NHẬT KÝ DU HÀNH CỦA MANON TRÊN CHẶNG ĐƯỜNG ĐỜI, GIỮA AVIGNON VÀ LYONS-

30 tháng Bảy, 1986

Thật là một phép mầu khi mọi người không lên tàu đi cùng mình. Nguyên cái chuyện bọn họ (cha mẹ mình, dì Julia “phụ-nữ-không-cần-đàn-ông, hai đứa em họ, Daphne “Em-béo-quá” với Nicolette “Em-lúc-nào-cũng-mệt”) đổ bộ xuống nhà mình từ những quả đồi ngát mùi xạ hương nhà họ và tháp tùng theo tới Avignon để tận mắt thấy mình lên tàu tốc hành đi từ Marseilles tới Paris đã đủ đáng ghét lắm rồi. Mình ngờ rằng bọn họ chỉ muốn tới một cái thị trấn để lại được vào rạp phim và kiếm vài cái đĩa nhạc của Prince.

Luc không đi cùng mình. Anh ấy lo mình sẽ không chịu đi nếu anh ấy có mặt ở ga. Và anh ấy không sai: có đứng từ xa mình cũng vẫn thấy được anh ấy đang cảm thấy thế nào qua dáng đứng cách ngồi, qua thế đầu thế vai. Anh ấy là một người đàn ông miền Nam nước Pháp từ trong xương tủy; tâm hồn anh ấy là lửa cháy và rượu mạnh, anh không bao giờ lạnh lùng, anh không thể làm gì mà không có cảm xúc, anh không bao giờ hờ hững. Mọi người bảo hầu hết người Paris đều hờ hững với hầu hết mọi thứ.

Mình đang đứng ở cửa sổ tàu tốc hành, cảm thấy cùng lúc vừa trẻ trung vừa trưởng thành. Đây là lần đầu tiên mình thực sự từ biệt mảnh đất chôn nhau cắt rốn. Và thực tình đây cũng là lần đầu tiên mình nhìn thấy nó, lúc này đây khi mình đang rời đi, từng dặm từng dặm. Bầu trời ngập nắng, tiếng ve sầu vọng lại từ những cây cổ thụ, gió vật từng chiếc lá hạnh. Trời nóng hầm hập như sốt. Bầu không mầu vàng rung lên và lấp lánh khi mặt trời lặn, rưới sắc hồng với mầu mật ong lên những ngọn núi dốc đứng cùng những ngôi làng nằm vắt vẻo trên ấy. Và mẹ đất cứ không ngừng cho đi - nó cứ cho hoài cho mãi. Nó cho hương thảo với cỏ xạ mọc xuyên qua đá, sơ ri thì căng mọng muốn nứt toác ra, hạt những quả chanh chín căng thơm ngát tựa như tiếng cười bọn con gái khi các chàng trai gặt đến chơi dưới bóng cây tiêu huyền. Sông nước lập lòe như một thứ chỉ màu ngọc lam nguyên chất uốn khúc qua những dãy núi lởm chởm, và về phía Nam lấp lóa một đại dương xanh ngăn ngắt, xanh như những đốm lấm tấm trên vỏ quả ô liu đen khi ta làm tình bên dưới một cây ấy. Mảnh đất này cứ lấn át con người chúng ta, không chịu nhân nhượng chút nào. Gai. Đá. Hương. Cha mình nói rằng Provence tạo ra con người từ cây, từ những tảng đá ngời nắng, từ mùa xuân, rồi gọi họ là người Pháp”. Họ mang mùi gỗ và dễ bảo, mang hơi đá và mạnh mẽ; họ cất tiếng nói từ sâu bên dưới những vỉa tầng bên trong mình và sôi trào nhanh chẳng kém một nồi nước đun trên bếp.

Mình đã có thể cảm nhận thấy nhiệt độ hạ xuống, bầu trời xuống thấp hơn, mất đi những vệt xanh cô ban. Đường nét của mảnh đất mềm mại đi, nhạt nhòa đi khi tàu chạy ngược về phương Bắc. Phương Bắc cay độc, buốt giá! Ngươi có cảm nhận được tình yêu?

Mẹ cố nhiên thấy sợ rằng chuyện gì đó sẽ xảy ra với mình ở Paris. Bà không nghĩ rằng mình sẽ tàn đời tới một trong những quả bom cánh Cách Mạng Li-băng đã cho nổ tung ở Galéries Lafayette với Champs Elysées; mà là một người đàn ông. Hoặc, lạy Chúa tôi, một người đàn bà. Một người trong hội trí thức khu Saint-Germain, những người có mọi thứ trong đầu nhưng không một mảy may cảm xúc, những người có thể cho mình nếm mùi đời trong một ngôi nhà nghệ sĩ giá lạnh, cái chốn mà bao giờ cũng vậy, phụ nữ rốt cục cũng chỉ đi rửa cọ cho những Quý ông làm nghệ thuật.

