CHƯƠNG 12 Gần biên giới Hy Lạp - Thổ Nhĩ Kỳ

Maya đã hồi sức sau một ngày mà đối với cô dường như dài bất tận. Vì bị cấm đặt chân xuống đất - đó là mệnh lệnh của Joram, ông đã trở lại thăm khám cho cô hai lần để kiểm tra xem vết thương có bị nhiễm trùng không - cô đã dành hầu như cả ngày ngồi trên một cái thùng gỗ, hít thở khí trời, dưới sự giám sát chặt chẽ của vị thiên thần hộ mệnh trẻ tuổi. Sự chu đáo của cậu, khi cậu lấy cành cây đẽo cho cô một cái nạng và giúp cô thách thức lại điều bị cấm, như cái cách mà cậu quan sát cô không rời mắt, khiến cô đồ rằng cậu đã phải lòng cô. Hakim chưa từng hé nửa lời, nhưng Maya đã biết được tên cậu qua một phụ nữ trong khu trại, người này cũng thổ lộ cho cô biết rằng cậu đã mất mẹ trong những vụ đánh bom ở Aleppo.

Nền trời phơn phớt những sắc màu của buổi chiều hôm khi Joram trở lại để kiểm tra kỹ lưỡng hơn, sau khi kiểm tra ông đã cho phép cô nhúc nhắc đi vài bước.

- Sao? ông bác sĩ hỏi.

- Giờ mà bảo tôi đã sẵn sàng chạy ngay được thì là nói dối ông, nhưng ngoại trừ cảm giác nhoi nhói ở mắt cá chân, thì cảm giác đau lúc này không là gì so với hồi sáng.

- Tôi rất muốn đưa cô vài viên giảm đau nhưng chúng tôi có ít loại thuốc đó quá... Trường hợp của cô chưa chính đáng. Cô phải hết sức cẩn thận trong vài ngày nữa, dù sao vết thương cũng khá sâu. Ngay khi về lại với thế giới văn minh của mình, cô có thể được theo dõi thêm nếu điều đó không gây phiền hà gì.

- Tôi muốn được theo dõi càng ít càng tốt, Maya đùa.

Câu nói đùa không cậy được nửa nụ cười từ ông bác sĩ.

- Có một chiếc trực thăng vừa bay qua rừng ban nãy, tôi đoán là cô có nghe tiếng.

- Như vậy là bất thường à?

- Đây là lần đầu tiên và điều đó khiến tôi thấy lo.

- Vậy thì đã đến lúc phải chào tạm biệt rồi, tôi không muốn khiến mọi người bị lộ thêm so với những gì tôi đã làm.

- Hai người đàn ông sẽ hộ tống cô vào làng, mọi người phải chia tay nhau trước khi tới làng, tốt hơn hết là không nên để ai nhìn thấy mọi người đi cùng nhau.

- Tốt hơn cho họ hay cho tôi?

- Cho tất cả, Joram thở dài. Đồ của cô đã giặt giũ xong, ống quần của cô cũng đã được khâu lại cẩn thận hết mức, cô có thể vào lều của tôi để thay đồ, chần chừ thêm cũng không ích gì. Cô biết ngủ ở đâu đêm nay rồi chứ?

- Tôi hy vọng là mình biết, tất cả phụ thuộc vào sự trợ giúp của các bạn tôi, nhưng đừng lo cho tôi, mọi người đã giúp tôi quá nhiều rồi. Với lại, tôi đã tập cách tự xoay xở từ khá lâu.

- Trông rõ là không hề như vậy khi chúng tôi tới cứu cô, nhưng tôi tin tưởng ở cô. Một lời khuyên cuối nhé: khi vào làng, hãy tránh tiệm tạp hóa ở giữa làng và quầy hàng rong ở cổng chợ, họ là chim lợn cho cảnh sát đấy.

- Làm sao ông biết điều đó?

- Họ quan sát chúng tôi và chúng tôi cũng quan sát họ, để sống sót được cần phải có những phương kế không thể ngờ tới.

