôi yêu Lệ-Chi. Tôi ghen với Siêu. Tôi không chịu được mỗi khi thấy Siêu thân thiện với Lệ-Chi.
- Anh khốn nạn! Anh hèn nhát! Anh không xứng đáng là một chiến sĩ cách mạng.
Vinh cúi mặt, nói nhỏ:
- Lệ-Chi tha thứ cho tôi. Nhưng tôi hành động như thế chỉ vì tôi mê Lệ-Chi quá...
- Tôi cấm anh nói câu ấy. Anh còn tố cáo những ai trong Đảng?
- Chỉ Siêu thôi.
- Anh đã hợp tác với đảng T.N.?
- Chưa. Nhưng tôi muốn rủ Lệ-Chi bỏ công việc cách mạng để qua Tàu buôn bán với tôi. Tôi có ba chục ngàn bạc vốn.
- Không bao giờ! Và tôi cho anh biết rằng anh Siêu đã tự tử trong tù. Chính vì anh mà lần đầu tiên Đảng phải bỏ một xác chết trong tay Mật-thám Pháp. Anh là một kẻ sát nhân. Tội ác của anh đối với đảng rất lớn. Anh có hối hận không?
- Tôi hối hận, nếu Siêu đã chết.
- Anh Siêu đã hy sinh tính mệnh của anh ấy để bảo toàn tính mệnh của Đảng. Còn anh?
- Tôi...? Lệ-Chi muốn tôi phải thế nào?
- Tôi muốn anh có can đảm tự hủy thân anh, để đền tội.
- Tại sao Lệ-Chi có thể có một quyết định ghê gớm như thế?
- Anh đã có ý nghĩ ghê gớm hơn, vì anh đã phản đảng.
Vinh cười gằn, đổi giọng:
- Tôi gặp Lệ-Chi hôm nay không phải để nói chuyện đảng, mà để nói chuyện tâm tình. Tôi hỏi thiệt, Lệ-Chi có yêu tôi không?
.
- Không bao giờ.
Vinh rút khẩu súng lục ra, đăm đăm nhìn vào mặt Lệ-Chi, tay run run, miệng lẩm mẩm:
- Tôi đợi Lệ-Chi trả lời lại lần thứ hai.
Lệ-Chi rất thản nhiên, bĩu môi với một nụ cười khinh bỉ:
- Không bao giờ!
Bỗng một tiếng súng lục nổ vang. Một viên đạn trúng ngay vào đầu Vinh. Vinh ngã gục xuống. Lệ-Chi ngơ ngác không rõ tiếng súng từ đâu bắn và do ai bắn? Nhưng nàng ngó Vinh nằm chết trên vũng máu, rồi điềm nhiên đi ra.
Ai giết Vinh? Tiếng súng bí mật từ đâu nổ tới?
Lệ-Chi tin chắc rằng viên đạn bắn thủng đầu kẻ phản bội này không phải là của một đảng viên C.M.Đ. Vì vụ Lê-Vinh từ khi sang Quảng-Châu về, trở mặt phản bội Đảng, chỉ Tổng-bộ C.M.Đ. biết mà thôi. Ngoài ra, các Ủy-ban khác, và toàn thể đảng viên, không ai hay cả. Ban Chấp-hành Trung-Ương muốn dấu kín, để tránh sự xôn xao của các cấp dưới. Vả lại, Ban Chấp-hành Trung-Ương đã dời ra biên giới, chỉ còn lại một mình Lệ-Chi ở Hà-Nội thôi.
Vậy thì ai giết Lê-Vinh? Và giết Vinh vì một lý do gì?
Lệ-Chi về nhà nghĩ mãi không hiểu. Nàng cố tìm cho ra bàn tay bí mật đã hạ sát Lê-Vinh, một cách rất không ngờ, nhưng tuyệt nhiên không hiện ra một bóng mờ khả nghi.
Chỉ có một người biết rõ là Trần-Bá. Nhưng Trần-Bá không nói cho ai biết hết.
Muốn hiểu vụ này, tôi xin trở lại cuộc Hội-nghị Quảng-Châu một tháng trước. Đảng T.N. có giấy mời Q.D.Đ. dự hội nghị. Q.D.Đ. trả lời không dự. Vì thực ra, lực lượng của Q.D.Đ. lúc bấy giờ đang mạnh. Mấy lần T.N. muốn kêu gọi Q.D.Đ. hợp nhất, để đặt tất cả các tổ chức cách mạng trong nước và hải ngoại dưới một cơ quan điều khiển duy nhất do T.N. cầm đầu.
