TỘI ÁC Ở BƯU ĐIỆN

“Ông ạ,” trung sĩ cảnh sát Brejcha nói. “Tôi muốn biết, tại sao trên bức tranh công lý là một người phụ nữ đeo kính tay cầm cái cân, y như bà ấy bán hạt tiêu. Theo tôi công lý phải giống như người cảnh sát. Cái này chắc ông không tin chứ nhiều việc chúng tôi xử lý chả cần đến thẩm phán, chả cần cân hay những gì phức tạp. Những vụ nhỏ chúng tôi xử qua cho xong, với những vụ lớn chúng tôi cởi dây lưng ra*; cái này đúng với chín mươi chín trong một trăm vụ của ngành tư pháp. Ông ạ, tôi nói cho ông nghe nhé, ở đây tôi đã kết tội hai kẻ vào tội giết người và tôi đã tự xử họ với mức án công bằng, họ đã thụ án và tôi cũng chẳng nói với ai câu nào. Khoan, tôi sẽ kể cho ông nghe nhé. Ừ, ông còn nhớ cái cô gái mà cách đây hai năm còn làm ở bưu điện làng này không? Đúng rồi, tên cô ấy là Helenka*, ông ạ, cô ấy chết đuối vào dịp hè; cô ấy nhảy xuống hồ nuôi cá, đi khoảng năm chục mét đến chỗ sâu. Mãi hai hôm sau xác cô ấy mới nổi lên. Ông biết tại sao cô ấy lại làm như thế không? Ngày cô ấy trẫm mình tự tử là ngày thanh tra từ Praha đến kiểm tra bưu điện và phát hiện ra cô Helenka bị thiếu hai trăm trong két. Hai trăm khốn nạn, ông ạ. Và lão nhân viên thanh tra ngu như lợn ấy nói rằng lão sẽ phải báo cáo lên trên và vụ này sẽ phải điều tra như một vụ thụt két. Tối hôm đó ông ạ, Helenka đã tự tử vì nhục nhã. Khi người ta kéo cô ấy lên bờ, tôi phải đứng cạnh cô ấy cho đến khi hội đồng đến. Cô ấy chẳng có chút gì là đẹp nữa, nhưng tôi vẫn nhìn thấy cô ấy luôn luôn mỉm cười qua cửa sổ trong bưu điện. Vâng, tất cả chúng tôi đều hay đến chỗ cô ấy, đúng không, chúng tôi đều mến cô ấy. Thật quá thể, tôi tự nhủ, cô bé này không ăn trộm hai trăm đâu, chủ yếu là tôi không tin chuyện này và lý do thứ hai là cô ấy không cần ăn trộm; bố cô ấy là chủ xưởng xay lúa mì bên kia sông, cô ấy đi làm chỉ vì cái danh dự của phụ nữ là muốn tự lập. Tôi biết bố cô ấy; ông ạ, ông ấy trước làm thư ký và ngoài ra theo đạo Tin Lành; tôi phải nói là những người theo đạo Tin Lành họ có đức tin và không trộm cắp. Nếu thiếu hai trăm thì ai đó trộm thôi. Thế là tôi hứa với cô bé ấy trên bờ hồ, rằng tôi sẽ không để yên. Tôi liền cử một cảnh sát trẻ đến bưu điện, cậu ấy tên là Filípekí*. Cậu này rất nhanh nhẹn và sắc sảo. Tôi hay ra thăm Filípek để tôi ngó cái này cái kia. Ông biết chứ, cũng giống như ở các bưu điện nhỏ; bên cửa sổ là cái bàn nhỏ, trong bàn là ngăn kéo đựng tiền và tem. Sau lưng người nhân viên bưu điện là tủ với bảng giá dịch vụ, hồ sơ và một chiếc cân để cân các bưu kiện và mọi thứ. Filípek ạ, tôi nói, anh hãy xem bảng giá, thí dụ gửi điện đi Buenos Aires giá bao nhiêu. Ba trăm koruna một từ, cậu ấy trả lời như không có gì xảy ra. Thế gửi điện tín nhanh đi Hong Kong, tôi lại hỏi, và cậu ấy đứng dậy, quay mặt vào tủ. Khi cậu ấy đang xem giá, quay lưng lại bàn thì tôi thò tay đến tận vai qua cửa và mở ngăn kéo tiền nhẹ nhàng và êm ru. Cảm ơn, tôi nói, tôi đã có giá rồi; chuyện có thể xảy ra như vậy. Giả sử Helenka tìm gì đó trên tủ thì ai đó đã có thể lấy hai trăm từ ngăn kéo.”

