Chương 34 -

Bốn lữ khách đã có một đêm say sưa. Salvo phục vụ hết nồi này đến nồi khác món trai, Max thì chơi đàn piano và họ thay phiên nhau nhảy với Samy ngoài boong thuyền.

Rồi sau đó bốn người bọn họ cùng nhau ngắm cảnh Avignon và cầu Saint Bénézet, cái cây cầu đã đi vào bất tử nhờ bài hát. Tháng Bảy bày ra trước mắt họ với tất cả sự lộng lẫy của nó; cả khi mặt trời đã lặn xuống biển, không khí vẫn mịn như nhung trong cái nóng hai tám độ C.

Ngay trước nửa đêm, Jean nâng ly rượu lên.

“Cảm ơn mọi người,” ông nói. “Vì tình bạn. Vì sự thật. Và vì bữa tối ngon quên sầu này.”

Tất cả cùng nâng ly. Tiếng chạm cốc leng keng nghe như một hồi chuông ngân lên báo hiệu hành trình của họ sắp kết thúc.

Dù vậy, Samy nói, hai má ửng lên: “Cơ mà, giờ tôi rất hạnh phúc,” và nửa tiếng sau: “Tôi vẫn hạnh phúc”; và hai tiếng sau lại vẫn câu nói ấy… chậc, có lẽ cô còn nói ra câu đó bằng nhiều cách không lời khác, nhưng cả Max lẫn Jean đều không nghe được. Để không làm phiền Samy với Salvo, hai người đàn ông bỏ đi, để đôi chim cu ở lại trên con thuyền Lulu - trong đêm đầu tiên của, hy vọng là vậy, hàng nghìn đêm sau này của họ - và lững thững bước qua cánh cổng gần nhất dẫn vào khu phố cổ của Avignon.

Các con phố hẹp đông nghẹt những bóng người đi lang thang vô định. Cái nóng mùa hè đã đẩy lùi các hoạt động đến tận tối muộn. Max với Jean mua kem ăn ở quảng trường đằng trước tòa nhà ủy ban to lớn đẹp đẽ và ngắm các nghệ sĩ rong biểu diễn với lửa, nhào lộn và mua vui cho thực khách trong quán ăn với quán cà phê bằng những trò tếu. Thành phố này không hề hấp dẫn Jean; trong mắt ông nó như một ả điếm đạo đức giả đang ăn mày quá khứ huy hoàng.

Max lè lưỡi hứng cây kem đang tan ra rất nhanh. Miệng toàn kem, cậu nói, bằng một giọng cố ý tỏ ra vô tình: “Tôi sẽ viết truyện thiếu nhi. Tôi đã nghĩ ra vài ý tưởng rồi.”

Jean liếc nhìn cậu.

Vậy đây là thời điểm của Max, ông nghĩ. Cái giờ khắc cậu bắt đầu trở thành các phiên bản hoàn thiện của chính mình trong tương lai.

“Có thể kể tôi nghe được không?” ông đề nghị, cảm thấy phấn khích bởi niềm ngạc nhiên trìu mến khi được phép sẻ chia thời khắc quan trọng này.

“Chậc, tôi cứ nghĩ là ông sẽ không bao giờ hỏi chứ.”

Rút ra cuốn sổ tay từ đằng sau túi quần, Max đọc to cho ông nghe: “Ông lão phù thủy đang tự hỏi khi nào thì một cô bé dũng cảm sẽ xuất hiện và đào ông lên từ dưới những gốc dâu trong vườn nơi ông đã nằm trong quên lãng suốt một trăm năm mươi năm qua…”

Max nhìn Perdu bằng cặp mắt mơ màng.

“Hoặc là câu chuyện về con khỉ con?”

“Con khỉ con?”

“Ừ, cái con khỉ gió mà cứ đụng tí là người ta lại lôi ra réo í. Tôi hình dung ra là ngay cả con khỉ gió ấy cũng từng có thời làm một con khỉ con, trước khi người ta bắt đầu thở ra những câu như ‘Cái đồ khỉ gió nhà anh, anh định làm nhà văn ấy à?’” Max toét miệng cười. “Một truyện khác về Claire, cô bé con tráo đổi cơ thể với con mèo cô bé nuôi. Và rồi…”

Người hùng tương lai của những truyện cổ tích trước giờ ngủ đây rồi, Jean thầm nghĩ trong lúc lắng nghe những cốt truyện tuyệt diệu của Max.

“Một truyện thì là về cậu nhóc Bruno càm ràm với các thần hộ mệnh trên thiên đàng về cái gia đình mà họ đã quẳng cậu vào…”

Max cứ thế kể liên tu bất tận, còn Jean thì nhấm nháp cái cảm giác tựa hồ như những bông hoa mỏng manh đang xòe cánh nở trong trái tim ông. Ông thật sự yêu mến chàng trai này! Những lời láu lỉnh của cậu ta, cả ánh mắt và tiếng cười của cậu ta.

“… và khi cái bóng của mỗi người quay lại để chỉnh đốn lại tuổi thơ các ông chủ bà chủ của mình…”

Thật tuyệt vời, Jean nghĩ. Mình sẽ cử cái bóng của mình quay ngược lại quá khứ để chỉnh đốn lại cuộc đời của mình. Nghe mới hấp dẫn làm sao. Mà cũng bất khả thi đến đáng buồn.

•••

Đến quá nửa đêm họ mới quay về thuyền, độ một tiếng trước khi bình minh nhoài lên trên bầu trời.

