CHƯƠNG 9 TIẾNG SÚNG Ở SIÊBANKHA

Rôbinhan của Ôđétsa - làm quen với Zhaichiên - cuộc tập kích kiên quyết – vận quan may mắn - hỷ đoàn trưởng kỳ diệu - sự bổ nhiệm mới - sự chẩn đoán khiến người ta nghi ngờ - chiến dịch không triển khai được - tiếng súng ở Siêbankha.

Nhà thổ của Macgiônkích Zhaichiên khai trương trước cách mạng vẫn được bảo tồn trong thời kỳ Chính phủ cách mạng lâm thời cầm quyền sau khi Bônsêvích lên vũ đài, thì nghề của nhà buôn tháo vát này, chỉ còn đợi chờ ngày đóng cửa thôi. Hơn nữa còn ngấm ngầm cầu nguyện nhất thiết đừng để mất tự do. Việc bộ đội của Đennikin mơ ước lật đổ được Bônsêvích, đối với ngành nghề của Zhaichiên rất được hoan nghênh, hơn nữa ở mức độ nào đó giúp cho ông khôi phục được ngành nghề. Khi trên đường Ôđétsa râm mát cây cối hai bên rải rác, thấy những chàng bộ đội mặc quân phục ngoại quốc thì nghề nhà thổ của Zhaichiên trở nên thịnh vượng. Bọn binh lính và sĩ quan đến từ Hi Lạp, Pháp, Anh, Rumani thay thế khách thường xuyên của nhà thổ ngày trước - bộ đội Ucraina ăn mặc đúng mốt, sĩ khí hiên ngang và Quân đoàn Ba lan với danh hiệu là vô địch.

Khách chơi không bao giờ thiếu, khách chơi mà nhà thổ thích nhất phải kể đến các thuyền viên trên chiến hạm "Không Sợ” đậu ở bến cảng Ôđétsa. Nhưng ông chủ nhà thổ cũng không bao giờ từ chối được phục vụ đồng bào của mình nhất là đối với người của đơn vị Đennikin. Bởi vì ở Ôđétsa bộ đội Đennikin được coi là cơ quan phản gián. Trưa một hôm, trước cửa nhà thổ chật ních những gã mua vui tìm thú đang tìm chọn người đẹp trẻ đến. Lúc này một đại uý pháo binh với thân hình chắc nịch đến, ông chủ nhà thổ như tiếp khách nước ngoài vậy, hết sức thận trọng mời chào ngài đại uý hơn nữa luôn miệng nói cười vui vẻ. Vâng, bất kể khách nào đều không được làm mất lòng. Khách mà oán trách, thì phiền phức lắm, nhưng ai mà hiểu rõ được các anh lính tráng ấy? Có thể phải ra mặt trận vào ban đêm. Kìa, chưa đến cho người đi đặt phòng rồi.

"Chìa khoá gác xép tầng chót ở đâu?” Người đến ra lệnh thế "đưa chìa khóa đến..."

Zhaichiên sợ hãi liếc nhìn vị khách, định nổi nóng, nhưng nhìn vẻ mặt của vị đại uý pháo binh, rõ ràng ông không suy đoán được ý định của anh, thế rồi lập cập đưa chìa khóa. Viên đại uý cầm chìa khoá tung lên, rồi đón lấy một cách thành thạo, sau đó với sự hướng dẫn của chủ nhân, đi xuống cầu thang.

"Tôi hy vọng ngài hiểu cho, tối nay một vị đại uý như ngài cũng chưa từng tới".

Ông chủ nhà thổ buồn bã nghĩ thầm. Rõ ràng ông chưa đoán ngay được con người ấy là ai, song cứ phải vất vả suy nghĩ ngầm. Lúc bấy giờ cả Ôđétsa đều đang bàn luận một tên tuổi nổi tiếng của người Bisarabiya. Khi nhắc đến tên tuổi anh ta, người thì sợ hãi, người thì phấn khởi. Có tin, người ấy đã từng mạo hiểm đột nhập vào nhà tù cứu Đảng viên Bônsêvích bí mật bị bắt, phá hoại đường sắt, cướp được nhiều vũ khí rồi vận chuyển sang tay đội du kích ở bờ bên kia sông Đênhiếp. Tối đến, Zhaichiên nghe được tin đồn càng khó mà tin rằng một tên phỉ cướp, tung tích bí hiểm trong thanh thiên bạch nhật, đột nhập vào cơ quan phản gián của Đennikin, trải qua một trận đấu súng quyết liệt, hắn đã cướp đi nhiều văn kiện bí mật, rồi ngang nhiên chạy trốn, mà tên thổ phỉ kẻ cướp ấy đúng là mặc bộ quân phục của đại uý pháo binh.

Ở Ôđétsa, Zhaichiên là một tay nghề, làm ăn nổi tiếng. Tuy vợ ông xuất thân là người tầm thường, nhưng sau khi cưới đã trở thành quý phu nhân đeo chuỗi hạt kim cương có giá trị. Khi chị có lòng tốt, thì chị sẽ không nề hà gì làm ra vẻ đài các, đối với các bạn gái trước đây của chị. Nếu không phải vì tình hình Ôđétsa không ổn, trong thành phố thường có tiếng súng, chị thường cùng với chồng, dọn vào ở trong biệt thự hào hoa ở ven biển. Do tình hình rối loạn trầm trọng, cũng như ngày càng trở nên cấp bách, khiến cho Zhaichiên đã mấy lần muốn đến xem tình hình cơ quan phản gián, sau khi bị bọn cướp ngang ngược hoành hành ở đó đang treo giải thưởng nhiều lạng vàng tróc nã tên Bisarabiya xuất quỷ nhập thần ấy. Với bản năng tự bảo vệ hoặc là do bẩm tính nhát gan, ông đã nhiều lần xoá bỏ ý nghĩ mạo hiểm hành động.

Vào lúc nửa đêm, viên "đại uý” từ trên gác xép tầng nóc đi xuống. Với khẩu khí lịch sự chủ nhân ông trong cuốn sách Scôtt của nhà văn Anh, anh tỏ lời cảm ơn ông chủ nhà thổ hấp dẫn ấy, rồi anh báo với ông chủ rằng anh muốn thay bộ quân phục của mình lấy một bộ quần áo thường dân. Zhaichiên không lấy bộ quân phục đại uý lượt là ấy bởi vì ông liên tưởng rất nhanh tới, rất có thể tên thổ phỉ ăn cướp ấy mặc quân phục trong khi đấu súng bị người ta nhìn thấy. Vì thế ông hiểu rõ ràng rằng, nếu bị cơ quan phản gián của Đennikin phát hiện, điều đợi chờ ông sẽ là cái gì. Mặc dầu rất lưu luyến, nhưng ông vẫn đưa cho vị đại uý lạ lùng ấy bộ thường phục. Trong nháy mắt đã thay xong quần áo, thế rồi rút một búi tóc giả trong cặp da ra, đội lên đầu vừa tròn lại nhẵn thín của anh. Quả thực khi người ấy mang lại búi tóc giả, người ta không nhận ra nữa: đứng trước mặt Zhaichiên là một thân sĩ lực lưỡng, trắng béo, cử chỉ kiêu ngạo. Khi chia tay, anh vô tình buột miệng ra một câu khiến cho Zhaichiên không thể nào quên được. "Tôi mắc nợ tình cảm ngài...".

Sau bảy năm, tức đêm ngày 6 tháng 8 năm 1925 Zhaichiên dùng khẩu súng poọc hoọc giết chết người sẽ trả ơn ông - Gơrigơri Ivanvích Kôtôpxki, Quân đoàn trưởng, anh hùng diệu kỳ trong nội chiến vinh dự được tặng thưởng ba Huân chương Hồng kỳ. Anh là vị "đại uý” tạm thời trốn ở nhà thổ của Zhaichiên sau khi tập kích chớp nhoáng cơ quan phản gián của Đennikin.