Maya đi vào lều. Trong lúc thay đồ, cô nhận ra tầm quan trọng mà những người sống ở đây dành cho việc duy trì vệ sinh sạch sẽ. Trên đoạn đường đi dạo ngắn ngủi của mình, ngoài những món đồ vải vóc đang phơi khô trên những sợi dây căng ngang giữa các cành cây, cô còn có thể sử dụng một vòi hoa sen được làm từ một bồn đựng hứng nước mưa. Cô cẩn thận gấp gọn những đồ đã được cho mượn và đặt chúng lên một cái ghế tựa rồi bước ra ngoài. Những người hộ tống cô đang đứng đợi. Joram lại gần cô, chìa tay ra và chúc cô lên đường may mắn.

- Liệu tôi có thể nhờ cô một chút việc được không? ông vừa nhìn cô chăm chú vừa hỏi.

- Tất nhiên rồi, bất cứ điều gì ông muốn.

- Điều mà tôi muốn thì cô không thể giúp tôi rồi, than ôi, nhưng thay vào đó (Joram ngừng một chút và hít một hơi thật sâu rồi mới nói tiếp), khi nào cô về lại Paris, cô có thể dành một chút suy nghĩ cho chúng tôi được không, ví dụ như cứ tối tối, vào lúc 21 giờ, khi cô đang ngồi trong một nhà hàng hay đang yên vị ấm cúng trong căn hộ của mình? Đối với cô, điều đó có vẻ kỳ lạ nhưng tối nào cũng vậy, lúc 21 giờ, tôi sẽ nhìn đồng hồ, khi ấy tôi sẽ biết rằng có ai đó ở thế giới tự do ngoài kia biết rằng chúng tôi đang tồn tại. Rằng có ai đó vẫn nhớ khuôn mặt của chúng tôi sẽ giúp chúng tôi bớt vô hình đi một chút.

Maya hứa. Những người tị nạn, những người đàn ông, đàn bà và trẻ em này, họ hẳn đang ao ước số phận của cô, quan sát cô trong im lặng. Ở chính giữa nơi họ tập trung lại để ăn tối, lửa vẫn chưa được châm lên, khác hẳn với tối hôm trước; có lẽ họ sẽ chỉ châm lửa sau khi cô đã rời đi.

Trước khi đoàn người khởi hành, trong lúc vẫn đang nghĩ tới bức ảnh bé gái hết sức lạc lõng ấy, thứ đã dẫn cô tới tận chốn này, Maya tự thề với lòng mình, khi nào về tới Paris, cô sẽ không dừng ở việc đơn thuần nghĩ tới những người ở đây.

- Các sự kiện xảy ra đã quyết định chuyện đó như vậy, hoặc hãy gọi đó là sự trùng hợp ngẫu nhiên nếu anh thích, nhưng Maya và Naëlle sẽ có số phận na ná nhau.

- Naëlle là ai?

- Con gái của một dân tộc một ngày nọ vùng lên đòi tự do từ tổng thống của họ. Đáp lại lời kêu gọi thay đổi đơn giản ấy lại là câu trả lời bạo lực tới mức phải trả giá bằng mạng sống của sáu trăm nghìn người và ném sáu triệu con người khác ra đường, đàn ông, đàn bà và trẻ em phải từ bỏ cuộc sống đang có để băng núi vượt biển trùng trùng hiểm nguy chạy trốn. Còn lựa chọn nào khác dành cho họ đây, chịu đựng sự tra tấn, bị bắn bỏ bởi những kẻ giữ gìn trật tự, tan xương dưới những quả bom đã san phẳng thành phố của họ, hoảng loạn vì những thứ vũ khí hóa học xộc vào tận nhà khiến họ ngạt thở? Những ai đã tận mắt chứng kiến những thi thể trẻ em chết ngạt sẽ khắc sâu trong trí óc họ những hình ảnh đó tới khi nhắm mắt xuôi tay. Làm sao một con người, dẫu tàn bạo đến đâu, lại có thể thấy vui trước sự hủy diệt? Một câu hỏi mà Naëlle nhắc đi nhắc lại mãi mỗi lần cầu nguyện. Chúa trời còn đang bận bịu gì mà không giáng tầm sét xuống kẻ đó? Hồi năm tuổi, Naëlle không biết gì về những thách thức địa chính trị, những quyết định được đưa ra trong những văn phòng bọc nhung cách xa nhà cô hàng nghìn cây số, cái ngôi nhà giờ chỉ còn là một đống đổ nát giữa khu phố tan hoang. Tại cái chỗ xưa kia là những hàng cây chạy dọc đại lộ giờ chỉ còn lại những ụn sắt cong queo, những đống vôi vữa nhuốm máu và thịt đã khô.