(*) Nghĩa bóng là cởi dây lưng ra làm roi.

(*) Tên gọi thân mật của Helena.

(*) Tên gọi thân mật của Filip.

“Anh Filípek ạ, anh có thể cho tôi xem trong những ngày gần đây có ai gửi bưu kiện hay đánh điện không. Anh Filípek gãi đầu và nói: Thưa trung sĩ, không được đâu. Ông biết đấy, bí mật thư tín mà, trừ trường hợp nhân danh luật pháp, nhưng tôi phải báo cáo lên trên các cuộc kiểm tra. Khoan, tôi nói với cậu ấy. Tôi không muốn làm thế, nhưng anh Filípek ạ, hay anh thử làm thế này... thế... xem hồ sơ xem ai đã gửi điện tín từ đây, để cho Helenka quay lưng về phía bàn... Trung sĩ ạ, Filípek nói, những tờ phiếu điện tín ở đây sẽ có, nhưng thư đảm bảo và bưu kiện thì chỉ có danh sách người gửi thôi. Tôi sẽ ghi cho ông tên tất cả những ai đã gửi mà tôi tìm được; việc này không được làm nhưng tôi chỉ làm vì ông thôi đấy. Nhưng tôi nghĩ ông sẽ không tìm ra gì đâu. Cậu ấy, ông ạ, cậu Filípek đã nói đúng, cậu ấy mang đến ba chục cái tên - ông biết đấy, ở bưu điện làng người ta không gửi nhiều đâu, thỉnh thoảng mới có bưu phẩm cho con đi lính, nhưng ở đấy tôi cũng chẳng tìm ra gì. Ông ạ, đến đâu tôi cũng nghĩ; đủ rồi và lời hứa với cô bé đã quá cố ấy sẽ không được thực hiện. Thế rồi một lần, khoảng một tuần sau đó tôi lại ra bưu điện. Filípek lại nhe răng ra cười với tôi rồi nói: ông trung sĩ ạ, tôi nhắc lại nhé, cuộc chơi bowling* này cũng chẳng đi đến đâu. Một nữ nhân viên bưu điện mới ngày mai sẽ chuyển đến đây từ bưu điện Pardubice. Thế à, tôi nói. Hình như bị phạt, đúng rồi, họ chuyển cô ta từ thành phố về bưu điện của cái làng vớ vẩn này? Không đâu, Filípek nói và nhìn tôi hơi đặc biệt. Cô này được chuyển về đây theo đơn xin của cô ta, trung sĩ ạ. Lạ nhỉ, tôi nói. Ông biết đấy, bọn đàn bà như thế nào mà. Đúng thế, Filípek nói và nhìn tôi còn lạ lùng hơn, nghe nói có kẻ nặc danh tố cáo để người ta thanh tra khẩn bưu điện này, kẻ nặc danh cũng là người từ Pardubice.

(*) Filípek ám chỉ cuộc điều tra phụ thuộc vào may rủi.

“Tôi huýt sáo và nghĩ rằng tôi nhìn cậu Filípek cũng y như cậu ấy nhìn tôi. Và bỗng nhiên người đưa thư tên là Uher, lúc ấy đang xếp lại đám thư để đem đi, nói: Đúng rồi, đến Pardubice, cái anh quản lý nông trại lớn ngày nào cũng gửi thư cho cô gái nào đấy ở bưu điện. Chắc cô này là người yêu của anh ta, đúng không.