Tên thật của hung thủ giết hại vị Thống soái bộ đội được che giấu đã hơn 60 năm. Hơn nữa trong hàng chục cuốn sách, Bách khoa toàn thư và tư liệu tham khảo về căn bản cũng không nhắc tới tên tuổi của con người đó. Thí dụ trong bộ Đại Bách khoa toàn thư của Liên Xô đầu tiên đã trình bày về cái chết của Kôtôpxki như sau: "ông bị người ta âm mưu sát hại tại nông trang quốc doanh "Siebankka". Cuốn Đại Bách khoa toàn thư Liên Xô tái bản năm 1953 và năm 1965 vẫn dựa theo bản xuất bản năm 1937. Còn những lần tái bản sau đó thì hoàn toàn đã thay đổi. Thí dụ, trong cuốn Đại Bách khoa toàn thư Liên Xô xuất bản năm 1973, thậm chí không có tài liệu có liên quan đến địa điểm mà Kôtôpxki bị sát hại. Cách nói hàm hồ trong sách rằng ông được an táng ở thành phố Pilchun (nay là thành phố Kitôpxki ở Ôđétsa - tác giả) lại được trích dẫn trong cuốn Bách khoa toàn thư quân sự Liên Xô xuất bản năm 1977. Những đầu mối trong các sách lịch sử và các cuốn tiểu thuyết đều do văn kiện của chính giới cung cấp. Tập sách "Tiểu sử danh nhân" xuất bản năm 1982, trong đó cuốn sách kỷ niệm Kôtôpxki đã trình bày cái chết của ông như thế nào: “Tối ngày 5 tháng 8 năm 1925, ông đã tham gia buổi đốt lửa trại của các đội viên thiếu niên Luchanốp, sau đó mọi người tham dự đêm liên hoan cùng vui chung với nhau một thời gian. Nhưng trên đường về nhà, ông đã bị kẻ địch đã phũ phàng giết hại ông”.

Trong một cuốn sách dày 200 trang, chỉ giới thiệu ngắn ngủi năm hàng chữ in nội dung cái chết của vị Thống soái nổi tiếng trong cuộc nội chiến, điều đó càng dẫn tới làm cho người ta không hiểu nổi về sự mô tả hàm hồ, không rõ ràng. "Từ viên đạn của khẩu súng poọc hoọc kia đã kết thúc một cách phũ phàng sinh mệnh của ông..". Khẩu súng poọc hoọc đó là của ai? Rút cục tên hung thủ vô danh ấy là ai? Tại sao nó lại bắn vào Kôtốpxki? Vẫn chưa có câu trả lời.

Đại Bách khoa toàn thư Liên Xô đã xoá bỏ mất những nội dung có liên quan đến việc Kôtốpxki bị ám sát ở Nông trường quốc doanh "Siebankha" vậy thì sẽ không thể tìm thấy câu trả lời trong các cuốn sách khác xuất bản trước đó chứ gì? Cuốn sách có thẩm quyền nhất về mặt này tức là bản hồi ký của vợ Kôtốpxki bởi vì trong toàn bộ thời kỳ nội chiến, bà luôn luôn đi theo chồng. Ngoài ra năm 1958, Kisơnióp đã xuất bản một cuốn sách nhỏ 50 trang lấy tên là "Những người con trung thành của nhân dân Liên Xô" lượng phát hành rất ít, chỉ có 3.000 cuốn. Song cuốn sách đó lại là văn kiện tài liệu duy nhất có thể giải thích hàm ý của "Siebankha" cũng như mùa hè năm 1925 tại sao Kôtốpxki tới đó.

Căn cứ lời kể của Ôlêga Pitơrốpna, bà trước đây là bác sĩ, bà làm quen với Kôtốpxki trên chuyến xe lửa chạy ra mặt trận, sau đó ít lâu họ đã cưới nhau. Tháng 7 năm 1925, lần đầu tiên Kôtốpxki được phép đi nghỉ. Bởi vì từ 1924 ông thường hay bị đau dạ dày. Một lần bị đau khi ông đang ở Kiép, Giáo sư Sanôpxki bước đầu chẩn đoán ông bị loét dạ đày, đề nghị ông nằm viện để theo dõi. Nhưng sau khi cơn đau qua đi, Kôtôpxki lại cảm thấy mình vẫn mạnh khoẻ như trước đây, không có bệnh tật gì cả. Vợ ông đã giấu ông lặng lẽ báo cáo bệnh tình của ông cho Tư lệnh quân khu Ucraina. Theo lệnh của Hội đồng quân sự, ông đến Mátxcơva để tiến hành xét nghiệm toàn diện.

Các cuộc hội chẩn, xét nghiệm và chiếu X quang kiểm tra của các Giáo sư đã tiến hành khoảng hai tuần, cho rằng ông không phải mắc bệnh loét dạ dầy, mà là do thần kinh bị suy nhược mà gây nên chứng bệnh về cơ năng thần kinh đường ruột. Kôtôpxki cự tuyệt đi điều dưỡng ở viện điều dưỡng: đã dành chỗ ở rất gần biển, nếu muốn cả nhà cùng đi nghỉ, thì hà tất phải đi đến một viện điều dưỡng nào? Blôngtai đề nghị ông đến Nông trường quốc doanh "Siêbankha" của quân đội ở ngoại ô Ôđétxa, để cả gia đình họ đến nghỉ ở đó vào cuối xuân đầu hè.

Phòng điều dưỡng của Nông trường quốc doanh "Siêbankha” không to, tất cả có thể tiếp nhận được hơn 30 người đến nghỉ. Kôtôpxki được sắp xếp đến nghỉ ở một căn phòng nhỏ riêng biệt. Căn phòng này ở bên ngoài làng, rất hẻo lánh, không liền kề với các căn phòng khác. Tình hình ấy khiến Olêga Pitơrôpna rất lo âu. Theo bà, trước khi họ tới nghỉ ở nơi này, Cục bảo vệ chính trị quốc gia đã bắt được hai nhóm khủng bố phá hoại. Chúng được cử tới trụ sở của Bộ tư lệnh quân cận vệ số 2 của Hồng quân tại Uman, là nhằm để ám sát Kôtốpxki. Ngoài ra nơi này cách biên giới không xa, càng làm cho Ôlêga Pitơrốpna cảm thấy sợ hãi. Vì thế, bà đã thi hành một số biện pháp đề phòng, chuẩn bị một khẩu súng máy hạng nhẹ, trong nhà nuôi một con chó coi nhà ở nông trường. Kôtốpxki ngủ ở ngoài hành lang, sau mỗi khi đợi để ông ngủ say, bà ra ngồi ở trước cửa sổ để nghe ngóng tỉ mỉ mọi động tĩnh đáng nghi ngờ.

Kôtốpxki nghỉ ở đây rất tốt, ông được sống yên tĩnh, nên hệ thống thần kinh của ông cũng được tăng cường. Mặc dù như vậy, nên vẫn kéo dài thời gian nghỉ của ông, nhưng ông quyết định trở về nhà ở Uman, vì vợ ông đang có mang, hơn nữa, chỉ còn một tháng nữa, sẽ sinh con.

Ngoài ra trong Quân đoàn còn có rất nhiều việc: có tin đồn rằng ông sẽ phải nhanh chóng chia tay binh lính và các cán bộ chỉ huy thân yêu của ông, sắp tới sẽ có bổ nhiệm mới đối với ông, các loại tin đồn tương tự ngày càng nhiều. Điều mà mọi người đều biết là những tin đồn ấy không phải là không có căn cứ. Song những người biết được tình hình thực tế đó, lại đã trầm mặc hơn 60 năm. Phần lớn họ sợ liên lụy đến mình và người thân, thế rồi đem theo bí mật ấy đến khi chết. Nhưng sau khi trải qua sự yên lặng trang nghiêm bị tổn thương, cuối cùng chân tướng của sự thực trở nên rõ ràng.

Mọi cái đều có báo ứng nhân quả. Chúng ta tạm thời không bàn việc có liên quan đến Kôtốpxki sắp phải điều động lên Mátxcơva, mà là tiếp tục nghe Ôlêga Pitơrốpna kể về tình hình Kôtốpxki qua đời. Chúng ta đặc biệt nhấn mạnh địa điểm này, bởi vì địa điểm này rất quan trọng, đây là chứng cứ về người mục đích duy nhất được công khai đăng trên báo chí.

“Tối ngày 5 tháng 8, Kôtốpxki tham dự dạ hội lửa trại hè của Đội thiếu niên tiền phong Luchanốp, 9 giờ tối ông trở về đến nhà". Bà viết hồi ký: "Những người điều dưỡng ở đó quyết định tổ chức tiệc tiễn chân chúng tôi. Mười một giờ đêm khuya mọi người tụ tập lại. Kôtôpxki lại không muốn tham gia, bởi vì ông không thích những cuộc dạ hội ấy, hơn nữa lúc bấy giờ ông cảm thấy mệt mỏi, ông nói với các Đội viên thiếu niên tiền phong rằng, rằng nhất định phải quét sạch tập đoàn phản cách mạng Antônốp vì thế ông thường cảm thấy sức ép về tinh thần rất lớn".

Nghe nói cuộc dạ hội tiến hành không được vui vẻ thoải mái. Mọi người với giọng nói rất to, ngữ khí cũng rất cứng nhắc, nhưng Kôtốpxki không đồng lòng, rõ ràng ông rất buồn. Sở dĩ ông lưu lại ở đó là vì có vị Tổng giám đốc kế toán của Cục sản xuất công nghiệp quân sự trung ương tới thăm ông. Sau đó một mình tôi trở về nhà trải giường.