Năm tám tuổi, Naëlle vẫn không biết rằng sự vô liêm sỉ và sự dửng dưng hẳn đã đánh bại cái thế giới mà cô từng biết cho tới lúc đó. Trước lời kêu gọi thay đổi, cô vẫn chỉ là một đứa trẻ tò mò, lớn lên trong vòng tay một gia đình không giàu cũng chẳng nghèo, nhưng lúc nào cũng vui đến phát điên. Cha cô, một thợ may xuất chúng, người đàn ông với vẻ ngoài đạo mạo, có một xưởng may trong khu phố buôn bán của thành phố. Công việc kinh doanh của ông túc tắc trôi đều như kim đồng hồ; vốn coi nghề may của mình như một nghệ thuật, ông không chịu khuất phục trước những hồi còi của sự phát triển. “Thời gian làm nên từ tình yêu và tình yêu sống bằng thời gian người ta trao cho nó,” ông vui vẻ nhắc đi nhắc lại trong lúc vuốt vuốt cái thước dây vắt trên cổ từ sáng tới tối. Adnan, anh trai cả của Naëlle, hơn cô bé mười một tuổi, cũng tự mình mở một doanh nghiệp nhỏ. Anh mua sỉ malban và bán lẻ lại sang bên kia biên giới. Malban là món kẹo bánh rất được ưa chuộng và loại ngon nhất được sản xuất tại một nhà máy trong vùng, một món hời. Adnan tuyên bố sẽ làm xuất nhập khẩu, điều này làm cô em gái phì cười và cô em hễ có dịp lại nhắc cho anh nhớ rằng anh chỉ là một người bán hàng rong thuần túy. Naëlle rất khỏe mạnh, điều đó khiến cô cảm thấy như một bất công thực sự mỗi lần mẹ cô trở về từ trạm xá và nói chuyện trong bữa cơm về những bệnh nhi của mình.

Lila là một bác sĩ nhi yêu nghề, nhưng trước hết là một người mẹ. Đoán thấy sự ganh tị mà cô con gái nhỏ thể hiện ra với những bệnh nhân của mẹ, bà quyết định dẫn con theo mình. Rất nhanh chóng, Naëlle biết cách sắp xếp những gì có trong tủ thuốc. Cứu sống một sinh mệnh đòi hỏi phải có sự chuẩn bị tốt, nhất là trong thời chiến. Cô bé học được cách mở các miếng gạc vô trùng mà không làm bẩn chúng, biết cách lau sạch các dụng cụ. Năm chín tuổi, cô bé biết áp ga rô. Năm mười tuổi, cô bé biết cách kẹp vết thương trong lúc mẹ khâu, đây là một thao tác bắt buộc phải có. Nhưng từ khi mái nhà của trạm xá bị bom đánh sập, cô bé thường dành thời gian luồn lách qua những đống đổ nát để lượm lặt hết những gì hữu dụng, rồi khi trở về sau những vòng đi của mình thì ủng hộ tinh thần cho Lila, bà càng lúc càng hay quỵ ngã hơn. Để có sức mà hy vọng, mẹ cô bé khát khao sự âu yếm, và duy có vòng ôm thật chặt của Naëlle có thể cho bà một lý do để tiếp tục từ sau một tối nọ, Adnan không trở về nữa sau buổi bán hàng sang bên kia biên giới. Ai nấy cầu nguyện mong sao anh không xảy ra chuyện gì. Còn cha cô bé, đôi khi ông bí mật cầu nguyện để con trai mình thà ngã xuống dưới làn đạn còn hơn là bị những kẻ man rợ phục tùng chế độ bắt giữ. Trên bàn ăn, chẳng có gì nhiều nhặn mà ăn, nhưng không ai phàn nàn, cũng chẳng còn gì nhiều nhặn để mà sắp xếp trong các tủ thuốc của trạm xá, và những tòa nhà toang hoang trên phố cũng chẳng còn mặt tiền. Những tấm bạt căng trên những đống đổ nát làm thành chốn trú ngụ tạm bợ. Nhưng người ta vẫn sống và đó mới là điều cốt tủy. Đêm nọ, một ngọn đèn màu cam rọi sáng một ngã tư, một loại khí tỏa lan và cái chết hiện lên dáng hình đáng ghê tởm.