“Bố già ơi, Filípek nói, bố già có biết cái cô ấy tên là gì không?

“Hình như Julie Touf... Toufar…

“Touferová, Filípek nói. Đúng cô ta rồi, cô ta sẽ đến đây đấy.

“Cái anh ấy tên là Houdek, làm quản lý nông trại, người đưa thư nói, hay nhận thư ở bưu điện Pardubice hằng ngày. Anh quản ơi, tôi bảo anh ta, đây là thư của cô dâu đây. Anh ta, cái anh Houdek bao giờ cũng đi một đoạn đường để đón tôi. Ở đây anh ta có một gói gửi từ Praha. Ồ, đây là gói đồ người ta gửi trả lại, có đề “không tìm thấy người nhận”. Anh quản đã nhầm địa chỉ, tôi sẽ đem trả lại cho anh ta.

“Bố già ơi, bố cho xem nào, Filípek nói. Anh ta gửi cho cái ông Novák, Praha, phố Spálená. Hai cân bơ. Dấu đóng ngày mười bốn tháng Bảy. Khi ấy cô Helenka vẫn còn ở đây, người đưa thư nói. Cho tôi xem nào, tôi nói với Filípek và ngửi cái gói. Anh Filípek ạ, lạ chưa, bơ đã gửi mười ngày mà không hôi. Bố già ạ, bố già để gói này ở đây đi, còn đống bưu phẩm thì bố cứ mang đi.

“Người đưa thư vừa đi thì Filípek bảo tôi: Trung sĩ ạ, lẽ ra không được phép, nhưng ở đây có cái đục. Sau đó cậu ấy đi khỏi, cứ như cậu ấy chưa thấy gì. Ông ạ, tôi đã mở gói này ra; trong gói là hai cân đất. Tôi liền đến gặp Filípek và bảo cậu ấy: này, anh đừng nói gì với ai nhé, hiểu chưa. Phần còn lại để tôi xử lý.

“Ai cũng hiểu, tôi đứng dậy và đi đến nông trại để gặp anh quản lý Houdek. Anh ta đang ngồi trên đống gỗ và nhìn xuống đất. Chào anh quản, tôi nói, ở đây vừa có một việc liên quan đến bưu điện; anh có nhớ cách đây hai tuần anh gửi cho ai một gói như thế này không?

“Tay Houdek hơi tái mặt đi và nói: không có gì đâu, tôi cũng không nhớ tôi gửi cho ai nữa.

“Anh quản ạ, tôi nói, anh gửi bơ loại gì?

“Tay Houdek nhảy dựng lên, mặt trắng toát như tường vôi. Thế là thế nào, hắn ta thét lên. Tại sao ông lại làm phiền tôi?

“Anh quản ạ, anh đã giết chết cô Helenka nhân viên bưu điện. Anh đã mang đến cho cô ấy một gói đất đề địa chỉ giả, để cô ấy phải cân. Lúc cô ấy cân, anh đã nghiêng mình chui qua cửa sổ và lấy trộm hai trăm koruna từ ngăn kéo. Vì hai trăm ấy mà cô Helenka đã tự tử. Thế đấy.

“Ông ạ, tay Houdek run rẩy như tàu lá. Dối trá! hắn hét lên, tôi trộm hai trăm làm gì?

“Vì anh muốn đưa cô Tauferová, vợ chưa cưới của anh về bưu điện này. Cô này đã viết thư nặc danh tố cáo rằng Helenka thụt tiền trong két. Hai anh chị đã dồn Helenka đến hồ nuôi cá tự vẫn, hai anh chị đã gây tội ác, anh Houdek a.