Mẹ đang lo rằng mình sẽ khám phá ra một thứ gì đó cách xa Bonnieux với những cây tuyết tùng Atlas của nó, những ruộng nho Vermentino với những buổi chiều tà hồng rực, một cái gì đó sẽ đe dọa tương lai của mình. Mình đã nghe thấy mẹ khóc thổn thức trong căn bếp hè đêm qua; mẹ đang lo cho mình.

Người ta nói rằng dân Paris cạnh tranh dữ dội về mọi thứ, và rằng đàn ông hớp hồn phụ nữ bằng sự lạnh lùng. Người phụ nữ nào cũng muốn chài được cho mình một người đàn ông, châm ngọn lửa đam mê vào vỏ bọc tự vệ băng giá của anh ta. Người phụ nữ nào cũng vậy, nhất là phụ nữ phương Nam. Daphne nói vậy đấy và mình nghĩ con bé điên rồi. Rõ ràng ăn kiêng khiến người ta bị ảo giác.

Papa thì vẫn là người đàn ông Provence gia trưởng. Người thành phố sẽ mang lại gì cho con chứ? ông đã nói vậy. Mình thấy yêu Papa làm sao khi ông lại thao thao bất tuyệt về chủ nghĩa nhân văn trong năm phút đồng hồ và khẳng định Provence chính là cái nôi của văn hóa dân tộc Pháp. Ông lầm bầm những phương ngữ Occitan và kết luận rằng thật tuyệt vời khi mỗi người nông dân trồng ô liu, mỗi người trồng cà chua chân lấm tay bùn suốt bốn trăm năm qua đã sử dụng thứ ngôn ngữ của giới nghệ sĩ, triết gia, nhạc sĩ và những người trẻ tuổi. Không giống như dân Paris, cái đám người cho rằng chỉ có những tầng lớp có học của họ mới xứng đáng làm người sáng tạo, làm công dân toàn cầu. Ôi, Papa! Chẳng khác nào Plato với cái thuổng làm đồng, không dung thứ với những gì không thể dung thứ.

Mình sẽ nhớ lắm hơi thở cay nồng, cái ôm ấm sực của ông. Cả giọng nói của ông - sấm rền nơi chân trời.

Mình biết rằng mình sẽ nhớ đồi núi, nhớ thứ gió bấc quét qua và rửa sạch ruộng nho… Mình có mang theo đây một túi đất nhỏ với ít thảo dược. Cùng với một hạt đào mình đã mút sạch và một hòn sỏi mà mình có thể đặt dưới lưỡi nếu có lúc nào mình nhớ nhung những dòng suối ở quê nhà, như Pagnol.

Liệu mình có nhớ Luc không nhỉ? Anh lúc nào cũng ở đó; trước giờ chưa khi nào mình thấy nhớ anh. Cái cảm giác đau đáu nhớ đến anh hẳn thú lắm. Mình không biết cái sức hút mà cô em họ Daphne Em-quá-béo đã từng nhắc đến bằng những lời lấp lửng đầy ẩn ý: “Cảm giác như thể một người đàn ông thả neo vào ngực chị, bụng chị, giữa hai chân chị; khi anh ta không ở đó, sợi xích sẽ kéo, sẽ lôi chị đi.” Nghe đến là kinh, ấy thế mà con bé cứ nhăn nhở cười khi nói câu đó.

Cảm giác sẽ thế nào khi ta thèm khát một người nhiều đến vậy? Và liệu mình có thả được một lưỡi câu tương tự vào anh ấy không, hay đàn ông chóng quên hơn? Liệu có phải Daphne đọc được điều đó trong đống tiểu thuyết của con bé?

Mình biết rõ cánh mày râu, nhưng về một người đàn ông đơn lẻ thì lại chẳng biết gì. Anh ta sẽ thế nào khi ở với một người phụ nữ? Liệu năm hai mươi tuổi anh ta có biết được mình sẽ muốn yêu người phự nữ thế nào năm sáu mươi tuổi, vì anh ta biết đích xác mình sẽ nghĩ, sẽ hành động, sẽ sống vì sự nghiệp như thế nào khi ở tuổi sáu mươi?

Mình sẽ quay về trong vòng một năm nữa, Luc với mình sẽ kết hôn, như những cánh chim. Rồi bọn mình sẽ làm rượu, sinh con, năm này qua năm khác. Mình được tự do trong năm tới, và cả trong tương lai nữa. Luc sẽ không tra hỏi nếu có lúc này lúc khác mình về nhà muộn và nếu, trong những năm tiếp theo, mình có khởi hành đi Paris hay đâu đó một mình. Đó là món quà anh tặng mình khi hai đứa kết hôn: một cuộc hôn nhân tự do. Anh là vậy đấy.