Naëlle biết được rằng, cách nhà mình rất xa, người ta phẫn nộ; người ta nói rằng có một đường ranh đã bị vượt qua, nhưng không một người cứu hộ nào vượt qua cái đường ranh ấy sang phía bên kia để tới đón họ, cô bé và những người thân của cô bé. Cha cô kể rằng nếu không phải là tên đồ tể Al-Assad, thì sự dửng dưng của thế giới cũng sẽ giết chết họ. Nhưng Naëlle không hiểu cha mình muốn nói gì qua câu đó.

Cha cô bé đã tạo ra vài điều kỳ diệu nho nhỏ với những thứ cô bé lượm lặt được. Băng gạc bằng những mẩu vải vá víu, bàn ghế bằng những mẩu gỗ và mấy chiếc đinh uốn lại, đồ nhóm lửa bằng những mẩu than cháy dở nhặt dưới chân các thanh xà đã cháy rụi. Cũng có lần, trong những chuyến lang thang ở các tòa nhà đổ nát, Naëlle bới được một món đồ hộp, một gói bánh quy cũ, vài món quần áo, thậm chí đôi khi cả một cuốn sách mà cô bé cất kỹ như thể kho báu trên một tấm ván cô bé dùng làm giá sách.

Aleppo, vài ngày trước đó

Một buổi sáng, cô bé mạo hiểm đi xa nhà hơn thường lệ, khi nghe thấy tiếng xích xe tăng nghiến sào sạo trên đường, Naëlle ngẩng phắt đầu lên giữa đống đổ nát và ngừng lục lọi. Cảm thấy đau nhói ở vai, cô bé đặt tay lên chỗ đau và thấy mình đã bị thương. Không thể nào kêu to khi toán lính đang đi tuần gần đó. Cô nghiến chặt hàm lại, luồn lách qua chỗ trống của một bức tường đã thủng, tới cái hố há hốc nơi trước đây là buồng thang máy của tòa nhà và tụt xuống theo một sợi cáp. Xuống đến tầng trệt, cô len lỏi ra phía sau tòa nhà rồi ra một khoảnh sân con. Từ đây, cô đi dọc một bức tường và, đi ngoằn ngoèo qua những ngõ ngách đổ nát, cô đã về lại được khu phố nhà mình.

Khi đã được an toàn, dù điều này chỉ là tương đối, cô bé ngồi xuống một tấm lát bằng xi măng chĩa thẳng lên trời và kiểm tra vai mình. Vết thương đang chảy máu nhưng vì vết đứt không sâu lắm, Naëlle cho rằng như thế cũng không nghiêm trọng lắm, miễn là không bị nhiễm trùng. Cô tìm thấy một miếng vải trong túi của mình, buộc chặt nó quanh vai rồi tiếp tục lên đường.

Lúc về nhà, cô bé ngạc nhiên thấy cha mẹ mình đang ở cùng bác Razam, cũng là một bác sĩ; cô bé còn ngạc nhiên hơn nữa trước bầu không khí im lặng lúc mình về nhà.

- Có ai chết ạ? cô bé hỏi.

- Hôm nay thì không, Lila thở dài đáp, vẫn chưa, nhưng đã có một vụ bố ráp...

Ông thợ may hướng ánh mắt đầy trách cứ sang vợ, Lila lại thở dài nhưng thôi không nói nữa. Ông đứng dậy, phủi phủi quần mình rồi bảo con gái lại gần.

- Con đã làm gì vậy? ông lo lắng hỏi khi thấy miếng băng thấm đỏ máu buộc trên vai cô bé.

- Một vụ đi tuần đột ngột ạ, không có gì đáng ngại đâu ba. Chỉ cần lau rửa sạch và băng bó lại là được, cô bé đáp với giọng vừa chín chắn vừa thản nhiên.

Lila bèn vội vã lại gỡ miếng băng ra, kiểm tra vết thương và chạy đi lấy túi sơ cứu.