“Tay Houdek ngã xuống đống gỗ và ôm mặt; suốt đời mình tôi chưa nhìn thấy đàn ông khóc. Trời ạ, hắn ta kêu la, tôi không thể biết được là cô ấy sẽ trẫm mình! Tôi chỉ nghĩ là cô ấy sẽ bị thôi việc... mà cô ấy có thể về nhà! Trung sĩ ạ, tôi chỉ muốn cưới Julča*, nhưng một trong hai chúng tôi phải bỏ việc nếu về sống với nhau... và với một đồng lương sẽ không đủ sống. Vì thế tôi muốn Julča đến bưu điện này! Chúng tôi đã đợi nhau năm năm trời. Ông trung sĩ ạ, tình yêu của chúng tôi thật khủng khiếp! Ông ạ, tôi sẽ không kể nữa; đêm đã đến, tay ấy quỳ trước mặt tôi còn tôi đã khóc vì tất cả mọi thứ như cha chết*; khóc vì cô bé Helenka và vì tất cả những gì còn lại.

“Đủ rồi, cuối cùng tôi nói với hắn, tôi chán đến cổ rồi. Đưa đây ngay hai trăm koruna. Thế. Và bây giờ nghe đây: nếu anh đến gặp cái cô Tauferová trước khi tôi xử lý xong mọi việc, tôi sẽ tố cáo anh tội ăn trộm, hiểu chưa? Và nếu anh tự sát bằng súng hoặc có những hành động tương tự thì tôi sẽ nói với mọi người lý do. Thế nhé.

“Đêm ấy ông ạ, tôi ngồi dưới bầu trời đầy sao và xử án hai đứa. Tôi hỏi Thượng đế xem tôi sẽ phải trừng phạt chúng như thế nào và tôi hiểu cái đắng cay và niềm sung sướng của công lý. Nếu tôi tố chúng thì tay Houdek sẽ chỉ bị tù treo vài tuần; mà cũng khó chứng minh được tội của hắn. Houdek đã giết cô bé ấy; nhưng hắn chỉ là một tên trộm thô bỉ. Những hình phạt ấy đối với tôi quá nhẹ. Vì thế tôi đã tự mình kết án và trừng phạt. Buổi sáng sau đêm ấy tôi đi ra bưu điện. Tôi nhìn thấy một cô gái người cao và mặt tái xanh ngồi sau cửa sổ với đôi mắt dữ dằn. Cô Tauferová, tôi nói, tôi gửi bức thư đảm bảo này về Tổng cục Bưu điện và Điện tín Praha. Cô ta nhìn tôi trong lúc dán keo lên phong bì.

(*) Tên gọi thân mật của Julie.

(*) Nguyên văn: khóc như một con đĩ già.

“Khoan đã, cô ạ, tôi nói. Trong phong bì này là thư tố cáo kẻ ăn trộm hai trăm koruna của người tiền nhiệm của cô. Tôi phải trả bao nhiêu? Ông ạ, trong người đàn bà ấy có một sức mạnh ghê gớm; nhưng dù vậy cô ta vẫn tái mặt đi như tro và người cứng đờ ra như đá. Ba koruna năm mươi haler, cô ta thở dài.

“Tôi đưa cho cô ta ba koruna năm mươi haler và nói: Tiền đây cô. Nhưng nếu tìm ra hai trăm koruna, tôi nói và đặt lên bàn hai tờ giấy bạc bị lấy trộm, nếu tìm ra hai trăm này thì cô nói là nó rơi hoặc ai đặt vào chỗ nào đấy, hiểu chưa? Để mọi người hiểu rằng Helenka không lấy trộm, cô ạ... Sau đó tôi sẽ rút lá thư này lại. Thế nào?

“Cô ta không nói câu nào; chỉ nhìn trừng trừng và căng thẳng, nhưng chẳng biết cô ta nhìn vào đâu nữa.

“Năm phút nữa người đưa thư sẽ đến, cô nghe chứ, tôi nói. Thế nào, tôi mang cái thư này đi chứ?

