Chương 09

Chính trực, hài hước, và kiên nhẫn là ba từ dành cho Atticus Finch. Cũng có một câu cho ông ấy: hãy chọn ngẫu nhiên bất kỳ công dân nào ở hạt Maycomb và vùng phụ cận, hỏi xem họ nghĩ gì về Atticus Finch, và câu trả lời thường rất có thể là, “Tôi chưa bao giờ có người bạn nào tốt hơn thế.”

Bí quyết sống của Atticus Finch đơn giản đến độ phức tạp sâu xa: trong khi hầu hết mọi người đặt ra những quy tắc và cố sống tuân theo chúng, Atticus sống theo quy tắc của ông đến từng chi tiết mà không ồn ào, phô trương, và không cần tự vấn lương tâm. Tính cách của ông trong đời sống riêng tư cũng là tính cách trong đời sống cộng đồng. Quy tắc của ông là nguyên tắc đạo đức đơn giản của Tân ước, phần thưởng của nó là sự kính trọng và trung thành của những ai biết ông. Ngay cả kẻ thù của ông cũng yêu quý ông, vì Atticus chưa bao giờ thừa nhận họ là kẻ thù của ông. Ông chưa bao giờ giàu có, nhưng ông là người giàu nhất mà con cái ông từng biết.

Con ông ở vào vị thế được biết điều trẻ con hiếm khi biết được: khi phục vụ trong cơ quan lập pháp Atticus đã gặp, yêu, và cưới một thiếu nữ Montgomery nhỏ hơn ông cỡ mười lăm tuổi; ông mang cô về nhà tới Maycomb và họ sống trong một ngôi nhà mới mua trên con đường chính của thị trấn. Khi Atticus được bốn mươi hai, con trai của họ ra đời, và họ đặt tên nó là Jeremy Atticus, theo tên bố và ông nội của thằng bé. Bốn năm sau con gái của họ chào đời, và họ đặt tên cho nó là Jean Louise theo tên mẹ và bà ngoại. Hai năm sau đó một tối nọ Atticus đi làm về và thấy vợ mình nằm chết dưới sàn hàng hiên trước nhà, bị khuất khỏi tầm nhìn bằng một giàn dây leo đậu tía vốn làm cho góc hàng hiên ấy thành một chốn riêng tư mát mẻ. Bà chết chưa lâu; cái ghế mà từ đó bà té xuống vẫn còn lắc lư. Bà Jean Graham Finch đã đem đến cho gia đình này trái tim sẽ làm chết con trai của họ hăm hai năm sau trên lề đường ngay trước văn phòng của bố anh.

Ở tuổi bốn tám, Atticus bị bỏ lại với hai con nhỏ và một đầu bếp da đen tên Calpurnia. Ít có khả năng ông từng suy xét ý nghĩa cuộc sống; ông chỉ nuôi dạy con bằng hết sức mình, và xét theo tình cảm mà con cái dành cho ông thì cái hết sức ấy quả thực rất tốt: ông chưa bao giờ quá mệt đến độ không chơi nổi trò đá bóng ma; ông chưa bao giờ bận rộn đến mức không nghĩ ra được những chuyện kể ly kỳ; ông chưa bao giờ quá lo nghĩ những vấn đề của mình đến độ không thể chăm chú lắng nghe một câu chuyện phiền muộn; mỗi đêm ông đọc truyện cho chúng nghe đến khi khản giọng.

Atticus đã bắn một mũi tên trúng vố số đích bằng việc đọc truyện cho con cái nghe, và hẳn đã gây phiền lòng đáng kể cho một nhà tâm lý học nhi đồng: ông đọc cho Jem và Jean Louise bất cứ gì mà ông ngẫu nhiên đang đọc lúc đó, và hai đứa nhỏ lớn lên với một kho tri thức thuộc loại bí truyền ít ai biết. Chúng đã làm quen với lịch sử quân sự, các dự luật chuẩn bị thông qua thành luật, tạp chí True Detective Mysteries, danh mục các bộ luật của bang Alabama, Kinh Thánh, và tuyển thơ Anh Golden Treasury của Francis Turner Palgrave.

Hễ Atticus đi tới đâu, Jem và Jean Louise hầu như luôn đi theo. Ông đưa chúng cùng đi tới Montgomery nếu cơ quan lập pháp bước vào kỳ họp mùa, ông đưa chúng đi xem những trận bóng bầu dục, những buổi mít tinh chính trị, đến nhà thờ, đến văn phòng ông buổi tối nếu ông phải làm việc trễ. Sau khi mặt trời lặn, Atticus ít khi xuất hiện ở nơi công cộng mà không có hai con đi cùng.