Bỗng tôi nghe thấy hai tiếng súng cấp bách, sau đó là sự yên lặng như tờ. Hình như đầu óc tôi bị chững lại: “Không phải bắn vào ông đâu?” Tôi chạy bổ tới hướng có tiếng súng nổ và kêu lên, "xẩy ra cái gì vậy?” Không có một hồi âm nào. Khi tôi chạy tới đó, nhìn thấy Kôtốpxki nằm phủ phục ở góc nhà những người điều dưỡng ở. Tôi vội vào bắt mạch ông, không thấy mạch đập nữa. Tôi vội kêu toáng lên "Hãy mau lên cấp cứu, Kôtôpxki bị giết hại”.

Những người điều dưỡng nghe thấy tiếng súng ở bên ngoài cửa sổ đều phải đi ẩn náu mãi tới khi nghe thấy tôi hô hoán họ mới ra. Kôtốpxki được khiêng vào trong nhà bếp. Tôi tỉ mỉ kiểm tra vết thương ở ngực ông. Ông đã mất hết cả những hiện tượng sống còn, vì viên đạn bắn xuyên vào động mạch chủ của ông, nên ông chết ngay.

Trước khi cơ quan điều tra tới, tôi khoá cửa nhà bếp lại, rồi một mình trở về biệt thự. Mệt rã rượi ra, tôi ngồi ở hành lang ngoài. Lúc này Đội trưởng đội cảnh vệ Nhà máy đường Siêbankha đã đến. Anh quỳ trước mặt tôi nói: "Hãy cứu con với! Bà là mẹ của toàn quân, cũng là mẹ của con, hãy cứu con với, chính con đã giết ông...".

Tôi chỉ có thể nói một câu: "Hãy cút khỏi nơi đây!" Anh ta ra đi, tôi trấn tĩnh lại rồi chạy đi tìm Giám đốc Nông trường quốc doanh. Anh em công nhân có phân công nhau đi tìm hung thủ, kỵ binh cũng men theo bờ biển đi tìm theo hướng Ôđétsa.

Tối đến, chúng tôi chuyển thi hài Kôtôpxki tới Ôđétsa. Ngày 11 tháng 8, quần chúng Ôđétsa đưa Kôtôpxki đến Binchun, sở dĩ an táng ông ở đây là vì trong cuộc đời cách mạng thời kỳ đầu chính ông đã sáng lập ra Đội xích vệ ở đây.

Rõ ràng trong bản hồi ký của bà quả phụ Kôtốpxki Olêga Pitơrôpna mất năm 1961, không chỉ rõ họ tên của kẻ thích khách. Nhưng chúng tôi lại phát hiện một chi tiết hết sức quan trọng, chức vụ của kẻ thích khách. Ôlêga Pitơrốpna gọi y là Đội trưởng đội cảnh vệ Nhà máy đường.

Bây giờ xin nói về việc bộ đội kỵ binh của Kôtốpxki xây dựng lại Nhà máy đường Pêrêgơnôpxki ở gần Uman. Đơn vị của ông được lấy tên của vị ủy viên nhân dân Ucraina, rải rác đóng ở các nơi trong vòng mấy chục cây số như Uman, Caixin và Kơrigiơpôli. Từ năm 1922 trở đi ở Liên Xô không có chiến trường nữa. Điều đau đầu nhất của các sĩ quan cấp tướng của Hồng quân là vấn đề ăn và mặc của các chiến sĩ. Vì thế đã thành lập Hợp tác xã tiêu dùng riêng cho quân nhân, với tôn chỉ chẳng những cung cấp hàng hoá cần thiết cho bộ đội, mà còn tiến hành sản xuất nữa. Kôtốpxki tích cực ủng hộ bộ máy, xí nghiệp kinh doanh sản xuất tương tự và trạm sửa chữa trong quân đoàn của mình. Nhà máy đường Pêrêgơnốpxki lúc bấy giờ ở vào tình trạng ngừng sản xuất. Kôtốpxki có thân chinh thị sát Nhà máy này. Ông cho rằng việc khôi phục sản xuất của Nhà máy này là có lợi. Thế rồi ông đã ký những hợp đồng trồng củ cải đường với nông dân địa phương, kết quả đạt được thành tựu chưa từng thấy, sau khi cùng với nông dân và công nhân hạch toán các hạng mục, thì các Hợp tác xã tiêu dùng của quân nhân trực thuộc Quân đoàn thu được lợi nhuận rất khá: Ba vạn tấn đường có chất lượng cao. Hội nghị các nhân viên công tác ở các Nhà máy đường họp ở Mátxcơva, V.Ai Chirenxki, Chủ tịch Ban kinh tế quốc dân tối cao lúc bấy giờ, xây dựng Nhà máy đường Pêrêgơnôpxki thành xí nghiệp kiểu mẫu. Lẽ nào Đội trưởng cảnh vệ của Nhà máy này lại là hung thủ giết hại Kôtốpxki? Hắn tên là gì?

Tên họ của kẻ bắn vào Kôtốpxki không đề cập tới trong các cuốn sách xuất bản sớm hơn: "một phát súng vô nguyên cớ và không hề có ý nghĩa gì bỗng nhiên đã kết thúc cuộc sống sôi sục của Kôtôpxki. Lúc bấy giờ anh đang ở độ tuổi trẻ tráng kiện, thiết tha tham gia chiến đấu, luôn luôn sẵn sàng hiến dâng thân mình cho thắng lợi của cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa. Là một chiến sĩ trung thành cam nguyện cống hiến tất cả cho tương lai tốt đẹp của con cháu thế hệ sau, tên tuổi của ông sẽ mãi mãi được ghi vào sử sách đấu tranh giai cấp". Mấy câu ấy là lời kết thúc trong cuốn sách giới thiệu về Kôtốpxki cho lớp trẻ xuất bản năm 1931 của C. Sibiriacốp và A. Nicôlaép. Lịch sử giải thích hoàn toàn kiểu Stalin lúc bấy giờ chiếm địa vị chủ đạo, tức dùng những luận điệu rập khuôn về hình thái ý thức để che đậy sự thực lịch sử, dùng những từ ngữ khéo đưa đẩy để che đậy những chi tiết mà mọi người quan tâm.

Lẽ nào lại không có một tài liệu ấn loát nào nhắc tới tên tuổi của hung thủ? Chính lúc tôi hầu như hết hy vọng, bỗng phát hiện một cuốn sách nhỏ cũ kỹ đã ngả màu vàng cất giữ trong một cái hòm có khoá ở Thư viện trung ương Đảng cộng sản Liên Xô, khiến tôi cảm thấy rất bất ngờ. Cuốn sách nhỏ ấy to bằng cuốn bút ký bỏ túi chỉ có 30 trang. Do thiếu không khí và ánh sáng nên cuốn sách nhỏ đó, hầu như đã hoàn toàn mục nát, cầm lên tay thì liên tiếp rơi xuống đất những mùn giấy mục nát. Căn cứ vào số và ngày đăng ký có con dấu của năm 1929 tôi phải rất vất vả và khó khăn mới lấy được cuốn sách đó từ trong kho sách ra. Cuốn sách nhỏ ấy xuất bản năm 1925 sau khi Kôtốpxki mất được ít lâu, được thu thập trong tập sách, mà tạp chí "Khổ sai và đi đầy" xuất bản với giá rẻ. Tờ Tạp chí ấy là do Hiệp hội những người bị khổ sai và phạm nhân tù đày toàn Liên Xô chủ biên. Sau này theo lệnh của Stalin, Hiệp hội và Nhà xuất bản đều phải hủy bỏ.

Rất khó nói địa phương nào vẫn bảo tồn một cách kỳ diệu cuốn thứ 2. Đây quyết là một cuốn sách phải ngừng xuất bản. Quả thực tôi không dám tin vào mắt của mình. Hai hàng cuối cùng của cuốn sách ấy có viết: "sáng sớm ngày 6 tháng 8, ở Nông trường quốc doanh "Siêbankha" trực thuộc Cục sản xuất công nghiệp quân sự Trung ương cách Ôđétsa 30 dặm. Maduôtốp, Đội trưởng đội cảnh vệ Nhà máy đường Quân đoàn kỵ binh, dùng súng poọc hoọc bắn một phát vào lồng ngực Gơrigơri Ivanôvích, giết hại ông”. Té ra hung thủ là Maduôtốp. Nhưng tại sao trong cuốn sách xuất bản năm 1934 lại không có tên anh ta? Qua đối chiếu, nội dung hơn 30 hàng trong đó không hề có sửa đổi gì với cuốn sách của Sipiriacốp và A.Nicôlaép cùng biên soạn nhằm giới thiệu Kôtốpxki cho lớp trẻ. Có điều là trong cuốn sách không đề cập tới chi tiết về họ tên của hung thủ cũng như tấn bi kịch ở Siêbankha, lại tăng thêm một đoạn văn dùng từ ngữ tài hoa khéo léo, nội dung trống rỗng, không hề có đặc điểm nhân cách hoá, một đoạn văn có thể thêm vào bài thương nhớ bất kể một nhà cách mạng Bônsêvích nào. Rõ ràng Sipiriacốp cùng ngồi tù với Kôtốpxki hơn một năm đã đặc biệt tìm một người am hiểu viết về cách mạng và cuộc nội chiến cùng biên soạn cuốn sách ấy.