- Con không được đi như thế này nữa, mẹ đã nói với con cả trăm lần rồi, như thế quá nguy hiểm, bà phản đối.

- Ôi trời, bác e là những lời khuyến cáo vừa rồi không đúng theo hướng của những gì đang đợi nó đâu, ông bác nhận xét.

- Cái gì đang đợi cháu ạ? Naëlle lo lắng hỏi, mắt nhìn mẹ đang chuẩn bị để khâu vết thương. Cả nhà có thể cho cháu biết mọi người đang âm mưu gì được không? cô bé nài nỉ trước vẻ bí hiểm của ông bác.

- Anh im ngay, Razam, Lila cầu xin.

Nhưng ông bác của Naëlle đã tiến lại và tự mình kiểm tra vết thương.

- Khoan đã, ông bảo với Lila, nếu cô luồn nó xuống dưới da, sẽ có được chỗ cất giấu kín đáo đấy...

- Anh nói linh tinh rồi đấy, Lila nổi nóng, không đời nào có chuyện mạo hiểm để một dị vật làm vết thương này bị hoại tử.

- Lila này, nếu chúng ta khử trùng kỹ càng trước, Razam cố nài, nguy cơ đó là rất nhỏ mà cái được lại rất lớn.

- Không, Lila vùng lên phản đối dữ dội bác Razam. Còn anh nữa, bà quay người lại hét vào mặt chồng, sao anh có thể để mặc con bé đối mặt với bao nhiêu nguy cơ như vậy? Hãy giấu con chip này ở chỗ nào các người muốn, nhưng chắc chắn không phải bằng cách đó.

Naëlle đẩy tay mẹ ra và kiên quyết chờ xem có ai giải thích cho cô bé nghe xem người ta mong chờ gì ở cô. Cha cô chính là người được giao nhiệm vụ nói cho cô bé biết sự thể, gần như toàn bộ sự thật.

- Vì sao gia đình đó lại đặc biệt như vậy?

- Lila và Nadim, người chồng thợ may của bà ấy, cũng giống như ông bác Razam, là một trong số những người tiên phong đứng lên chống lại chế độ. Cùng với sự trấn áp càng lúc càng lan rộng, thì quân nổi dậy cũng được tổ chức. Từ thành phố này sang thành phố khác, từ khu phố này sang khu phố kia, thông qua mạng internet, người ta trao đổi thông tin về các hoạt động của các toán quân của chính quyền, về những chiến thắng giành được chống lại các trận truy quét của chúng, và cả về những lần thất bại. Một số người được trao nhiệm vụ thống kê người chết, số khác thì thu thập bằng chứng về các vụ tàn sát, để sau này đưa ra làm chứng cứ. Trong quá khứ đã có vụ Nuremberg, một ngày nào đó có lẽ cũng sẽ có một bản án trừng phạt những tội ác chống lại chính dân tộc mình, ít nhất thì đó là hy vọng mà những người đàn ông, đàn bà này đang nuôi dưỡng khi theo đuổi một cuộc chiến không có mấy hy vọng kể từ khi các nước lớn của thế giới tự do đều quay lưng với họ. Người ta đã bỏ mặc người Syria cho dòng đời xô đẩy, cũng như trước đây vẫn luôn nhắm mắt làm ngơ trước thực tại đầy thảm kịch diễn ra trong các khu biệt cư trên thế giới, từ Warszawa đến Aleppo. Lịch sử không lặp lại như một định mệnh nghiệt ngã, mà vì con người chấp nhận để những cảnh tàn bạo tái diễn. Đằng sau nụ cười lịch thiệp của ông thợ may, đằng sau lòng tốt của nữ bác sĩ nhi khoa và ông bác sĩ đa khoa, là ba thủ lĩnh kháng chiến mà các lực lượng của Al-Assad đang cố nhận diện và bắt giữ lâu nay, họ vẫn đang trụ vững, ngày qua ngày, đêm nối đêm. Hai người đàn ông và một người đàn bà, vì hoàn cảnh xô đẩy, rơi vào tình thế nắm giữ những thông tin quan trọng, bằng mọi giá phải đưa những thông tin ấy ra khỏi đất nước và không được để rơi vào tay kẻ thù.