Jean Louise không hề biết mặt mẹ, và cô chẳng bao giờ biết một bà mẹ là thế nào, nhưng cô hiếm khi cảm thấy nhu cầu cần có mẹ. Hồi còn nhỏ bố cô không bao giờ hiểu sai ý cô, cũng không lần nào xử lý kém cỏi, ngoại trừ một lần khi cô mười một tuổi và ngày nọ từ trường về nhà ăn trưa thấy mình bắt đầu chảy máu.

Cô nghĩ mình sắp chết và bắt đầu gào lên. Calpurnia và Atticus với Jem chạy xồ tới, và khi họ thấy tình cảnh của cô, Atticus với Jem bất lực nhìn Calpurnia, và Calpurnia chăm sóc cho cô.

Cô chưa bao giờ ý thức đầy đủ rằng mình là một đứa con gái: cuộc sống của cô gồm toàn những hoạt động bừa bãi, phá phách; đánh lộn, chơi banh, leo trèo, cố bắt kịp Jem, và đánh bại bất cứ đứa nào cùng tuổi trong mọi cuộc thi đua đòi hỏi năng lực thể chất.

Khi đủ bình tĩnh để lắng nghe, cô nhận ra đã có một trò chơi khăm thô bạo nhắm vào cô: bây giờ cô phải bước vào thế giới của nữ tính, một thế giới mà cô khinh thường không hiểu được mà cũng không thể tự vệ chống lại một thế giới không muốn có cô.

Jem rời bỏ cô khi cô mới mười sáu. Anh bắt đầu dùng nước vuốt tóc ra sau đầu và hẹn hò với con gái, và người người bạn duy nhất của cô là bố Atticus. Rồi bác sĩ Finch trở về.

Hai người đứng tuổi này chăm sóc giúp đỡ cô vượt qua những thời điểm khó khăn và cô đơn nhất của cô, qua cõi u minh quái ác của bước chuyển từ đứa con gái nam tính hú hét sang một thiếu nữ. Atticus lấy cây súng hơi khỏi tay cô và đặt cây gậy đánh golf vào đó, bác sĩ Finch dạy cô - bác sĩ Finch dạy cô những điều ông quan tâm nhất. Cô thừa nhận thế giới này ngoài miệng: cô ứng xử như thể tuân thủ những quy định chi phối cung cách của những cô gái mới lớn trong những gia đình danh giá; cô học cách quan tâm nửa vời đến trang phục, con trai, kiểu tóc, buôn chuyện, và những thành tích kiểu nữ giới; nhưng cô luôn thấy bứt rứt mỗi khi xa khỏi sự bảo đảm an toàn của những người mà cô biết rất yêu thương cô.

Atticus gửi cô đến một trường đại học nữ ở Georgia; khi cô tốt nghiệp ông bảo rằng đã đến lúc cô phải tự xoay xở rồi và hay là cô đến New York hay chỗ nào khác. Cô hơi bị xúc phạm và cảm thấy mình bị xua khỏi nhà của chính mình, nhưng khi năm tháng dần qua cô nhận ra giá trị đầy đủ trong tính toán khôn ngoan của Atticus; ông đang dần già đi và ông muốn chết mà biết chắc rằng con gái mình có thể tự lo liệu cho nó.

Cô không đứng một mình, mà cái đứng đằng sau cô, sức mạnh tinh thần mạnh mẽ nhất trong đời cô, là tình yêu của bố cô. Cô chưa bao giờ nghi vấn nó, chưa bao giờ nghĩ về nó, thậm chí chưa bao giờ nhận ra rằng trước khi cô đưa ra bất kỳ quyết định quan trọng nào, cái phản xạ Atticus sẽ làm gì? đã lướt qua cô mà cô không ý thức; cô chưa bao giờ nhận ra rằng động lực khiến cô kiên trì lập trường và đứng vững bất cứ lúc nào cô làm vậy chính là bố cô; rằng bất cứ điều gì tử tế và được tiếng khen trong tính cách của cô đều do bố cô tạo cho; cô không biết rằng cô sùng bái ông.

Cô chỉ biết rằng cô thấy tiếc cho những người ở lứa tuổi như cô luôn cự cãi cha mẹ vì đã không cho họ điều này hay tước mất của họ cái kia. Cô lấy làm cho các bà trung niên chỉ khám phá ra sau nhiều phân tích, rằng vị trí của nỗi băn khoăn của họ là trong chính họ; cô cảm thấy tiếc cho những người gọi cha mình là Ông Già Tôi, chứng tỏ rằng họ là những tạo vật tầm thường, có thể còn kém cỏi nghiện ngập, đã làm con cái họ thất vọng đến quá đỗi và không thể tha thứ vào lúc nào đó trong đời.

Cô quá hào phóng lòng thương hại, và hài lòng với thế giới ấm cúng của mình.