Như thế là trong cuốn sách nhỏ mong mỏng bỏ túi xuất bản trước đây ngót 70 năm ấy, lại không chú ý nhắc tới tên họ hung thủ đã giết hại Kôtốpxki. Nhân tiện xin bổ sung thêm, đó vẫn không phải là tên thật. Song sau đó tên họ kẻ giết hại vị tướng lĩnh nổi tiếng trong thời gian nội chiến cũng không thấy xuất hiện trên sách báo Liên Xô nữa, ở nước ngoài thì lại càng không thể có.

Năm 1990, nhà xuất bản "Quân cận vệ Thanh niên" đã xuất bản cuốn sách "Nguyên soái Hồng quân" do Rôman Phuli viết. Đây là cuốn sách đầu tiên xuất bản ở trong nước kể từ năm 1919, sau khi ông rời khỏi tổ quốc Một số sách khác của ông, như "Hành quân trên băng” và "Giấy đen chữ trắng" trong những năm 20 từng xuất bản ở Nga Xô. Do ở chương một của cuốn "Nguyên soái Hồng quân" viết về Tukhasiépxki, cho nên chỉ đến 1932 một nhà xuất bản ở Béclanh có xuất bản. Êrenbua nói, chính phủ Xô Viết không tha thứ cho tác giả và con buôn xuất bản sách. Về sau, năm 1933, vẫn Nhà xuất bản ấy ở Béclanh, Phuli lại xuất bản cuốn sách giới thiệu các Nguyên soái Liên Xô khác như Vôrôsilốp, Buxiôngni, Buhaokhơn và Kôtốpxki.

Rôman Pôrisôvích Phuli năm 1986 mất ở Mỹ. Cho tới khi chết, ông cũng không được nhìn thấy những cái gọi là sách văn học chống Liên Xô của ông xuất bản ở Mátxcơva. Là người làm chứng rất sinh động ngót 80 năm lịch sử nước Nga, ông cảm thấy rất bức thiết cần phải thông báo cho nhân dân toàn bộ sự thật của lịch sử.

Với đề mục giản đơn và mộc mạc không hào nhoáng "Cái chết của Kôtôpxki” ở chương một ông mô tả ngày cuối cùng của vị tướng Hồng quân ấy, nội dung không dài, chỉ có mấy dòng ngắn ngủi. Phuli có trích dẫn bài phát biểu của Siêmieo Buxiôngni, bạn chiến đấu của Kôtốpxki trên lưng ngựa tại buổi lễ tang. Phuli có bình luận về bài phát biểu của Siêmiao Buxiôngni rằng: "Có thể cho rằng Kôtôpxki bị đánh chết trên chiến trường”, tác giả với kinh nghiệm già dặn gây hứng thú cho bạn đọc rằng: "Không, rất nhiều điều nghi ngờ về cái chết của vị Nguyên soái kiệt xuất đã ba lần được tặng thưởng huân chương và được bầu vào Ban chấp hành Trung ương”.

Thậm chí ông còn nêu ra tấm gương trong lịch sử. Năm 1882, tướng M.Đ.Xkhơbierep nổi tiếng bỗng đột tử ở khách sạn Angơrêchen. Tính tình ông nóng nảy, chính phủ không ưa thích ông, vì thế mặc dù chiến công của ông rất lớn, nhưng mọi người đều hiểu rõ rằng, các sĩ quan cao cấp của quân đội Nga hoàng và triều đình đều rất ghét Xkhơbierep, thế rồi tin đồn ở khắp mọi nơi xoay quanh về nguyên nhân cái chết của ông, có tin nói rằng vị tướng bạch phỉ ấy bị tên thiếu uý kị binh được lệnh đầu độc ông.

(Xkhơbirep (1843-1882) thượng tướng bộ binh nước Nga (1881), từng tham gia quân Viễn chinh Hi-va ở Trung Á năm 1873 và cuộc viễn chinh ở Anchiêkin 1880 - 1881, tham gia đàn áp cuộc khởi nghĩa Hảo Khan (1813 - 1876). Trong cuộc chiến tranh Nga-Thổ vào năm 1877-1878, ông đã chỉ huy thắng lợi bộ đội.)

"Nhưng còn ai đã giết chết vị tướng Hồng quân? Ro. Phuli nghi vấn: "Vị sứ giả của Bộ tư lệnh trong quân đoàn của Kôtôpxki sai khiến Maduôrốp bắn mấy phát súng vào ngực ông làm cho ông phải bỏ mạng ngay ở hiện trường”.

Mãi tới 65 năm sau, chúng tôi mới được rõ, vốn dĩ kẻ bắn vào Kôtốpxki không tên là Maduôtốp. Y không phải là sứ giả tin cậy của Bộ tư lệnh, cũng không phải là sĩ quan cấp phó của Kôtốpxki, còn ông chủ nhà thổ Ođétsa trước đây - Zhaichiên, năm 1925 làm đội trưởng cảnh vệ Nhà máy đường Pâyrêgơnốpxki, Rô Phuli xuất bản cuốn "Nguyên soái Hồng quân" tại Béclanh, đã Nga hoá cái từ "Mácgiônkích" thành "Maduôrôp".

Tại sao Mácgiônkích lại có cử chỉ như thế? Rôphuli tiếp tục dẫn chứng các tài liệu khác viết rằng: Thông tin của báo chí về cái chết của Kôtốpxki rất hàm hồ, có thông tin cho rằng vị sứ giả cãi nhau gay gắt, nên súng bị cướp cò, viên đạn bắn trúng vào ông nên ông bị chết, có thông tin nói Maduôrốp là gián điệp của Cục Trinh thám Rumani.

Maduôrốp sứ giả của Bộ tư lệnh có bị thẩm vấn không? Trên báo chí nói rằng từ lâu y đã tích cực chuẩn bị hoạt động mưu sát này. Để tránh bị thất bại, trước khi ám sát, y đã từng bắn thử bằng một khẩu súng poọc hoọc, sau này chính y đã dùng khẩu súng này để ám sát Kôtốpxki.

Ở đất nước khủng bố này, Maduôrốp đã ẩn náu. Còn tên gián điệp của cục trinh thám Rumani đi đâu? Sứ giả ấy của Bộ tư lệnh chính không phải là cái gậy ảo thuật của Cục bảo vệ an ninh Chính trị quốc gia toàn Liên Xô à? Chính thông qua cái gậy ảo thuật ấy đã trừ khử kẻ âm mưu đảo chính, gây nguy hiểm cho đất nước.

Chính là đã lưu truyền những tin đồn ấy về Kôtốpxki.

Cái chết của Kôtốpxki hợp tính quy luật một cách hết sức lạ lùng. Những người ra vào trong mưa bom bão đạn, trải qua biết bao gian nan nguy hiểm mà vẫn bình yên vô sự, thường hay bị chết bởi những vụ ám sát ngấm ngầm của các tên thích khách.

Mà sứ giả của Kôtốpxki chính là loại người ấy.

Nếu khâm phục sự nhạy cảm phân biệt phải trái của Phuli. Ông mô tả rất tỉ mỉ lễ tang của Kôtốpxki: 20 khẩu đại bác của bộ đội kỵ binh Hồng quân số 2 đóng ở trong thành bắn những phát đạn đại bác để tiễn biệt, thành phố Ôđétsa treo cờ rủ tưởng niệm ông. Các Nguyên soái Hồng quân như Diêgiơrốp, Buxiôngni và Iakin có phát hiểu tại buổi lễ tang, họ ví Kôtốpxki là con đại bàng chiến của Hồng quân. "Cầu mong cho Kôtôpxki bay bổng trên bầu trời làm cho kẻ thù kinh hồn bạt vía hơn hẳn khi ông phi trên lưng ngựa”.

Một số thành phố lấy tên Kôtốpxki đặt tên cho đường phố. Về sau có người đề nghị xây bia tưởng niệm cho vị Thống soái kỵ binh ấy của Hồng quân. Rôphuli lúc bấy giờ suy đoán rằng, có thể xây dựng bia tưởng niệm Kôtốpxki, nhưng bia tưởng niệm không biết nói, nó không nói được gì.