Papa không hiểu nổi anh ấy - tự do không ràng buộc nhân danh tình yêu? “Mưa cũng đâu có đủ cho tất cả đất đai,” ông nói; tình yêu là mưa, đàn ông là đất. Còn phụ nữ như mình? Con vun đắp cho một người đàn ông, anh ta sẽ đâm chồi nảy lộc trong tay con; đó là quyền năng của phụ nữ?

Mình vẫn chưa biết liệu mình có muốn nhận cơn mưa của Luc không. Nó lớn thế, biết đâu mình lại quá nhỏ với nó.

Và liệu mình có muốn đền đáp lại cho anh? Luc nói anh ấy không ép buộc mình, đó cũng không phải là một điều kiện.

Mình là con gái của một ngọn cây cao lớn, vâm váp. Gỗ của mình được dùng làm thuyền, nhưng nó không có neo có cờ. Mình dong buồm hướng đến cả cái tốt đẹp lẫn xấu xa; mình uống gió mà quên đi hết thảy những bến cảng. Quỷ tha ma bắt tự do, dù có sẵn hay phải chiếm lấy; nếu còn băn khoăn thì cứ thế chịu kiếp sống một mình.

À, mình nên kể nốt một chuyện này trước khi Marianne nội tâm của mình, lại xé toạc áo ra mà gầm lên những lời tự do. Mình đã làm quen được với người đàn ông trông thấy mình khóc và viết nhật ký. Trong khoang tàu. Anh ấy trông thấy mình khóc thế là mình phải vội giấu nước mắt đi, cả cái cảm giác “muốn-quay-về-chốn-ấy” đã xâm chiếm mình ngay khi rời khỏi cái thung lũng nhỏ bé của mình…

Anh ấy hỏi có phải là vì mình nhớ nhà quá không.

“Sao anh không nghĩ tôi đang thất tình?” mình đã hỏi vậy.

“Nhớ nhà thì cũng là thất tình, chỉ là nặng hơn thôi”

So với người Pháp thì anh ấy khá là cao. Làm nghề bán sách. Hàm răng trắng bóc, nụ cười thân thiện; mắt màu xanh - màu xanh cây cỏ. Gần giống như màu xanh lá cây tuyết tùng bên ngoài phòng ngủ của mình ở Bonnieux. Khuôn miệng màu đỏ tía như nho, tóc dày và chắc khỏe như một nhành hương thảo.

Anh ấy tên là Jean. Hiện đang sửa sang lại một cái sà lan chở hàng của Hà Lan; anh ấy muốn đặt sách trên đó, anh ấy nói vậy “những con thuyền giấy cho tâm hồn.” Anh ấy bảo muốn biến nó thành một nhà thuốc, một hiệu thuốc văn chương, nơi điều trị tất thảy những cảm xúc không thuốc men nào chữa được.

Ví dụ như nhớ nhà. Theo anh, có đủ kiểu nhớ nhà: khao khát tìm chốn nương thân, hoài nhớ gia đình, nỗi sợ chia ly hay mong mỏi được yêu.

“Nỗi mong mỏi muốn sớm được yêu một thứ gì tốt đẹp: một nơi chốn, một con người, một chiếc giường nào đó.”

Qua lời anh ấy điều đó nghe chẳng hề dớ dẩn chút nào mà hoàn toàn hợp lý.

Jean đã hứa tìm mấy cuốn sách sẽ giúp mình nguôi nỗi nhớ nhà. Anh ấy nói về điều đó cứ như thể đang nói về một thứ thuốc dù thần kỳ nhưng cũng bình thường như bao thuốc men khác ngoài tiệm.

Anh ấy khiến mình nghĩ đến một con quạ trắng, khôn ngoan, mạnh mẽ, lướt cánh bay lên trên thực tại. Anh ấy tựa như một con chim to lớn kiêu hãnh đang canh chừng thế giới.

Không, nói vậy vẫn chưa đúng. Anh ấy không hứa tìm sách cho mình - Jean nói anh ấy không chịu nổi những lời hứa hẹn. Anh ấy chỉ gợi ý “Tôi có thể giúp em. Nếu em muốn khóc thêm hay ngừng khóc, hay cười lên để vơi đi nước mắt; tôi sẽ giúp em.”

Mình muốn hôn anh ấy để xem liệu anh ấy có thể đi xa hơn lời nói và sự hiểu biết của mình hay không; liệu anh ấy có thể cảm nhận và tin tưởng hay không.

Và nó bay mới cao làm sao, cái con quạ trắng nhìn thấu mọi thứ bên trong mình.