Q.D.Đ. đã bác lời đề nghị ấy. Lần này, T.N. lại mời Q.D.Đ. Tổng-bộ Q.D.Đ., sau khi bàn luận rất kỹ càng, có đưa ra hai quyết định:
1. Gửi thư cho Tổng-bộ T.N. ở Quảng-Châu biết rằng Q.D.Đ. không tán thành Hội-nghị, và cũng sẽ không gửi đại diện sang Quảng-Châu để dự thính.
2. Ban Trinh-thám Q.D.Đ. bí mật cho người sang dự trong hàng ngủ T.N. để biết rõ tình hình.
Trần-Bá rất tán thành cả hai quyết định ấy, nhất là điểm thứ hai. Vì chàng có hai nhân viên Trinh-thám đã lọt được vào hàng ngủ của đảng T.N. ở Hà-Nội, để dò xét đảng này. Hai chàng ấy là K2 và Ký-Minh. Theo huấn lịnh và chỉ thị rõ ràng của Trần-Bá, hai đảng viên này rất trung thành của Q.D.Đ., đã xin gia nhập vào đảng T.N. ở Vinh từ lâu, dần dần xin đổi ra Hà-Nội. Anh em các kỳ-bộ T.N. ở Bắc-kỳ và Trung-kỳ tín nhiệm K2 và Ký-Minh lắm. Hôm được giấy của Tổng-bộ T.N., ở Quảng-Châu, yêu cầu kỳ bộ T.N. phái 3 đại diện sang dự hội nghị Quảng-Châu để báo cáo tình hình trong nước, thì K2 đã khôn khéo vận động được đi trong phái đoàn kỳ bộ T.N., chính thức gồm có Sanh, Tú-Cẩn và K2.
Xong Hội-nghị, Sanh và Tú-Cẩn xin ở lại Quảng-Châu, để làm việc với Tổng-bộ, K2 về một mình.
K2 đi đường bộ về đến Đồng-Đăng hồi 2 giờ sáng, có xe đón về Hà-Nội.
Ngay đêm hôm sau, tại nhà Cả-Khóa có cuộc nhóm họp bất thường vẫn do Trần-Bá chủ tọa để K2 báo cáo về kết quả cuộc công cán của anh ở Hội-nghị Quảng-Châu.
Anh tường trình những việc quan trọng như sau đây:
- Thưa các đồng chí, lần này có một điều nên đặc biệt chú ý, là phái đoàn C.M.Đ. Các bạn có biết Trưởng-phái-đoàn là ai không? - Tôi nói ra sợ các bạn không tin, vì chính tôi lúc đầu cũng không tin! Thưa, chính là một thiếu nữ. Thiếu nữ ấy là ai? Thưa, chính là cô Lệ-Chi!
Cao-Hữu-Thái (Giáo-Thái), ngạc nhiên, hỏi:
- Cô Lệ-Chi?
Trần-Bá vẫn thản nhiên, bảo:
- Yêu cầu đồng chí đừng ngăn lời đồng chí K2. Xin đồng chí K2 nói tiếp.
K2 tiếp:
- Vâng. Nhưng trước khi Hội-nghị, tôi đâu có biết mặt cô Lệ-Chi. Trong danh sách phái đoàn C.M.Đ. chỉ để 3 tên là: Thanh-Vân, Hồng-Yến, Bích-Hải. Phái-đoàn T.N. (cả tôi trong đó!) và Tổng-bộ T.N. Quảng-Châu chỉ biết cô Hồng-Yến là chủ tịch phái đoàn C.M.Đ. chứ tuyệt nhiên không ai biết tên Lệ-Chi cả. Cô Hồng-Yến tỏ thái độ rất cương quyết giữa Hội-nghị. Những lời bình luận của cô rất hùng hồn khiến cho phái đoàn T.N., Tổng-bộ T.N. và cả đại diện P.Q. đến dự thính, đều phải rung động. Nhưng T.N. vẫn chủ trương cách khác. Họ vẫn giữ lập trường của họ. Thành thử cô Hồng-Yến và phái đoàn C.M.Đ. bỏ ra về.
Có điều mà chính cô Hồng-Yến không ngờ là một nhân viên trong phái đoàn C.M.Đ. là Bích-Hải, tức là Lê-Vinh, đã phản đảng. Ngay lúc còn ở Quảng-Châu, Lê-Vinh gặp tôi và phái đoàn T.N. đã tỏ ý chán ghét C.M.Đ. và muốn nhập vào T.N. Tôi dò la kỹ càng, thì hình như không phải vì ý kiến chính trị, mà vì một sự ghen tuông vô lý. Vinh nghĩ Thanh-Vân (tức là Siêu) đã được Hồng-Yến yêu, nói đúng hơn, thì Siêu đã được Hồng-Yến yêu. Nhân đó, Lê-Vinh cho tôi biết tên thật của Hồng-Yến là Lệ-Chi. Tôi sực nhớ kỳ Hội-nghị trước, đồng chí Cao-Hữu-Thái thuật chuyện bí mật của Lệ-Chi trên chuyến xe lửa tốc hành ở Huế đi với đồng chí Liên B.