Rút cục cuối cùng là tác giả di cư ra nước ngoài. Còn bia tưởng niệm Kôtốpxki cũng không chỉ xây dựng một cái. Tiếp theo lại bắt đầu quá trình thần thánh hoá con người, loại trừ mọi cái có thể gây nên những ảnh hưởng xấu, miêu tả một kẻ phản bội thích đấu tranh trở thành nhân vật chính diện lương thiện. Trong nhiều sách và phim ảnh kỷ niệm ông, hình như ông chưa bao giờ trải qua thời thơ ấu, phảng phất như mới sinh ra đã là nhà cách mạng, khi ông nói chuyện, làm việc đều không có văn kiện để làm chỗ dựa. Viện hồ sơ quốc gia chưa bao giờ cho các nhà sử học, nhà văn và phóng viên ra vào tự do. Bất cứ ai đều không được tra đọc những văn kiện có liên quan mà Cục cảnh sát Sa hoàng ghi chép về những hoạt động trước cách mạng của Kôtốpxki. Còn hiện nay tại sao trong nhiều văn kiện Cục cảnh sát gọi Kôtốpxki là "Thổ phỉ” hoặc "Tên đầu sỏ thổ phỉ” thì mọi người đều biết cả rồi. Ngoài ra những tài liệu điều tra về việc Kôtốpxki bị mưu sát ngay từ thời khởi đầu ấy cũng không biết tăm tích rồi. Những tài liệu ấy không biết có còn được bảo tồn ở chỗ nào không? Không chỉ tên của Zhaichiên, mà còn tất cả những tài liệu có liên quan với nông trường quốc doanh Siêbankha đều bị cấm không được đăng báo. Trong các bản hồi ký của các chiến sĩ lão thành cũng làm việc dưới sự chỉ huy của Kôtốpxki, bất cứ một chi tiết nào có liên quan đến tấn bi kịch ở Nông trường quốc doanh Ôđétsa đều bị xóa bỏ phũ phàng đi.

Tạp chí "Ngọn cờ” lần đầu tiên phá vỡ sự phong toả về câu chuyện Kôtốpxki bị hại. Năm 1989 tờ Tạp chí này đã đăng bài "Sau khi tiếng súng nổ” do Víchto Khachacốp viết, trong đó có nêu mấy cách nói khác nhau trình bày về vụ mưu sát xảy ra ở Siêbankha. Ông không né tránh những tin đồn lưu truyền trong những năm 30 có xảy ra đấu tranh về nguyên nhân vụ mưu sát.

Khachacốp viết rằng, có một lần một vị quan chức đến trụ sở Ban biên tập "Báo buổi chiều Kitsniôp" của ông (Khachacốp), quan chức ấy sau khi đề cập đến việc của một số người, đột nhiên có nói rằng:

“Khi Kôtôpxki mất, tôi có ở hiện trường. Tôi có thể kể về tất cả những việc đã xảy ra. Không sở dĩ tôi muốn nói, không phải để cho ngài viết tất cả quá trình đã xảy ra. Những sự thật có liên quan đến cái chết của ông từ lâu người ta đã không cần nữa. Tôi chỉ tiện thể nói để ngài rõ”.

Thế rồi ông nói:

"Lúc bấy giờ tôi và Kôtôpxki đều ở Siêbankha. Tối hôm ấy chúng tôi ngồi uống rượu ở trước bàn ăn. Lúc này Kôtôpxki đưa tới một người đàn bà trẻ lạ... Chúng tôi uống rượu vốtca, cùng tán chuyện với nhau, thấm thoắt đã nửa đêm. Lúc này Kôtôpxki phát hiện thần sắc của mắt vị sĩ quan trẻ ngồi đối diện ông, nhìn người tình mới của ông không hay. Rồi ông cởi dây đeo súng, rút khẩu súng lục chỉ về phía viên sĩ quan nói, "Tao giết mày". Viên sĩ quan cấp phó của Kôtôpxki biết rõ ông đã nói, thì ông làm, nên vội lao tới giật lấy khẩu súng của ông, chính trong khi giành giật ấy, súng đã nổ. Là do bản thân Kôtốpxki đã vô ý bóp cò viên đạn xuyên vào trái tim ông..."

V.Khachacốp cho rằng, tuy con người này biết rõ mọi chi tiết, nhưng những điều ông nói, không có một câu nào là thật cả. Nhưng tại sao ông lại nói như thế? Phải chăng là nhằm đề cao mình? Sở dĩ có một cách nói rất không thể tin được về nguyên nhân cái chết của Kôtốpxki được lưu truyền rộng rãi, là vì cho đến nay vẫn không có ai nói rõ tình hình thực tế của tấn bi kịch ở Nông trường quốc doanh Siêbankha.

Con trai của Kôtốpxki Gơricơri, Gơricơriêvích Kôtốpxki hiện là Nghiên cứu viên nổi tiếng của viện nghiên cứu phương Đông, Phó tổng thư ký Hội liên hiệp những người làm công tác khoa học kỹ thuật thế giới, anh căm phẫn nói: Khi cha anh mất, anh mới được hai tuổi. Anh (Kôtốpxki con) sinh ra là một việc mừng lớn đối với Kôtốpxki: bởi vì ông và vợ trước sau không thể nào quên được nỗi đau mất đi bào thai sinh đôi con gái, ông ước mơ có một cậu con trai nữa. Khi biết được tin đứa con trai ra đời, Kôtốpxki đang ở Mátxcơva. Do tha thiết hy vọng sinh con trai, ông vội tới ga xe lửa. Nhưng vì tuyết nhiều chất thành đống, giao thông đường sắt bị tắc nghẽn. Rồi ông đổi sang cưỡi ngựa và chuyển sang đi xe goòng trở về Uman.

Kôtốpxki con vẫn luôn tìm cách giải đáp về nguyên nhân cái chết của cha anh. Mẹ anh đã từng phẫn nộ bác bỏ tin đồn nói rằng cha anh chết vì cãi cọ nhau. Anh tin ở mẹ anh, tin chắc chắn rằng mẹ anh hết sức thực thà. Ôlêga Pitơrốpna cùng với A.I.Uriăngnôva, chị của Lênin làm Hiệu đính viên cho cơ quan báo của Đảng dân chủ xã hội do chồng của Uriăngnôva chủ biên. Bà học ở trường Đại học y khoa Mátxcơva, bà là học trò tốt của Bunchiênkô, bác sĩ ngoại khoa nổi tiếng, khi bà làm ca mổ cuối cùng là bà đã 66 tuổi. Các bạn đồng nghiệp, láng giềng và tất cả những ai quen biết bà đều kính trọng bà. Kôtốpxki con không có một lý do nào nghi ngờ mẹ anh giấu giếm anh điều gì. Bởi vì dù cho đã phải trải qua những nỗi cực khó chưa tưng thấy, Ôlêga Pitơrốpna cũng chưa bao giờ để cho con trai có một chút nghi ngờ nào xảy ra đêm hôm tháng 8 đáng sợ ấy.

Trong bài viết của Kôtốpxki con trên tạp chí "Ngọn cờ”, có trình bày như sau: "Về nguyên nhân cái chết của cha luôn luôn trăn trở mẹ tôi, mà những tin đồn nói xấu danh dự của cha (bảo rằng cha tôi chết vì cãi nhau) dần dần đã trở thành cách nói của chính giới. Năm 1934 khi mẹ tôi nghỉ ở Viện điều dưỡng quân đội, bà nghe thấy mấy viên sĩ quan trẻ nói đùa rằng, sau khi mấy người ấy biết được con người ở trước mặt ấy là ai, thì rất băn khoăn, họ ấp a ấp úng nói với Ôlêga Pitơrôpna rằng, Cục chính trị Hồng quân công nông thông báo như thế đấy".

Kôtốpxki con còn kể một sự việc như sau: Năm 1936 mẹ anh là Đại biểu tham dự Đại hội đại biểu vợ các tướng lĩnh Hồng quân họp tại Điện Kremli. Khi Nguyên soái Tukhasiepxki tiếp kiến các Đại biểu dự đại hội, đã đặc biệt đi tới trước mặt Ôlêga Pitơrốpna, ân cần thăm hỏi bà rằng: "Ở Vác-sa-va có xuất bản một cuốn sách do một sĩ quan Ba lan viết, trong sách xác nhận chắc chắn Kôtôpxki là bị chính phủ Liên Xô mưu sát". Năm 1949, Kôtốpxki con tìm được cuốn sách đó ở Thư viện trường Đại học Vácsava. Cuốn sách đó chẳng những là kỷ niệm cha anh, mà còn kỷ niệm một số tướng lĩnh quân sự nổi tiếng khác của Liên Xô. Trong cuốn sách đã quả quyết rằng Kôtốpxki bị chính phủ Liên Xô ám sát, chính vì ông thẳng thắn, không gió chiều nào theo chiều nấy, nên ông có uy tín rất cao trong nhân dân. Ông chẳng những chỉ huy được thiên binh vạn mã, mà còn hô một tiếng được trăm người hưởng ứng trong nhân dân khu vực hữu ngạn Ucraina. Kôtốpxki con cho rằng, Tukhasiepxki lúc bấy giờ rõ ràng ám thị cho mẹ anh rằng cái chết của Kôtơpxki có sắc thái chính trị.