“Cô ta khẽ gật đầu. Tôi cầm bức thư và đi ra ngoài. Ông ạ, chưa bao giờ tôi căng thẳng đi đi lại lại như thế. Sau hai mươi phút người đưa thư tên là Uher chạy đến nói với tôi: Ông trung sĩ ơi, ông trung sĩ ơi, đã tìm ra hai trăm koruna mà cô Helenka bị mất! Cái cô mới đến tìm ra nó ở trong quyển giá dịch vụ! Đến là ngẫu nhiên.

“Bố già ơi, tôi nói với ông ta, ông hãy chạy đi loan báo là đã tìm thấy hai trăm nhé. Để ai cũng biết là Helenka quá cố đã không lấy trộm. Nhờ trời!

“Đấy là việc thứ nhất. Việc thứ hai là tôi đến gặp ông chủ nông trại. Ông không biết ông ta đâu; ông ấy là bá tước, hơi hâm hâm nhưng rất tốt bụng. Thưa Bá tước, tôi nói, đề nghị Bá tước đừng hỏi gì tôi; nhưng có việc thế này mà chúng ta phải cùng nhau xử lý. Bá tước hãy gọi cho anh quản Houdek và yêu cầu hắn ngay ngày hôm nay phải chuyển xuống nông trại lớn của Bá tước ở miền Nam Morava; nếu hắn không nghe, Bá tước hãy sa thải hắn ngay lập tức.

“Bá tước già ngước mắt lên nhìn tôi một lát; ông ạ, lúc đó tôi đã cố gắng tỏ ra nghiêm túc hết mức, đến nỗi khó mà ai đó có thể tưởng tượng ra. Được, Bá tước nói, tôi sẽ không hỏi gì ông.

“Và ông ta cho gọi Houdek.

“Houdek đến và khi trông thấy tôi ngồi bên Bá tước thì mặt hắn xám đi và đứng như trời trồng. Houdek này, nghe đây, anh hãy lên xe ngựa và ra ga tàu hỏa; từ hôm nay anh sẽ đến làm việc tại nông trại lớn của tôi ở Hulín. Tôi sẽ gọi điện thoại để họ đợi anh. Anh hiểu chưa?

“Vâng, Houdek nói khẽ, mắt nhìn tôi; ông biết không, đôi mắt như của kẻ bị đày trong địa ngục.

“Anh có ý kiến gì không? Bá tước hỏi.

“Không, hắn nói giọng khàn khàn và mắt không rời tôi. Ông ạ, tôi thấy thương cho đôi mắt ấy.

“Thế thì anh có thể đi được rồi, Bá tước kết thúc và xong chuyện. Sau một lát tôi nhìn thấy người ta chở Houdek bằng xe ngựa; hắn ngồi như tượng gỗ.

“Toàn bộ câu chuyện là thế. Khi nào ông ra bưu điện, ông để ý và sẽ thấy một cô gái mặt tái xanh. Cô ta rất tệ, tệ với tất cả mọi người và tệ đến mức mặt cô ta bắt đầu có những nếp nhăn già nua và ác độc. Tôi không biết liệu cô ta có khi nào sum họp với tay quản lý hay không, có lẽ cô ta đã đi thăm hắn ta nhưng sau đó khi trở về cô ta còn tệ bạc hơn, ác độc hơn. Còn tôi nhìn cô ta và nói với chính mình: Công lý phải đến.

“Tôi là cảnh sát, ông ạ, nhưng điều này tôi nói với ông theo kinh nghiệm của mình: Không biết có tồn tại Thượng đế với sự sáng suốt vô song và sức mạnh vô song hay không? Nếu có thì cũng chẳng hề gì. Nhưng tôi bảo ông nhé, phải có Ai đó ở trên cao nhất và công minh. Đúng vậy ông ạ. Chúng ta chỉ có thể trừng phạt còn công lý tối cao thì là cái gì lạ lùng như tình yêu ấy.”