Từ đó, tôi theo rõi Lê-Vinh và tìm đủ các cách để chiếm được lòng tin cậy hoàn toàn của hắn. Hắn đã nhờ tôi giới thiệu với kỳ bộ T.N. và rời bỏ hàng ngủ C.M.Đ. Hắn đã được vào T.N. với tư cách là đảng viên tạm thời, vì chưa được đảng huấn luyện. Nhưng thực ra hắn vẫn còn ở lại trong Tổng-bộ C.M.Đ. để tìm cách phá hoại đảng ấy. Hắn còn hứa với tôi rằng hắn sẽ lôi kéo Lệ-Chi vào đảng T.N.! Vừa rồi hắn bàn với tôi rằng muốn ly tán C.M.Đ., hắn có một cách rất kín đáo là viết thư nặc danh tố cáo cho sở Mật-thám biết hành động của Siêu để Siêu bị bắt. Siêu bị bắt thì tự nhiên C.M.Đ. bị rời rạc, lo sợ khủng hoảng. Theo hắn, thì đảng T.N. sẽ lợi dụng tình trạng đó mà lôi kéo tất cả đảng viên C.M.Đ. vào đảng T.N.
Sau khi nghe lời báo cáo của K2 và bàn kỹ về sự cương quyết từ chối hợp tác với T.N., Ủy-ban cho huấn lịnh ban Trinh-thám phải đặc biệt chú ý đến hành động của đảng T.N. ở trong nước.
Trần-Bá có giao riêng cho K2 một sứ mạng quan trọng: là theo rõi từng giờ các hành động của Lê-Vinh, và tùy trường hợp đối phó ngay nếu xét thấy Vinh có hại cho công cuộc cách mạng chung.
K2 lãnh sứ mạng tuy khó, nhưng dễ. Vì K2 đã được lòng tin cậy của Lê-Vinh, đảng viên mới của T.N. Hôm Lê-Vinh đến nhà Lệ-Chi, K2 có lén lút đi theo sau, mà Lê-Vinh không hay.
Thấy Lê-Vinh và Lệ-Chi đi Phúc-Trang, K2 đạp xe máy đi trước đến ngã tư Trung-Hiền, gởi xe tại nhà một bạn đồng chí. Anh băng ruộng đến nghĩa địa Phúc-Trang, chui vào hàng rào sau. Biết rằng ở nghĩa trang có một khu đất còn bỏ hoang và kín đáo nhất, anh lẻn đến đấy, rình. Nửa giờ sau, quả nhiên Lê-Vinh và Lệ-Chi đến, đủng đỉnh đi ra khu vườn hoang. K2 lẻn theo bên kia hàng rào dò hành động của hai người. K2 nghe rõ hết câu chuyện giữa Lê-Vinh và Lệ-Chi. Đến lúc anh thấy hai bên gây cấn quá, và Lê-Vinh rút súng lục ra toan bắn Lệ-Chi, K2 bèn rút súng của mình nhắm ngay Lê-Vinh nổ phát súng vào đầu. Lê-Vinh ngã gục liền.
K2, sau khi làm xong nhiệm vụ, về báo cáo với Trần-Bá. Chủ-tịch ban Trinh-thám Q.D.Đ. hỏi anh:
- Anh tin chắc rằng Lệ-Chi không thấy anh bắn?
- Chắc, vì nàng không thể trông thấy tôi nắp phía sau hàng rào bên kia.
- Sau khi Vinh chết, nàng làm gì?
- Khi Lê-Vinh ngã gục trên vũng máu, khẩu súng trên tay hắn cũng rơi xuống đất. Lệ-Chi cúi xuống lượm súng, nhưng nàng vội lấy vạt áo chùi để khỏi để lại vết tay nàng, rồi quăng xuống đất, trả lại chỗ cũ. Xong nàng tỉnh táo ra đi. Có lẽ lúc đầu nàng định lấy khẩu súng, nhưng sau nàng suy nghĩ nên bỏ súng lại đó để Mật-thám tưởng rằng nạn nhân đã tự tử với khẩu súng lục của hắn.
Trần-Bá bắt tay K2:
- Tôi khen tặng anh, anh đã hạ thủ một kẻ phản động rất lợi hại, mặc dầu hắn chưa làm hại được Đảng ta. Và anh đã cứu khỏi chết một thiếu nữ can đảm của Cách-mạng, người đã cứu đồng chí Liên B của chúng ta.