Năm 1946, Kôtốpxki con ngẫu nhiên gặp một trinh sát viên quân sự quen biết. Trinh sát viên ấy đang thẩm tra xử lý vụ án Siemiaonôp, một tên đầu sỏ bọn bạch phỉ bị bắt ở Mãn châu lý một năm trước. Cuối những năm 20, Trinh sát viên này được điều đến làm nghĩa vụ quân sự ở Kiép từng đến nhà Kôtốpxki. Vì thế Kôtốpxki con biết được Trinh sát viên ấy đã từng nhìn thấy những tài liệu về vụ án Kôtốpxki trong Phòng hồ sơ tuyệt mật của Cơ quan An ninh quốc gia. Vốn là từ những năm 20, khi cha anh còn sống, những tài liệu mà cha anh tiến hành hoạt động gián điệp có liên quan đã được gửi tới Mátxcơva. Trinh sát viên đã rất hàm hồ trả lời những thắc mắc của Kôtốpxki con, ngoài ra cũng không nói gì hơn nữa. Kôtốpxki con nói, con người ấy và Ôlêga Pitôrốpna, bà mẹ anh đã qua đời đều không hề nghi ngờ cha anh là một trong tốp người đầu tiên ở trong nước bị mưu sát chính trị sau cách mạng tháng 10.

Rõ ràng chỉ có ngày nay thời đại vạch trần chân tướng đã đến, mới có khả năng đồng ý kết luận ấy của Kôtốpxki con. Trước hết chúng ta cần phải nghiên cứu lại lý lịch tiểu sử của Kôtốpxki, cần phải làm rõ tại sao mặc dầu Kôtốpxki đã lập nên những chiến công hiển hách cho Xô Viết, nhưng đối thủ của ông trong những năm hoà bình lại luôn luôn xảy ra. Có lẽ không phải vì vị Thống soái kỵ binh Hồng quân ấy đã khống chế vương quốc độc lập hơn mười thành phố ở miền Nam nước Nga và ven sông Đơnhiép, đến thời đã ngoài bốn mươi tuổi vẫn chưa chín chắn, mà còn vội vàng hấp tấp hay sao? Thời thơ ấu ông thích mạo hiểm, làm bộ hống hách và hiếu thắng, ngăn đường cướp giật ở vùng Bisarabia, ông chẳng những không hề sửa đổi những tính nết ấy, mà còn ngày càng trở nên trầm trọng hơn. Ngoài ra, vương quốc của Kôtốpxki còn xảy ra nhiều xung đột với Hội đồng quân sự cách mạng. Ở đó ngoài lệnh của Kôtốpxki ra, không có luật pháp. Ông vừa là Lãnh tụ, lại là Quan toà, hay là Nhà nước. Năm Kôtốpxki bốn mươi tuổi, vẫn giống như trước đây, trời không sợ, đất không sợ, song ông xưa nay là như thế.

Giống như thần thánh mà các hoạ sĩ vẽ vậy, các nhà đạo diễn điện ảnh, nhà tiểu thuyết và bọn bồi bút nổi tiếng, cần cù bận rộn nửa thế kỷ, họ đã sáng tạo ra hình tượng các nhân vật chính diện hoàn mỹ chu đáo, giống như đúc. Còn cuộc sống của Kôtốpxki thì đúng là không cần phải tạo dựng ra, bởi vì từ thời thơ ấu, cuộc sống của ông đã tràn đầy những câu chuyện li kỳ, trong bất cứ một cuốn sách hấp dẫn nào. Nếu câu chuyện viết dựa theo sự thật, thì nhất định sẽ hấp dẫn.

Lúc lên bảy, Kôtốpxki đã trải qua cuộc sống bay bổng lên đầu tiên trên bầu trời, từ trên nóc nhà cao sáu đến bảy trượng Nga của Nhà máy rượu, ông bị rơi xuống. Vì thế phải chữa vết thương mất một năm, mà hậu quả của câu chuyện lần này, là đã tạo ra tật nói lắp trầm trọng, sau này cùng với thời gian trôi qua, thì tật ấy đỡ nhiều. Cha ông muốn cho Kôtốpxki tiếp thu nền giáo dục tốt đẹp, nhưng vì cái tật nói lắp đã làm đảo lộn mọi thứ, rồi ông được gửi tới học ở Trường quốc dân theo chế độ hai năm.

Thời nhỏ, tinh thần ông luôn căng thẳng, tính tình bộp chộp. Rô Phuli cho rằng, hình như do quá trình khổ tâm của thời thơ ấu, đã quyết định cuộc sống lung tung kiểu thổ phỉ của ông sau này. Thời nhỏ ông có hai sở thích - vận động và đọc sách. Vận động khiến cho thân thể ông khoẻ mạnh, còn đọc những tiểu thuyết mạo hiểm và những kịch bản rất hấp dẫn khiến cho cuộc sống của ông trở nên cuồng nhiệt. Do có những hành vi khiêu khích, ông đã bị nhà trường kia đuổi học, cha ông lại gửi ông tới học ở Trường nông nghiệp Kôrôchin. Nhưng Kôtốpxki không thích nông nghiệp. Khi ông 16 tuổi cha ông đã đột ngột qua đời. Thế là phải bỏ dở việc học hành, và bắt đầu đi làm công nhật cho một công tước giầu có tên là Khantacuchin ở vùng Bisarabia. Chính ở đây, ông đã bắt đầu cuộc đời mạo hiểm đầu tiên, và trải qua cuộc sống trước ngày làm cách mạng.

Năm 1926, nhà xuất bản ruộng đất và Nhà máy đã xuất bản một cuốn sách do Phôlichsơ Côân đề tựa cuốn sách của M. Bansucốp, lấy tên là "Đảng viên cộng sản không yên phận". Trong sách đã viết đoạn lịch sử mang tính chất bị kịch ấy "... Kôtôpxki từng đi làm công nhật cho gia đình một địa chủ nhỏ, từng có nỗi niềm ân oán riêng với tên địa chủ ấy. Hiện nay làm công nhật cho một quán rượu nhỏ người Nga ở Mỹ, có ngoại tình với nữ chiêu đãi viên, phu nhân công tước Tatakuchinnơ cũng làm ở quán rượu này.. Sau khi biết được quan hệ yêu đương với phu nhân công tước, công tước giận dữ lấy kiếm định chém Kôtôpxki. Kôtôpxki nhanh trí giật thanh đoản kiếm trong tay công tước, sau đó ôm gọn người công tước quăng vào phòng quản trị. Công tước chạy tới Kitsniốp và phát đơn kiện. Rồi Kôtốpxki bắt đầu báo thù. Ông châm lửa đốt trang trại của công tước ngọn lửa cao ngút trời."

Về đoạn ấy của cuốn sách xuất bản sau này lại có cách nói khác nhau. Trong đó không có nỗi niềm ân oán riêng tư. Còn nguyên nhân xung đột giữa người làm công nhật trẻ với công tước đã biến thành sự đối kháng gay gắt giữa lao động gian khổ của cố nông với cuộc sống xa hoa của các ông chúa đất. Khi Kôtốpxki bẩm sinh thẳng thắn lần đầu tiên xảy ra đối kháng với địa chủ, rồi với giọng điệu hống hách kiểu ra lệnh chứng tỏ ông coi khinh địa chủ. Tên địa chủ nổi giận đùng đùng múa may đoản kiếm, khi y còn chưa đụng tới Kôtốpxki, thì Kôtốpxki đã nhanh nhẹn khéo léo giải giáp được vũ khí của y, và quăng y từ trong nhà quản lý ra ngoài. Tên công tước tức điên lên, bèn ra lệnh cho bọn đầy tớ trong nhà trói tên học việc ấy lại, đánh đập anh, đến đêm quẳng anh ra ngoài đồng cỏ. Một cuốn sách khác xuất bản vào những năm 70 có miêu tả một đoạn như sau: Kôtốpxki bị địa chủ ra lệnh đánh đập, có tin người làm công nhật trẻ tuổi ấy đã chống lại hình phạt về thể xác và làm nhục không công bằng đối với nông dân.