Max té về cái xó của cậu, ghi chép lại vài suy nghĩ rồi lăn ra ngủ, còn Jean Perdu thì đi đi lại lại quanh thuyền sách, lúc này đang dập dờn theo sóng nước. Bọn mèo luẩn quẩn dưới chân ông, mắt theo sát bóng dáng người đàn ông cao kều; chúng cảm nhận được lời giã từ sắp đến.

Miết tay qua các chồng sách, vuốt ve gáy những cuốn sách, Jean như chạm tay vào thinh không. Ông biết rõ từng cuốn sách một nằm ở đâu trước khi người ta mua nó, cũng giống như ta biết rõ từng ngôi nhà mảnh ruộng trên con đường ta lớn lên - và vẫn tiếp tục thấy chúng cả khi chúng đã nhường chỗ cho đường quốc lộ và trung tâm mua sắm mọc lên.

Ông vẫn luôn có cảm giác rằng sách vở đã dựng lên xung quanh ông một trường lực. Ông đã khám phá ra cả thế giới ngay trên con thuyền sách này - từng cảm xúc, từng nơi chốn, từng thời kỳ. Ông chưa bao giờ phải đi du lịch; những cuộc trò chuyện của ông với sách là đã đủ… cho đến một ngày, cuối cùng, ông thậm chí còn đặt chúng cao hơn cả con người. Bởi chúng ít hăm dọa ông hơn.

Ông ngồi xuống chiếc ghế bành kê trên cái bục thấp và nhìn ra mặt nước qua khung cửa sổ rộng. Hai con mèo nhảy tót lên lòng ông.

“Giờ thì ông sẽ không đứng dậy được đâu,” cơ thể chúng nói, mỗi lúc một nặng hơn, ấm áp hơn. “Giờ thì ông sẽ phải ở lại đây thôi.”

Vậy ra đây đã là cuộc đời ông. Hai tư nhân năm mét. Ông đã bắt tay xây dựng cuộc đời này từ ngày còn bằng tuổi Max: con thuyền, bộ sưu tập cho “tiệm thuốc tâm hồn”, danh tiếng của ông, cả sợi dây neo này. Ngày lại ngày ông đã rèn, đã luyện từng cái mắt xích một để rồi tự cùm chính mình bằng nó.

Nhưng giờ đây không hiểu sao ông thấy điều đó thật không ổn. Nếu như đời ông là một cuốn album ảnh, những tấm ảnh chụp ngẫu nhiên sẽ giống nhau y hệt; lúc nào cũng là cái cảnh ông đứng trên con thuyền này, tay cầm cuốn sách, chỉ có mái tóc ông là bạc đi, thưa hơn. Và trên tấm ảnh cuối cùng hẳn sẽ là ông với vẻ van lơn tìm kiếm trên khuôn mặt nhăn nheo già cả.

Không, ông không muốn kết thúc như vậy, không muốn cứ băn khoăn liệu nó đã kết thúc. Giờ đây chỉ có đúng một giải pháp duy nhất, một giải pháp dứt điểm để phá vỡ cái dây xích đang trói ông.

Ông sẽ phải rời khỏi con thuyền này. Vĩnh viễn chia tay nó.

Ý nghĩ ấy làm ông buồn nôn… nhưng rồi, hít lấy vài hơi thật sâu và mường tượng cuộc sống không có Lulu, ông lại thấy nhẹ nhõm.

Cảm giác tội lỗi bất chợt trỗi dậy. Giũ bỏ Hiệu thuốc văn chương, như thể nàng là một người tình phiền toái ư?

“Lulu có làm phiền gì đến mình đâu,” Perdu lẩm bẩm.

Bọn mèo kêu rừ rừ dưới bàn tay vuốt ve của ông.

“Ta sẽ làm gì đây nếu không có ba bọn mi?” ông rầu rĩ nói.

Đâu đó gần chỗ ông ngồi, Samy đang hát trong giấc ngủ. Và một hình ảnh chợt đến trong trí ông: có lẽ ông không cần phải chạy vạy khắp mọi nơi tìm người mua hay để Lulu thành đứa trẻ mồ côi.

“Sống ở đây Cuneo có thấy thoải mái như ở nhà không nhỉ?” ông hỏi bọn mèo. Chúng cọ mình vào tay ông.

Người ta vẫn nói rằng tiếng rừ rừ của loài mèo có thể chắp lại một mớ xương gãy và làm sống lại một tâm hồn đã hóa đá; nhưng khi đã xong xuôi, chúng sẽ bỏ đi không một lần nhìn lại. Loài mèo yêu không dè dặt, không ràng buộc - và cũng không hứa hẹn điều gì.

Bài Những chặng đường của Hesse chợt vang lên trong đầu ông. Hẳn nhiên là ai cũng thuộc câu mở đầu của nó: “Ở mọi khởi đầu bao giờ cũng tồn tại một lực lượng thần thông…” nhưng không mấy người biết câu kết: “Để canh chừng cho ta và giúp ta sống tiếp.” Và hiếm người nào nhận ra cái Hesse nói tới không phải là những khởi đầu mới.

Ông muốn nói sự sẵn sàng để nói lời giã biệt.

Giã biệt những thói quen cũ.

Giã biệt những ảo tưởng.

Giã biệt một cuộc đời đã héo hắt từ lâu, một cuộc đời mà ta chỉ như cái vỏ khô, sột soạt bởi một tiếng thở dài.