- Và Naëlle sẽ phải áp tải những thông tin đó?

- Đúng vậy, quân của Al-Assad đang chuẩn bị cho một cuộc tấn công và một nhóm nhỏ thường dân sẽ thử vượt vòng phong tỏa trước khi quá muộn.

- Ông bác của Naëlle định luồn cái gì xuống dưới da cô bé?

- Một thẻ SIM, một con chip điện tử chứa mọi thông tin mà ông thợ may và người vợ đang nắm giữ.

- Chính vì thế mà chị từng nói rằng Naëlle là chìa khóa của cái chuồng nhốt bầy mãnh thú?

- Cô bé cần phải vượt qua được hàng dãy kẻ thù và trót lọt thoát khỏi mọi kẻ được tung ra truy lùng cô bé.

- Những thông tin vô cùng quý giá đó là gì vậy và vì sao không gửi chúng qua mạng internet?

- Một số bản ghi âm thu thập được trong điện thoại của một quan chức người Nga và một khối lượng tư liệu vô cùng lớn rất có giá trị. Xuất xứ của con chip điện tử đó là bảo chứng cho độ xác thực của những thông tin ấy. Và để trả lời cho câu hỏi thứ hai của anh, điện và kết nối internet ở đó đã bị cắt từ nhiều tuần nay rồi.

- Làm sao những kẻ truy đuổi Naëlle lại biết về sự tồn tại của chiếc thẻ SIM đó?

- Xác của quan chức người Nga kia đã được tìm thấy nhưng lại không có điện thoại di động. Tiếp nữa, các cơ quan tình báo của Thổ Nhĩ Kỳ và Nga biết rằng ông này đã sẵn sàng trao đổi các thông tin mình đang nắm giữ để đổi lấy tấm hộ chiếu cho một cuộc đời mới, giao phó tương lai của mình vào tay người trả giá cao nhất. Kẻ đã lật mặt với ông ta và khiến ông ta phải trả giá bằng mạng sống. Cuối cùng thì, các thành viên quân nổi dậy Syria phát hiện ra giá trị của những bản ghi âm đó đã bất cẩn ám chỉ đến chúng trong các trao đổi qua thư điện tử không được bảo mật nghiêm ngặt. Điều này khiến các sự kiện được đẩy lên dồn dập. Việc chuẩn bị cho cuộc tấn công khu phố nơi gia đình Naëlle trú ngụ và việc cắt đột ngột các mạng thông tin liên lạc.

- Chuyện gì xảy ra sau đó?

- Cha mẹ Naëlle đang cố gắng hết sức để con gái họ ra được khỏi khu biệt cư đó trước khi mọi chuyện quá muộn. Nhưng cô bé không bao giờ rời xa gia đình mình, trừ phi được giao một nhiệm vụ không thể chối từ. Cô bé thuộc một gia đình tham gia quân nổi dậy và khi cha cô bé nói rằng, để giúp dân tộc mình, cô đã đến tuổi hành động khác đi so với việc đi bới rác ở những khu đổ nát, Naëlle đã có quyết định đúng như người cha thợ may hình dung: cô bé mang theo cái gói nhỏ được mẹ chuẩn bị, con chip điện tử được người cha may vào trong cạp quần, và khi đêm xuống, cô bé gia nhập một nhóm khoảng chục người đàn ông và đàn bà vượt qua giới tuyến, băng qua những lối ngầm và ngõ ngách tối tăm để vượt qua các công sự.

- Họ lên đường đi đâu?

- Tới Cizre, Thổ Nhĩ Kỳ.

- Vì sao họ không thử vượt biên ở Kobani, vì thành phố đó đã được người Kurd chiếm lại.

- Các đường mòn lối mở qua biên giới ở đó đã bị đóng lại từ lâu rồi và vùng phía Bắc được giám sát rất nghiêm ngặt. Naëlle phải trốn tránh đồng thời cả lính của Al-Assad, quân Nga và quân tình báo Thổ Nhĩ Kỳ. Cô bé chỉ được an toàn sau khi được Maya đón và, thật trớ trêu làm sao, càng đi về phía Đông, cô bé sẽ càng giấu được danh tính kỹ hơn so với tiến vào trung tâm đất nước láng giềng Thổ Nhĩ Kỳ quá sớm.