Hình tượng của ông vẫn tiếp tục được khắc hoạ thành nhân vật kinh điển. Rất nhiều cảnh đều được cấu trúc lại, đều được phó thác cho cuộc xung đột giai cấp hoàn toàn khác nhau và phù hợp với nhiệm vụ tuyên truyền lúc bấy giờ. Trong đó mấy tác phẩm có viết: sau khi đối kháng với địa chủ ngang ngược hống hách, Kôtốpxki đã trở thành người nổi bật chống lại áp bức. Từ đó đi lên con đường đấu tranh chống lại Nga hoàng. Những tác phẩm ấy thậm chí đã lược bỏ bản tính sâu sắc của nó.

Trước Cách mạng Tháng Mười, ông chẳng qua chỉ là một người cộng sản tự phát, thậm chí còn bị ảnh hưởng của chủ nghĩa vô chính phủ. "Tất cả những đau khổ và hạnh phúc của Kôtốpxki, đều ở chỗ ông quan tâm đến nỗi đau khổ của mọi người, bản tính của ông là không thể tha thứ sự giễu cợt đối với quần chúng nhân dân, cũng như ông không bao giờ xung đột với những người mà ông dẫn dắt lên con đường cách mạng". Têlix Kôen khi đề từ cho cuốn sách "Đảng viên cộng sản không yên phận" của M. Bansucốp có viết như vậy Kôtốpxki cũng giống như chủ nhân ông trong lịch sử phong trào cách mạng nước Nga của Midơkhavích, họ phải chịu đựng gian khổ vất vả vì hạnh phúc của hàng chục triệu người, mặc dù họ đã cố gắng hết sức đấu tranh, nhưng trước ngày cách mạng, lại chỉ biểu hiện là sự phản kháng tự phát của nhân dân.

Sự mô tả đơn giản hoá, mô thức hoá về Kôtốpxki bắt đầu vào những năm 30, tất nhiên trước hết - xuất hiện trong '"Giáo trình giản đơn về lịch sử Đảng (b) cộng sản Liên Xô" trong đó có nêu lên mấy vị anh hùng đã qua đời trong thời kỳ nội chiến lúc bấy giờ, rõ ràng là vì họ sẽ không gây mối đe doạ đối với những người lãnh đạo mới. Năm 1926 trên tờ tạp chí "Đảng viên cộng sản" Ucraina có đăng một bức thư ngắn của Stalin lấy đầu đề là "về Kôtôpxki" đã khẳng định những tư tưởng chính về đặc điểm chủ yếu của Kôtốpxki trong "Giáo trình lịch sử Đảng cộng sản Liên Xô (b) đơn giản”. Bức thư ấy được trích dẫn nguyên văn "Kôtôpxki mà tôi quen biết là một cán bộ tổ chức có kinh nghiệm phong phú, là một Đảng viên cộng sản ưu tú và là Cán bộ chỉ huy xuất sắc". Hầu như Tổng bí thư đã giúp cho các nhà sử học và các nhà viết tiểu thuyết ra chủ đề trong sáng tác. Người viết rằng: "Tôi nhớ rõ ràng tình hình năm 1920 lúc ở mặt trận Ba Lan, lúc bấy giờ Buxiôngni đã đột phá được phòng tuyến của Rhưthômin, tấn công vào hậu phương của quân đội Ba Lan, còn Lữ đoàn do Kôtôpxki chỉ huy đã cực kỳ dũng mãnh tập kích vào quân đội Ba Lan ở Kiép.. Theo các chiến sĩ Hồng quân lúc bấy giờ nói, đối với bọn Bạch vệ của Ba Lan, không có ai giống như Kôtôpxki, khiến cho chúng nghe tin đã sợ khiếp vía, bởi vì ông sẽ hoàn toàn nghiền nát chúng. Ông là một người dũng cảm nhất trong các vị chỉ huy khiêm tốn của chúng ta, là một người khiêm tốn nhất trong các vị chỉ huy dũng cảm. Đó là Kôtôpxki trong ký ức của tôi. Chúng ta sẽ mãi mãi tưởng nhớ ông, ca ngợi ông”.

Lời nói của lãnh tụ là phép tắc. Thế rồi, các học giả đã xoay quanh chỉ thị ấy bận rộn tới hết tốp này đến tốp khác, không dám vượt khỏi phạm vi cho phép nửa bước: Đảng viên cộng sản ưu tú, Nhà tổ chức quân sự kinh nghiệm dồi dào và Vị chỉ huy xuất sắc, mặt trận Ba Lan, đó là đầu đề cho các bạn, các bạn hãy sáng tác đi! Còn tình hình trước Cách mạng Tháng Mười cũng không có gì, tại sao vậy? Lẽ nào sự phản kháng tự phát của nhân dân lại có nhiều hình thức biểu hiện? Hay là sợ có người phát hiện Toà án của Nga hoàng lại xét xử Kôtốpxki là tội phạm hay sao? Sa hoàng trừng trị không phải là các đại thần vương công mà là bọn địa chủ. Nếu Sa hoàng trừng trị đại thần vương công, thì lại là một việc khác. Thí dụ Siêm Kôxki, giống như Kôtốpxki, ông cũng xuất thân là tạo phản, hơn nữa không có mối quan hệ nào với đảng phái nhưng ông lại chĩa họng súng vào đại thần Sêrêvan. Vì âm mưu mưu sát vương công đại thần, nên ông bị coi là chính trị phạm, còn Kôtốpxki lại chỉ có thể coi là phạm tội nói chung. Nhân dân không nên biết những điều ấy, hơn nữa cũng sẽ không hiểu được. Tốt nhất vẫn là viết các đề mục ấy như mặt trận Ba Lan, đảng viên ưu tú...

Năm 1904, nếu có ai nói Kôtốpxki là Đảng viên cộng sản ưu tú, thì anh sẽ phải cười vỡ bụng ra. Bởi vì lúc bấy giờ anh đều không có quan hệ với bất cứ một đảng phái nào. Ông làm theo ý mình mười hai đấu sĩ dũng cảm khác thường đã hỗ trợ cho ông, họ ẩn náu trong rừng cây. Sau khi lần đầu tiên họ tiến hành cướp bóc điên cuồng, thì cảnh sát bắt đầu bận rộn, còn bọn địa chủ cũng bắt đầu ngủ không ngon. Họ ráo riết tăng cường cảnh vệ điền trang của mình. Khắp nơi đều có bố trí dầy đặc các trạm gác để lùng bắt thổ phỉ to gan lớn mật ấy. Nhưng chúng vẫn tiếp tục cướp bóc. Một lần, chúng đã bao vây một số đội nông dân, vì quần chúng bạo động, nên bị áp giải tới nhà tù ở Kítsưniốp trong rừng cây, Kôtốpxki đã thả họ ra và đã ký tên trên cuốn sổ nhỏ của Đội trưởng đội áp giải: "Đầu sỏ thổ phỉ diêm vương đã thả người bị bắt".

Thảo nào cậu bé vì nói lắp rất xấu hổ, nhưng sức cảm thụ rất mạnh, chìm đắm trong ảo tưởng của tiểu thuyết hoặc kịch bản, bởi vì hầu như từ đầu chí cuối chỉ nói về mình. Anh được người ta gọi là Charlemôrôm dưới ngòi bút của Silớc, Tubơrốpxki dưới ngòi bút của Puskin, Zelim Khanôm dưới ngòi bút của Biesarabốp. Bởi vì ông thường hay xuất quỷ nhập thần, thường hay ló ra ở những nơi không dự đoán được. Tiếng tăm của tên đầu sỏ thổ phỉ Kôtốpxki ngày càng lớn, thậm chí có người nhìn thấy ông ở Ôđétsa nói rằng khi ông đi, thường hay ngồi xe ngựa bỏ mui của ông, mang theo hai người bạn - Pusơkhalép, người đánh xe ngựa và sĩ quan cấp phó Chiêmianisân.

Trong toàn bộ khu vực Bisarabia, Kôtốpxki trở thành đề tài hàng đầu được mọi người bàn tán. Phóng viên nhiều tờ báo ở miền Nam luôn luôn có thông tin về hành tung của ông. Ngay cả bọn kẻ cướp trong các tiểu thuyết trinh thám cũng không dũng cảm nhanh trí như Kôtốpxki. Vợ con địa chủ và các phóng viên vẫn duy trì mối quan hệ mật thiết với ông. Thế là họ đã trở thành những người cung cấp nhiệt thành nhất về các câu chuyện ly kỳ được giải thưởng Romantích bao trùm như "Kẻ cướp quý tộc", "Thổ phỉ khôi ngô", "Người trả thù lương thiện".v.v... Trong nhiều thành phố, ông xuất hiện với danh nghĩa một nhà quan cách giầu có, ăn mặc lịch sự, ông ngồi trên xe ngựa mui trần của ông, là một chàng trai với vóc người cân đối, tóc đen, râu rậm. Nhiều người tranh luận về thành phần xuất thân của ông - có người nhận xét, nhìn xa ông giống một người dân, có người bảo rằng, thậm chí ông không biết dùng những từ ngữ của xã hội thượng lưu, để nói rằng. Thực tế Kôtốpxki đã thưởng thức và nếm chuẩn xác đủ các loại rượu ngon, thông hiểu âm nhạc, đua ngựa và thể dục, nên nói rằng ông được giáo dục rất tốt. Đồng thời ông lại là một người rất thông minh, ngay cả những khách hàng bị ông "bóc lột” cũng rất thông cảm. Thí dụ một từ báo nhỏ ở Ôđétsa có thông tin một việc là: kể chuyện về việc Kôtốpxki đã giúp đỡ nông dân một làng ở ngoại ô Kitsơniop bị cháy như thế nào.

Trên báo chí có viết: một hôm trời hửng đẹp, một chiếc xe ngựa tư nhân chạy đến trước cửa nhà một hộ cho vay nặng lãi ở Kítsơnióp, trên xe có một ông khách ăn mặc lịch thiệp, ông mặc một chiếc áo da sang trọng cổ áo bằng lông da hải ly. Con gái ông chủ cho vay nặng lãi ấy đã tiếp vị khách kia và nói với ông rằng cha cô vắng nhà. Vị khách ấy yêu cầu hãy đợi một lúc, tiểu thư đồng ý. Trong nhà khách, ông nói năng lịch thiệp và cử chỉ tao nhã, dần dà khiến cho tiểu thư ấy lúng túng vụng về. Cô nói chuyện với chàng trai hoạt bát ấy trong nửa tiếng. Vẫn không thấy cha cô trở về, chàng trai ấy bèn tự giới thiệu:

"Tôi là Kôtôpxki".

Nghe tên ấy, tiểu thư sợ mất vía, cô khóc cầu xin ông đừng giết cô. Kôtốpxki an ủi cô, như một vị cha cố vậy, thậm chí ông còn vào bếp rót cho cô một cốc nước. Sau đó ông giải thích cho tiểu thư bị hồn xiêu phách lạc kia rằng: "không có việc gì lớn đâu, có lẽ cô cũng được tin một làng ở ngoại ô Kitsơnióp bị cháy chứ gì? Cần phải giúp đỡ gia đình những người bị cháy ấy. Theo tôi, chắc cô sẽ không từ chối để cho tôi chuyển ngay cho họ một ngàn rúp chứ?".

Một ngàn rúp được đưa tới tay Kôtốpxki. Khi ra đi, trong tập ảnh của tiểu thư ở phòng khách, hoàn toàn thuộc phong cách của một thị trấn nhỏ, ông có ghi một câu: "Cô con gái và cha đã để lại cho tôi ấn tượng tốt đẹp, Kôtôpxki".

Phu nhân Siênkhơtsơ, bà Giám đốc ngân hàng khi tiếp phóng viên tờ báo ấy cũng vui vẻ phấn khởi nói tới Kôtốpxki. Kôtốpxki xông vào nhà họ và lấy những đồ quý hiếm, phu nhân Siênkhơtsơ định lặng lẽ giấu kín một chuỗi ngọc trai đang đeo trên cổ bà. Có lẽ do căng thẳng nên bà vội giật, kéo chuỗi ngọc đang đeo ở cổ bị đứt ra, dây chuyền quý báu rơi xuống đất. Nhưng điều khiến bà giật mình là Kôtốpxki không cúi xuống nhặt những đồ quý báu đó, mà lại đánh giá cao sự nhanh trí của bà, và còn lộ rõ nụ cười vui vẻ.

Thành phần gia đình Kôtốpxki, như thế nào? Gia phả của ông như thế nào? Những truyền thuyết và tin đồn có liên quan về mặt này đều không ít. Chúng tôi xin giới thiệu những văn kiện tài liệu tin cậy nhất - đó là tự truyện do Kôtốpxki viết ngày 19 tháng 9 năm 1916 cho Viện tư pháp khu vực Ôđétsa. Ở đây chúng tôi xin trích dẫn nguyên văn bản thảo: Tổ tiên tôi là quý tộc ở tỉnh Khamennhep Bôtuôlixki. Ông nội tôi từng là một sĩ quan. Khi giải ngũ mang quân hàm thượng tá. Đồn điền lớn của ông nội ở gần thị trấn Khơrutdiê, huyện Banta tỉnh Camiannhiêp Bôtuôlixki. Ông nội có một con gái và 5 con trai. Cha tôi là con út. Khi ông nội qua đời, cha tôi mới khoảng 12, 13 tuổi. Sau đó ít lâu, đồn điền phải bán đi hết, vì mấy người con trai khác của cụ, không muốn cùng nhau kinh doanh tài sản của gia đình. Một người anh của cha tôi từng làm sĩ quan của Sư đoàn bộ binh 14 ở Bôtuôlixki hoặc ở trong đoàn Rhưthômin, thành phố Binchiêri, tỉnh Bisarabia. Khi ông giải ngũ, mang quân hàm trung tá. Rút cục nguyên nhân nào và vì sao làm cho gia đình chúng tôi lại rơi vào tầng lớp tiểu tư sản thành phố Banta, tôi không thể giải thích nổi, cha tôi cũng chưa bao giờ nói tới. Nhưng có lẽ Sôphia Gơnxkaya, chị cả của tôi biết được việc này trước đây, ở chỗ của chị có thể còn bảo lưu một số văn kiện chứng minh là thành phần quý tộc và huân chương của ông nội cuối những năm 70 thế kỷ 19, được ManukBiei, một địa chủ lớn nhất ở Bisarabia giao cho Pitơ Nicôlaêvích, anh ruột cha tôi, làm kiến trúc sư xây dựng Nhà máy rượu ở thị trấn Cansiêxthơ, huyện Kítsơniốp, tỉnh Bisarabia, cách Kítsơnióp khoảng 35 dặm Nga. Thế rồi cha tôi dẫn cả gia đình (mẹ tôi và anh ruột Nicôla) di cư tới Bisarabia. Lúc đầu, cha tôi làm việc ở công trường xây dựng Nhà máy rượu, sau khi Nhà máy xây dựng xong, ông chịu trách nhiệm quản lý phân xưởng cơ khí, và làm việc ở đó mãi tới năm 1895, ông bị ốm rồi qua đời.

Nhà máy rượu khánh thành được ít lâu, thì bác Pitơ bị ho lao rồi tạ thế. Gia đình tôi ở Cansitơ lại có thêm nhân khẩu: Chị Sôphia sinh năm 1877, chị Elêna sinh năm 1879, tôi sinh ngày 12 tháng 6 năm 1881, em gái tôi Maria sinh năm 1883. Mẹ tôi sau khi sinh ra mấy chị em chúng tôi thì tạ thế, mặc dù cha tôi lúc đó còn rất trẻ, nhưng vì thương yêu chúng tôi, cha tôi không tái giá, mấy chị em chúng tôi đều có bảo mẫu chăm sóc. Cha tôi suốt ngày bận công việc tại nhà máy, vì thế trong những năm tuổi nhỏ chúng tôi thiếu người quan tâm tới nhu cầu tâm lý của trẻ nhỏ. Cả đời tôi chưa được hưởng cái tình cảm yêu thương đầm ấm mãnh liệt, thần kỳ và ngọt ngào không gì sánh nổi của tình mẫu tử. Cái số phận tàn khốc đã làm tôi mất đi...

Sau đó Kôtốpxky nói về người cha của mình. Cũng chỉ vì viết tự truyện trong lúc bị tù, nên hồi ký mới bi thương đến thế, trong hồi ký của mình, thì cha anh!à hiện thân của lòng lương thiện. Nhưng đồng thời cũng là người rất nghiêm khắc, thậm chí còn tàn bạo nữa. Không ai nhìn thấy ông cười bao giờ. Ông rất thành thực nên được đồng nghiệp thậm chí cả những chủ trang viên kính nể. Cha của Kôtốpxki tạ thế lúc 40 tuổi. Tình yêu tha thiết và sâu nặng của ông đối với con cái rất ít khi lộ ra ngoài, mà rất hàm súc. Ông chết vì cảm nặng chuyển sang ho lao. Lúc đó ông đã hơn một giờ ở trong nhà sửa chữa nồi hơi sau khi nồi hơi sửa xong đang phun hơi nóng, ông đi ra ngoài trong lúc trên mình ướt đẫm mồ hôi vì thế bị cảm lạnh.

Những năm c?